ACW Studiedag 4/2/2012 Meer doen met minder ruimte

1. Het instrument van de
strategische projecten
Hans Leinfelder
RWO – Afdeling Ruimtelijke Planning en Stedenbouwkundig Beleid
Studiedag ACW/ACV – 4 februari 2012

2. Structuur presentatie
1. Strategische projecten in uitvoering van Ruimtelijk
Structuurplan Vlaanderen
2. Snellere en betere besluitvorming over projecten
3. Strategische thema’s en gebieden in Beleidsplan Ruimte

3. 1. Strategische projecten in uitvoering van
Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

4.  Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1997)
• Strategische stedelijke projecten = impuls voor stedelijke vernieuwing en
stedelijkgebiedbeleid
• Strategische projecten voor buitengebied = voorbeeldfunctie voor samenhang
natuurlijke structuur, agrarische structuur, landschap en nederzettingsstructuur

5. WAT IS NU STRATEGISCH
EEN DEFINITIE
Een strategisch project is een project met een integrale
en ruimtelijke invalshoek, dat tot doel heeft om
gebiedsgericht en over sector of bestuursgrenzen heen
actief bij te dragen tot de versterking van de kwaliteit van
de ruimtelijke structuur, en dat op korte of halflange
termijn kan worden uitgevoerd.
Door de uitvoering van strategische projecten te
stimuleren en er meer actief op in te zetten in het kader
van (ruimtelijke) planningsprocessen verhoogt het
draagvlak voor de ruimtelijke ordening, en de planning in
het algemeen, en wordt een voorbeeldfunctie gecreëerd.

6.  Besluit Vlaamse Regering (2004) houdende voorwaarden voor
erkenning en/of subsidiëring van strategische projecten in kader van RSV
Criteria
• Substantiële meerwaarde voor uitvoering Vlaams ruimtelijk beleid
• Duidelijke voorbeeld- en signaalfunctie
• Integraal karakter (ruimtelijk, economisch, sociaal) en ruimtelijk
structurerend voor stedelijk gebied of buitengebied
• Vernieuwend
• Effectieve inrichting en verweving
• Functionele, ruimtelijke en administratief-institutionele complexiteit >
mogelijkheden van lokaal bestuur
Subsidie
• 3 jaar loon- en werkingskosten projectcoördinator

7. Strategische projecten

8.  Strategische projecten – stedelijke gebieden
Gedeconcentreerde bundeling

9. Strategisch Stedelijk Project Scharnier

10. PROJECTEN
• Nieuwe Voorhaven
–
omgevingsaanleg fase 1
–woningbouwproject (privaat)
– loods 20 (privaat)
– activiteitenplein (ex loods 21)
– loods 22 en 23 (privaat)
– tijdelijke herinvulling tot speelzone
– loods 24 realisatie (AG SOB)
• Malmarsite
–RUP Malmarpark
–fabrieksgebouw
–bouw woningen
– Malmarpark
– Renovatie stationnetje tot crèche
• Groene banaan
– herwaardering Rietgracht in St.-
Amandsberg
– uitbouw fietsas
• Ontwikkeling van de Oude Dokken
• Reconversie van Dok Noord – Acec
• Dampoort
– Dampoortknoop
– uitbouw stationsomgeving
– ontwikkeling omgeving Kasteellaan
– tijdelijke invulling parking
• Stadsring R 40
– sectie Neuseplein (heraanleg en
aansluitend aan de handelsdokbrug)
– sectie handelsdokbrug (aanleg)
– sectie Afrikalaan (heraanleg en
aansluitend aan de handelsdokbrug)

11. project Oude Dokken

12. Turnhout 2012 – Centrumstad op mensenmaat
E34 als economische drager, E34 als snelweg naar Europa
1. Duurzame ontwikkeling en invulling bedrijventerreinen
2. Bijkomende treinhalte Turnhout-Zuid
3. Bentel-Zuid – Intergemeentelijk containerpark
4. Bentel-Noord
R13, Ontsluiting van het regionaalstedelijk gebied Turnhout
5. R13 en stedelijk plateau (stadscontract)
Binnenstad Turnhout als commercieel en cultureel hart van de
Stadsregio Turnhout – puntsgewijze ingrepen ter versterking van het
stedelijk weefsel
6. Stationsomgeving: cluster van deelprojecten
7. Turnova: creatie van een nieuw stadsdeel
8. Warandesite: ondergrondse parking en fuifzaal, stedelijk plein
Strategische woonprojecten – kernversterking en ‘kanaalsprong’
9. Melkhoek en Melkhoek-ZO
10. Heizijdse Velden

13. Herontwikkeling Vaartkom Leuven
Herontwikkeling van dit
voormalig industrieel gebied
tot volwaardig stadsdeel, met
accent op wonen.
Aantal deelprojecten:
-Parkeergebouw
-Engels plein
-Bruggen
-Restauratie keizersberg
-Blokken (wonen, kantoren,
commerciële ruimte)
-Publieke ruimte waterfront
-Renovatie Entrepot
-Tweewaters en omgeving
Acties:
- realisatie deelprojecten
- Communicatie

14. Situering Health Sciences Campus
Gasthuisberg - Leuven

15.  Strategische projecten – buitengebied
Fysisch systeem ruimtelijk structurerend

16. Demervallei

18. ONDW- 2 6
2 2 6
-
6 6
6 6
2
NDW- 2 6
W- 2 6 2 6
RONDW-
2 6
26 6
DW- 2 6
2 6
DW- 2 6
W- 6 6
2 2
2 6
NDW- 6
W- 2 2
W- 2 6 6
DW- 2 6
NDW- 2 6
2 6
DW- 2 6
Demervallei als
DW- 62 6
2
W- 2 6
NDW- 2 6
DW- 2 6
DW- 2 6
DW- 2 6
waterlint
W- 2 6
W- 6 2 6
ONDW-2 6 6 6
NDW- 2
DW- 2
NDW- 6 6
W- 2 2
W- 2 6
66
W- 2 6
W- 22 66 6
DW- 2
RONDW- 2 6
62 6
ONDW- 2 6
2 6
NDW- 2 6
2 6
NDW- 2 6
NDW- 2 6
ONDW- 22 66
ONDW-
RONDW- 2 6
6NDW- 2 6
RONDW- 2 6
NDW- 2 6
NDW- 2 6
2 6
NDW- 2 6
2 6
2 6
-2 26 6
W- 2 6
RONDW-6 2 6
DW- 2
6
22 6
W- 62 6
W-2 6
-
2 6 2 6
ONDW- 2 6
W- 62 6
2
Demervallei als
ONDW- 2 6
DW- 6 6
2 2
NDW-622 66
DW-
2
natuurlijk lint
DW- 2 62 6
W- 2 6
2 66
W- 2 6
DW- 6 2 6
NDW-
- 2 2 6
W- 6
2
DW- 2 2 6 6
ONDW- 6 2 6
W- 22 6
W-
W-2 2 66
6
ONDW- 2 6
DW- 62 6
2
NDW- 2 6 6
NDW- 2 6
RONDW- 2
NDW- 2 6
ONDW- 22 66
NDW-
W- 2 6 2 6
RONDW-
2 6
ONDW- 2 26 6
RONDW- 6
NDW- 2
NDW- 2 6
2 6
NDW- 2 6
NDW- 2 6
2 6
DW- 2 6
NDW-6 2 6
W- 2 2 6
DW-
-6 2 6
2 6
NDW- 2 6
W- 2 6 2 6
ONDW-
NDW- 2 6
2266
NDW- 2 6
W- 2 6
Demervallei als
2 6
DW- 62 6 6
2
ONDW- 2
DW- 2 62 6
ONDW- 2 6
recreatief lint
NDW- 6 6
W- 2 2
2 6
ONDW-6 2 6
W- 6
2 2
- 2 2 6
W- 6
2 6
NDW- 22 66
DW-
NDW- 2 6
W- 6 6 2 6
NDW-
2 2
62 6
ONDW- 2 6
ONDW- 62 6
W- 2 2
DW- 6
2 6
RONDW- 2 6
NDW- 2 6
ONDW-2 26 2 6
RONDW- 6
NDW-
NDW- 2 6 6
RONDW- 2
2 6
W- 2 6
W- 2 62 6
NDW-
NDW- 2 6 2 6
GRONDW-
NDW- 2 6
2 6
DW- 2 6
ONDW-2 26 6
DW-
2 6
2 6
NDW- 2 6
2 6
ONDW- 2 6
2 6
22 66 2 6
DW-
DW- 6
2 62 6
2
ONDW- 6 6
DW- 2 2
DW- 2 6
ONDW- 2 6
ONDW- 2 6
2 6
RONDW- 2 6
2 6
2 6
ONDW- 6 6
DW-6 2 2
2
2 26 6
ONDW- 2 6

19. Strategisch Project De
Wijers
– ingebed in een integraal
plattelandsproject

20. 2. Strategisch Project De Wijers
2.2. Stappenplan (integraal plattelandsproject)
• Strategisch Project loopt tot ca. goedkeuring
Masterplan (2011)
• Kansen en knelpunten koppelen aan specifiek
instrument:
- (G)RUP
- Beheersovereenkomst
- Beheersplan
- Inrichting
- Ontwikkelen nieuwe juridische instrumenten
• Twee sporen
• Lanceren proces lange termijn
• “quick-wins”
• Planologie en inrichting
• Meer dan polygonen op een kaart
• Werving bijkomende financiering
6-2-2012 20

21. Situering Maasvallei Grensverleggend
2011-2014 - provincie Limburg

22. Situering Maasvallei Grensverleggend
2011-2014 - provincie Limburg
• Regionaal Landschap Kempen en Maasland, vzw Maaspark Negenoord, nv De
Scheepvaart, MAREC (Maaslandse Recreatiecentra), Herstructureringscomité,
Steengoed Projecten, Toerisme Limburg, stad Dilsen-Stokkem, gemeente Kinrooi,
Gemeente Lanaken, gemeente Maasmechelen, Stad Maaseik, provincie Limburg
• Zorg voor continuïteit voor het strategisch project “Maasvallei”, erkend tot april 2011
• Op grensverleggende wijze werk maken van meer ruimtelijke en landschappelijke
kwaliteit in de Maasvallei + bijdrage aan duurzaam toerisme en regionale ontwikkeling
van de Maasvallei
• Investeren in 5 ruimtelijke dragers (rivier – snoer van Maasdorpen –
natuurverbindingen – kasteeldomeinen – lijnvormige landschapsstructuren)

23. Situering Herk en Mombeek
provincie Limburg

24. Situering Herk en Mombeek
provincie Limburg
• Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw, stad Sint-Truiden, gemeente
Wellen, stad Borgloon, gemeente Alken, stad Tongeren, gemeente Herk-De-Stad,
gemeente Kortessem, stad Hasselt, gemeente Heers, gemeente Diepenbeek,
provincie Limburg, VLM, ANB, Bekkensecretariaat, VMM, Bosgroep Zuid-Limburg,
Watering Sint-Truiden, Watering De Herk, Limburgse Milieukoepel, Limburgs
Landschap, Natuurpunt, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek ILVO en
Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling ADLO
• Versterken van de blauw-groene verbindingsfunctie en waterbergingsfunctie van de
vallei met respect voor aanwezige landbouw en recreatie
• Bewaren van evenwicht tussen landbouw, natuur, recreatie en veiligheid
• Overkoepelend project rond integraal waterbeheer voor het volledige valleigebied van
de Herk en Mombeek van bron tot monding
• Concretiseren van bepalingen van GRUP “Jongenbos en vallei van de Mombeek van
Wintershoven tot Wimmertingen” en GRUP “vallei van de Herk en Mombeek van
Alken tot Herk-De-Stad”

25. Situering Zuurstof voor de
Zennevallei – Vlaams-Brabant

26. Situering Zuurstof voor de
Zennevallei – Vlaams-Brabant
• Gemeente Beersel, gemeente Drogenbos, Stad Halle, gemeente Sint-Pieters-Leeuw,
Vlaamse Landmaatschappij, Regionaal Landschap Zenne, Zuun en Zoniën vzw
• Structuur brengen in de actuele versnippering van de Zuidelijke Zennevallei
• Van het scherpe contrast tussen de verstedelijkte delen met bijhorende economische
en woonfuncties met de waardevolle open ruimte daartussen en daarrond een
vloeiende overgang maken door de ruimtelijke entiteiten te clusteren, een functionele
verwevenheid creëren en de waardevolle openruimtestructuren behouden en
versterken
• In eerste instantie een openruimtenetwerk creëren waarbij een versterking van de
natuur- en landschapskwaliteiten, familiale landbouw en recreatief medegebruik een
meerwaarde kunnen bieden voor het wonen en werken in de zuidelijke Zennevallei
• Economie, toerisme, wonen en werken hebben een duidelijke impact op het
openruimtegebruik in het gebied. Binnen het project wordt met deze sectoren
rekening gehouden in de mate dat ze het openruimteproces beïnvloeden.

27.  Strategische projecten – gebieden voor economische
activiteiten
Poorten als motor voor ontwikkeling

28. Albertknoop Deelprojecten:
- schrapping reservatiestrook Cabergkanaal
- opstart mini-gewestelijk RUP voor kop van
Zouwdal
- grensoverschrijdende afstemming
milieunormering en –maatregelen
- grensoverschrijdend tracé en duurzame
ontsluitende weginfrastructuur
- grensoverschrijdende afspraken leemwinning
- grensoverschrijdende aspecten van het
bedrijventerrein
- natuur, landschap en groenstructuren
- waterhuishouding
- haalbaarheid grenspad
- woonproblematiek

29. Investeringszone Petroleum Zuid - Antwerpen
Herontwikkeling van braakliggende
terreinen voor economische bedrijvigheid,
grootstedelijke functies en ecologische
groencorridor
Acties:
- Overkoepelend: opmaak mobiliteitsplan,
stedenbouwkundig masterplan,
bodemsaneringsproject
- Bedrijventerrein herontwikkelen
- Voetbalstadion

30. Situering Reconversie Vilvoorde-
Machelen

31. Situering Reconversie Vilvoorde-
Machelen
• Stad Vilvoorde – gemeente Machelen – samenwerkingsovereenkomst Vilvoorde -
NV Waterwegen en Zeekanaal
• Uitvoering geven aan de resultaten van het Strategisch Masterplan Vilvoorde-
Machelen (2009)
• Hoogwaardige tewerkstellingslocatie met ruimte voor kantoren, productieruimten,
dienstverlening, handel, horeca en hoogdynamische recreatie activiteiten
• Gericht op grootstedelijke ontwikkeling van het Vlaams Strategisch Gebied rond
Brussel
• Verschillende initiatieven op elkaar afstemmen:
- Vilvoorde Watersite
- Inrichting Kerklaan als stedelijk ontwikkelingsgebied
- ontwikkeling gronden tussen Macro en viaduct
- Ontwikkeling van de Cat Site (Vilvoorde)
- Ontsluitingsprojecten: tramverbinding, Rittwegerlaan, Havenstraat, Schaarbeeklei,
R22, zuidelijke doorsteek tussen N1 en R22

32. Situering Logistiek Park Schijns
Antwerpen

33. Situering Logistiek Park Schijns
Antwerpen
• Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, Inter Ferry Boats nv
• Realisatie van een multimodaal park 84 ha
• Door spoorvervoer en innovatief wegvervoer inspelen op duurzame mobiliteitsbeleid
• In het kader van een multimodale valorisatie aanpak van milieu-uitdagingen op
gebied van waterhuishouding, klimaatneutraliteit, beeldkwaliteit, ruimteproductiviteit
en ecologie

34.  Strategische projecten – lijninfrastructuur
Lijninfrastructuur als bindteken en basis voor locatiebeleid

35. stationsomgeving Kortrijk

37. Situering Windenergie “Wie eerst
komt eerst maalt” - Oost-Vlaanderen

38. Situering Windenergie “Wie eerst
komt eerst maalt” - Oost-Vlaanderen
• Provincie Oost-Vlaanderen
• Mogelijkheden onderzoeken naar inrichting en beheer van windturbineprojecten
• Doel is om, in het kader van een concrete projectontwikkeling, werkwijzen te
ontwikkelen om om te gaan met de concurrentieproblematiek en de verdeling van
lusten en lasten
• Faciliteren van samenwerkingsverbanden, ondersteunen van geschikte inplantingen,
stroomlijnen van de gewenste projectontwikkeling naar vergunningsverlening toe,
ondersteunen van lokale draagvlak, ondermeer door participatie en het ontwikkelen
van verdere juridische onderbouwing en beleidsinstrumenten

39. 2. Snellere en betere besluitvorming over
projecten

40. Korte historiek
 Probleem: procesverloop van belangrijke projecten te traag en te
weinig kwaliteitsvol
- velerlei regels en procedures
- moeizame alternatievenonderzoeken
- discussies bestemming, plan- en project-MER, …
- ondoorzichtig procesverloop / verantwoordelijken
 Nederland: Project Sneller en Beter (Infrastructuur)
 Commissies Berx en Sauwens: Aanbevelingen
 Visienota Vlaamse Regering 15 oktober 2010
- Quick Wins i.f.v. bestaande processen
- krachtlijnen nieuwe procesaanpak (“drietrapsraket”)
- multidisciplinair projectteam (RWO, MOW, LNE, PPS-
Kenniscentrum, Stedenbeleid)
40

41. Nieuwe procesaanpak: procesfases en
beslismomenten
3 procesfases:

agenderingsfase,
voortraject en
uitwerkingsfase
3 beslismomenten:

startbeslissing,
voorkeursbesluit,
projectbesluit
2 formele consul-

tatiemomenten, naast
participatie
41

42. Nieuwe procesaanpak: procesfases en
beslismomenten
 Routeplanner “drietrapsraket” ≠ lineair proces met stappen van A tot
Z
- instap mogelijk vanaf startbeslissing (kan summier zijn, bv. voor
private projecten)
- overslaan en bundelen deelstapjes mogelijk
- terugkeren mogelijk (tot aan klikmoment)
 Belang van betrekken politiek i.f.v. gedragenheid, dus niet louter
ambtelijk proces; beslismomenten mogelijks valideren door
gemeente- of provincieraad
 Fasen: maatwerk => geen vaste doorlooptijden, wel zinvol om
mijlpalen te vermelden in “procesnota”
42

43. Agenderingsfase
 Best komen tot “gedeeld projecteigenaarschap”, wel opletten met
overladen van karretje (partners)
 Projectdoelstelling(en) goed definiëren; bakent aldus ook “speelveld”
voor verdere onderzoeken af
43

44. Startbeslissing
 Engagement overheden en evt. externe partners om proces
gemeenschappelijk op te starten en verantwoordelijkheden (ook financieel)
te delen
 Eerste voorstel onderzoeken en aanpak
 Oplijsting belanghebbenden en hoe er mee omgaan (opnemen in
projectteam, laten participeren in proces, consulteren, advies laten geven,
…)
 Inschattingen m.b.t. budget, mijlpalen/timing
 Publiekelijk gecommuniceerd, maar geen definitief engagement voor
uitvoering (enkel start van onderzoeksfase)
 Vanuit startbeslissing procesnota opmaken (procesmatige elementen,
organisatie, afspraken, …)
44

45. Voortraject
 Transparant onderzoeken/alternatieven trechteren naar meest
valabele oplossing toe
 Participatietraject met burger start zo vroeg mogelijk en perma-nente
terugkoppeling met politiek
 Investeren in voortraject levert later tijdswinst op !
45

46. Voorkeursbesluit
 Ontwerp voorkeursbesluit (samen met synthesenota + principeplan)
onderwerpen aan formele consultatie (adviesinstanties, strategische
adviesraden, publiek)
 Gemotiveerd besluit van bevoegde overheid over definitieve keuze
voor één alternatief (= klikmoment)
 Voorkeursbesluit wordt gecommuniceerd en is juridisch betwistbaar
 Omvat kostenplaatje (raming en verdeling over partners), gebeurlijke
resultaten marktverkenning / PPS-meerwaardescan, nodige milderende /
flankerende maatregelen, …
 Kan start inhouden van bepaalde acties (grondverwerving,
bodemonderzoek, archeologisch onderzoek en opgraving, …) en
reserveringen
46

47. Uitwerkingsfase
47

48. Projectbesluit
 Ontwerp projectbesluit (samen met dossier en evt. bestemmingsplan)
onderwerpen aan formele consultatie
 Afgewogen geïntegreerde beslissing over vergunningen en machtigingen
én bestemmingswijziging, toestemming tot onteigening, evt.
actieprogramma en overeenkomsten, …
 Projectbesluit wordt gecommuniceerd en is juridisch betwistbaar
 Bestuursrechtscollege kan beslissing (gedeeltelijk) schorsen; bevoegde
overheid kan overgaan tot herstel van fouten, waarbij niet geschorste deel
gehandhaafd blijft
48

49. 3. Strategische thema’s en gebieden in
Beleidsplan Ruimte

50. procesverloop
gr
Intense participatie
Beslissen / keuzes maken
Verwerking / uitdieping
Vlaamse Regering
oe
n
stuurgroep
bogroenbeekek
Beleidsplan Ruimte
wwitboekitboek
kernteam
verkenningsfase Groeifase selectiefase
partnerdialoog
Actieve burgers
Te informeren publiek
eind 2011 medio 2013 medio 2014

53.  Groenboek – kernteam
• Werkvisie 2050
Thuis in een aantrekkelijk metropolitaan Vlaanderen
- Groots in kleinschaligheid
- Metropolitane allure
- Robuuste en verbonden open ruimte

54.  Strategische thema’s
• Kritische massa:
• Veelvuldig en gespreid voorkomen in Vlaanderen
• Niet behandelen kan realisatie van visie ondermijnen
• Hoge mate van complexiteit
• Vergen samenwerking over grenzen van beleidsniveaus, beleidsdomeinen
en maatschappelijke partners heen
• Vbn
• Evenwicht bebouwd-onbebouwd
• Troeven voor metropolitane allure
• Groen-blauw netwerk
• Energiebewust ruimtegebruik

55.  Strategische ruimtes
• Duidelijke potentie voor realisatie van visie:
• Ruimte heeft integrerende opdracht van meerdere belangen
• Internationale betekenis met ontwikkelingsmogelijkheden op
bovengewestelijk niveau
• Vlaamse overheid neemt zelf initiatief in handen