ปฐมพยาบาลเบื้องต้นสำหรับนักดำน้ำ โครงการหมออ่วมช่วยชีวิต กรมแพทย์ทหารบก

3. วัตถุประสงค-
— ทราบนิยามของการปฐมพยาบาล1
— ทราบบทบาทและหนาที่ของผูใหการปฐมพยาบาล1
— อธิบายการปฐมพยาบาลในภาวะฉุกเฉินตางๆ เชน อุบัติเหตุ
หรือการเจ็บปวย1

4. การปฐมพยาบาลคืออะไร?-
Jการปฐมพยาบาล คือ การชวยเหลือ หรือการ
รักษาเริ่มแรก สำหรับผูที่ไดรับบาดเจ็บ หรือ
เจ็บปวยกะทันหัน1

5. ปฐมพยาบาลเพื่ออะไร?-
— เพื่อชวยชีวิต1
— เพื่อบรรเทาอาการที่เกิดขึ้นใหนอยลง1
— เพื่อชวยใหหายปวยเร็วขึ้น1

6. ใครเปนผูปฐมพยาบาล?-
— ใครก็ไดที่......1
— มีเจตคติที่ดีตอการชวยเหลือ
ผูอื่น1
— ไดรับฝกฝนมาอยางดี1
— ผานการอบรม และเพิ่มเติม
ความรูอยางสม่ำเสมอ1
— มีความรู และทักษะที่ทัน
สมัย1

7. การเปนผูปฐมพยาบาลที่ดี ตองทำอยางไร?-
— ทำใหดีที่สุด-
— ชั่งน้ำหนักความเสี่ยง คำนึงถึงความ
ปลอดภัยของตนเอง และผูปวยเปน
สำคัญ-
— First Do no harm !!
— ยอมรับการวิพากษวิจารณ-
— ชวยดูแลผูปวยอยางมั่นใจ-
— สรางความเชื่อมั่น-

9. สาเหตุของการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุดำน้ำเจ็ดอยาง -
— หัวใจวาย ปญหาเรื่องระบบหัวใจไหลเวียนเปนสาเหตุใหญที่สุดของการจมน้ำในนักดำน้ำ
ความเครียดและความเหนื่อยมักเปนตนเหตุ
— เหนื่อย นักดำน้ำที่วายตานกระแสน้ำรุนแรงกวาที่คิดไว จะหมดแรงและไมสามารถชวยตัวเอง
อยางมีประสิทธิภาพ
— อากาศนอย หากนักดำน้ำตองใชอากาศมากวาที่เร็กกุเลเตอรจะใหได ปญหาจะยิ่งแยลงจาก
อากาศในถังที่นอย อยูที่ลึกมากๆ และเร็กกุเลเตอรที่ไมคอยดี
— ถูกพันทนาการ หลงทาง
— ไมสามารถควบคุมอัตราการลอยขึ้นได นำไปสูการขึ้นอยางรวดเร็วและไมสามารถควบคุม
ได
— panic นักดำน้ำจมน้ำเสียชีวิตที่ผิวน้ำเพราะขณะที่ panic เขาลืมปลดตะกั่ว เติมลม
หรือปลอยของหนักที่ถือไว
— อุปกรณเสียหาย สวนมากปญหาเกิดจากปญหาเล็กๆ เชนสายรัดขาด และหนากากที่มีน้ำ
เขาไปเพิ่มความเครียด นำไปสูการ panic และสูญเสียการควบคุม

10. อันตรายที่อาจเกิดกับนักดำน้ำ-
— จมน้ำ1 — ภาวะแคโรติดไซนัส (Carotid
— บาดแผลเลือดออก1 sinus syndrome)
— Decompression — อาการปวดฟนเนื่องจากการขยายตัว
illness ของอากาศในโพรงฟน1
— พิษคารบอนไดออกไซด1 — อันตรายที่อาจเกิดกับชองหู ไซนัส1
— พิษคารบอนมอนอกไซด1 — อันตรายจากหนากากดำน้ำ (Mask
squeeze)
— อาการเมาไนโตรเจน1
— พิษออกซิเจน — อันตรายจากสัตวน้ำ งูทะเล
1

11. จมน้ำ-
— อันตรายจากการสำลักน้ำที่จมเขาไปในปอดทำใหถึงแกชีวิตได1
— น้ำที่เขาไปอยูในถุงลมจะขัดขวางการแลกเปลี่ยนออกซิเจน ผลทำให
ออกซิเจนนอยลง อวัยวะที่สำคัญจะขาดออกซิเจน1
— ถาผูปวยสำลักสิ่งสกปรกในน้ำ จะเกิดภาวะปอดอักเสบจากสิ่งสำลัก 1

12. การชวยเหลือผูจมน้ำ ขณะจมใหเขาฝง1
— วิธีที่ 1 ใชวิธีดึงเขาหาฝงโดยการกอด
ไขวหนาอก-
— เขาดานหลังผูจมน้ำ1
— ใชมือขางหนึ่งพาดบาไหลดานหลังไขว
ทะแยงหนาอก จับขางลำตัวดานตรง
ขามผูจมน้ำ 1
— มืออีกขางใชวายเขาหาฝง 1
— ในขณะที่พยุงตัวผูจมน้ำเขาหาฝงตอง
ใหใบหนา โดยเฉพาะปากและจมูกผู
จมน้ำอยูพนเหนือผิวน้ำ1
1
1

13. การชวยเหลือผูจมน้ำ ขณะจมใหเขาฝง1
— วิธีที่ 2 วิธีดึงเขาหาฝงดวยวิธีจับคาง-
— เขาทางดานหลังของผูจมน้ำ 1
— ใชมือทั้ง 2 ขาง จับขากรรไกรทั้ง 2
ขางของผูจมน้ำ1
— ใชเทาตีน้ำชวยพยุงเขาหาฝง 1
— พยายามใหใบหนาของผูจมน้ำลอย
เหนือผิวน้ำ 1
1
1

14. การชวยเหลือผูจมน้ำ ขณะจมใหเขาฝง1
— วิธีที่ 3 วิธีดึงเขาหาฝงดวยวิธีจับผม-
— เหมาะสำหรับผูที่ดิ้นมาก หรือ
พยายามกอดรัดผูชวยเหลือ 1
— เขาดานหลังผูจมน้ำ 1
— ใชมือขางหนึ่งจับผมผูจมน้ำไวใหแนน 1
— ใชมืออีกขางวายพยุงตัวเขาหาฝง
โดยที่ปากและจมูกผูจมน้ำลอยเหนือ
ผิวน้ำ 1
1
1

15. การปฐมพยาบาล1
— พยายามพานักดำน้ำขึ้นบนฝงหรือเรือ1
— A-B-C, ทำ CPR ถาจำเปน1
— ไมควรเสียเวลากับการพยายามเอาน้ำออกจากปอดหรือกระเพาะอาหารในระหวาง CPR
อาจจะจัดใหผูจมน้ำนอนในทาศีรษะต่ำ ประมาณ 15 องศา ปลายเทาสูงเล็กนอย 1
— ใหออกซิเจน1
— กรณีผูจมน้ำมีประวัติการจมน้ำเนื่องจากการกระโดดน้ำ หรือ เลนกระดานโตคลื่น การชวย
เหลือตองระวังเรื่องกระดูกหัก โดยเฉพาะการเคลื่อนยายผูจมน้ำ 1
— ใหความอบอุนกับรางกายผูจมน้ำโดยใชผาคลุมตัวไว1
— นำสงโรงพยาบาล1
— ควรสังเกตอาการผูปวยจมน้ำในโรงพยาบาลเปนเวลาอยางนอย 24ชั่วโมง เพราะอาการ
ปอดบวมน้ำ ปอดอักเสบ หรือการหายใจลมเหลวอาจไมปรากฎชัดใน12-24ชั่วโมงแรก 1
1

16. การปฐมพยาบาลบาดแผล

17. บาดแผลเลือดออก-
— อาการ1
จะมากหรือนอย ขึ้นอยูกับจำนวนเลือดและระยะเวลาที่เสียเลือด1
1. หนาซีด สังเกตไดจากริมฝปาก เล็บ ลิ้น เปลือกตาดานใน ผิวหนัง และฝามือมีสี
ซีด1
2. ผูปวยบอกวา รูสึกหนามืด เวียนศีรษะ หูอื้อ ตาลาย และเหมือนจะเปนลม1
3. มีอาการช็อค ไดแก เหงื่อออก ตัวเย็นชื้น และหมดสติ1
4. หัวใจเตนเร็ว ชีพจรเตนเบา และเร็ว1
1

18. การหามเลือด-

19. การหามเลือด-

20. Decompression illness-
— เกิดฟองกาซในกระแสเลือดหรือในรางกาย1
— ปจจัยสงเสริมใหเกิดอันตรายจากฟองกาซในรางกาย J1
— Repetitive diving ดำน้ำวันละหลายครั้ง หรือหลายวันตอเนื่อง1
— ดำน้ำลึก1
— ขึ้นจากระดับลึกสูตื้นอยางรวดเร็ว1
— การออกกำลังกาย ทั้งกอน ระหวาง และหลังดำน้ำ1
— เดินทางโดยเครื่องบินหลังดำน้ำ1
— ภาวะขาดน้ำ อาจเกิดจากอาการเมาเรือ อาเจียน ดื่มสุรา เสียเหงื่อ1
— ความอวน1
— ความเสี่ยงเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น1

21. Decompression illness1
— อาการ1
— โดยทั่วไปมักเกิดอาการใน 6 ชั่วโมงหลังจากดำน้ำ แตอาจเกิดไดใน 24-48 ชั่วโมง1
— มักมีอาการออนเพลีย 1
— อาการที่พบไดบอย ไดแก แนนหนาอก ปวดตามบริเวณขอ ปวดศีรษะ มึนงง เวียนศีรษะ
คลื่นไส การรับความรูสึกผิดปกติ ชา ออนแรง1
— อาการอื่นๆ เชน คันตามผิวหนัง การทรงตัวผิดปกติ กลั้นอุจจาระปสสาวะไมอยู ออนแรง
การมองเห็นหรือการไดยินผิดปกติ ชัก 1

22. Decompression illness1
— A-B-C
— สังเกตอาการทางสมอง ความรูสึกตัว การหายใจ ชีพจร อยางใกลชิด1
— จัดทาใหผูปวยนอนราบในทาสบาย ทางเดินหายใจเปดโลง1
— ผูที่มีอาการคลื่นไส อาจใหนอนตะแคง ระวังการสำลัก1
— ใหออกซิเจน1
— ขอความชวยเหลือทางการแพทย1
— Hyperbaric chamber
— รพ.สมเด็จพระปนเกลา, รพ.วชิระภูเก็ต, รพ.อาภากรเกียรติวงศ ฐานทัพเรือสัตหีบ,
สถาบันเวชศาสตรการบิน กองทัพอากาศ, รพ.กรุงเทพ, คลินิกเวชศาสตรใตน้ำ รพ.กรุง
เทพสมุย

24. พิษคารบอนไดออกไซด-
— สาเหตุจากการหายใจไมเพียงพอ อาจเกิดจาก1
— กลั้นหายใจ1
— Wetsuit ที่รักแนนเกินไป1
— อุปกรณดำน้ำชำรุด เชน regulator
— ความเหนื่อยลา ออนเพลีย1
— ดำน้ำลึกเกินไป1
— อาการ1
— เหนื่อย หายใจเร็ว1
— ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ มึนงง คลื่นไส อาเจียน1
— หนาแดง1
— รายที่อาการรุนแรงอาจมีอาการสับสน หมดสติ
1

25. พิษคารบอนไดออกไซด1
— การปฐมพยาบาล1
— นำนักดำน้ำกลับสูผิวน้ำ1
— จัดทาใหอยูในทาสบาย นอนนิ่งๆ 1
— ใหออกซิเจน1
— A-B-C1

26. พิษคารบอนมอนอกไซด-
— เกิดจากการปนเปอนของอากาศในถังอากาศ1
— อาการ1
— ปวดศีรษะ มึนงง สับสน1
— คลื่นไส อาเจียน1
— ออนเพลีย1
— รายที่อาการรุนแรงอาจหมดสติ เสียชีวิตได1
— การปฐมพยาบาล1
— A-B-C
— ใหออกซิเจน1
— นำสงโรงพยาบาล1
— Hyperbaric chamber1

27. อาการเมาไนโตรเจน-
— มักเกิดในกรณีดำน้ำที่ระดับความลึกมากๆ 1
— ปจจัยที่เพิ่มความเสี่ยง1
— ความวิตกกังวล นักดำน้ำที่ขาดประสบการณ1
— ดื่มแอลกอฮอล การใชยาบางชนิด เชน ยานอนหลับ1
— สภาพรางกายออนเพลีย1
— ลงสูระดับความลึกเร็วเกินไป1
— น้ำเย็น1

28. อาการเมาไนโตรเจน1
— อาการ1
— ความผิดปกติในการตัดสินใจ การใชเหตุผล ความจำ สมาธิ มีพฤติกรรมแปลกๆ1
— มึนงง 1
— อาจเห็นภาพหลอน หากรุนแรงอาจหมดสติ เปนเหตุใหเสียชีวิตได1
— การปฐมพยาบาล1
— การปองกันโดยไมดำน้ำที่ระดับความลึกมากเกินไป1
— นำนักดำน้ำกลับสูระดับตื้น เพื่อใหไนโตรเจนถูกขับออกจากรางกาย1

29. พิษออกซิเจน-
— หากระดับ partial pressure ของออกซิเจนสูงกวา 1.5 ATA อาจทำให
เกิดพิษและสงผลตอการทำงานของระบบประสาทได1
— ความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้นในกรณี 1
— ใชอากาศที่มีความเขนขนออกซิเจนสูง1
— ระยะเวลาในการดำน้ำดวยอากาศที่มีออกซิเจนสูง1
— การออกกำลังกาย1
— อุณหภูมิ 1
— ความวิตกกังวล1
— ปริมาณคารบอนไดออกไซดในกระแสเลือดที่เพิ่มขึ้น1
— การใชยาสเตียรอยด1

30. พิษออกซิเจน1
— อาการ1
— อาจเกิดอาการไดขณะอยูใตน้ำหรือเมื่อขึ้นสูผิวน้ำ1
— มึนงง เวียนศีรษะ คลื่นไสอาเจียน1
— กลามเนื้อกระตุก โดยเฉพาะบริเวณใบหนา1
— สับสน ขาดสมาธิ การมองเห็นผิดปกติ1
— อาจรุนแรงถึงหมดสติ หรือเกิดอาการชัก1
— การปฐมพยาบาล1
— นำนักดำน้ำกลับขึ้นสูผิวน้ำ1
— A-B-C
— รักษาตามอาการ1

31. ภาวะแคโรติดไซนัส
(Carotid sinus syndrome) -
— เกิดจากภาวะที่มีแรงกดบริเวณลำคอ เชน wetsuit ที่คับแนนเกินไป1
— อาการ1
— ชีพจรเตนชาลง เบาลง1
— มึนงง เวียนศีรษะ สับสน1
— คลื่นไสอาเจียน1
— การปฐมพยาบาล1
— ปลดเสื้อ wetsuit หรือสิ่งที่ทำใหเกิดแรงกดบริเวณลำคอออก1
— จัดทาผูปวยใหนอนหงายบนพื้นราบ1

32. อาการปวดฟนเนื่องจากการขยายตัวของอากาศใน
โพรงฟน-
— เกิดในคนที่มีโพรงอากาศเกิดจากฟนผุหรือเคยอุดฟน1
— อาการ1
— ปวดฟน ปวดราวที่ใบหนา1
— เลือดออก1
— ฟนแตก1
— การปฐมพยาบาล1
— รับประทานยาแกปวด1
— ปรึกษาทันตแพทย1

33. อันตรายที่อาจเกิดกับช่องหู ไซนัส

34. อันตรายกับหูชั้นนอก-
— อาจเกิดจาก1
— Hood ที่คับเกินไป1
— มีการอุดตันของหูโดยขี้หูหรือสิ่งแปลกปลอม1
— สายรัดหนากาก1
— อาการ1
— ปวดหู มีน้ำหรือเลือดไหลจากหู1
— การไดยินลดลง1

35. อันตรายกับหูชั้นกลาง-
— อาจเกิดจาก1
— เคลียรหูไมได หรือแรงเกินไป1
— ดำน้ำในชวงที่มีอาการของไขหวัด ภูมิแพ ทำใหทอยูสเตเชียนอุดตัน1
— ดำลงลึกเร็วเกินไป1
— อาการ1
— ปวดหู มีน้ำหรือเลือดไหลจากหู1
— การไดยินลดลง หูอื้อ1
— เวียนศีรษะ บานหมุน1
— การปฐมพยาบาล1
— ขึ้นจากน้ำหรือกลับสูผิวน้ำอยางชาๆ1
— ยาบรรเทาปวด1
— Decongestants เชน pseudoephredine
— ไมควรเคลียรหูแรงเกินไป1

36. อันตรายตอโพรงไซนัส-
— สาเหตุมักเกิดจากเยื่อบุโพรงจมูกบวม การเคลียรหูแรงเกินไป1
— อาการ1
— ปวดบริเวณศีรษะและใบหนา โดยเฉพาะบริเวณหนาผาก รอบกระบอกตา โหนกแกม1
— มีเลือดออกจากจมูก1
— การปฐมพยาบาล1
— เลือกมักหยุดไดเอง1
— ยาบรรเทาปวด1
— ลางโพรงจมูกดวยน้ำเกลือ1
— ยาลดอาการบวมในโพรงจมูก1

37. อันตรายจากหนากากดำน้ำ
(Mask squeeze)-
— เกิดจากการใชหนากากดำน้ำที่รัดแนนเกินไป 1
— อาการ1
— เกิดจากแรงกดที่บริเวณใบหนา1
— เกิดรอยจ้ำเลือด1
— เสนเลือดฝอยในตาฉีกขาด เลือดออกในตาขาว1
— การปฐมพยาบาล1
— รักษาตามอาการ ยาบรรเทาปวด1
— เลือดออกในตาขาวสามารถหายเองได1
— หากมีปญหาการมองเห็นลดลง ตองรีบไปโรงพยาบาล1

38. อันตรายจากหน้ากากดําน้ํา
(Mask squeeze)

39. อันตรายจากสัตวน้ำ งูทะเล-
— อันตรายจากสัตวทะเลแบงออกไดเปน 3 กลุม
— อันตรายจากสัตวทะเลที่มีพิษ กัด ทิ่มแทง หรือตอย และปลอยสารพิษเขาสูรางกายตรง
บริเวณบาดแผลนั้น1
— พิษของสัตวทะเลอาจอยูที่เงี่ยง กาน ครีบ เขี้ยว และมีเข็มพิษที่เรียกวา นีมาโต
ซีส(nematocyst) 1
— ตัวอยางไดแก ดอกไมทะเล แมงกะพรุน งูทะเล ปลาสิงโต และเมนทะเล1
— อันตรายจากการบริโภคเนื้อ และอวัยวะของสัตวทะเลที่มีพิษ 1
— สัตวทะเลบางชนิดมีการสะสมสารพิษในบริเวณเนื้อเยื่ออวัยวะภายใน และรังไข เมื่อมนุษยนำเอา
สัตวทะเลนั้นมาบริโภค จะไดรับสารพิษเขาสูรางกาย อาจเปนอันตรายถึงชีวิต เชน แมงดาทะเล ปู
บางชนิด และปลาปกเปา1

40. อันตรายจากสัตวน้ำ งูทะเล1
— อันตรายจากสัตวทะเลแบงออกไดเปน 3 กลุม
— อันตรายจากสัตวทะเลที่ทำใหการเกิดบาดแผลเนื่องจากถูกอวัยวะที่แหลมคม เชน ฟน
หนาม กานครีบ หรือเงี่ยง รวมทั้งการปลอยกระแสไฟฟาออกมาของสัตวทะเลบางชนิด 1
— ตัวอยางเชน ฉลามกัด ปูหนีบ เพรียงหินบาด และเปลือกหินทิ่มตำ เปนตน1

41. การปฐมพยาบาล-
— ฟองน้ำ-
— อันตรายจากหนามที่เรียกวา สปคุล (Spicule)
— หลีกเลี่ยงจากการสัมผัสฟองน้ำขนาดใหญตามแนวปะการัง เชน ฟองน้ำครก
— การปฐมพยาบาลเบื้องตน1
— การทำใหสปคุลของฟองน้ำหลุดออกไป 1
— ลางแผลบริเวณที่สัมผัสดวยน้ำสะอาด หรือน้ำกรดน้ำสม 5 เปอรเซ็นต เปนเวลา 15-30 นาที 1
— ยาจำพวกแอนติฮิสตามีน ใชทาบรรเทาอาการผื่นคัน1
— ขนนกทะเล-
— โพลิปจะปลอยนีมาโตซีสตที่มีพิษแทรกเขาสูผิวหนัง ทำใหเกิดอาการคัน ปวดแสบปวดรอน1
— หลีกเลี่ยงการสัมผัสขนนกทะเลโดยตรง การใสเสื้อผาปองกันอันตรายได 1
— ลางบริเวณที่ถูกพิษดวยแอลกอฮอลปะคบดวยน้ำแข็งหรือน้ำเย็น หากมีอาการรุนแรงตองสง
แพทยทันที1

42. การปฐมพยาบาล1
— ปะการัง -
— บางชนิดมีหนามหรือแงยื่นที่แหลมคม และบางชนิดมีนีมาโตซีสตที่มีน้ำพิษ ทำใหระคาย
เคืองตอผิวหนัง เกิดอาการบวมแดงและผื่นคันได1
— การเดินเหยียบย่ำไปบนปะการัง หรือดำน้ำผานแนวปะการัง อาจทำใหเกิดบาดแผล 1
— ปะการังมักมีพวกแบคทีเรียอาศัยอยูเปนสาเหตุทำใหบาดแผลหายชา1
— ลางดวยน้ำสะอาด หรือ แอลกอฮอลโดยเร็ว และตรวจดูวาไมมีเศษปะการังติดคางอยู
ใสยาฆาเชื้อ1
— ถาแผลมีขนาดกวางและลึก ควรรีบนำสงแพทย1

43. การปฐมพยาบาล1
— ปะการังไฟ -
— หากสัมผัสกับปะการังไฟ จะทำใหเกิดรอยไหม บวมแดงและปวดแสบบริเวณผิวหนังที่
สัมผัส1
— ลางแผลดวยน้ำสมสายชู1
— สิ่งที่ควรระมัดระวังคือ หากสวนที่สัมผัสปะการังเปนมือ ก็อยาไดนำมาเช็ดหนาหรือใหเขา
ตาโดยเด็ดขาด เพราะน้ำพิษจากนีมาโตซีสตของปะการังไฟที่ยังเหลืออยู จะทำใหเกิด
ระคายเคืองได 1
— ครีมที่เปนยาปฏิชีวนะใชปองกันการติดเชื้อจากแบคทีเรีย1

44. การปฐมพยาบาล1
— แมงกะพรุน-
— บริเวณหนวดและแขนงที่ยื่นออกมารอบปากมีเข็มพิษนีมาโตซีสต ภายในนีมาโตศียสต มี
น้ำพิษที่เปนอันตรายทำใหเกิดอาการคัน เปนผื่นบวมแดงเปนรอยไหมปวดแสบปวดรอน
และเปนแผลเรื้อรังได ขึ้นอยูกับแมงกะพรุนแตละชนิด 1
— บางรายทำใหเกิดอาการจุกแนนหนาอก หายใจไมออก กระสับกระสาย นอนไมหลับ
ออนเพลีย เปนไข บางรายถึงเสียชีวิต1
— หลีกเลี่ยงลงเลนน้ำทะเลบริเวณที่มีแมงกะพรุนชุกชุม หรือ ชวงหลังพายุฝน เพราะจะมี
กระเปาะพิษของแมงกะพรุนหลุดลอยไปในน้ำทะเล1
— ใชน้ำสมสายชูลางแผลเพื่อไมใหนีมาโตซีสตปลอยน้ำพิษภายในกระเปาะออก 1
— นำใบผักบุงทะเลบดแลวพอกบริเวณที่สัมผัสแมงกะพรุน1

45. การปฐมพยาบาล1
— ดอกไมทะเล -
— เมื่อสัมผัสหนวดของดอกไมทะเล นีมาโตซีสตจากหนวดของดอกไมทะเล จะทำใหเกิดผื่น
แดงและคันบริเวณที่สัมผัส ถาอาการรุนแรงมากจะทำใหเกิดอาการบวมแดง มึนงง
คลื่นไส อาเจียน1
— ใชน้ำสมสายชูลางแผล และพยายามลางเอาเมือก และชิ้นสวนของหนวดดอกไมทะเลออก
ใหหมด1
— เพรียงหิน-
— อันตรายที่อาจไดรับจากเพรียงหิน คือการถูกบาดจากเปลือกที่แหลมคม1
— ทำความสะอาดบาดแผล และใสยาฆาเชื้อ เชน ยาแดง1
— หากเสียเลือดมากใหนำสงแพทยเพื่อเย็บบาดแผล1

46. การปฐมพยาบาล1
— ดาวหนามหรือดาวมงกุฎหนาม-
— หากเหยียบลงไปบนตัวดาวหนามจะทำใหเกิดบาดแผล และไดรับความเจ็บปวด1
— เมื่อถูกหนามของดาวทะเลนี้ตำ แผลจะบวมแดง ถาหนามหักคาตองผาหรือถอนออก 1
— ทำความสะอาดแผลดวยน้ำสะอาด แชสวนที่ถูกตำดวยน้ำรอน 50-60 องศาเซลเซียส ใช
ยาฆาเชื้อใสบริเวณบาดแผล เพื่อปองกันการอักเสบ-

47. การปฐมพยาบาล1
— เมนทะเล-
— นามของเมนทะเลมักเปราะหักงาย เมื่อฝงอยูในเนื้อไมสามารถบงออกไดอยางเสี้ยนหรือ
หนาม1
— เมนทะเลบางชนิดมีตอมน้ำพิษดวยเมื่อถูหนามเมนตำแลว น้ำพิษยังอาจเขาสูรางกาย
ทำใหเกิดอาการอักเสบ บวมแดง เจ็บปวดและเปนไขได1
— หนามของเมนทะเลจะทำใหเกิดอาการบวมแดง ชา เปนอยูนานประมาณ 30 นาที จนถึง
4-6 ชั่วโมง และหนามจะยอยสลายไปภายใน 24 ชั่วโมง1
— เมื่อถูกหนามเมนทะเลตำใหถอนหนามออก ถาทำได หากถอนไมออกใหพยายามทำให
หนามบริเวณนั้นแตกเปนชิ้นเล็กๆ โดยการบิดผิวหนังบริเวณนั้นไปมา 1
— แชแผลในน้ำรอนประมาณ 50 องศาเซลเซียส เพื่อชวยใหหนามยอยสลายไดเร็วขึ้น1

48. การปฐมพยาบาล1
— ปลากระเบน ปลาสิงโต ปลากะรังหัวโขน-
— ปลากระเบนมีเงี่ยงแหลมคมอยูบริเวณโคนหาง ผูที่เดินลุยน้ำอยูริมชายฝงทะเล จึงอาจเหยียบไป
บนตัวปลากระเบนที่หมกตัวอยูตามพื้นทะเล และถูกเงี่ยงตำไดรับความเจ็บปวด1
— เมื่อถูกเงี่ยงของปลากระเบนตำจะไดรับพิษทำใหเกิดอาการปวดอยางแรง บางครั้งอาจทำใหเกิด
อาการช็อค หมดสติ และเสียชีวิตได1
— ปลาสิงโตมีครีบหลังและครีบอกยาว ประกอบดวยกานครีบแข็งขนาดยาวหลายเซนติเมตร กาน
ครีบแข็งสามารถทิ่มแทงเขาสูผิวหนังของคนไดลึกและมีตอมน้ำพิษที่ทำใหเจ็บปวดรุนแรง1
— หามเลือดที่บาดแผล แลวตรวจดูวามีเศษของเงี่ยงพิษตกคางอยูรึไม 1
— พิษของเงี่ยง เปนสารพวกโปรตีนยอยสลายในความรอน ดังนั้นควรแชบาดแผลในน้ำรอนเทาที่จะ
ทนได ประมาณ 30-60 นาที อาการปวดจะทุเลา1
— บริโภคยาแกอักเสบ หากมีอาการแพมากควรรีบสงแพทย1

50. งูพิษในประเทศไทย1
ก. พิษตอระบบประสาท (neurotoxin)
— งูเหาไทย และงูเหาพนพิษ
— งูจงอาง
— งูทับสมิงคลา
— งูสามเหลี่ยมหางแดง1
ข. พิษตอระบบเลือด (hematotoxin)
— งูแมวเซา
— งูกะปะ1
— งูเขียวหางไหม
ค. พิษตอกลามเนื้อ (myotoxin)
— งูทะเล

51. อาการจากงูพิษกัด-
— ปวด บวม นอยมาก หรือไมมี เนื่องจากงูพิษกัดแตไมปลอยพิษ ไดแก งูสามเหลี่ยม, งู
ทับสมิงคลา, งูพิษเขี้ยวหลัง 1
— ปวด บวม แดง รอน แตไมมาก ไดแก งูแมวเซา หรืออาการระยะแรกของงูเหาและงู
จงอาง ในกรณีที่พบมีเลือดออกจากรอยเขี้ยวใหคิดถึงงูแมวเซา 1
— ปวด บวม แดง รอน มีอาการอักเสบชัดเจนและมีเนื้อตาย ไดแก งูเหา และงูจงอาง 1
— ปวด บวม แดง รอน และผิวหนังพองมีเลือด รอยจ้ำเลือด ไดแก งูกะปะ, งูเขียวหางไหม 1
— ในกรณีที่มีผิวหนังพองมีเลือดหลายแหง ใหคิดถึงงูกะปะ

52. การปฐมพยาบาลผูถูกงูกัด 1
— ใหผูปวยมีการเคลื่อนไหวนอยที่สุด โดยเฉพาะอยางยิ่งบริเวณที่ถูกกัด 1
— นำงูมาดวยถาทำได ในกรณีที่งูหนีไปแลวไมจำเปนตองไปไลจับเพราะแพทยสามารถวินิจฉัย
ชนิดของงูไดโดยไมตองเห็นงู 1
— ลางแผลดวยน้ำสะอาด 1
— หามกรีด ดูดบริเวณแผลงูกัด 1
— การขันชะเนาะยังเปนที่ถกเถียงกัน 1
— ใชผาหรือเชือกรัดเหนือบริเวณที่ถูกงูกัดใหแนนพอสอดนิ้วได แลวคลายออกทุก 15 นาที ชวยลด
ปริมาณพิษงูแผซานไดเพียงเล็กนอย 1
— อาจไดประโยชนบาง ในกรณีที่ถูกงูพิษตอระบบประสาทกัด และไมสามารถไปพบบุคลากร
ทางการแพทยไดในเวลาอันสั้น 1
— โดยทั่วไปไมแนะนำใหทำเนื่องจากมักทำไมถูกวิธี รัดแนน และนานเกินไปทำใหเกิดเนื้อเยื่อตาย
จากการขาดเลือด นอกจากนี้ยังหามทำในกรณีที่เปนงูพิษตอระบบเลือด เพราะจะทำใหมีการ
บวมและเลือดออกบริเวณแผลมากขึ้น -

53. การปฐมพยาบาล1
— งูทะเล-
— น้ำจากพิษงูทะเลมีผลโดยตรงตอระบบกลามเนื้อ ทำใหปสสาวะของผูปวยจะเปลี่ยนเปนสี
น้ำตาลภายในเวลา 3-5 ชั่วโมง เนื่องจากเม็ดสีถูกปลอยออกมาจากเซลลกลามเนื้อที่ถูก
ทำลาย มีการหายใจขัด หรือการทำงานของหัวใจลมเหลว1
— หลีกเลี่ยงการลงเลนน้ำในบริเวณที่มีงูชุกชุม 1
— หากมีผูถูกงูทะเลกัด ควรใหผูปวยนอนนิ่งๆ พยายามอยาใหผูปวยเคลื่อนไหว เพื่อชะลอ
การไหลของเลือด1
— ทำความสะอาดแผลและรีบนำสงแพทยโดยเร็วที่สุด 1
— ในประเทศไทยยังไมมีเซรุมใชกับงูทะเล แตอาจใชเซรุมสำหรับผุปวยที่ถูกงูสามเหลี่ยมกัด
แทนได1

54. ยาปฐมพยาบาล-
— ยาแกคลื่นไส เมาเรือ : Dimenhydrinate (Dramamine)
— ยาแกแพ แกคัน : Chlorphenilamine, Loratadine, Cetericine
— ยาแกปวด : Paracetamol, Ponstan, Ibuprofen
— ยาแกปวดทอง : Buscopan
— ยาโรคกระเพาะ ลดกรด : Alummilk, Ranitidine, Omeprazole
— ยาปฏิชีวนะ : Amoxycillin, Cloxacillin, Roxithromycin,
Norfloxacin
— ORS
— ยาคลายกลามเนื้อ : Norgesic, Mydocalm
— ยาลดอาการบวมของเยื่อบุโพรงจมูก : Pseudoephredine
— ยาทาแกแพ : 0.02%TA, 0.1%TA, Betnovate, Dermovate
— ยาลางแผล ใสแผล : Normal saline, Betadine