Dad_6
- 1. Сэдэв 6. Хэлбэлзлийн үзүүлэлтүүд
Жишээбодлого 1.
Нэгэн үйлдвэрийн газрын ажилчдын норм биелэлт болон ажилчдын тоо
өгөгджээ. Дундаж / /, мода /
/, медиан /
/, далайц /R/, дисперс /
дундаж хэлбэлзэл / /, вариацын коэффициент /
/, квадрат
/, тэгш хэмийн коэффициент /
/
Үйлдвэрийн Ажилчдын
ажилчдын
тоон дүнд
норм
эзлэх
биелэлт
хувь
90-100
9
95
855
9
-16.4
269
2421
100-110
45
105
4725
54
-6.4
41
1845
110-120
25
115
2875
79
3.6
13
325
120-130
15
125
1875
94
13.6
185
2775
130-140
6
135
810
100
23.6
557
3342
Дүн
100
1140
10708
Мода: Тухайн судалж байгаа тархалтын цуваанаас хамгийн олон давтагдаж
байгаа вариантын утгыг хэлнэ.
гэдэг нь хамгийн олон давтагдаж байгаа давталт,
давталт
гэдэг нь
-ийн дараагийн давталт,
давталтад харгалзах интервалын доод хязгаар,
алхам.
гэдэг нь
–ийн өмнөх
гэдэг нь хамгийн олон
гэдэг нь интервалын урт буюу
- 2. Энэхүү тоон утга нь дараах утга санааг илэрхийлж байна. 106,4% норм биелэлттэй
ажилчид хамгийн их байна гэсэн үг.
Медиан: Тухайн тархалтын цувааг таллан хувааж байгаа вариантын утгыг хэлнэ.
Медианыг тооцохдоо дараах томъѐог ашиглана.
S – ньөсөн нэмэгдэх давталт
Интервэл тархалтын цувааны медианыг дараах байдлаар тооцно.
1-рт: Өсөн нэмэгдэх давталтыг олно
2-рт: Давталтуудын нийлбэрийн хагасаас давсан эхний өсөн нэмэгдэх давталтад
харгалзах интервалд медиан оршино. Давталтуудын нийлбэр нь 100 хагас нь 50
тиймээс 50-тай хамгийн ойрхон эхний тоо нь 54 байна. Иймээс 100-110 хооронд
медиан оршино гэж тодорхойлно.
Далайц: Ажиглалтын хамгийн их утга болон хамгийн бага утгын зөрүүг хэлдэг.
Дисперс: Хэлбэлзлийн квадратуудын нийлбэрийн арифметик дундаж утгыг хэлнэ.
- 3. Квадрат дундаж хэлбэлзэл: Дисперс нь хэлбэлзэлийн квадратуудын дундаж утга
байсан бол квадрат дундаж хэлбэлзэл нь хэлбэлзэлийн хувьд тооцсон дундаж утга
гэж ойлгож болно. Дисперсээс квадрат язгуур гаргах замаар олдог.
Вариацын коэффициент: Уг үзүүлэлт нь вариантуудын утгууд нь дунджаасаа
дээш доош хэдэн хувиар хэлбэлзэж байгааг харуулна. Хэрэв вариацын
коэффициент нь 33,3% -иас доош гарвал тухайн тооцож гаргасан дундаж утга нь
вариантын утгуудыг төлөөлөх чавдартай гэж үзнэ. 33,3% -иас дээш гарвал
төлөөлөх чадваргүй гэж үзнэ.
Тэгш хэмийн коэффициент:
Жишээбодлого 2.
Үйлдвэрлэлийнгазрынажилчдын
тооболонүйлдвэрлэсэндеталлынхэмжээ
өгөгджээ. Цех бүрийн дундаж, бүлгийн дисперс, бүлгүүдийн дундаж, ерөнхий
дундаж, бүлэг хоорондын дисперс, дисперсийн нэмэх дүрмийг ашиглаж ерөнхий
дисперсийг, детерминацын коэффициент, хамааралын хүчийг илтгэх корреляцын
коэффициентийг ол.
Бүлэг хоорондын дисперс: Энэ дисперс нь судлагдаж буй хүчин зүйлийн
шинж тэмдгийн улмаас үүсэх хэлбэлзэл буюу системчилсэн хэлбэлзэлийг
харуулна.
Детерминацын
коэффициент:Түүнчлэнбүлэгхоорондынболонерөнхийдисперсийнхарьцааньбүххү
чинзүйлийндоторсонирхонсудалжбайгаахүчинзүйлийнхувийнжингхаруулахмашчух
алүзүүлэлт. Энэүзүүлэлтийгдетерминацынкоэффициентгэнэ.