1. KONPOSTAJEA,
GUZTIZ ONURAGARRIA
Auzoan konposta egiteko gida metodologikoa

3. 5
6
7
8
10
11
12
14
KONPOSTAJEA ZER DA?
ZER DA AUZOKONPOSTA?
ZER ETA NOLA EGINGO DUGU?
KONPOSTATU DAITEZKEEN HONDARRAK
ZERK BALDINTZATZEN DU KONPOSTATZE PROZESUA?
ZER EGIN BEHAR DA KALITATE ONEKO KONPOSTA LORTZEKO?
KONPOSTATZE PROZESUAREN ADIERAZLEAK
KONPOST HELDUAREN ERABILERA

4. G
ure gizarteak aurre egin behar dion erronketariko bat hondakinen kudeaketa da. Egunero
gure bizitzeko era eta kontsumo ohituren ondorioz, geroz eta hondakin gehiago sortzen
ditugu, beraz, konponbideak bilatzea eta ingurumenarekin jasangarriak diren tratamendu
egokiak garatzea geroz eta zailagoa da.
Gure zabor poltsa aztertzen badugu, gutariko bakoitzak, eguneko, batez beste 0,96 kilo zabor sortzen ditugula konturatuko gara; horietarik pisuaren %40a konposta lortzeko birziklatu
daitezkeen hondakin organikoak dira.
Lorategi edo baratzerik ez duten etxebizitzek beraien hondakin organikoak auzokonpostaren
bitartez kudeatzeko aukera daukate, Udalak horretarako prestatutako gunea erabiliz. Horrela,
hondakin organikoak konpost bihurtuko ditugu, materia organikoaren zikloa itxiz. Herrian bertan
konposta egitea, hondakinen prebentziorako eta ingurumena zaintzeko ekintza oso baliagarria
eta garrantzitsua da, materia organikoa jatorrian kudeatuz, bildu, garraiatu eta instalazioetan
kudeatu beharreko hondakinen kopurua murriztu egiten baita.

5. KONPOSTAJEA
ZER DA?
organikoak b
rakin
ere
obe eta zikloa itxi
izi
s
Konpostajea naturan gertatzen
den prozesua da, soberakin
organikoak birziklatu eta
elikagaiez hornitzen dira, lur
bihurtzen dira, naturaren zikloa
itxiz.
Prozesu naturala da eta, prozesu
horren bidez, materia organikoa,
eraldaketa biologiko baten
bitartez, konpost bihurtzen da.
Konpost hau nekazaritzarako
eta lorezaintzarako ongarri
erabilgarria da. Eraldaketa hau
mikroorganismoek ( onddo,
bakteria, etab.) eta lurzoruko
faunak (zizare, barraskilo, etab.)
eragiten dute, egoera aerobioan,
hau da, oxigenoarekin.

6. ZER DA
AUZOKONPOSTA?
Auzokonposta sukaldeko soberakin
organikoak auzoan bertan
konpostajearen bitartez kudeatzean
datza. 8-10 familiarekin taldea osatzen
da eta, auzolanean, materia organikoa
Udalak jarritako konpostagailuetan
konpost bihurtu eta kalitatezko
ongarria lortzen dugu. Horrela,
elikagaiak lurrera bueltatu eta materia
organikoaren zikloa ixten dugu.
soberakin
begetalak
inaust
ek
guraiz o
eak

7. ZER ETA NOLA
EGINGO DUGU?
Konpostagailuan
aile
a
atz
ezt
air
Ontzian ditugun hondakin
organikoak konpostagailura
botako ditugu, ondoren
proportzio berean
egituratzailea bota eta
nahastu egingo dugu.
Nahastu ondoren,
egituratzaile gehiago
jarriko diogu gainean,
euliak saihesteko.
dea
Sukaldean sortutako
materia organikoa
ontzi marroira
botako dugu.
sar
Sukaldean...
pala
konpostagailua

8. KONPOSTATU DAITEZKEEN HONDARRAK
Sukaldekoak
Barazki eta
fruta hondarrak
Ogi lehorra eta sukaldatutako
janari hondarrak
Haragi eta arrain
hondarrak
Kafe eta infusio
hondarrak
Arrautza eta marisko
oskolak, fruitu lehorrak
Lorategi edo baratzekoak
Baita ere…
Baratzeko uzta
hondarrak
Belarra eta
bestelako belarkiak
Lore, erramu eta hosto
berde edo lehorrak
Egur naturaleko
zerrautsa
Inausketa hondar
txikiak eta adar txikituak
Sukaldeko papera
eta musuzapiak

9. MATERIAL LEHORRA
ETA MATERIAL HEZEA …
Ez konpostatu!
Koniferak (pinuak)
Egur tratatu eta aglomeratuen
zerrautsak
Animalien gorotzak
Zigarro-puntak
Errazte edo garbiketa hondarrak.
Usteldutako begetal, landare
edo fruta kopuru handiak
Material ez-organiko eta
biodegradagarriak ez
direnak.
Organikoen hondarrak ur edukiaren arabera
sailkatu daitezke. Material hezeak elikagaiak
ematen dizkie konpostatze prozesuaren ardura
duten organismoei, eta material lehorrak
gehiegizko ura xurgatu eta oxigenoaren
zirkulazioa hobetzen laguntzen du.
MATERIAL HEZEA:
fruta eta barazki hondarrak, haragi eta
arrain hondarrak, sukaldatutako janari
hondarrak, lore eta erramuak, belarra eta
baratzeko hondarrak.
MATERIAL LEHORRAK:
arrautza oskolak, fruitu lehorrak eta
mariskoa, hezurrak, kortxoak, paperezko
musuzapiak, inausketa hondarrak, hosto
lehorrak, txirbila, zerrautsa eta belar
lehorra.

10. ZERK
BALDINTZATZEN
DU KONPOSTATZE
PROZESUA?
Materia organikoa deskonposatzeko
ardura nagusia dutenak
mikroorganismoak dira, eta horiek,
bizitzeko eta konpostatze prozesua
garatzeko,
baldintza ezin
hobeak behar
dituzte.
Hauexek dira
hiru baldintza
nagusiak:
OXIGENOA (%15-21)
Organismoek oxigenoa behar dute arnastu eta bizi ahal
izateko. Garrantzitsua da airea material guztira iristea, egoera
anaerobioak (oxigenorik gabeak) saihesteko.
TENPERATURA (45-65 ºC)
Tenperaturaren gorakada mikroorganismoen aktibitateak
eragindako energia askatzetik dator. Tenperaturak ere
konpostatzen ari diren hondakinen higienizazioa ahalbidetzen du.
HEZETASUNA (%45-55)
Mikroorganismoak inguru hezeetan bakarrik dira aktiboak. Ura
falta bada, prozesua mantsotu egiten da, eta ur gehiegi badago,
baldintza anaerobioak gertatzen dira, materia organikoa
usteldu egiten da eta usain txarrak sortzen dira.

11. ZER EGIN BEHAR DA
KALITATE ONEKO
KONPOSTA LORTZEKO?
Material hezea eta material
lehorra nahastu beti
Material hezeak eta material lehorrak PROPORTZIO
BERDINETAN nahastu behar dira karbono –
nitrogeno erlazio egokia bermatzeko, usain txarrak
ekidin eta intsektuak agertzea saihesteko.
Maiz
nahastu
Nahasteak mikroorganismoek ekintzarako behar duten oxigenoa,
materialaren homogeneizazioa eta hezetasuna banatzea eragiten du.
Astean behin nahastu, homogeneizatzeko, aireztatzeko eta
tenperatura berdintzeko.
Hondakin organiko asko samar botatzean ere komeni da nahastea,
geruzen sorrera, usain txarrak eta intsektuak ekiditeko.
Hezetasuna kontrolatu
Hezetasuna zaindu. Oso lehorra badago, materialak ureztatu edo
material egituratzailea gehitu, gehiegizko ura erregulatzeko.

12. NAHASKETA
HEZEEGI DAGO
NAHASKETAK
AMONIAKO
USAINA DU
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
NAHASKETA HOTZ
ETA LEHOR DAGO
NAHASKETAK
USAIN
TXARRA DU
Material heze
gehiegi dago
Oxigeno gabezia
dago
Material lehor
gehiegi dago
Nahasketa euriak busti du
edo gehiegi ureztatu da
Material heze gehiegi
dago (nitrogenoa)
Gehiegizko
hezetasuna dago
Gehiegi nahastu dugu
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Zergatik
gertatzen
da?
Konpostatzeko
material gutxi dago
Zer egin
behar
dugu?
Hondakin organiko
gehiago bota
Material lehorra gehitu
eta nahastu
Material lehorra
gehitu eta nahastu
Material lehorra gehitu
eta nahastu
Material hezea
gehitu edo ureztatu
Gutxiagotan
nahastu
KONPOSTATZE PROZESUAREN ADIERAZLEAK

13. FRUTA-EULIEN
AGERPENA
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
LIZUNA EDO TELA
ZURIEN AGERPENA
Onddoen hazkuntza dago,
aktibitate mikrobiarra dago
Nahasketa ez dago ondo egina eta
materia freskoa dago gainaldean
Gehiegizko hezetasuna dago
KONPOST HELDUAREN
ADIERAZLEAK
Oso garrantzitsua da heldutako konposta
erabiltzea. Heldu gabeko konpostak landareen
garapena murriztu dezake.
Konposta noiz dago helduta:
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
• Basoko lurraren usaina du.
Ez dugu kezkatu beharrik,
seinale ona da
Nahastu, material freskoa
gainaldean gera ez dadin
• Marroi ilun edo beltz kolorekoa da, eta
eskuak gutxi zikintzen ditu ez dagoelako
oso hezea.
• Ez du materialik agerian. Uniformea izan
behar du, deskonposatu gabeko material
zatirik gabea, adar zati edo hezurren bat
izan ezik.
• Giro-tenperatura dauka.
Konposta konpostagailuaren beheko aldetik atera eta
galbahetu egiten da. Zatirik lodienak konpostagailura
bueltatu behar dira eta beste materialekin nahastu.

14. Oharrak
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Arinki nahastu
behar da
Udaberrian edo
uda hasieran bota
behar da
Landatu baino
lehen bota
behar da
Arinki nahastu
behar da
Fruta bildutakoan
bota behar da
KONPOST HELDUAREN ERABILERA
2-3 cm-ko konpost
geruza zuhaitzaren
oinarrian
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Ongarri bezala:
2 cm-ko geruza
zuhaitzaren oinarrian
Konposta galbahe
batekin bahetu
behar da
1-2 kg/m2 edo lorategiko
lurra eta konposta proportzio
berdinetan nahastu
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Mantenua:
0’5-1 kg konpost/m2
1-3 kg/m2
barazki motaren
arabera
>
Landaketa berria: lurra
eta konposta proportzio
berdinetan nahastu
PARTERREAK
>
BARATZEA
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Landaketa berria:
2-3 kg konpost/m2
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
Konpost
kantitatea
FRUTA ARBOLAK
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
BELARDIA
ZUHAITZAK ETA
ZUHAIXKAK
Gainazaletik
nahastu behar da
Udazkenean
erabili behar da

15. TRANSPLANTEAK
KONPOSTA
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
LOREONTZI ETA
LORATEGIETAN
Konpost zati 1 , 3 zati
lurrekin nahastu
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
2 cm-ko geruza
Lorategiko lurrarekin
nahastu behar da
Udaberrian erabili
behar da
Transplantearen
momentuan erabili
behar da
… Lurra hobetzeko
Konpostak, erregulartasunez erabilita, lurraren egitura hobetzen
du. Lur buztintsuak zuzentzeko erabili daiteke, aise putzuz bete
eta trinkotzen direnak, porositatea handitu eta ur-aire balantzea
hobetzen duelako.
Lur hondartsuak egituratzen ditu, eta ura eta elikagaiak
landareen sustraiak iristen ez diren lurreko geruza sakonetara ez
arrastatzea ere laguntzen du. Higadura eta lur emankorren galera
ekiditen laguntzen du.
… Ongarri bezala
Konposta nekazaritzarako ongarri bikaina da, ingurune
naturalera elikagaiak bueltatzen ditu. Landareen garapenerako
beharrezkoak diren elementuak ditu eta pixkanaka askatzen ditu;
horrela, landareentzat elikagai erreserba garrantzitsua bihurtzen
da behar handiagoak dituzten garaietarako.
Konposta ongarri organiko moduan erabili
daiteke loreontzietarako, baratzerako,
lorategirako, balkoirako edo terrazarako.