Birlesik arap-emirlik ulke-raporu_2013

BİR. ARAP EMİRLİK.
ÜLKE RAPORU

Hazırlayan : Gülsevin ONUR

Ankara - February, 2013

BİR. ARAP EMİRLİK.
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Temel Sosyal Göstergeler
Yüzölçümü

83 600 km2, Adalar Hariç yüzölçümü 77 700 km2,Topraklarının % 97’si çöldür.

Nüfusu

8,3 milyon

Başkenti

Abu Dhabi

Önemli
Şehirleri

Abu Dhabi, Dubai, Şarjah, Ras al-Khaimah, Ajman

Dili

Resmi dili Arapça’dır.

Para Birimi

BAE Dirhemi 1 ABD $= 3,67 Dh

Etnik Yapı

Nüfusun % 60’ı Asya kökenli, % 17’si Emirlik Halkı, % 5’i Batılı ülkelerden çalışanlar, % 18!i İran
ve diğer Orta Doğu Ülkelerinden gelenler

Din

İslam

Yönetim Şekli Yedi Emirlikten Meydana Gelen Federasyon
Kaynak:EIU 2013

Temel Ekonomik Göstergeler
Yıllık Veriler(EIU Tahmin)
Nüfus (milyon)
GSYİH (ABD $ milyon; nominal)
Reel GSYİH Artışı
Kişibaşı GSYİH(ABD $; satın alma gücü paritesi)
Döviz Kuru (ortalama) Dirhem: ABD $

2012
8,3
392.168
3,0
54.700
3.67

Mal İhracat (fob) ( milyon ABD $ )

302.387

Mal İthalatı (fob) ( milyon ABD $ )

220.336

Kaynak:EIU tahmin

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
ABEDA, AFESD, AMF, CAEU, FAO, G-77, GCC, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICRM, IDA, IDB, IFAD,
IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IPU, ISO, ITSO, ITU, LAS, MIGA, NAM, OAPEC,
OIC, OPCW, OPEC, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO

Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Birleşik Arap Emirlikleri Arap Körfezi'nin ortasında yer almaktadır. Kuzeyden Arap Körfezi, batıdan
Katar ve Suudi Arabistan Krallığı, güneyden Umman Sultanlığı ve Suudi Arabistan Krallığı ve doğudan
Umman Körfezi'ne sınır komşusudur.
Siyasi ve İdari Yapı

-, 2013

2 / 45

Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.

Başkenti Abu Dhabi olan Birleşik Arap Emirlikleri, yedi emirlikten meydana gelen bir federasyondur.
(Abu Dhabi, Dubai, Şarjah, Ras al-Khamiah, Ajman, Fujairah, Umm al-Qaiwain). Şeyh Khalifa bin
Zayed al-Nahyan, ülkenin kuruluş tarihi olan 1971 yılından beri yönetimde olan babası Şeyh Zayed bin
Sultan al-Nahyan’ın ölümü üzerine 2004 yılından ülkenin ve Abu Dhabi’nin başına geçmiştir. Ülkenin
ikinci büyük Emirliği olan Dubai’nin yöneticisi Şeyh Muhammed bin Rashid al-Maktoum ise ülkenin
Başbakanı konumundadır.
Bağımsızlık öncesinde, Aşiretler Devleti (Trucial States) olarak tanınan ülke, 1971 yılına kadar
İngiltere’nin himayesinde kalmıştır. 2 Aralık 1971’de ise Birleşik Arap Emirlikleri’nin kuruluşu ilan
edilmiş, aynı gün Sheikh Zayed bin Sultan al-Nahyan ülkenin Başkanı seçilmiştir.
Federal Yüksek Konsey: Ülkedeki en üst siyasi otorite olan Federal Yüksek Konsey (Supreme Council) 7
Emir’den oluşmaktadır. Bu Konsey federal yasaları onamakta, üyeleri arasından Devlet Başkanını,
Başbakanı ve Bakanları seçmektedir. Abu Dhabi Emiri Devlet Başkanı, Dubai Emiri ise Devlet Başkan
Yardımcısı ve Başbakan olmaktadır. Alınan kararların Abu Dhabi ve Dubai Emirleri ve en az üç diğer
Emir tarafından onaylanması gerekmektedir.
Federal Ulusal Konsey (FUK): Ülkenin geleneksel kabile yapısı uyarınca, İslami şura kavramından yola
çıkılarak kurulmuş olan Federal Ulusal Konsey’in 40 üyesi; 7 Emir tarafından iki yıllık dönem için
atanmaktadır.
Konsey’de Bakanlıkların politikaları tartışılmakta olup, alınması gereken önlemler hakkında üyeler görüş
ve tavsiyelerini dile getirmektedir. Ayrıca hükümet tarafından hazırlanan federal yasa tasarıları
görüşülmekte ve öneriler sunulmaktadır. Ancak, Konsey’in veto yetkisi bulunmamaktadır.
BAE'de siyasi parti yoktur. 2006 yılı Aralık ayına kadar FUK üyeleri, Emirliklerin kendi yöntemlerine
göre belirledikleri ve temsil edeceği Emirlikte yerleşik bulunan 25 yaş ve üstündeki BAE vatandaşı
adaylar arasından, Devlet Başkanı tarafından atanmakta, atama kararı yedi Emirliğin Emirleri
tarafından da onaylanmaktaydı. 40 üyeli FUK’un 20 üyeliği için BAE‘de ilk kez 16-20 Aralık 2006
tarihlerinde gerçekleştirilen iki dereceli seçim yöntemi ile belirlenen adaylar üyeliğe atanmışlardır.
Anılan iki dereceli seçimlerde kadınlar da aday olabilmiş ve oy kullanabilmişlerdir. Seçim sonuçlarına
göre yapılan atamalarda FUK üyelerinin %22’si kadınlardan oluşmuştur. Ayrıca, FUK’un görev süresi,
2008 yılında alınan bir kararla iki yıldan dört yıla çıkarılmıştır. Devlet Başkanı Yüksek Konsey'in onayı
ile FUK'u feshedebilmektedir.
BAE'nin karar alma mekanizmasında, kesin hatlarıyla yasama, yürütme ve yargı olarak kuvvetler ayrımı
yoktur. BAE'nin devlet yapısında yasama yetkisi, daha çok yürütmededir. Yasama sürecinde, önce
Bakanlar Kurulu yasa taslağını hazırlayıp Federal Ulusal Konsey'e (FUK) sunmaktadır. FUK, üzerinde
görüşmeler yaptıktan sonra yasa taslağını ya olduğu gibi, ya da yapılan değişikliklerle yeniden Bakanlar
Kurulu'na göndermektedir. Yasa tasarısında FUK tarafından yapılmış değişiklikler olsa da, Bakanlar
Kurulu'nun, Yüksek Konsey'in ve Devlet Başkanı'nın bunları kabul etme zorunluluğu yoktur. Bakanlar
Kurulu'ndan geçen yasa tasarısı, daha sonra onay için Yüksek Konsey'e gönderilmektedir. Yasa tasarısı,
Yüksek Konsey'de onaylanmasının ve Devlet Başkanı tarafından imzalanmasının ardından
yasalaşmaktadır.
Devlet Başkanı: BAE Devlet Başkanı, yasama ve yürütme yetkisine sahiptir. Devlet Başkanı, aynı
zamanda Yüksek Konsey'in de başkanı olduğundan, Yüksek Konsey'in toplantı halinde olmadığı
zamanlar, bu Konsey'in bütün yetkilerini üzerinde toplayabilmektedir.
Devlet Başkan Yardımcısı: Yüksek Konsey üyeleri arasından beş yıllığına seçilmektedir. Devlet
Başkanının yokluğunda Başkan Yardımcısı, Başkanın bütün yetkilerini kullanmaktadır.
Bakanlar Kurulu: BAE'deki Bakanlar Kurulu'nu, Batılı ülkelerdekilerden ayıran özelliği, bu kurulun hem
yasama, hem yürütme işlevi bulunmasıdır. BAE Bakanlar Kurulu'nun temel işlevi, yasa tasarıları
hazırlamak ve FUK'un oturum halinde olmadığı zamanlarda yasama organı gibi hareket etmektir. FUK,
kâğıt üstünde yasama organı olarak görünmekteyse de, gerçekte yasama gücü Bakanlar Kurulu'nun
elindedir.
Yargı sistemi
BAE'de karmaşık, ikili bir yargı sistemi bulunmaktadır. Anayasa, yargının temelini İslam şeriatı olarak
belirlemektedir. Adli uygulamalarda hem İslam, hem de Batı modellerinin karışımı görülmektedir.
Federal yasalar, bu iki tür yasa modelini benimseyen mahkemeler için de geçerlidir.
Kişinin bu mahkemelerden hangisine gideceği kendisine kalmıştır. Şeriat mahkemeleri de Yüksek
Mahkeme'ye karşı sorumludur. Mahkemelerde jüri sistemi yoktur. Silahlı Kuvvetlerin ayrı mahkemeleri
vardır.
Federal düzeyde en yüksek yargı kurumu olan Federal Yüksek Mahkeme, kendine özgü bir Anayasa
Mahkemesi olarak da düşünülebilir. Bu mahkeme, aynı zamanda en yüksek temyiz mahkemesidir.
Sivil, ticari ve idari konularda gerçek veya tüzel kişiler arasındaki anlaşmazlıklara iptidai mahkemeler;
federal mahkemelerin görev alanı dışındaki konulara ise Emirliklerin kendi yargı organları bakmaktadır.
Abu Dhabi
Abu Dhabi Emirliği, yedi emirlik içerisinde en büyük olanıdır. Emirlik, ülke topraklarının yaklaşık
%86’sını kaplamaktadır. BAE, 200'e yakın adayı ihtiva etmekte olup, Abu Dhabi de bu adaların biri
üzerine kurulmuştur. Ülke nüfusunun yaklaşık üçte biri Abu Dhabi’de bulunmaktadır.
Dubai
BAE'nin ticaret ve turizm merkezi olan Dubai, yıllardır Doğulu ve Batılı iş adamları arasında bir bağlantı
Bir. Arap Emirlik. Ülke Raporu

3 / 45


noktası olmuştur. Toplam alanı 3 885 km2 olup, BAE topraklarının %5’ini oluşturmaktadır.
Şehir 20 km uzunluğunda bir haliç ile ikiye ayrılmıştır. Burj Dubai tarafında Dubai idari ofisleri, büyük
şirketlerin ofisleri, bankalar, gümrük ve liman idaresi bulunmaktadır. Dubai'nin kuzeyi ise Deira olarak
adlandırılmakta olup, bu bölgede büyük ve irili ufaklı alışveriş merkezleri, okullar, marketler ve oteller
bulunmaktadır.
Dubai, BAE içindeki ikinci büyük Emirliktir. Emirlik’in büyük bir çoğunluğu oturulamaz durumda olan çöl
iklimine sahip olmasına rağmen, Dubai şehri metropolitan bir yapıya sahiptir. Arapça resmi dil olup,
İngilizce de yaygın biçimde konuşulmaktadır.
Seikh Rashed bin Saeed al-Maktoum petrol sanayisini geride bırakacak şekilde ülkeyi ticarete açmayı
başarmıştır.
Hong Kong ve Singapur’dan sonra bölgesel ve uluslararası arenada en önemli merkezlerden biri olma
hedefi ile yola çıkan Dubai, bölgesel anlamda bu hedefini gerçekleştirmiş ve diğer Körfez ülkeleri
arasında en önemli ticaret ve hizmet merkezi olarak öne çıkmayı başarmıştır. BAE’nin ticaret sistemi
reeksporta dayalı olup, kayıtlı reeksportun yaklaşık %85’i Dubai tarafından gerçekleştirilmektedir. 1985
yılında faaliyete geçen ve bölgenin en büyük serbest bölgesi olan Dubai’deki Jebel Ali Serbest Bölgesi,
dünyada ISO 9002 belgesini alan ilk serbest bölgedir. En modern ve gelişmiş haberleşme ve ulaşım
ağlarının bulunduğu bölgede yatırımcılardan gelir vergisi ve servet vergisi alınmamakta, ayrıca
kurumlara 50 yıl süreyle kurumlar vergisi muafiyeti uygulanmaktadır.
Sharjah
Sharjah, BAE'nin üçüncü büyük Emirliğidir. Dubai'nin tam kuzeyinde yer alan ve Sheikh Sultan bin
Mohammad al-Oassimi tarafından yönetilen Sharjah’ta İslami gelenekler sürdürülmektedir. Yakın
zamanlarda Orta Doğu'nun kültür merkezi olma yolunda adımlar atılmakta, eğitim ve kültür alanında
gelişmeler yaşanmaktadır.
Ajman
Ajman, BAE'nin en küçük Emirliği olup, sadece 250 km2'lik bir alanı kaplamaktadır. Emirlik’in büyük bir
kısmı Basra Körfezi kıyısında ve Sharjah'ın hemen kuzeyinde yer almaktadır. Ajman’da, içinde iki küçük
yerleşim bölgesi bulunan Masfut ve Manama adı verilen adalar bulunmaktadır.
Eski çağlardan beri yerleşime uygun topraklara sahip olan Ajman, yakın zamanda bir balıkçı köyü
olarak ünlenmiştir. BAE ile birleşmesinden sonra Sharjah ve Dubai'deki gelişmelerden burası da nasibini
almıştır. Ajman doğal gaz ve petrol kaynakları açısından fazla zengin olmayan, ucuz ve sakin bir
şehirdir.
Ras al-Khaimah
MÖ 2000 yıllarında kurulan Ras al-Kaimah, önemli bir liman kenti ve tarım merkezidir. Digdagga
Khaimah'ta kurulan modern çiftlikte süt ürünleri üretilmekte, hayvancılık ve tavukçuluk yapılmakta,
meyve ve sebze üretilmektedir.
Ras al-Kaimah’tan çoğunlukla hammadde (inşaat taşları, patlayıcılar ve ilaçlar) ihracatı yapılmaktadır.
Şehirde keşfedilen sınırlı sayıdaki petrol alanlarında yapılan üretim günlük 10 000 varile ulaşmıştır.
Turistler için ise Ras al-Kaimah'ta arkeoloji, etnoloji ve tarih müzesi bulunmaktadır.
Umm al-Quwain
Kıyıdan devam eden kara yolu üzerinde bulunan Umm al-Quwain, küçük bir Emirliktir. Petrol
bulunmadan ve Emirlikler birleşmeden önce izole edilmiş ve fakir bir Emirlik olan Umm al-Ouwain'in
altyapısında ve iş imkanlarında son yıllarda ilerleme kaydedilmiştir.
Emirlik’te bulunan Ahmet bin Rashid Limanı uluslararası standartlarda olup, 115 metreden 400
metreye kadar uzanan dört rıhtıma sahiptir. Umm al-Ouwain’de 1987 yılında kurulmuş olan bir serbest
bölge de bulunmaktadır. Modern bir ulaşım ve telekomünikasyon sisteminin yanında modern bir
hastane ve yerel radyo istasyonuna da sahip olan Emirlik’in tarihi kuleleri, kaleleri, geleneksel at ve
deve güreşleri turistlerin ilgisini çekmektedir.
Fujairah
Fujairah, Umman Körfezi’nde yer alan tek Emirliktir. Dağlık alanların eteğinde dar bir alanda yer alan
Fujairah, bozulmamış plajları ile ünlüdür. Balıkçılık, atçılık ve dalış gibi aktiviteler yaygındır.
Fujairah Limanı 1982 yılında inşa edilmiş olup, konteyner taşımacılığına ve Arap yarımadasının
ihtiyacına yönelik olarak küçükbaş ve büyükbaş hayvan taşımacılığına uygundur. Emirlik içinde
uluslararası bir havaalanı ve çok sayıda küçük sanayi yatırımı bulunmaktadır. Mermer, fayans, ayakkabı
ve çimento fabrikaları bu işletmelerden bazılarıdır.

Nüfus ve İşgücü Yapısı
BAE nüfusu sürekli artış göstermektedir.1980 yılında 1 milyon olan nüfus 2012 yılında 8,3 milyona
ulaşmıştır. Nüfusun % 39’u Abu Dhabi, % 29’u Dubai, % 18’i Sharja ve % 14’ü diğer emirliklerde
yaşamaktadır.
Ülkede orta yaş nüfus grubu (ortalama 32,6 yaş grubu) artmaktadır. Doğum oranı bölgesel
ortalamanın altında olup; sürekli olarak düşmektedir. 2011 yılında doğum oranı 1000 kişide % 9,9’dur.
BAE’nin toplam nüfusun % 80’ni yabancılar oluşturmaktadır. Yabancı nüfus oranı sürekli artmaktadır.
Ülkede çalışanların % 90’nı da yabancılardır. Yabancı nüfusun dağılımı Hintliler (%29), Pakistanlılar
-, 2013

4 / 45


(%20), Bangladeşliler (%13), Filipinliler (%10), diğer Araplar (%12), İranlılardan (%2) ve diğer
yabancılardan (%4) oluşmaktadır.
BAE’nde başlıca işgücü kaynağını oluşturan Asya kökenli göçmenler, başta inşaat olmak üzere emek
yoğun sektörlerde düşük ücretler karşılığında işçi olarak çalışırken; Arap kökenliler kamu kurumlarında
memur olarak istihdam edilmekte; Avrupalılar ise özel şirketlerde yönetici veya danışman kadrolarında
görev almaktadırlar.
Ülkede son yıllarda göçmen işçilerin yerini BAE vatandaşlarının alması fikrine giderek sıcak
bakılmaktadır. Çalışan BAE vatandaşlarının %88’i kamu sektöründe istihdam edilmekte, bunların da
%56’sı polis teşkilatında ya da askeri kuvvetlerde görev yapmaktadır. BAE nüfusunun yaklaşık
%40’ının 21 yaş altı kişilerden oluştuğu dikkate alındığında, işsizliğin ilerleyen yıllarda BAE vatandaşları
için önemli bir sorun teşkil etmesi muhtemel gözükmektedir.

Doğal Kaynaklar ve Çevre
Çöllerin ve deniz kıyılarının birleşimi sonucunda ülkede yazları sıcak ve nemli bir hava görülmektedir.
Hava sıcaklığı yazın 46 dereceye kadar çıkabilmekte ve %100 nem hissedilebilmektedir. Kışları ise
ülkeye ılıman iklim hakim olmakta ve sıcaklık 14-23°C arasında değişmektedir. Zaman zaman yaşanan
kum fırtınalarının dışında sel, kasırga ve deprem gibi doğal afetlere rastlanmamaktadır. Su kıtlığı son
yıllarda BAE için önemli bir sorun haline gelmiştir.
Yeraltı sularının yetersizliği ve su talebinin karşılanmasındaki güçlükler nedeniyle, kullanılan suların
%80’i deniz suyunu arıtma tesislerinden karşılanmaktadır. BAE’de her emirlik kendi elektrik ve su
sistemlerini işletmekte olup, son yıllarda elektrik şebekelerinin birleştirilmesi gündeme gelmiştir.
BAE’nin sahip olduğu en önemli kaynaklar olan petrolün ve doğalgazın %90’ından fazlası Abu Dhabi’de
çıkarılmaktadır. BAE’deki doğal gaz ve petrol rezervleri, OPEC içindeki en büyük beşinci rezervlerdir.
Ayrıca Fujairah ve Ras al-Khaimah’ta bakır, Abu Dhabi’de magnezyum ve kuzeydeki emirliklerde
manganez çıkarılmaktadır. BAE’nin doğal gaz rezervleri ise 213 trilyon ft3 ile dünyadaki en büyük
beşinci doğal gaz rezervidir. Ham petrol rezervleri ise 97,8 milyar varildir. Söz konusu miktarın % 94’ü
Abu Dhabi’dedir.
Federal Hükümet, Ağustos 1998’de BAE’nin ilk ulusal çevre yasasını onaylamıştır. Yeni yasa ile birlikte
emisyon hacmi üzerine kısıtlamalar getirilmiş ve bunun gibi birçok önlem hayata geçirilmiştir. Son
yıllarda Abu Dhabi’li yetkililer çevre bilincinin artırılmasına yönelik kampanyalar yürütmektedir. Ayrıca,
dünyanın ilk sıfır-karbonlu ve sıfır-atıklı şehrinin Abu Dhabi’nin merkezinde kurulacağı açıklanmıştır.
Şehrin içinde araştırma merkezleri, laboratuvarlar, şirketler için ayrılmış dükkanlar, hafif imalat
fabrikaları, bilim müzesi ve eğlence merkezlerinin kurulması planlanmaktadır. Otomobil kullanımının
yasak olacağı, tamamen yenilenebilir enerjinin kullanılacağı ve çevresindeki tarlalarla kendi kendine
yetebilmesi düşünülen bu şehirde yatırım yapacak olan firmalara vergi muafiyetinin yanı sıra %100
mülkiyet ve fikri mülkiyet hakkının korunması gibi imkanlar sunulması düşünülmektedir.

Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar
ABEDA, AFESD, AMF, CAEU, FAO, G-77, GCC, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICRM, IDA, IDB, IFAD,
IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IPU, ISO, ITSO, ITU, LAS, MIGA, NAM, OAPEC,
OIC, OPCW, OPEC, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO

Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
Serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ekonomik zenginliği
büyük ölçüde Gayri Safi Yurt İçi Hasılasının (GSYİH) yaklaşık % 38’ini oluşturan petrol ve doğal gaz
üretimine dayanır. Bu ürünlerin fiyatlarındaki dalgalanma ekonomiye de yansımaktadır. Ülkenin başlıca
ihraç ürünleri ham petrol, doğal gaz ve kurutulmuş balık, başlıca ithalat ürünleri makine ve taşıt
araçları, kimyasallar ve gıdadır.
BAE dünyanın 7. büyük petrol rezervlerine sahip olup, bu rezervlerin 97,8 milyar varil civarında
bulunduğu tahmin edilmektedir. BAE’deki petrolün %90’nından fazlası Abu Dhabi Emirliği’nde
üretilmektedir. BAE’nin günlük petrol üretimi 2,28 milyon varil civarındadır. Gerçekleştirilen yatırımlarla
sözkonusu miktarın 2014 yılında 3,06 milyon varile çıkarılması hedeflenmektedir.
Dünyanın en büyük yedinci doğalgaz kaynaklarına (6,43 trilyon m3 ) sahiptir. Ülke rezervleri: Abu
Dhabi (196 Tcf), Sharjah (10,7 Tcf), Dubai (4,1 Tcf) ve Ras Al Khaimah (1,1 Tcf ) emirliklerinde yer
almaktadır.
BAE Yönetiminin, ekonominin petrol ve petrol yan ürünleriyle doğalgaza bağımlılığının azaltılması için
hükümetin üretim ve yatırımların çeşitlendirilmesi çabaları olumlu karşılanmaktadır. Bu çerçevede, BAE
Hükümetinin özellikle turizm, inşaat, havacılık, hizmet sektörü, finans ve otomotiv gibi sektörlere
yatırım yapmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu bağlamda, “Abu Dhabi 2030 Planı“ çerçevesinde 200
milyar dolar yatırım yapılması öngörülmektedir.
BAE’nin ülke gelir kaynaklarını çeşitlendirmeye yönelik devlet politikası ve özel sektörde yaşanan

5 / 45


canlanma neticesinde petrol-dışı gelirlerin milli gelirdeki payı gittikçe artmaktadır.
Ülke GSMH’nın % 7,6’sını imalat sanayi üretimi oluşturmadır. Sözkonusu üretimin 2025 yılına kadar
GSMH’nın % 25’ni oluşturması için yatırımlar devam etmektedir.
BAE Mart 2010’da ülkenin farklı ulaşım ağlarını birbirine bağlamayı planlayan bir demiryolu projesi
tasarladığını açıklamıştır. 1500 km. uzunluğunda olması öngörülen demiryolu projesinin Suudi
Arabistan sınırındaki Ghuweifat ile Umman sınırındaki Al Ain’ı birbirine bağlayarak KİK demiryolu ağının
da bir parçasını oluşturması öngörülmektedir.
BAE Bakanlar Kurulu, ülkenin 50. Kuruluş Yıldönümüne rastlayan 2021 yılı için hedeflerini ortaya koyan
“Milli Şart” adlı bir belgeyi kabul etmiştir. .
BAE’ye bağlı emirliklerden birisi olan Dubai, bulunduğu coğrafyada ticaret, finans ve turizm merkezi
olma stratejisi izlemektedir. Pazar olarak küçük olduğundan, dış ticareti “re-export”a dayanmaktadır.
Liman ve serbest ticaret bölgeleri alt yapı olarak gelişmiştir. Önde gelen mal tedarikçileri Çin ve
Japonya, başlıca satış yaptığı pazarlar ise İran, Irak, Hindistan, Doğu Afrika ve KİK ülkeleridir.
BAE Hükümeti son dönemde elde ettiği deneyim ve sermaye birikimi sayesinde dış pazarlarda yatırıma
yönelmiştir. Hükümet sahip olduğu kamu şirketleri aracılığıyla çeşitli ülkelerde telekom ve sanayi
şirketleri ile bankalar satın almaktadır. Ayrıca, bahsekonu kamu şirketlerinin liman, serbest bölge
işletme, turizm ve gayrimenkul geliştirme gibi projeler aracılığıyla gelişmekte olan ülkelere yatırım
yapmaya yöneldiği dikkati çekmektedir.
Ekonomi Politikaları
Serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ekonomik zenginliği
büyük ölçüde Gayri Safi Yurt İçi Hasılasının (GSYİH) yaklaşık % 38’ini oluşturan petrol ve doğal gaz
üretimine dayanır. Bu ürünlerin fiyatlarındaki dalgalanma ekonomiye de yansımaktadır. Ülkenin başlıca
ihraç ürünleri ham petrol, doğal gaz ve kurutulmuş balık, başlıca ithalat ürünleri makine ve taşıt
araçları, kimyasallar ve gıdadır.
BAE dünyanın 7. büyük petrol rezervlerine sahip olup, bu rezervlerin 97,8 milyar varil civarında
bulunduğu tahmin edilmektedir. BAE’deki petrolün %90’nından fazlası Abu Dhabi Emirliği’nde
üretilmektedir. BAE’nin günlük petrol üretimi 2,28 milyon varil civarındadır. Gerçekleştirilen yatırımlarla
sözkonusu miktarın 2014 yılında 3,06 milyon varile çıkarılması hedeflenmektedir.
Dünyanın en büyük yedinci doğalgaz kaynaklarına (6,43 trilyon m3 ) sahiptir. Ülke rezervleri: Abu
Dhabi (196 Tcf), Sharjah (10,7 Tcf), Dubai (4,1 Tcf) ve Ras Al Khaimah (1,1 Tcf ) emirliklerinde yer
almaktadır.
BAE Yönetiminin, ekonominin petrol ve petrol yan ürünleriyle doğalgaza bağımlılığının azaltılması için
hükümetin üretim ve yatırımların çeşitlendirilmesi çabaları olumlu karşılanmaktadır. Bu çerçevede, BAE
Hükümetinin özellikle turizm, inşaat, havacılık, hizmet sektörü, finans ve otomotiv gibi sektörlere
yatırım yapmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu bağlamda, “Abu Dhabi 2030 Planı“ çerçevesinde 200
milyar dolar yatırım yapılması öngörülmektedir.
BAE’nin ülke gelir kaynaklarını çeşitlendirmeye yönelik devlet politikası ve özel sektörde yaşanan
canlanma neticesinde petrol-dışı gelirlerin milli gelirdeki payı gittikçe artmaktadır.
Ülke GSMH’nın % 7,6’sını imalat sanayi üretimi oluşturmadır. Sözkonusu üretimin 2025 yılına kadar
GSMH’nın % 25’ni oluşturması için yatırımlar devam etmektedir.
BAE Mart 2010’da ülkenin farklı ulaşım ağlarını birbirine bağlamayı planlayan bir demiryolu projesi
tasarladığını açıklamıştır. 1500 km. uzunluğunda olması öngörülen demiryolu projesinin Suudi
Arabistan sınırındaki Ghuweifat ile Umman sınırındaki Al Ain’ı birbirine bağlayarak KİK demiryolu ağının
da bir parçasını oluşturması öngörülmektedir.
BAE Bakanlar Kurulu, ülkenin 50. Kuruluş Yıldönümüne rastlayan 2021 yılı için hedeflerini ortaya koyan
“Milli Şart” adlı bir belgeyi kabul etmiştir. .
BAE’ye bağlı emirliklerden birisi olan Dubai, bulunduğu coğrafyada ticaret, finans ve turizm merkezi
olma stratejisi izlemektedir. Pazar olarak küçük olduğundan, dış ticareti “re-export”a dayanmaktadır.
Liman ve serbest ticaret bölgeleri alt yapı olarak gelişmiştir. Önde gelen mal tedarikçileri Çin ve
Japonya, başlıca satış yaptığı pazarlar ise İran, Irak, Hindistan, Doğu Afrika ve KİK ülkeleridir.
BAE Hükümeti son dönemde elde ettiği deneyim ve sermaye birikimi sayesinde dış pazarlarda yatırıma
yönelmiştir. Hükümet sahip olduğu kamu şirketleri aracılığıyla çeşitli ülkelerde telekom ve sanayi
şirketleri ile bankalar satın almaktadır. Ayrıca, bahsekonu kamu şirketlerinin liman, serbest bölge
işletme, turizm ve gayrimenkul geliştirme gibi projeler aracılığıyla gelişmekte olan ülkelere yatırım
yapmaya yöneldiği dikkati çekmektedir.
Ekonomik Performans
Ülkede petrolün çıkarılmaya başlandığı 1958 yılından bu yana Birleşik Arap Emirlikleri’nin ekonomik
performansı petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara göre değişiklik göstermiş; sanayi üretimi ve ihracat bu
dalgalanmalardan doğrudan etkilenirken, harcamalar ve faiz oranları dolaylı biçimde etkilenmiştir.
Ekonomideki genişlemede, ihracat gelirlerindeki artışın yanı sıra yatırımlardaki ve özel tüketimdeki
artışın da etkisi olmuştur. Böylece, ülkede yaşayanların refahı artmış, kredi olanaklarından yararlanma
kapasitesi yükselmiş, hızlı nüfus artışının etkisiyle tüketimde de hızlı bir artış meydana gelmiştir.
-, 2013

6 / 45


BAE hükümetinin, yeni projelere yönelik harcamaları artırmasıyla birlikte 2013 ve 2014 yılları GSMH
büyüme hedeflerinin % 3,7 ve % 4,7 gibi daha yüksek oranlarda gerçekleşmesi beklenmektedir. 2014
yılından sonra ise 2015 ve 2017 yılları arasında, petrol dışı sektörlerde hızlanan faaliyetler nedeniyle
ekonomik büyümenin % 5,2 ve % 6,3 gibi yüksek oranlarda gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2012 yılında günlük petrol üretiminin ortalama 2,65 milyon varil olduğu tahmin edilmekte olup; 2016
ve 2017 yıllarında üretimin daha fazla artması ve 2017 yılında günde ortalama 3,15 milyon varile
ulaşması beklenmektedir. Perol üretimindeki artışın, ülkenin yatırım kapasitesini büyütmesiyle birlikte
takip eden yılarda BAE’nin ihracat hacminin de büyümesi beklenmektedir.
Diğer taraftan hizmet sektöründe özellikle turizm alanında yeni pazarların ve yeni ürünlerin devreye
sokulmasıyla BAE turizm sektöründe büyüme artacaktır. Ülke havayollarının yeni uçaklar satın alması
ve uluslar arası havayolları şirketleriyle yapacakları işbirliklerinin turizm sektörüne büyük katkı yapması
sözkonusudur.

Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler
2011a
GSYİH (Nominal, milyar ABD $)

2012b

2013c

2014c

338.644

392.168

454.920

514.647

Reel GSYİH’deki artış (%)

4,2

3

3,7

4,7

Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort)

0,9

1,1

2,2

2,8

İhracat fob (milyar ABD $ )

281,6

302,3

320,1

349,6

İthalat fob (milyar ABD $)

202,1

220,3

237,9

261,7

3,67

3,67

3,67

3,67

Döviz Kuru KD:US$ (av)

Kaynak: Economist Intelligence Unit, UAE Country Forecast 2013.a(gerçekleşen,b(tahmin),c(öngörü)

2011 yılında reel GSMH % 4,2 büyümüş olup; 2012 yılında GSMH’nın % 3 oranında büyümüş olduğu
tahmin edilmektedir. 2013 yılında ise %3,7 oranında büyüme beklenmektedir. Turizm, lojistik ve
imalat sanayi gibi petrol dışı sektörlerde, 2012 yılında % 3,5 reel büyüme gerçekleşmiştir. 2012 yılında,
Abu Dhabi ekonomisi % 4 büyürken; Dubai % 5 gibi büyük bir oranda büyüme kaydetmiştir.
Kuzeydeki ekonomisi zayıf olan emirliklere yapılan kamu harcamaları artmıştır.
Resmi rakamlara göre 2011 yılında % 4,5 olan işsizlik oranının 2012 yılında % 4,2’ye düştüğü tahmin
edilmektedir. Resmi olmayan kaynaklar ise emirlik vatandaşları arasında % 14’lük işsizlik olduğu ve
özellikle kuzey emirliklerinde bu durumun ağırlıklı olarak hissedildiğini belirtmektedir.
Hükümet ekonomiyi farklılaştırma çalışmalarını uzun dönemde önemli oranda gerçekleştirmeyi
amaçlamaktadır. 2030 yılında, GSMH’nın % 64’nün petrol dışı sektörlerden oluşacağı tahmin
edilmektedir.
Dubai’deki finans krizi:
Ekonomisi çoğunlukla re-export, emlak, inşaat ve turizme dayalı olan Dubai Emirliği yaşanan son
küresel krizden etkilenmiştir. Mega projelerin finansmanının yabancı sermaye ve uluslararası
piyasalardan borçlanma yoluyla sağlanması Dubai’nin 2008 mali krizinden doğrudan etkilenmesine yol
açmıştır. Mali krizin etkisiyle ticari işlemlerin azalması, kriz öncesinde başlatılan projelere ilişkin
anlaşmaların kriz nedeniyle uygulanamaz hale gelmesi ve vadesi gelen yüksek düzeydeki borçların
finansmanında yaşanan zorluklar Dubai’yi mali destek arayışına itmiştir.
Dubai Emirliği 25 Kasım 2009 günü yaptığı bir açıklamayla kamuya ait en büyük şirket olan Dubai
World ile yan şirketi Nakheel’in borçlarını ödemeyi 6 ay ertelemeyi planladığını belirterek, finansman
sağlayan tüm kurum ve kişilerden finansman vadelerini 30 Mayıs 2010 tarihine kadar ertelemelerini
talep etmiştir.
Açıklamadan sonra Dubai World (DW) şirketinin mali tablosunun net olarak açıklanmaması, borçların
yeniden yapılandırılması sürecine ilişkin yetersiz bilgi akışı, şirketin borçlarının hükümet garantisi
kapsamında olmadığına dair açıklamalar alacaklılar ve uluslararası piyasalar nezdinde tedirginliğe yol
açmış, bölge ülkelerinin borsalarında düşüşler yaşanmıştır. Bunun üzerine, Dubai ve Abu Dhabi’den
piyasaları teskin etmeye yönelik açıklamalar gelmiş, nakit sıkıntısını aşmaya yönelik girişimlerde
bulunulmuştur. Bu kapsamda, Dubai World bünyesindeki şirketlerden biri olan uluslararası liman
işletmecisi DP World şirketinin ve Jebel Ali Serbest Ticaret Bölgesinin yeniden yapılandırılma
kapsamında olmadığı ve Dubai World şirketinin ertelenmesi planlanan borçlarının sadece 26 milyar
dolar olduğu açıklanmıştır. Abu Dhabi merkezli iki bankadan 5 milyar dolar kredi sağlanmıştır. Bu
açıklamalar ve girişimler mali piyasalarda rahatlama sağlamıştır. Ayrıca BAE Merkez Bankası, yerli
bankalar ve ülkede şubesi bulunan yabancı bankalara likidite sorununa karşı destek vereceğini ve bu
amaçla bir fon kurduğunu açıklamıştır. Abu Dhabi Emirliği, Nakheel şirketinin 3,5 milyar dolar
tutarındaki borcunun vadesinin dolduğu 14 Aralık günü Dubai Emirliğine 10 milyar dolarlık bir kaynak
daha aktarmıştır. Nisan 2010 itibariyle DW’ün borçlarının yeniden yapılandırılması süreci yaklaşık %90
oranında tamamlanmıştır.
Enflasyon

7 / 45


BAE’de, 2012 yılında enflasyonun %1 civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 2013 yılından
itibaren, petrol dışındaki ürün fiyatlarındaki artış nedeniyle enflasyon oranının yükseleceği tahmin
edilmektedir. 2014–2017 döneminde ortalama % 2,9 enflasyon oranı beklenmektedir.
Para Politikaları
BAE’nin resmi para birimi olan Dirhem, 1980’li yılların ortalarından bu yana ABD Doları’na 1ABD$=3,67
Dirhem değişim oranı üzerinden sabitlenmiştir. BAE Merkez Bankası oranın korunmasında kararlı olup,
bunu enflasyon karşısında bir koruyucu ve istikrar için gerekli bir unsur olarak görmektedir.
BAE, Körfez İşbirliği Konseyi üyesidir. KİK üyesi 6 ülke arasında 1 Ocak 2003 itibariyle Gümrük Birliği
yürürlüğe girmiştir. KİK üyesi ülkelerin aralarında oluşturulan Ortak Pazar 1 Ocak 2008 itibariyle
yürürlüğe girmiştir. Örgüt üyesi ülkeler arasındaki Ortak para birimine geçişin ise 2010 yılında
gerçekleştirilmesi öngörülmekte iken Umman’ın ardından BAE de ortak para birimine katılmayacağını
ilan etmiştir. Sözkonusu kararın, BAE’de herhangi bir KİK kuruluşu bulunmaması ve son olarak KİK
Merkez Bankası’nın da Riyad’da kurulmasına bir tepki olarak alındığı değerlendirilmektedir.

Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
Ülkenin zor iklim koşullarından dolayı, tarım sektörünün GSYİH’ye katkısı oldukça düşük (%2 civarında)
bir seviyededir. Ancak, ülkede çiftçilikle uğraşan işgücünün göreli olarak fazla olmasından dolayı, sektör
hem federal devletten hem de yerel yönetimlerden önemli miktarda teşvik almaktadır. Devletin tarım
sektörüne olan desteğinin siyasi gerekçelerle devam etmesi beklenmektedir. Buna rağmen gıda
sektöründe kendi kendine yeterliliğin sağlanması zordur. Gıda fiyatlarındaki artış nedeniyle ve gıda
arzını sağlayabilmek için Sudan ve Pakistan gibi ülkelerde yatırımlar yapılmaktadır. Balıkçılık ve inci
avcılığı, BAE gıda sektörünün geleneksel olarak önemli bir kısmını oluşturmaktadır.
Sanayi
Ülkede uygulanan en başarılı politikalardan birisi serbest bölgelerin geliştirilmesi olup, bunların içinde
en gelişmiş olanı ise 1985 yılında Dubai’de kurulan Jebel Ali Serbest Bölgesi’dir. Günümüzde 100’den
fazla ülkeden 3 000’in üzerinde firmaya ev sahipliği yapmakta olan Jebel Ali Serbest Bölgesi (JAFZ),
yeni yatırımcıları çekmeyi sürdürmektedir. Yatırımcılara gümrük tarifelerinden ve vergi kontrollerinden
muafiyet sağlanmanın yanı sıra, kaliteli bir alt yapı hizmeti de (Jebel Ali Havaalanı gibi) sunulmaktadır.
Serbest bölgedeki sanayi yatırımlarının büyük kısmı, hafif sanayiye ve son aşama montaja yöneliktir
(özellikle elektronik gibi alanlarda). Ayrıca birçok yabancı şirket bu bölgeyi ana dağıtım merkezi olarak
kullanmaktadır.
Jebel Ali Serbest Bölgesi’nin başarısı, Dubai’de ve diğer emirliklerde yeni serbest bölgelerinin
kurulmasını teşvik etmiştir. Dubai’deki serbest bölgeler kadar kaliteli bir altyapı hizmeti sunulmasa da
Ajman, Fujairah, Sharjah, Umm al-Qaiwain ve Ras al-Khaimah’ta da serbest bölgeler bulunmaktadır.
Abu Dhabi’deki serbest bölgeler ise, Dubai’de hali hazırda kurulu olan serbest bölgelere rakip
olamamamaktadır.
BAE’de imalat sanayi hidrokarbona dayalı olmakla birlikte, diğer bazı imalat sanayi alt sektörleri de
büyümeye başlamıştır. Sektöre yapılan yatırımlarla yaklaşık 2 500 civarında fabrika kurulmuş, çoğu
Asyalı göçmenlerden oluşan 200 000’in üzerinde kişiye iş imkanı yaratılmıştır. Sektördeki sanayi
kuruluşlarının çoğu kimyasal maddeler, ev aletleri, kağıt, gıda, giyim ve yedek parça üretimi yapan
hafif sanayi kuruluşlarıdır.
Alüminyum üretimi son 20 yıldır önemli bir sektör olarak ön plana çıkmış olup, Dubai hükümetinin
sahip olduğu Dubai Aluminium (Dubal) şirketi, sektördeki üretimin çoğunu gerçekleştirmektedir. Dubai
Aluminium, üretimi ile Dubai’yi dünyanın ilk 10 alüminyum üreticisi arasına sokmayı başarmıştır. Bu
üretimin büyük kısmı ihraç edilmekte olup, geri kalanı ise diğer sektörler tarafından kullanılmaktadır.
Mubadala Development Company, Abu Dhabi’nin sanayi temelinin genişletilebilmesi açısından önem arz
etmekte olup, hükümetin kalkınma stratejisi doğrultusunda yeni girişimlerin kurulması ve varolanların
geliştirilmesi için uygun bir yerleşimdir. Dubai hizmet sektörünün ve teknolojinin merkezi olmayı
hedeflerken, Abu Dhabi rekabet gücü yaratan sektörlerin (ucuz enerji ve iş gücü kaynaklarına erişimin
kolay olmasının da etkisiyle) ağır sanayi ve imalat sektörleri olduğuna inanmaktadır.
Sağlık Sektörüğ:
BAE sağlık-medikal sektörü ihtiyacının %90’ını ithalat yoluyla karşılamaktadır. BAE’de ilaç sektörü
satışlarının % 20’si iç pazara yapılmakta olup; satışların % 80’ni ihracata yöneliktir. Tanınmış ilaç
markaları re-export yapılmaktadır. Özellikle Hindistan, Pakistan ve İran ilaç sektöründe başlıca
re-export pazarlarıdır.
Yerel ilaç üreticisi Neopharma, küresel ilaç üretcisi Alman Merch ile ilaç üretimi yapmak üzere anlaşma
yapmıştır. Üretim 2013 yılı içinde başlayacaktır. Söz konusu anlaşma BAE’de yerel ve uluslararası ilaç
üreticisi firmalar arasındaki ilk anlaşmadır.
BAE’de tüketicilerin tanınmış ilaç sektörü firmalarının vitamin ve benzeri ürünlerine talebi yüksektir.
-, 2013

8 / 45


Tüketiciler bu ürünlere yüksek fiyatlar ödemektedir.
BAE Hükümetin’nin başlıca öncelikleri arasında sağlık sektöründe kaliteyi yükseltmek yer almaktadır.
2012 yılında, kişi başına düşen sağlık harcaması 1.547 Dolar civarındadır. Söz konusu miktar diğer
körfez ülkelerine göre oldukça yüksektir. Bu rakam Suudi Arabistan’da 917 dolardır. Gelecek beş yıl
içinde toplam sağlık harcamalarının yerel para birimi cinsinden yıllık ortalama % 17 artması
beklenmektedir. Buna rağmen sağlık harcamalarının GSMH içindeki oranı hala % 3,2 gibi oldukça
düşük bir orandır (Gelişmiş ülkelerde bu oran % 18 civarındadır).
Birleşik Arap Emirlikleri’nde hastane yatak sayısı açığının 9000 adet civarında bulunduğu hesaplanırken,
sözkonusu açık sağlık sektöründe kapsamlı yatırım ihtiyacını gündeme getirmektedir. Dünya
standartlarına göre sağlık sektöründe 250 kişi başına bir hastane yatağı düşmesi gerekirken, bu rakam
BAE’de 555 kişidir.
BAE’de, 2015 senesine kadar hastane yatak sayısının 10.562’ye çıkması planlanmaktadır. Bu
çerçevede, ülke genelinde 5,7 Milyar Dolar tutarında hastane projesi açıklanmıştır.
Son yıllarda yükselen petrol fiyatları ile beraber ekonomisini çeşitlendirme yönünde önemli gelişmeler
gösteren Abu Dhabi Emirliği, başlatmış olduğu yoğun altyapı, emlak ve turizm projeleri ile önemli
sayılara ulaşacak biçimde yurtdışından göç almakta ve bu gelişmeler paralelinde sağlık hizmetleri
sektörüne yönelik yeni yatırım ihtiyacı doğmaktadır. Bu çerçevede, Abu Dhabi Emirliği ağırlıklı olmak
üzere, Birleşik Arap Emirlikleri’nde gündemde olan projeler dikkate alındığında, kısa vadede 2.9 milyar
Dolarlık sağlık sektörü yatırımının devreye sokulması beklenmektedir. 100 adet yeni hastanenin
planlama safhasında olduğu BAE sağlık sektörü Pazar büyüklüğünün 2015 senesinde 12 milyar ABD
Dolarına ulaşacağı hesaplanmaktadır. Belirtilen yatırım trendini değerlendiren uluslararası tanınırlığı
olan Cleveland Clinic ve John Hopkins gibi hastane zincirleri içinde bulunduğumuz dönem itibariyle Abu
Dhabi Emirliğinde büyük ölçekli projeler başlatmışlardır.
Sağlık-medikal sektörü ihtiyacının %90’ını ithalat yoluyla karşılayan BAE bu anlamda eczacılık ve
medikal ürünlerin pazarlanmasına yönelik giderek artan bir potansiyel arz etmektedir. Bunun yanında,
yapımı yeni başlatılacak hastane projeleri için medikal ekipman ve mobilya türü donanım ihtiyacının dış
tedarikçi proje firmaları aracılığıyla karşılanacak olması da BAE’ye yönelik ihracat fırsatlarını
artırmaktadır.

Madencilik
BAE, OPEC ülkeleri arasında beşinci en büyük petrol üreticisi ülke konumunda olup, dünya kanıtlanmış
petrol rezervlerinin hemen hemen %8’ine sahiptir. Petrol Abu Dhabi’de 1958 yılında, Dubai’de ise 1966
yılında keşfedilmiştir. Sharjah ve Ras al-Khaimah’ta ise küçük miktarlarda rezervlere rastlanmıştır. Abu
Dhabi, petrol üretiminde ve rezervlerinde durumunu sürdürmektedir.
Gelişmiş teknoloji ve devam eden arama çalışmaları neticesinde, son on yılda petrol rezervleri iki kat
artmış olup, 100 milyar varile ulaşmıştır. Bugünkü petrol üretim seviyesi ile ülke, 140 yıl yetecek ölçüde
rezerve sahip bulunmaktadır. Abu Dhabi’de özellikle denizde yeni rezervlerin keşfi ve mevcut
rezervlerin geliştirilmesi yönündeki çalışmalara devam edilmektedir. Toplam kapasitenin %90’ına yakın
bir kısmı Abu Dhabi’de bulunmaktadır.
BAE’nin dünya doğal gaz rezervlerinin %3.4’üne sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bunun %95’den
fazlası Abu Dhabi’de, geri kalanı ise Sharjah, Dubai ve Ras al-Khaimah’da bulunmaktadır.Son yıllarda
çevre ile ilgili kaygıların artması dolayısıyla doğal gaz daha çok ilgi çeken bir yakıt türü haline gelmiş ve
kullanımı artmıştır. Hızlı sanayileşmenin getirdiği iç talep artışının (özellikle ana hammaddesi doğal gaz
olan petrokimya sanayinde) yanı sıra, enerji üretimi ve su arıtma kapasitesinin artırılması amacıyla
doğal gaz üretimine ağırlık verilmesi planlanmaktadır.
Müteahhitlik Hizmetleri
İnşaat ve emlak sektörü Birleşik Arap Emirlikleri ekonomisi içinde petrol ve ticaretten sonra, üçüncü
büyük sektör konumundadır. İnşaat sektörü 2008 global finans krizinin etkilerinin yaşanmakta olduğu
dönemde dahi GSYH içindeki %8 büyüklüğünü muhafaza etmiş, 2011 yılında ise inşaat sektörünün BAE
milli geliri içindeki payı % 11,5’e yükselmiştir. 2011 – 2013 döneminde BAE inşaat sektörünün yıllık
ortalama % 7 oranında bir büyüme göstermesi beklenmektedir.
2011 yılında, BAE körfez ülkeleri içinde 319,1 Milyar ABD Doları ile en büyük emlak ve inşaat sektörü
proje değerine sahip olan ülke olmuştur.
Özellikle 2004’den başlayarak Körfez Bölgesinin en büyük inşaat-emlak faaliyetlerine sahne olan BAE,
2008 yılındaki Global finans krizinin inşaat sektörü üzerindeki etkilerini çok belirgin olarak yaşamıştır.
2010 ve 2011 yıllarında, krizin etkilerinin azalmaya başladığı görülmekle birlikte, başta Dubai olmak
üzere bütün Emirliklerde emlak kalemlerinde ortaya çıkan arz fazlaları, yeni projelere başlanmasını
zorlaştırmakta ve müteahhitlerin kar oranlarına olumsuz baskı yapmaktadır.
Arz fazlasının yanısıra, Euro bölgesindeki kriz ve İran ekonomisinde yaşanan olumsuzluklar gibi
etkenler de, BAE’de yabancılara yönelik satış yapılan emlak projelerinin performanslarını olumusuz
yönde etkilemektedir. 2011-2012 yıllarında BAE konut piyasası, 2008 krizi öncesi seviyesine dönme
çabaları göstermiştir. Ancak, Euro bölgesi krizi ve dünya ekonomisi genelinde gözlemlenen
belirsizlikler, yatırımcıların konut satın alma planlarını ertelemelerine yol açtığı için özellikle Dubai
olmak üzere BAE genelinde büyük çaplı konut projelerinin ertelenmesine ya da küçültülmesine sebep
olmuştur. Dubai konut piyasasında, Orta Doğu’daki diğer ülkelerde yaşanan istikrarsızlıklar sebebiyle,
olumlu gelişmeler yaşansa da, BAE genelinde mevcut arz fazlası konut piyasasının ve konuta dayalı

9 / 45


inşaat projelerinin gelişmesinin önündeki en önemli engel olarak bulunmaktadır.
Dubai Hükümetine bağlı şirketlerin yüksek borçları sebebiyle Dubai Emirliğinde 2013 ve sonrası
dönemde büyük ölçekli altyapı yatırımlarının ertelenmesi ya da iptal edilmesi beklenmektedir. Ancak,
Dubai’de 2012 – 2013 döneminde emlak geliştirme şirketlerince yaklaşık 35.000 ünite konutun Dubai
konut stokuna eklenmesi muhtemel görünmektedir.
Abu Dhabi’de ise yine 2012 – 2013 döneminde yaklaşık 42.000 ünite konutun piyasaya arz edilmesi
hesaplanmaktadır. Söz konusu yeni arz ile mevcut arz stoğunun Abu Dhabi’de kısa vadede konut satış
fiyatları ve kiralar üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluşturmaya devam edeceği beklenmektedir.
Abu Dhabi Emirliğinde 2012 sonrasında da etkisini göstermesi beklenen bir başka gelişme ise Emirlikte
inşa edilmekte olan alış veriş merkezlerinin tamamlanmasıyla 1000 kişi başına düşen kiralanabilir
perakende alanının 2015 yılına kadar 1690 m2 ye ulaşacak olmasıdır. Bu oran Avrupa Birliğinin 231
olan oranının çok üzerinde olmasının yanı sıra, 1028 olan ABD oranının da üzerindedir. Bu itibarla, ihale
edilmiş ve inşa edilmekte olan alış veriş merkezleri gözönüne alındığında, orta ve kısa vadede Abu
Dhabi Emirliğinde yeni alış veriş merkezi yatırımına başlanmayacağı beklenmektedir. Dubai’de zaten
çok belirgin olan arz fazlası – talep yetersizliği durumunun, Abu Dhabi Emirliğindeki otel, konut, ofis
vb. gayrimenkullerde de kısa vadede yaşanması beklenmektedir.
Dubai emlak piyasasında yaşanan durgunluğun ardından, Dubai’de faaliyet göstermekte olan müteahhit
firmaların önemli bir bölümünün Abu Dhabi, Suudi Arabistan ve Katar’a yöneldikleri
gözlemlenmektedir. Diğer taraftan, Güney Koreli müteahhit firmaların agresif bir şekilde BAE
müteahhitlik pazarından aldıkları payı artırdıkları tespit edilmektedir. Bu gelişmeler de BAE genelinde
ve Abu Dhabi’de müteahhitlik sektöründe Türk firmalarının ihale kazanmalarını zorlaştırmakta ve yeni
projelerdeki kar marjlarını düşürmektedir.
Ofis piyasasında ise yine hem Dubai’de hem Abu Dhabi’de mevcut olan arz fazlası sebebiyle yeni ofis
inşaatı projeleri ertelenmekte, iptal edilmekte ya da küçültülmektedir. 2012 – 2013 döneminde Abu
Dhabi’de 1 Milyon M2’nin üzerinde bir ofis stoğunun arz edilmesi planlanmakta olup, bu durumun ofis
kiraları ve fiyatları üzerindeki aşağı yönlü baskıyı devam ettireceği beklenmektedir.
Diğer taraftan, Dubai’de 2011 yılı Ocak ayı başından itibaren tüm konutlardan %5 oranında emlak
vergisi tahsil edilmesinin yatırımcılar üzerinde olumsuz bir etki yaratması beklenmektedir. Hizmet
bedeli adı altında ödenen vergilerin yanı sıra kiralanamayan konutlar için de bu verginin verilecek
olması piyasaya sürülecek konutlar için yatırımcı ilgisini çekmeyi zorlaştırabilecektir. Buna ilaveten,
gayrimenkul idarelerince tahsil edilen bakım ücretleri de zaman zaman gazetelere yansıyacak kadar
yükselmekte ve tartışma konusu olmaktadır.

Turizm
BAE, dünyanın en önemli turizm destinasyonlarından birisidir. BAE ekonomik çeşitlendirme planlarında
turizm sektörünün gelişimini hedeflemiş ve Orta Doğu’da daha önce görülmeyen başarılı projelere imza
atmıştır. Bu amaçla Dubai kıyılarına dört adet yapay ada inşa edilmiş, ayrıca bir adet kapalı kayak
merkezi kurulmuştur. Dünyanın en yüksek ve tek yedi yıldızlı oteli olan Burj al-Arab, Aralık 1999’da
açılmıştır. Ülke, birçok turnuvaya (tenis, golf, kriket, at yarışı gibi) ev sahipliği yapmaktadır.
2012 yılında, reel turizm gelirleri bir önceki yıla göre % 6,2 büyümüş olup; 2013 yılı için turizm
gelirlerinde % 3,3 artış tahmin edilmektedir. 2011 yılının sonunda, Dubai’de yerleşik emlak şirketi
“Meraas” 2,2 milyar BAE Dirhemi tutarında yeni bir film stüdyosu projesini duyurmuştur.
Özellikle Dubai’de yoğunlaşan perakendecilik hizmetleri, her yıl düzenlenmekte olan “Dubai Alışveriş
Festivali” ve “Dubai Yaz Sürprizleri” adı altında düzenlenen etkinlikler 40°C’nin üzerinde seyreden
sıcaklıklara rağmen diğer Körfez ülkelerinden ve Avrupa’dan gelen turistler sayesinde otel, restoran,
havayolu ve mağaza işletmecilerini memnun etmektedir.
Turizm konaklama sektörüne yönelik önemli altyapı yatırımları başlatan Abu Dhabi, 2012 senesi ilk 6
ayında 1,2 milyon turist tarafından ziyaret edilmiştir. 2012 senesini yaklaşık 2,3 milyon turist sayısı ile
tamamlamayı planlayan Abu Dhabi Emirliği’nde turizm gelirlerinin de bu paralelde artması
beklenmektedir.
2012 yılı itibariyle Abu Dhabi’de 128 otel ve otel apartman bulunduğu, oda sayısının ise 22.079 olduğu
tespit edilmiştir. Artan turizm yatırımları ile mevcut otel ve otel apartmanlara yönelik turist talebini
artırmayı hedefleyen Abu Dhabi Hükümeti, uluslararası konferans, fuar, sanat etkinlikleri vb. projelerle
Abu Dhabi’ye yönelik ziyaretçi sayısını artırmaya çalışmaktadır.
Artan turist sayısı ve turizm gelirleri dikkate alınarak Abu Dhabi emirliğinde çok sayıda otel projesine
başlanmış bulunmaktadır. Bu çerçevede, Abu Dhabi’de önümüzdeki üç sene içinde 20 yeni otelin
tamamlanarak hizmete girmesi planlanmaktadır.
Turizm projeleri kapsamında değerlendirilebilecek olan ve müteahhit firmalarımız ve inşaat malzemesi
sektörümüze önümüzdeki dönemde fırsatlar sunabileceği düşünülen önemli projeler arasında Abu
Dhabi’de yer alan Saadiyat Adası müze bölgesi öne çıkmaktadır. Saadiyat Adasında Louvre Abu Dhabi,
Guggenheim Abu Dhabi ve Şeyh Zayed Müzelerinin inşa edilmesi planlanmaktadır.

Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
Demiryolu

-, 2013

10 / 45


2009 yılı sonunda Dubai’de metrosunun açılması ile birlikte ülke de demiryolu ağı oluşmuş
bulunmaktadır. Gelecek yıllarda metro sisteminin genişletilmesi planlanmaktadır. Emirlikleri birbirine
bağlayan demiryolu ağı bulunmamaktadır.
Karayolu
BAE’de karayolu taşımacılığı altyapısının kalitesi oldukça iyidir. Ülke içi ulaşım çoğunlukla kara yolu ile
yapılmakta olup, demiryolu seferleri ile ülke içi havayolu ve denizyolu seferleri bulunmamaktadır.
Kentsel alanlarda, özellikle Abu Dhabi ve Dubai’de, kara yolu ağı gelişmiş durumdadır. Son yıllarda
trafiğin yoğun olduğu saatlerde trafik sıkışıklığı gözlemlenmektedir.Kuzeydeki göreli olarak fakir
emirliklerde altyapı kalitesi aynı düzeyde olmamakla birlikte yatırımlar artarak devam etmektedir.
Denizyolu ve Limanlar
BAE’nin denizyolu altyapısı da oldukça gelişmiş düzeydedir. Dubai’deki Jebel Ali ve Port Rashid
Limanları’nın yanı sıra Sharjah’taki Khor Fakkan Limanı, ülkenin en önemli limanlarıdır. Abu Dhabi’deki
Mina Zayed Limanı’nda kapasite artırma çalışmaları devam etmektedir.
Jebel Ali ve Port Rashid Limanları’na, bölge ülkelerinden ve diğer ülkelerden çok büyük hacimli kargolar
yanaşmaktadır. Umman’daki Salalah Limanı ve Yemen’deki Aden Limanı, konumları itibarıyla
uluslararası gemi taşımacılığına daha uygun olmalarına rağmen; BAE’nin müşteri ilişkileri, tesisleri ve
hizmetleri daha gelişmiştir. Jebel Ali Serbest Bölgesi’nin başarısı da limanların performansına katkıda
bulunmaktadır.
Havayolu
BAE’deki havayolu taşımacılığı sektörü, yüksek kalitesi ve karlılığıyla bölgedeki diğer ülkelerden
ayrılmaktadır. Sektördeki firmaların bazıları “en iyi uluslararası havayolu” ünvanına sahiptir. Dubai
Uluslararası Havaalanı’na son yıllarda yapılan yatırımlarla, Dubai’nin yolcu ve yük taşımacılığında
merkezi bir konuma getirilmesi amaçlanmıştır. Yolcu sayısının artmakta olduğu dikkate alındığında,
genişletme projelerinin ilerleyen yıllarda daha da önem kazanacağı açıktır.
Jebel Ali’de bir uluslararası havaalanının inşaatına başlanmıştır. Abu Dhabi’de ise Dubai’dekinden daha
küçük bir havaalanı bulunmakta ve bu havaalanında da genişletme çalışmaları yürütülmektedir.
Dubai Internet Şehri (Dubai Internet City, DIC)
250 Milyon Dolar değerinde bir proje olan Dubai Internet Şehri, 2000 yılında açılmış olup, Dubai’nin
bölgenin e-ticaret merkezi yapılmasını hedeflemektedir. Jebel Ali Serbest Bölgesi gibi DIC’de de serbest
bölge teşvikleri (%100 mülkiyet, 50 yıl boyunca kurumlar vergisi muafiyeti, gümrük vergisi muafiyeti
ve karları ülkelerine gönderebilme gibi)uygulanmakta ve kaliteli bir bilgi ve teknoloji altyapısı
sunulmaktadır.

Bankacılık
BAE Bankacılık sektörü, Körfez İşbirliği Konseyi içinde 414 Milyar Dolarlık aktif toplamı ile en
büyüğüdür. 23 yerel banka 850 şube ile, 28 yabancı banka 157 şube ile ülkede faaliyet
göstermektedir. Ülkede kriz sonrasında sermaye yeterlilik rasyosunun % 12ler civarında olduğu tahmin
edilmektedir. Ancak bazı bankaların bazı önemli bilgileri açıklamaması nedeniyle söz konusu oran tam
olarak doğrulanamamaktadır.
BAE’nin CDS primi ise 550 baz puandır. (Kaynak: BAE Merkez Bankası)
Ticari bankaların yanı sıra, 2000 yılından bu yana Abu Dhabi’de (www.adsm.ae) ve Dubai’de
(www.dfm.co.ae) birer ulusal borsa faaliyet göstermektedir. Ülkenin önde gelen ulusal bankalarının
hisseleri anılan borsalarda işlem görmekte olup, bu iki borsanın işlemleri 2004 yılında elektronik
ortamda birbirine bağlanmıştır. Eylül 2005’te ise Dubai Uluslararası Finans Merkezi bünyesinde
faaliyete geçen Dubai Uluslararası Finans Borsası (DIFX) (www.difx.com), bölgenin finans merkezi olma
hedefi kapsamında kurulmuş olup, serbest bölge statüsündedir.
Modern bankacılık uygulamalarının mevcut olduğu BAE’de uluslararası döviz transferi serbesttir.
Merkez bankası’nın düzenlemesine tabi olan piyasadaki diğer aktörler ise; finansal kuruluşlar (kredi
verirler ancak mevduat kabul etmezler) finansal aracılar (broker) ve döviz bürolarıdır. Sektöre hakim
olan kısa ve orta vadeli (7 yıla kadar) krediler iç piyasadan, uzun vadeli krediler ise uluslararası
piyasalardan temin edilmektedir. Ulusal bankaların yanı sıra piyasada İslami bankalar da (National
Bank of Sharjah, Amlak Finans ve Orta Doğu Bankası) hizmet vermektedir. “Sukuk” adı verilen İslami
tahviller, BAE piyasasında alınıp satılmakta, geleneksel bankalar da İslami bankacılık taleplerine cevap
verebilmek amacıyla bünyelerinde İslami bankacılık departmanları oluşturmaktadır.
BAE Merkez Bankası, bankacılık ve finans sektörünün denetlenmesinden, bankalara faaliyet izni
verilmesinden ve hükümete parasal ve finansal konularda görüş bildirilmesinden sorumludur. Merkez
Bankası’nın denetimleri ve izleme programları neticesinde 1980’li ve 1990’lı yıllarda ortaya çıkan
bankacılık skandallarının zamanla üstesinden gelinmiş ve sektörde güven ortamı yaratılmıştır.
BAE ile ticaret yapmak isteyen yabancı firmalar için uluslararası ödemelerde akreditif açılması
mümkündür.
Finansal krizin başlamasıyla ülkeyi terk eden yaklaşık 50 milyar ABD Doları miktarındaki yabancı
sermaye, özellikle emlak projeleri ağırlıklı verilen kredileri önemli boyutlara ulaşan BAE bankacılık
sektörünü zor durumda bırakmıştır. Kredi- Aktif rasyosu bozulan bankacılık sektörü dış finansman
imkanlarının da kapanmasıyla iç piyasa taleplerini karşılamada 2009 yılında oldukça isteksiz ve yetersiz
kalmıştır.

11 / 45


Global finansal krizin başlaması ve 140 Dolar/varil seviyelerinden Aralık 2008’de 30 Dolar/varil fiyatına
kadar düşen ham petrol fiyatları ve gelişmelerden birinci derecede etkilenen emlak-inşaat ile bankacılık
sektörlerinin etkisiyle yaklaşık üç çeyrektir dip yapan BAE menkul kıymet borsaları son üç ay içinde
petrol fiyatlarındaki toparlanma ile beraber kısmi de olsa yükselme trendine girmiş izlenimi
vermektedir.
Dünyadaki en büyük Devlet Fonları (Sovereign Wealth Fund)arasında gösterilen ve en son 2008 yılında
City Grubun 7,5 milyar $’lık imtiyazlı hissesini satın alan Abu Dhabi Sovereign Fund, hedge fon
iştirakleri, hisse senetleri ve private equity aracılı yabancı şirket paylarındaki değer kayıpları
neticesinde önemli oranda zarar etmiştir. Bazı kaynaklara göre fonun değer kaybı 125 milyar $ civarına
ulaşmıştır.
Global mali krizin finans piyasalarına etkilerini hafifletmek, likidite ve kredi mekanizmasının daha
sağlıklı işletilmesi ve piyasalara gerekli güvenin verilmesi amaçlarıyla, Abu Dhabi Emirliğinde faaliyet
gösteren beş büyük bankaya (National Bank of Abu Dhabi, Abu Dhabi Commercial Bank, Union
National Bank, Abu Dhabi Islamic Bank, First Gulf Bank)anılan Emirlik kaynaklarından toplam 16 milyar
ABD Doları tutarında doğrudan sermaye aktarımı yapılmıştır. Sözkonusu müdehalenin, zaten Birleşik
Arap Emirlikleri GSYH’nın %65’ine ve ülkenin petrol kaynaklarının %90’ına sahip Abu Dhabi Emirliği’nde
mali sistemin daha sağlıklı yürütülmesine ve bankalara duyulan güvenin artmasına oldukça katkı
sağlayacağı beklenmektedir.
Finansal Hizmetler
Global finansal krizin başlaması ve 140 Dolar/varil seviyelerinden Aralık 2008’de 30 Dolar/varil fiyatına
kadar düşen ham petrol fiyatları ve gelişmelerden birinci derecede etkilenen emlak-inşaat ile bankacılık
sektörlerinin etkisiyle yaklaşık üç çeyrektir dip yapan BAE menkul kıymet borsaları son üç ay içinde
petrol fiyatlarındaki toparlanma ile beraber kısmi de olsa yükselme trendine girmiş izlenimi
vermektedir.
Dünyadaki en büyük Devlet Fonları (Sovereign Wealth Fund) arasında gösterilen ve en son 2008
yılında City Grubun 7,5 milyar $’lık imtiyazlı hissesini satın alan Abu Dhabi Sovereign Fund, hedge fon
iştirakleri, hisse senetleri ve private equity aracılı yabancı şirket paylarındaki değer kayıpları
neticesinde önemli oranda zarar etmiştir. Bazı kaynaklara göre fonun değer kaybı 125 milyar $ civarına
ulaşmıştır.
Global mali krizin finans piyasalarına etkilerini hafifletmek, likidite ve kredi mekanizmasının daha
sağlıklı işletilmesi ve piyasalara gerekli güvenin verilmesi amaçlarıyla, Abu Dhabi Emirliğinde faaliyet
gösteren beş büyük bankaya (National Bank of Abu Dhabi, Abu Dhabi Commercial Bank, Union
National Bank, Abu Dhabi Islamic Bank, First Gulf Bank) anılan Emirlik kaynaklarından toplam 16 milyar
ABD Doları tutarında doğrudan sermaye aktarımı yapılmıştır. Sözkonusu müdehalenin, zaten Birleşik
Arap Emirlikleri GSYH’nın %65’ine ve ülkenin petrol kaynaklarının %90’ına sahip Abu Dhabi Emirliği’nde
mali sistemin daha sağlıklı yürütülmesine ve bankalara duyulan güvenin artmasına oldukça katkı
sağlayacağı beklenmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Yatırımlarda Öncelikli Alanlar
*Abu Dhabi Emirliği Altyapı Ve Konut Projeleri Hakkında Bilgi Notu İçin Tıklayınız.
Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)
BAE’de 15 adet serbest bölge bulunmaktadır. Serbest bölgeler ile ilgili bilgilere www.uaefreezones.com
adresinden erişim sağlanabilmektedir. En önemli serbest bölgeler Dubai ve Sharjah Emirliklerinde yer
almaktadır. Ras Al Khaimah ve Fujairah’ta da gelişme yolunda olan serbest bölgeler mevcuttur. Her
serbest bölgenin kuruluş izinleri, masrafları ve kira bedelleri farklıdır.
Bünyesinde bulundurduğu 5 000 civarında firma, limanı ve teknik altyapısı ile Dubai Jebel Ali Serbest
Bölgesi (www.jafza.ae) BAE’nin en büyük serbest bölgesidir. Dubai’de aynı zamanda Havaalanı Serbest
Bölgesi ve iştigal alanlarına göre kurulmuş özel serbest bölgeler de (Internet City, Media City,
Knowledge Village, Healthcare City) faaliyette bulunmaktadır.
BAE'deki serbest bölgelerde iş yapmak çok kolay ve düzenlidir. Serbest Bölge İdaresi iş ile ilgili olarak
yerel idare ile olan ilişkilerin koordinasyonunu sağlamaktadır. Bu işlemler; vize işlemleri, yasal ve
konsolosluk işlemleri, göçmenlik işlemleri, sağlık kartlarının çıkarılması, ehliyet ve araba kaydı ve
iletişim gibi konuları içerebilir.
Jebel Ali Serbest Bölgesi’nde Verilen Teşvikler
JAFZA'da kurulacak olan şirket için yerli bir ortağa gerek duyulmamaktadır. Bu yüzden şirketlerini tam
olarak kontrol edebilme olanağı bulunabilir. Personel geliri ve şirket vergileri yoktur: Hükümet
tarafından alınan bir kararla serbest bölgede kurulacak olan şirketlerden 50 yıl boyunca vergi
alınmamaktadır. Ayrıca, bu imtiyaz yenilenebilmektedir.
Arzu edildiği takdirde elde edilen karların tümünün yurtdışına transferi yapılabilmektedir. Personel
temininde de problem bulunmamaktadır. Firmalar istedikleri işçileri istihdam edebilme imkanına
-, 2013

12 / 45


sahiptirler. İlaveten şirketler serbest bölgede çalıştırmak üzere kendi işçilerini de getirme imkanına
sahiptir. JAFZA’da uluslararası personelin bir arada barındırabilmesinin sağlanması amacıyla kaliteli
konaklama olanakları mevcuttur.
Ülkede İş Kurma Mevzuatı
Ülkede; Emirlikler içinde ya da serbest bölgelerde olmak üzere, iki farklı şekilde şirket kurulması imkanı
bulunmaktadır.
1-Emirlikler (şehir) İçinde Şirket Kurulması: Yabancı bir kişi/firma; bir veya birden fazla BAE
vatandaşını ortak yapmaksızın Emirlikler içinde ticari şirket kuramamaktadır.
a. Limited Şirket (LLC):
Şirketler Kanununa göre, BAE’de 7 değişik şirket kuruluşu vardır. BAE’de uzun dönem varlık göstermek
isteyen yabancılar tarafından tercih edilen şirketleşme türü Limited Şirket(LLC)’dir.
Dubai’de ticari şirket faaliyeti için Department of Economic Development (www.dubaided.gov.ae)
tarafından ticaret lisansı düzenlenmesi ve bilahare Dubai Ticaret ve Sanayi Odası (http://www.dcci.ae/)
tarafından da firmanın üyelik kaydının yapılması gerekmektedir. Şirketin iştigal alanına göre ilgili diğer
kamu kurumlarınca tanzim edilen belgelere de ihtiyaç duyulabilmektedir.
En az 2, en çok 50 ortakla kurulabilmektedir.
Yabancılar şirket hisselerinin en fazla %49’una sahip olabilmektedir. %51 çoğunluk ise yerel ortağa
aittir. (LLC’deki yabancı ortaklık payının yükseltilmesi yönünde Ekonomi Bakanlığı çalışmalar
yapmaktadır.)
Kuruluş sermayesi en az 150.000 Dirhem olmakla birlikte, Dubai’de 300 bin dirhemdir (82 bin dolar).
LLC Şirketinin konusu ve amacı; sigortacılık, bankacılık veya para yatırımına ilişkin olamamaktadır.
Yönetim Kurulu, Genel Kurul’ca belirlenip, üye sayısı azami 5 kişi olmaktadır.
Şirketin günlük yönetimi için yabancı ortak veya yabancılar müdür (manager) olarak atanabilmektedir.
Son aşamada, DED’ten Ticaret Lisansı (Trade Licence) alınmaktadır.
Ticaret Lisansının alınmasını müteakip firmanın Ticaret ve Sanayi Odası’na üyelik kaydı (certificate of
membership) yapılmaktadır.
Şirketin iştigal alanına göre bazı durumlarda özel izin alınması gereken kurumlar:
-Bankacılık / Finans: Merkez Bankası
-İmalat/Sanayi Projeleri: Finans ve Sanayi Bakanlığı
-Müteahhitlik/Mühendislik Danışmanlığı: Dubai Belediyesi
b. ortak yatırım (consortium company)
Bu yapı iki veya daha fazla kişinin ortaklığında kurulmaktadır. Kısa vadeli yatırımlar açısından, yabancı
şirketler genellikle bu şirketleşme şeklini kullanmaktadırlar. Şirket ismi ve lisansı ana ortağındır.
Kontratta ortakların hak ve sorumlulukları, ayrıca kar ve zararın nasıl paylaşılacağı yazılmaktadır.
Yerli ortak şirket sermayesinin %51’ine sahip olmaktadır. Ancak, kar değişik oranlarda
paylaşılabilmektedir. Ortak girişim şirketlerinde anasözleşmede aksi belirtilmediği sürece, kararlar
bütün ortakların oybirliğiyle alınmaktadır.
2) Serbest Bölgelerde Şirket Kurulması
Serbest bölgelerde kurulacak şirketlerde yerel ortağa ihtiyaç bulunmamakta olup, %100 yabancı
sermayeli şirket kurulabilmektedir. Yerel sponsor görevi serbest bölge idaresi tarafından yerine
getirilmektedir. Şirket kuruluş işlemleri serbest bölgelerde yapılmaktadır.
İthalat, re-export ve ihracatta gümrük vergisi alınmamakta, kar ve sermaye transferine engel
bulunmamaktadır. Bölge İdareleri tarafından; ucuz enerji ve personel sağlanabilmekte, ayrıca çalışan
personelin barınma ihtiyaçları karşılanabilmektedir. Her türlü prosedür yerinde ve kısa sürede
tamamlanmaktadır.
ŞİRKET KURMAKSIZIN TİCARİ FAALİYET:
Ticari Acenta Tayini (Commercial Agent):
Ticari Acentalığı düzenleyen 1981 tarihli ve 18 sayılı Federal Kanun uyarınca; yabancı bir şirket, BAE
vatandaşını ya da %100 BAE sermayeli bir firmayı ülke genelinde ya da belirli Emirliklerde ticari acenta
tayin edebilmektedir. Acentalık; ilgili ürünün pazarda dağıtımını, satışını ve ilgili hizmetin verilmesini
kapsamaktadır. Acentalar öncelikle Ekonomi Bakanlığında (Commercial Agencies Committee) tescil
olunmaktadir.
Ticari Acentalık Sözleşmesi süreli yapılmaktadır. Sözleşmede; tarafların detaylı kimlik bilgileri, ürünün
adı, sözleşmenin başlangıç tarihi ile geçerlilik süresi, sözleşmeyi süresinden önce sona erdirecek özel
şartlar, acentanın yetki bölgesinin (tüm BAE olacağı gibi sadece bir Emirlik de olabilmektedir.)
belirtilmesi gerekmektedir.
Ayrıca ürünün patenti Ekonomi Bakanlığı’nda tescil edilmektedir. Acentalık anlaşması öncesinde 4-6 ay

13 / 45


gibi bir geçiş süresi tanınarak firmanın BAE pazarındaki performansının gözlenmesi genelde tercih
edilen bir yoldur.
Hassas bir konu olan "acentalık anlaşması" öncesinde, ürün üzerindeki hakların korunması yollarının
belirlenmesi amacıyla Ticaret Müşavirliğimiz ile ya da avukatlık şirketleri ile temasa geçilmesinde yarar
bulunmaktadır.
Şube ve Temsilcilik Açma (Foreign Company Branch & Representative Office)
Yabancı şirketler, Ekonomi Bakanlığı’ndan uygunluk alarak ve isimlerini Bakanlıktaki Yabancı Şirket
Tescil kısmına kaydettirerek şube (foreign company branch) ve temsilcilik ofisi (representative office)
açabilmektedir. Bilahare, Dubai’de Department of Economic Development (DED) lisans düzenlemekte
ve Ticaret ve Sanayi Odasına üyelik kaydı yapılmakta, kuruluş sermayesi gerekmemektedir.
"Temsilcilik Ofisi" ile sadece ilgili ürün ve hizmetin promosyonu/reklamı yapılabilmektedir. İhracat,
ithalat ve iç piyasada satış gibi ticari faaliyetler sözkonusu değildir.
"Şirket Şubesi" yoluyla ise, yabancı firmaya sadece sicilinde kayıtlı ürününün ticaretini yapmasına
imkan tanınmıştır.
Her iki haldede, yıllık belirli bir ücret ödemek suretiyle, “yerel bir hizmet görevlisi" (local service agent)
istihdam etmek zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kapsamda, bir BAE vatandaşı yerel hizmet görevlisi
(service agent) olarak atanmaktadır. "Servis agent" statüsünün "ticari acenta-commercial agent-"
kavramı ile karıştırılmaması gerekmektedir.
"Service Agent"; şirketin idaresine karışamamakta ve mali konularda herhangi bir sorumluluğu/yetkisi
bulunmamaktadır. Görevi kamu ihalelerini takip etmek ve ilgili belgeleri teslim etmek, vize alımı veya
işçi kartları çıkartılmasını temin etmek ya da reklam, kampanya ve pazarlama (promotions) faaliyetleri
gibi konularda yardımcı olmaktır. Bu çerçevede, yerel hizmet görevlisinin (local service agent), ticari
acentayla (commercial agent) karıştırılmaması gerekmektedir.

Ülkedeki İhaleler
Dubai ve Abu Dhabi'deki mega inşaat projelerinin sahibi olan "proje geliştirme-developer-" şirketleri
aşağıda sunulmaktadır.
1. EMAAR (Dubai) (http://www.emaar.ae/index.aspx?page=home)
2. NAKHEEL (Dubai) (http://www.nakheel.com/en)
3. ALDAR (Abu Dhabi) (http://www.aldar.com/)
4. Dubai Properties (http://www.dubai-properties.ae/en/index.html)
BAE'de kamu ihalesi açan başlıca kamu kuruluşları aşağıda belirtilmektedir.
1- Dubai Roads & Transport Authorıty (http://www.rta.ae/wpsv5/wps/portal)
2- Abu Dhabi Electricity and Water Authority (http://www.adwea.com/en/)
3- Dubai Electricity and Water Authority (https://e-services.dewa.gov.ae)
4- Dubai Municipality (http://login.dm.gov.ae/wps/portal/MyHomeAr)
5- Ministry of Public Works
Adres: P.O.Box: 878 -Abu Dhabi Tel: +971 2 6260606 Fax: +971 2 6260026
Birleşik Arap Emirlikleri diğer ihale bilgilerine http://www.emiratestenders.com/ internet adresinden
erişim sağlanabilmektedir.
Kamu İhale Kanunu ile federal kamu proje ihalelerine teklif verme hakkı, BAE’li tedarikçi ve
yüklenicilere veya en az %51 oranında hissesi BAE vatandaşlarına ait olan ve BAE’de yerleşik şirketlere
verilmiştir. Ya da ihalelere katılabilmek için yerel bir acenta veya distribütör kullanılması
gerekmektedir. Ancak, bu kurallar büyük projeleri üstlenebilecek yerel şirketlerin ülkede bulunamaması
nedeniyle bu tür projelerin ihalelerinde kullanılamamaktadır.
Hizmet ya da ürünün BAE’de bulunmaması halinde, kamu ihalelerine yabancı firmalar davet
edilebilmekte ve gerekli koşulların karşılanması durumunda ihale yabancı firmaya verilebilmektedir.

Dış Ticaret
Genel Durum
Toplam ithalatın yaklaşık %50'sini tüketim malları oluşturmaktadır. Çoğunlukla yüksek gelirli
vatandaşların talep ettiği yüksek maliyetli ürünler ve BAE'de yetiştirilmeyen temel ürünler (özellikle
gıda maddeleri) en fazla ithalatı yapılan ürün gruplarıdır.
BAE, başta Dubai Emirliği olmak üzere, reeksport ağırlıklı bir ticari yapıya sahiptir.Çeşitli ülkelerden
gelen mallar, BAE üzerinden farklı pazarlara ulaştırılmaktadır. Reeksportta en büyük pazarı Hint
Yarımadası ve Körfez ülkeleri oluşturmaktadır. İran, Hindistan, Irak, Bahreyn, Suudi Arabistan ve
Pakistan reeksportta ilk sıraları paylaşmaktadır. Reeksport yoluyla satışı yapılan başlıca ürünler;
makineler, ses kaydediciler, inci, mücevherat, tekstil ürünleri, taşıt araçları, kimyasal ürünler ve gıda
ürünleri ve içeceklerdir.
-, 2013

14 / 45


Ülkenin Dış Ticareti
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar)
2007

2008

2009

2010

2011

İHRACAT

112,5

162,7

102,0

157,5

191,7

İTHALAT

137,2

171,3

137,0

152,6

186,8

Kaynak:Trademap

İhracatında Başlıca Ürünler
2011 yılı itibariyle ülkenin ihracatındaki başlıca ürünler ham petrol ve petrol yağları, elmaslar, altın,
petrol gazları, işlenmemiş alüminyumdur.
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar)
GTİP Ürün Adı

2009

2010

2011

Ham Petrol (Petrol Yagları Ve Bıtumenlı Mınerallerden Elde Edılen
2709
Yaglar)

46,911,065 61,635,274 92,986,099

2710 Petrol Yağları

11,435,649 17,673,493 26,145,998

7102 Elmaslar

6,544,856 15,738,202 13,869,979

7108 Altın (Ham, Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)

6,809,211 10,258,413 13,476,948

2711 Petrol Gazları Ve Diğer Gazlı Hidrokarbonlar

5,251,945

7,874,577 11,534,266

7601 Işlenmemiş Alüminyum

1,486,869

2,654,434

4,065,906

7113 Kıymetli Metaller Ve Kaplamalarından Mücevherci Eşyası

1,116,330

1,061,282

1,495,562

3901 Etilen Polimerleri (İlk Şekillerde)

652,930

1,033,753

1,483,115

8517 Telli Telefon İçin Elektrikli Cihazlar

859,689

956,237

1,061,012

3902 Propılen Ve Dıger Olefınlerın Polımerlerı (Ilk Sekıllerde)

53,783

203,173

809,996

8479 Kendıne Ozgu Fonksıyonlu Makıne Ve Cıhazlar

44,195

124,500

773,243

8411 Turbojetler, Turbo-Propeller, Diğer Gaz Türbinleri

554,331

1,357,377

747,329

7204 Demır/Celık Dokuntu Ve Hurdaları, Bunların Kulcelerı

395,372

541,715

641,895

7404 Bakır Hurda Ve Dokuntuler

185,963

419,091

632,297

8703 Otomobılı, Steysın Vagonlar, Yarıs Arabaları

303,281

403,387

530,495

3920 Plastıkten Dıger Levha, Yaprak, Pelıkul Ve Lamlar

247,686

481,608

489,173

2523 Cımento

126,005

193,610

408,783

3102 Azotlu Mıneral/Kımyasal Gubreler

93,151

152,646

404,601

2707 Yuksek Sıcaklıkta Taskomuru Katranının Damıtılmasından Elde
Yaglar Ve Dıger Urunler
3907 Polıasetaller, Dıger Polıeterler, Epoksıt-Alkıd Recıneler Vb (Ilk
Sekılde

31,663

10,543

395,820

397,744

438,368

390,934

8708 Kara Tasıtları Icın Aksam, Parcaları

137,059

373,884

367,142

1514 Rep, Kolza, Hardal Yagı (Kımyasal Olarak Degıstırılmemıs)

239,562

275,240

358,129

2503 Her Nevı Kukurt (Sublıme, Presıpıte Ve Kolloıdal Kukurt Harıc)

112,119

209,090

358,106

45,756

111,844

355,107

8431 Agır Is Makıne Ve Cıhazlarının Aksamı, Parcaları

343,647

359,268

352,398

8544 Izole Edılmıs Tel, Kablo; Dıger Izole Edılmıs Elektrık Iletkenlerı;
Fıber Optık Kablolar

173,116

349,892

310,574

7308 Demır/Celıkten Insaat Ve Aksamı

172,381

446,465

275,847

7304 Demır/Celıkten (Dokme Harıc)Dıkıssız Tup, Boru, Icı Bos Profıl

280,690

336,157

274,766

7106 Gumus (Ham/Yarı Islenmıs, Pudra Halınde)


15 / 45


7112 Kıymetlı Metallerın, Kaplamalarının Artık Ve Dokuntulerı

112,970

365,733

262,760

6,891

65,087

255,754

2009

2901 Asıklık Hıdrokarbonlar

2010

2011

Kaynak:Trademap

İthalatında Başlıca Ürünler
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar)
Gtip Ürün Adı

11,628,307

9,903,518 15,323,877

7102 Elmaslar

6,746,968 10,557,206 13,204,691

2710 Petrol Yağları

6,492,878

8,912,954 10,301,676

8517 Telli Telefon İçin Elektrikli Cihazlar

5,386,622

5,511,347

8,264,208

8703 Otomobiller

3,529,642

6,331,675

7,050,189

8471 Otomatik Bilgi İşlem Makineleri, Üniteleri

3,178,453

4,018,753

4,919,568


2,493,037

2,185,788

3,083,877

8802 Diğer Hava Taşıtları

2,162,175

3,503,430

2,985,657

8411 Turbojetler, Turbo-Propeller, Diğer Gaz Türbinleri

1,937,240

2,279,772

2,690,041

8528 Televizyon Alıcıları, Video Monitörleri Ve Projektörler

1,401,830

2,117,736

2,110,144

4011 Kauçuktan Yeni Dış Lastikler

1,371,939

1,506,076

1,973,921

8708 Kara Taşıtları İçin Aksam, Parçaları

1,373,438

1,605,865

1,915,419

7114 Kuyumcu eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli
metallerle kaplama metallerden)

2,805,611

1,445,773

1,783,859

5407 Sentetık İplik, Monofil, Şeritlerle Dokumalar

1,170,396

1,240,979

1,720,467

8481 Muslukçu, Borucu Eşyası-Basınç Düşürücü, Termostatik Valf Dahil

1,192,865

1,013,718

1,621,553

8544 Matbaacılığa Mahsus Baskı Makineleri, Yardımcı Makineler

1,372,679

1,024,271

1,398,998

7304 Demir/Çelikten (Dökme Hariç)Dikişsiz Tüp, Boru )

710,312

899,313

1,350,072

3004 Tedavide/Korunmada Kullanılan İlaçlar

945,179

1,054,771

1,266,837

1,443,362

1,262,650

1,243,687

1006 Pirinç

953,535

1,039,669

1,166,639

8443 Matbaacılığa Mahsus Baskı Makineleri, Yardımcı Makineler

912,650

1,246,038

1,142,631

1701 Kamıs/Pancar Sekerı Ve Kımyaca Saf Sakkaroz (Katı Halde)

686,524

791,039

1,128,761

8414 Hava-Vakum Pompası, Hava/Gaz Kompresoru, Vantılator, Aspırator

829,577

749,477

1,093,575

8704 Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar Trucks, motor vehicles for
the transport of goods

620,281

904,701

1,079,799

9403 Dıger Mobılyalar Vb. Aksam, Parcaları

889,235

829,600

1,048,627

8413 Sıvılar Icın Pompalar, Sıvı Elevatorlerı

824,969

790,369

995,085

8905 Fener, Yangın Sondurme, Tarak Gemılerı, Yuzer Vıncler Vb.

528,049

159,065

969,980

8803 Balon, Hava Gemısı, Planor Vb. Dıger Hava Tasıtlarının Aksam Ve
Parcaları
8473 Yazı, Hesap, Muhasebe, Bılgı Islem, Buro Icın Dıger Makıne Ve
Cıhazların Aksamı

520,358

686,577

947,018

806,976

961,860

902,263

6104 Kadın/Kız Cocuk Icın Takım Elbıse, Takım, Ceket, Panolon Vs. (Orme)

526,012

615,977

887,847

8431 Ağır İş Makine Ve Cihazlarının Aksamı, Parçaları

Kaynak:Trademap

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
BAE’nin başlıca ihraç pazarları arasında Japonya, Hindistan, Güney Kore Cum., Tayvan, Singapur, Çin,
Pakistan, Umman, Avustralya, Hong Kong, Belçika, Malezya ve ABD bulunmaktadır.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (1 000 Dolar)
Ülkeler

2009

2010

2011

Toplam

102,079,813

157,561,841

191,748,223

-, 2013

16 / 45


Japonya

22,665,338

29,336,752

42,863,623

Hindistan

19,735,385

30,907,472

35,471,580

Güney Kore

9,310,021

12,170,134

14,759,366

Tayvan

6,666,492

8,654,886

14,468,790

Singapur

4,281,109

6,383,486

11,574,069

Çin

2,595,229

4,451,552

8,306,606

Pakistan

3,349,590

5,247,779

6,818,753

Umman

3,901,999

4,828,418

6,476,367

Tayland

2,492,836

3,527,418

4,280,670

Avustralya

1,701,003

2,003,147

4,276,584

Hong Kong

1,776,016

2,319,978

3,707,119

Belçika

1,289,610

2,012,896

3,442,409

Malezya

1,737,217

2,356,876

2,676,915

ABD

1,565,393

1,195,858

2,508,196

Kenya

1,161,837

1,462,913

2,280,609

Filipinler

807,579

1,413,527

1,759,938

Fransa

808,579

971,908

1,720,815

İngiltere

877,691

1,374,495

1,660,826

Türkiye

667,843

698,421

1,649,456

Hollanda

524,701

903,891

1,430,854

Almanya

643,510

686,875

1,407,870

Tanzanya

631,567

672,175

1,243,277

Italya

490,219

597,187

1,192,074

Yemen

912,186

1,081,266

1,067,338

Güney Afrika

476,775

892,382

952,062

Kanada

171,820

148,725

910,388

Sri Lanka

295,484

335,632

814,864

Endonezya

287,035

487,442

797,316

Mısır

435,900

730,199

771,075

Ürdün

331,632

405,019

710,410

Kaynak:Trademap

BAE’ye ihracat yapan pazarlar, birçok ürün grubunun ithal edilmesinden kaynaklanan bir biçimde
çeşitlilik arz etmektedir. BAE’ye en fazla ihracat yapan ülkeler Hindistan, Çin, ABD, Almanya, İngiltere,
Japonya, Kore Cum., İtalya, Fransa, Singapur ve Malezya’dır.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (1 000 Dolar)
Ülkeler

2009

2010

2011

Toplam

137,111,094

152,687,295

186,881,757

Hindistan

25,415,975

27,412,253

37,369,375

Çin

18,632,296

21,235,461

26,812,848

ABD

12,106,581

11,636,612

15,885,883

Almanya

8,514,564

10,047,190

10,754,193

İngiltere

5,549,388

6,017,595

7,557,888

Japonya

6,489,710

7,340,579

7,438,035

Güney Kore

4,977,751

5,487,047

7,267,747

İtalya

5,203,560

4,833,766

6,534,767

Fransa

4,836,367

4,521,978

5,077,135

Singapore

3,717,654

3,808,276

4,637,953

Malezya

2,850,239

3,791,790

4,203,111

Hong Kong

2,756,313

2,727,739

3,844,238


17 / 45


Türkiye

2,898,579

3,337,660

3,706,760

Umman

1,494,292

1,702,278

3,483,914

İsviçre

2,051,192

2,163,979

3,142,039

Belçika

2,013,635

2,224,651

3,096,128

Hollanda

2,765,793

2,901,284

2,930,502

Thayland

2,459,359

2,843,566

2,761,609

Brezilya

1,771,988

1,851,819

2,169,228

Avustralya

1,648,927

1,913,407

2,109,174

Macaristan

712,126

916,296

1,946,443

Pakistan

1,538,588

1,834,906

1,920,961

İspanya

1,243,183

1,223,243

1,808,209

Endonezya

1,265,836

1,475,344

1,734,502

Tayvan

1,016,941

1,481,322

1,572,621

Kanada

1,143,197

1,104,890

1,371,592

636,000

1,014,000

1,312,080

57,225

353,390

993,892

Güney Afrika

610,406

850,653

956,402

Avusturya

605,372

683,363

807,267

Mısır

578,606

613,359

799,359

İsveç

441,298

496,395

686,642

Rusya Fed.
Gana

Kaynak:Trademap

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
BAE, Körfez İşbirliği Konseyi’nin (Gulf Cooperation Council, GCC) bir üyesi olup, aynı zamanda üye
ülkeler arasında 2003 yılında uygulamaya geçirilen Gümrük Birliği’ne de dahildir. Gümrük Birliği
kapsamında Konsey’in altı üyesi (Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap
Emirlikleri) ortak bir gümrük politikası ve gümrük tarifesi (%5 oranında) üzerinden diğer ülkelerle ticari
alışverişlerini gerçekleştirmektedir. Üyeler arasında mutabık kalınan birtakım ürünlerin ithalatında ise
GCC içinde gümrük vergisi alınmamaktadır.
BAE, KİK üyesi olduğu ve KİK üyeleri arasında da bir gümrük birliği anlaşması bulunduğu için serbest
ticaret anlaşmalarını, KİK çatısı altında müzakere etmektedir. KİK ülkeleri ile serbest ticaret anlaşması
imzalayan ülkeler ve ülke grupları aşağıda yer almaktadır:
1) Singapur: Serbest Ticaret Anlaşması 15 Aralık 2008’de imzalanmıştır.
2) EFTA ülkeleri (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn): Serbest Ticaret Anlaşması 22 Haziran
2009’da imzalanmıştır.
3) Yeni Zelanda: Serbest Ticaret Anlaşması için ön anlaşma 31 Ekim 2009’da imzalanmıştır.
KİK ülkeleri ile serbest ticaret anlaşmasını müzakere eden ülkeler ve ülke grupları aşağıda yer
almaktadır:
1) Türkiye
2) Avrupa Birliği
3) Avustralya
4) Güney Kore
5) Japonya
6) Çin Halk Cumhuriyeti
7) Hindistan
8) Pakistan
9) MERCOSUR ülkeleri
Ayrıca, Hong Kong, Şili ve Malezya da KİK ülkeleri ile serbest ticaret anlaşması müzakereleri başlatmak
için başvuruda bulunmuşlardır.
Birleşik Arap Emirlikleri, 1996 yılından bu yana Dünya Ticaret Örgütü’nün bir üyesidir ve Örgüt’ün
politika talepleri yedi emirlik tarafından uygulanmaktadır.
BAE'de dış ticaret düzenlemeleri liberal niteliktedir. Ülkede kambiyo kontrol rejimi uygulanmaktadır.
BAE Dirhemi (Dh) konvertibıl olup, sermaye ve karın transferi de serbestçe yapılabilmektedir.
İthalatı yapacak firmanın, ülke içinde yerleşik ve “ticaret lisansı” ve ticaret odası üyelik sertifikası sahibi
-, 2013

18 / 45


olması ve çalıştığı bir bankası olması gerekmektedir.
BAE üzerinden üçüncü bir ülkeye re-export edilecek ürün geçici olarak ülkeye ithal edilebilmekte olup,
süresi 180 gündür. Gümrüğe re-export amaçlı ithalat olduğu beyan edilmektedir. Süre aşımında ithalat
işlemleri uygulanmaktadır.
BAE içinde kurulu firmalar yabancı ortaklı olabilmektedir. Hatta yabancılar genelde firmanın aktif
yöneticilik görevini de üstlenebilmektedir.
Yabancılar, Emirlikler içinde uzun vadeli ticari faaliyet için çoğunlukla Limited Liability Company (LLC)
şirket türünü tercih etmektedir. Bu kapsamda şirketin en az %51'i yerel ortağa “BAE vatandaşı ya da
%100 BAE sermayeli şirkete” ait olmaktadır. Firma, ticaret lisansında belirtilen faaliyet konusuna göre
hareket etmektedir.
Yabancı bir firma, tayin edeceği ticari acenta/distribütör kanalıyla da ülkeye ihracat yapabilmektedir.
Ticari acenta/distribütör (trade agent) bir BAE vatandaşı ya da %100 BAE sermayeli bir firma olması
gerekmektedir. Başka bir ifadeyle, yabancı ortaklı bir BAE firmasının ticari acentalık yapması mümkün
değildir. Ticari Acentalık Sözleşmesinin süreli olması, Ekonomi Bakanlığı'nda tescil edilmesi
gerekmektedir. Acentalık Sözleşmesinde ürünün adı, verilecek hizmet, sözleşmenin başlangıç tarihi ve
geçerlilik süresi ile acentanın ülkedeki yetki bölgesinin belirtilmesi gerekmektedir. Başvuru formları
Ekonomi Bakanlığı web sayfasında mevcuttur.
Serbest bölgede kurulu bir firma dış piyasadan satın aldığı bir ürünü Emirlik içine satmak istemesi
durumunda da, yine Emirlik içinde yerleşik bir acenta tayin etmek zorundadır. Serbest bölgeler üçüncü
ülke olarak değerlendirilmektedir.

Tarifeler ve Diğer Vergiler
İthalat genel olarak %5 oranında gümrük vergisine tabidir. Gümrük vergisi ürünün CIF bedeli
üzerinden tahsil edilmektedir. İthalatta aranan esas belgeler; gümrük beyannamesi, ticari fatura,
menşe şahadetnamesi, sağlık belgesi (gıda ürünleri için), konşimento ve çeki listesidir.
Bir kısım gıda ürünü (buğday, mısır, pirinç), yaş meyve sebze türü (incir, elma, kayısı, karpuz, armut,
üzüm, greyfurt, muz ve 08.03-08.10 GTIP'li narenciye grubu) ile canlı hayvan (balık, koyun, keçi,
tavuk, hindi, at, deve) ithalatı gümrük vergisinden muaftır. Buna karşılık; alkollü ürünler %50 ve tütün
mamülleri %100 oranında gümrük vergisine tabidir.
BAE’de Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi gibi vergi uygulamaları bulunmamaktadır.
Sadece, ülkede faaliyet gösteren yabancı petrol şirketleri ile yabancı bankalar, karları üzerinden belirli
oranda vergiye tabidir. Dış ticarette de, ihracat ve reeksport işlemlerinden vergi alınmamaktadır.
Gümrük vergisi oranlarını öğrenmek için http://mkaccdb.eu.int/mkaccdb2/indexPubli.htm ve
www.dxbcustoms.gov.ae internet adreslerinden faydalanılabilmektedir.
İthalatta ticari mallarda kısıtlama ve korumacı tedbirler uygulanmamakla birlikte, BAE’ye ithal edilmesi
istenen malların sosyal, dini veya ahlaki nedenler dolayısıyla ülkeye girişi uygun görülmüyorsa ithali
yasaktır. İthali yasak mallardan bazıları; tüm uyuşturucu maddeler (haşhaş, kokain ve eroin vb.) sahte
ve taklit paralar, dini veya ahlaki kurallara uymayan veya yolsuzluk ve düzeni bozucu etki meydana
getirmeyi hedefleyen yayınlar, fotoğraflar resimler, kartlar, kitaplar, dergiler ve heykellerdir. İthali
yasak mallar listesine http://www.dxbcustoms.gov.ae/ internet adresinden erişim sağlanabilmektedir.
Ayrıca BAE’ye yapılacak ihracat öncesinde her ülke ile kurulan ticari ilişkilerde olduğu gibi;
- Öncelikle tarafların bir araya gelmesi ve ilgili tesislerin ziyaret edilmesi,
- Taraflar arasında bir “Satış Sözleşmesi” imzalanması,
- Sözleşmede; ürünün spesifikasyonu, yüklemede/teslimatta kalite kontrolü yapacak uluslararası
denetim firması, teslim ve ödeme şekli, yetkili mahkemelerin (Dubai ve Türk şirket merkezinin
bulunduğu şehir) belirtilmesi,
- Sevkiyat öncesi “Proforma Fatura” düzenlenmesi ve (standart ve fiyat açısından) son bir kez daha
ithalatçı firma teyidinin alınması,
- Ödemelerde bankacılık sisteminin (peşin ya da teyitli dönülmez akreditif) kullanılması ve sektörde
önde gelen güvenilir bankaların tercih edilmesi,
- BAE’de bir avukatlık firması/hukuk bürosu ile temasa geçilmesi (bilhassa ticari acentelik/distribütörlük
verilmesi hususunda) gerekmektedir.
Tarife Dışı Engeller
BAE Gümrüğü, Türkiye’den ithal edilen gıda ürünleri ile ilgili olarak Koli Listesi, Menşe Şahadetnamesi
ve Tarım Sağlık Belgesi’nin Türkiye’deki BAE Konsolosluğu’ndan tasdik ettirilmesini istemekte ve sayfa
başına ortalama 50 TL tutarındaki tasdik ücreti Türk firmaları tarafından ödenmektedir. Ayrıca, acil
tasdikler için firmalarımızın ilave ücret ödemesi talep edilmektedir. Ticari faturalarda ise talep edilen
onay ücreti fatura tutarına göre 50 TL ile 1 000 TL arasında değişebilmektedir. 500.000 $’ın üzerindeki
faturalar için ise fatura değerinin dirhem karşılığının % 0,2’si oranında tasdik ücreti talep
edilebilmektedir.
İthal edilen tüm gıda ürünleri öncelikle Dubai Belediyesi’nin kontrol ve onayından geçirilmektedir. Dubai
Belediyesi BAE’ye ithal edilen ürünlerde kendi standartlarını oluşturmuştur. Unlu mamul kullanımında 9
ay, çikolatalı ürün kullanımında ise 1 yıl standardı vardır. Bu sürelerin dışında raf ömrü içeren ürünlerin
satışına izin verilmemektedir. Gıda ürünleri labaratuvar testlerine tabi tutulmakta, ayrıca BAE

19 / 45


standartlarına uymayan ürünlerin satışı BAE’de tamamen yasaklanmakta ve ithal edilen bu ürünlerin 10
gün içerisinde imhası ya da Arap menşeili olmayan üçüncü ülkelere satışı istenebilmektedir. Bölgeye
ISO 22000 standartlarında, Sağlık Sertifikalı, taze ürün sevk edilse bile ithalat tamamen Dubai
Belediyesi’nin yetkisinde olduğu için Türk kurumlarının verdiği uluslararası geçerliliği olan belgelerin
dahi kabul edilmemesi durumu söz konusu olabilmektedir.
Dubai’den gelen akreditif şartları çok detaylı olup, akreditif şartları tamamen sağlansa bile hem
Türkiye’deki hem de Dubai’deki bankalar tarafından ağır kesintilere uğratılmakta ve yüklü komisyonlar
alınmaktadır.
Firmaların İsrail ile ilişiğinin (firmanın ihracat yapması, firma yetkilisinin İsrail vizesi olması vb.) olması
ihtimali ile ilgili sıkıntılar yaşanmaktadır.

Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Gıda ürünleri ithalatında ürünün standardı, ambalajı ve ambalajı üzerinde “üretim tarihi ve son
kullanım tarihinin” belirtilmiş olmasına bilhassa dikkat edilmektedir. Dubai Belediyesinde Gıda Kontrol
Dairesi ürün ithalatında standard/kalite kontrolünü yapan birimdir.
Dubai’de belirli malların ithalatına ise bazı koşulların yerine getirilmesi ve gerekli izinlerin alınması şartı
ile onay verilmektedir. İthali izne bağlı mallar aşağıda gösterilmektedir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Her çeşit silah ve cephane
Alkol ve alkollü içki
Tıbbi amaçla kullanılan eczacılık ürünleri
Kimyasal ve organik gübreler, zararlı bitkileri yok edici müstahzarlar
Tohumlar ve bitki koleksiyonları
İlaçlar
Görsel ve işitsel yayınlar
Haberleşme teçhizatı
Tüm gıdalar
Canlı arılar, arı beyleri
Havai fişek ve patlayıcılar
Develer
"Habara" cinsi şahinler
Damızlık hayvanlar (aygır eşek, katır, tay, zebra)

Tüm sığır ve kümes hayvanları ürünleri için menşe ülkeden alınmış "sağlık sertifikası" ve "İslami
kurallara göre kesilmiş olduğuna dair beyan" istenmektedir. Yine bazı bitkisel ve hayvansal ürünlerin
ithalatında söz konusu ürünün radyasyona maruz kalmadığına dair bir belge talep edilmektedir. Sağlığı
ilgilendiren konularda da Sağlık Bakanlığı nezdinde tescil işlemi yapılması gerekmektedir. Bakanlık
sicilinde yer almayan ürünlerin ithalatı yapılamamakta ve sorumluluk imalatçı ile acentesine ait
olmaktadır. Tarımsal ilaçların ithalatı sadece geçerli ithal iznine sahip tescilli ithalatçılar tarafından
yapılabilmektedir.

Türkiye ile Ticaret
Genel Durum
Birleşik Arap Emirlikleri, Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN’ın uygun görüşü ve Müsteşarlık
Makamı’nın 13/04/2012 tarih ve 2012/365 sayılı Onayı ile 2012-2013 döneminde Öncelikli Ülkelerinden
birisi olarak belirlenmiştir.
Türkiye-BAE Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar)
Yıl

İhracat

İthalat

Dış Ticaret Dengesi

Dış Ticaret Hacmi

2000

315

39

276

355

2001

380

65

315

445

2002

457

100

356

558

2003

702

113

589

816

2004

1 143

183

960

1 327

2005

1 675

205

1 469

1 880

2006

1 985

352

1 633

2 337

2007

3 240

470

2 770

3 711

2008

7 975

691

7 284

8 666

2009

2 896

667

2 229

3 563

2010

3 332

698

2 634

4 030

2011

3 706

1 649

2 057

5 355

-, 2013

20 / 45


2012

8 707

4 040

4 667

12 747

2012*

329

68

261

397

2013*

332

129

203

461

Kaynak:trademap
*1 aylık veriler

Türkiye'nin BAE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
GTİP Ürünler

2011

2012

378
279
840
618
558
697
902
729
390
793
639
795
663
774
097
079
467 91 252
806

4 600
083
1 005
015
749 200

5702 Dokunmuş Halılar, Yer Kaplamaları (Kilim, Sumak, Karaman Vb)

22 931 35 006

54 419

7216 Demir/Alaşımsız Çelikten Profil

46 832 41 861

52 769

6802 Yontulmaya, İnşaata Elverişli İşlenmiş Taşlar (Kayagan Hariç)

21 712 29 023

41 329

2710 Petrol Yağları Ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar
7214 Demir/Çelik Çubuklar (Sıcak Haddeli, Dövülmüş, Burulmuş, Çekilmiş)
7207 Demir/Alaşımsız Çelikten Yarı Mamuller

8802 Dıger Hava Tasıtları, Uzay Aracları

2010

57 049

4 000

28 950

13 926 18 719

27 038

2402 Tütün/Tütün Yerine Geçen Maddelerden Purolar, Sigarillolar

6 883 12 714

26 900

7106 Gumus (Ham/Yarı Islenmıs, Pudra Halınde)

4 532 51 369

22 842

6204 Kadın/Kız Çocuk İçin Takım, Takım Elbise, Ceket Vs.

8901 Yolcu Gemılerı, Gezıntı Gemılerı, Ferıbotlar, Yuk Gemılerı, Mavnalar

0

608 560

775

19 020

1806 Çikolata Ve Kakao İçeren Diğer Gıda Müstahzarları

13 581 17 988

18 925

8544 İzole Edilmiş Tel, Kablo; Diğer İzole Edilmiş Elektrik İletkenleri; Fiber Optik K

19 764 18 898

18 839

7308 Demir/Çelikten İnşaat Ve Aksamı

14 620 16 761

18 329

8 714 11 512

17 273

30 760 37 180

14 463

8 463 14 215

14 004

6109 Tısort, Fanıla, Dıger Ic Gıyım Esyası (Orme)
8504 Elektrık Transformatorlerı, Statık Konvertısorler, Enduktorler
4011 Kauçuktan Yeni Dış Lastikler
9403 Dıger Mobılyalar Vb. Aksam, Parcaları

535

10 630 11 748

13 885

8708 Kara Tasıtları Icın Aksam, Parcaları

9 782 11 865

13 300

1902 Makarnalar

6 663

7 469

12 854

0 58 240

12 583

2707 Yüksek Sıcaklıkta Taşkömürü Katranının Damıtılmasından Elde Yağlar Ve
Diğer Ürünler
8507 Elektrik Akümülatörleri, Separatörleri

7 538

6 685

11 891

6203 Erkek/Erkek Çocuk İçin Takım, Takım Elbise, Ceket Vs.

7 839 10 413

11 808

7 892 17 764

10 927

8536 Gerılımı 1000 Voltu Gecmeyen Elektrık Devresı Techızatı
8537 Elektrık Kontrol, Dagıtım Tabloları, Mucehhez Tablolar

26 661

6 167

10 250

8418 Buzdolapları, Dondurucular, Sogutucular, Isı Pompaları

8 988 12 995

10 175

6104 Kadın/Kız Cocuk Icın Takım Elbıse, Takım, Ceket, Panolon Vs. (Orme)

4 175

6 339

9 734

6206 Kadın/Kız Cocuk Icın Gomlek, Bluz, Vs.

4 277

6 542

9 564

8523 Ses Ve Dıger Fenomenlerı Kaydetmek Icın Dısk, Bant, Katı Hal Kalıcı
Depolama Aygıtlar
Kaynak:Trademap

2 612

3 621

9 413

2012 yılında Türkiye’nin BAE’ye ihraç ettiği ürünlerin başında, toplam ihracat içindeki % 53 pay ile ham
ve yarı işlenmiş altın ve % 11,5 pay ile kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
gelmektedir. BAE’nin Türkiye’den ithal ettiği diğer başlıca ürünler ise petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar, demir çelik çubuklar, demir ve alaşımsız çelikten yarı mamuller,
dokunmuş halılar, demir çelikten profiller, yontulmaya elverişli taşlardır.
Türkiye'nin BAE'den İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)

21 / 45


GTİP Ürün Adı

2010

2011

2012

426
099

1 162
681

3 107
420


51 802

70 491

126 495

7601 İşlenmemiş Aluminyum

65 054

101 466

96 616

12

77 842

87 728

540

7 850

30 687

0

0

26 716

460

3 640

14 734

8 595

12 115

13 640


7106 Gümüş (Ham/Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)
3902 Propilen Ve Diğer Olefinlerin Polimerleri (İlk Şekillerde)
2901 Asıklık Hıdrokarbonlar
3901 Etılen Polımerlerı (Ilk Sekıllerde)
3920 Plastikten Diğer Levha, Yaprak, Pelikül Ve Lamlar
3907 Poliasetaller, Diğer Polieterler, Epoksit-Alkid Reçineler Vb (İlk Şekilde)

21 723

36 772

11 023

4102 Koyun Ve Kuzuların Ham Derileri

2 299

11 325

7 249

5404 Sentetik Monofilamentler (67 Desiteks/Daha Fazla)

1 477

4 007

6 807

45 830

1 703

6 715

7102 Elmaslar

5 412

5 294

4 499

5208 Pamuk Men (Agırlıkca %85 Ve Fazla Pamuk M.Kare 200gr)

5 537

6 632

4 474

133

112

2 926

94

157

2 694

2710 Petrol Yağları Ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar

7606 Alumınyum Sac, Levha Ve Serıtler, Kalınlık>0, 2mm
3917 Plastıkten Tupler, Borular, Hortumlar; Conta, Dırsek, Rakor Vb
7602 Alumınyum Dokuntu Ve Hurdaları
7605 Alumınyum Teller
6306 Vagon Ve Mavna Ortulerı, Yelkenler, Dıs Storlar, Tente, Cadır Vb
5209 Pamuk Men (Dokuma %85 < Pamuklu 200g/M2 Den Fazla)
3926 Plastıkten Dıger Esya
2909 Eterler, Eter-Alkoller, Eter Fenoller, Fenoller, Peroksıtler Vb. Turevlerı
8309 Adı Metalden Tıpa, Kapak, Kapsul, Muhur Kursunları Vb.
6911 Porselen Ve Cınıden Sofra, Mutfak Ve Tuvalet Esyası
8502 Elektrojen Grupları, Rotatıf Elektrık Konvertısorlerı
8430 Toprak, Maden, Cevheri Taşıma, Ayırma, Seçme Vb. İş Makineleri
8523 Ses Ve Dıger Fenomenlerı Kaydetmek Icın Dısk, Bant, Katı Hal Kalıcı
Depolama Aygıtları
4011 Kaucuktan Yenı Dıs Lastıkler
2924 Karboksıamıd Gruplu, Karbonık Asıdın Amıd Gruplu Bılesıklerı
3206 Dıger Boyayıcı Maddeler

0

2 067

2 352

62

1 685

2 266

0

0

1 873

4 143

3 729

1 834

132

186

1 723

10 910

32 080

1 654

0

464

1 566

791

1 652

1 444

13

446

1 361

661

0

1 292

7 417

562

1 271

0

0

1 260

573

619

1 174

1 178

2 740

1 126

Kaynak:Trademap

Türkiye’nin 2012 yılında, BAE'den gerçekleştirdiği ithalatın, % 77’sini ham ve yarı işlenmiş altın, % 3’nü
kıymetli metallerden mücevherci eşyası oluşturmaktadır. İşlenmemiş alüminyum, ham ve yarı işlenmiş
gümüş, petrol yağları, kimyasal maddeler ise ithal edilen diğer başlıca ürünlerdir.

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Ülkemiz ile BAE arasında 1984 yılında Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması, 1993 yılında Çifte
Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması yapılmış olup, KİK ülkeleri ile birlikte Serbest Ticaret Anlaşması
yapılması yolunda çalışmalar devam etmektedir.
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma Adı

İmza/Onay Tarihi

VIII. Dönem KEK Toplantısı Mutabakat Zaptı

10.02.2011

VII. Dönem KEK Toplantısı Mutabakat Zaptı

15.02.2008

-, 2013

22 / 45


Birlesik arap-emirlik ulke-raporu_2013

Birlesik arap-emirlik ulke-raporu_2013

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (9)

Mais de UlkeRaporlari2013

Mais de UlkeRaporlari2013 (20)

Birlesik arap-emirlik ulke-raporu_2013