8. -400 - 1599
Lurra unibertsoaren zentroa zen.
-Eguzkia, Ilargia eta izarrak ekialdetik irten eta mendebaldean sartzen dira, zerua zeharkatuta.
-Izarren arteko posizioa finkoa da, eta konstelazio izeneko multzotan elkartzen dira.
- Dauden izarretatik 5 bakarrik dira geldirik ez daudenak, eta horiek 5 ak planetak dira. Planeta hitzak, ibiltari, alderrai eta herratu esan nahi
du.
- Planetak mendebaldetik ekialdera mugitzen dira konstelazioetan barrena. Noizean behin planetaren bat gelditu egiten da eta denbora batez
atzerantz, mendebalderantz, mugitzen hasten da.
Ptolomeoren ereduan, askoz hobeto adierazten ziren nolakoak izan zitezkeen planetek egindako higidurak eta aukera ematen zuen azalpen
bat emateko.
Hala ere, eta akatsak akats, Ptolomeoren eredu planetarioa urte askotan hartu zuten ontzat; II. mendearen hasi eta gutxienez, XVI. mendera
arte.
9.
10.
11.
12. Nikolas Kopernikok unibertsoaren eredu sinpleago bat proposatu zuen.
Hauek ziren eredu berriaren ezaugarriak.
- Planeta guztiak, Lurra barne, eguzkiaren inguruan biraka dabiltza, horregatik da teoria
heliozentrikoa, zentroa Eguzkia baitu.
- Lurra bera ere mugitu egiten da eta ez Eguzkiaren inguruan bakarrik. baita bere
ardatzaren inguruan ere.
Eredua ez zen erabat zehatza. Orbitak zirkularraz zirela emanez kalkulatutako planeten
posizio teorikoak eta planetek benetan zeruan zituzten posizioak ez zetozen bat.
13.
14. Galileo Galilei italiarrak 1609.urtean urruneko objektuak hurbilago ikusteko tresna bat
asmatu zuen, hau da, teleskopioa. Hortik aurrera Aristotelesen eta Ptolomeoren teoriak
baztertu ziren.
Jupiterri begira jarri zenean, haren inguruan biraka lau satelite edo ilargi zebiltzala
konturatu zen.
-Sateliteal aurkitzeaz gain, beren periodoek Keplerren 3.legea betetzen zuela.
- Eredu geozentriko osoa zalantzan jarri zuen.
-Galileo hil zenean Isaac Newton jaio zen. Honek 1687.urtean Philosophiae Naturalis
Principia Mathematica liburua argitaratu zuen; gorputzak espazioan nola eta zergatik
mugitzen diren azaldu zuen lan hartan. Ondoren betirako utzi zuten Aristotelesen eta
Ptolomeoren teoriak.
15. Kopernikoren ideiak onartu zituen eta Tycho Braheren
behaketen datu astronomikoak erabili zituen, eta zirkulua
baztertu eta planeten higidurentzat elipsea proposatu zuen.
Planeten higiduraren 3 lege:
- Planetak orbita eliptiko ia zirkularretan mugitzen dira
Eguzkiaren inguruan, Eguzkia elipsearen fokuetako batean
dagoela.
- Planetatik Eguzkira doan irudizko lerroak azalera bera
hartzen du denbora epe berean. Planeten higidura ez da
uniformea.
- Planetak orbita osatzeko behar duen periodoaren
karratua Eguzkirako batez besteko distantziaren kuboaren
proportzionala da.
Aurreikusitako orbitak zehatz mehats atxikitzen zitzaizkien
behaketei.
16. Planetak orbita eliptiko ia zirkularretan mugitzen dira Eguzkiaren inguruan, Eguzkia ez
dago elipsearen erdian, elipsearen fokuetako batean baizik.
17.
18. Keplerren legeei esker, planeten higiduraren nondik norakoak argitu ziren,
baina Newtonek ulertu zituen higidura horren zergatiak.
19. Grabitazio-indarrak eragiten du Ilargia Lurraren inguruan biratzea eta sagarra lurrera
erortzea. Newtonek ulertu zuen lege fisiko berberak eragiten dituztela bi higidura horiek.
Horretan oinarrituta, zientziaren lehen bateratze-teoria egin zuen.
20. Gaur egun astroen higiduraren inguruan ikerketa asko egin dira.
Ikerketa hauek egin eta gero, honen arabera Pluton ez da planeta
bezala hartzen, planeta nano bat bezala baizik eta teleskopioari
esker beste planeta berri batzuk aurkitu dira: Ceres, Xena eta
Caronte adibidez.
Gaur egun planeta hauek aurki daitezke: Merkurio, Artizarra,
Lurra, Marte, Ceres, Jupiter, Saturno, Urano, Neptuno, Caronte
eta Xena.
