Deel 2 van mijn lezing over de Logcia van het Gevoel. Wat kan je ermee in de praktijk? Waarnemen van ontwikkelingsblokkades en daar een passende interventie bij zoeken. Met een fragment van een interview met Bennie Beuvink, coach van wijkagenten in Enschede. Hij vertelt hoe hij de Logica van het Gevoel op straat gebruikt.

1. De Logica van het Gevoel
Toepassing in de praktijk:
Ontwikkelen van communicatieve zelfsturing
voor duurzame verandering
Deel 2 van de Interactieve lezing
Door Dr. Tonnie van der Zouwen MCM
20 december 2013

2. Duurzame verandering als
tweede orde collectief leren
ontwikkeling
collectief leren
in een organisatie
stuurloosheid:
ontbreken van
richtinggevende
toekomstbeelden
depressiviteit
collectieve inzichten, leiden
niet tot bijsturing
burn-out
verstarring
bestaande inzichten blijven
de norm
chaos
geen expliciete
regels voor
samenwerking
agressie
groeifixatie
niet denken maar
doen
stagnatie
niet ontwikkelen
Tweede orde leren
- principes achter de regels
- toetsing aan doelen
- doorgaand collectief leren
communicatief
zelfsturingssysteem
communicatie
emancipatie
Eerste orde leren
-collectief leren
-expliciete procedures en regels
-externe sturing door discipline
sociaal
regelsysteem
discipline
disciplinering
Nulde orde leren
- alleen individuen leren
- impliciete spelregels, meest onbewust
- interne sturing door lef
tijd
natuurlijk
systeem
lef

3. Catastrofaal leerproces
De oplossing zoeken in een kennissysteem waar
de oplossing niet kan liggen
De aanpak van de organisatieverandering past
niet bij de aard van het vraagstuk of de organisatie
is er nog niet aan toe
3

4. Rollen en taken van de adviseur

5. Veranderstrategieën en ontwikkeling van
verandervermogen (com. zelfsturing)
Strategie:
Macht
Planmatig
Onderhandeling
Programmatisch
Interactief
Ontwikkeling
verandervermogen
Zeer laag
Laag
Gering
Beperkt
Hoog
Samenvatting van een tabel uit het artikel van Jaap Boonstra
"Iedereen ziet veranderen vanuit een ander perspectief",
bron: Tijdschrift Management en Consulting nr. 5, 2005

6. Top-down benadering
“I have shared my vision, so now we have a shared vision”
Cartoon van Mark de Koning

7. Participatieve benadering
Interactief werken aan een gedeeld beeld en nieuwe betekenissen
Cartoon van Mark de Koning

8. Ontwikkelen verandervermogen met LSI
Large Scale Interventions (LSI) is een participatieve
veranderbenadering, waarbij het hele systeem
(organisatie en stakeholders) in alle fasen van het traject
wordt uitgenodigd om een bijdrage te leveren.
Een of meer werkconferenties met het hele systeem in
één ruimte is kenmerkend voor LSI (whole system in the
room).
De taak/vraagstuk bepaalt wat het systeem is. Wie heb
je nodig voor succes?

9. Uitgangspunten van LSI
Systeemdenken:
een vraagstuk in zijn context van tijd en ruimte verkennen
Actieve participatie:
alle belanghebbenden (of een uitsnede daarvan) uitnodigen om zijn
of haar bijdrage te leveren
Action learning:
denken en doen niet scheiden, betekenis geven door samen te doen
en het ontwikkelen van zelfsturend vermogen (verandervermogen,
leervermogen, tweede orde leren)
Sensemaking:
streven naar gedeeld beeld en zoeken naar common ground voor
acties; conflicten worden gerationaliseerd, niet opgelost

10. Architectuur van een LSI traject
Pre-condities
Large Group
Intervention
LSI traject
Voorbereidingsbijeenkomsten met
management en planning team
Vervolg
Conferentie
Action learning, werk in kleine groepen
Vervolg acties voor
duurzame verandering
Action learning en doorgaande toetsing van het veranderings- en leerproces

11. Voorbeeld 1:
Ontwikkeling kwaliteitscultuur
(hogeschool)

12. Stakeholders:
Docenten, directeuren, managers, ondersteuners,
studenten, leden College van Bestuur

13. Voorbeeld 2:
Simulatie en testen van procedures
(lokale gezondheidszorg)

14. Stakeholders:
Gemeenten, cliënten, zorg organisaties, vrijwilligers,
voedsel leveranciers

15. Voorbeeld 3: LSI voor onderzoek naar
succesfactoren LSI

16. Bewezen effecten van LSI op korte termijn
Meer en beter werk gedaan krijgen
(Ontwikkelen Natuurlijk Systeem en Sociaal Regelsysteem)
1. Betere besluiten en actieplannen
2. Commitment en energie voor implementatie
3. Nieuwe relaties, meer potentieel voor innovatie en leren
4. Meer vertrouwen

17. Bewezen effecten van LSI op langere termijn
Duurzame verandering:
(Ontwikkelen Communicatief Zelfsturingssysteem)
1. Doorgaand collectief leren en toenemend
verandervermogen (meer reflectie- en stuurvermogen)
2. Schotten tussen onderdelen en functies in het
systeem worden meer doorlaatbaar (meer eenheid in
verscheidenheid)

18. Waarom werkt LSI? (1)
Verklaring vanuit de Logica van het Gevoel
Werkconferenties: communicatie in ontmoeting, er ontstaan
nieuwe stuurcodes voor gezamenlijke reflectie
Individuele personen putten gevoelens uit het natuurlijk
systeem, gecombineerd met afspraken uit het sociaal
regelsysteem
Combinatie van structurele en natuurlijke leerprocessen:
De exclusieve sector van beroep of bezigheid met inclusieve
cultuur van gezelligheid, zoals bij een concert, café, terras
Mensen krijgen meerdere rollen tegelijk, meer plezier,
intelligenter systeem

19. Waarom werkt LSI? (2)
Verkennen van verleden, heden en toekomst brengt in beeld:
De ontwikkeling van de individuele identiteit (Natuurlijk
Systeem)
De resultaten van leerprocessen in het verleden (Sociaal
Regelsysteem)
In combinatie met de situatie in het heden, zodat nieuwe
leerprocessen in de toekomst mogelijk zullen zijn
(Communicatieve Zelfsturing = meer stuurmogelijkheden
leren zien)

20. Waarom werkt LSI? (4)
Verkennen van de toekomst wordt niet gedaan als
extrapolatie van het heden, maar vanuit de
waarden/zingeving in de toekomst.
Dit verklaart waarom Futuring zoveel energie geeft (verplaats
je naar een wenselijke toekomst, hoe ziet het er uit, wat is er
gebeurd, wat heb je zelf gedaan etc.)
Facilitators hebben ‘hands-off’ houding, eigenaarschap ligt bij
de betrokkenen

21. Waarom werkt LSI? (5)
Communicatie in tweerichtingsverkeer is nodig, omdat voor
complexe situaties het onmogelijk is om regels te geven. Er
is een tweeweg informatiestroom nodig
Waarheid krijgt een nieuwe definitie: niet gestandaardiseerd
en genormeerd, maar veelvoudig en variabel
Beelden van klanten en werknemers ontmoeten elkaar
Maar: de communicatie kan ook mislukken

22. Waarom kiest men niet voor LSI?
De gewoonte om nooit te luisteren naar wat mensen willen
en waardevol of juist vinden, stamt nog uit de logica van de
macht. Kennis heeft nog geen wil. Wetenschap wordt als
objectief bestempeld
Verwarring ontstaat door een botsing tussen het oude beeld
van regels maken en controle houden met het nieuw
opkomende beeld van communicatieve zelfsturing
Mensen die niet in vooruitgang geloven zien de tijd nog
steeds als ruimte
Er moeten enkele invloedrijke mensen in de organisatie zijn
die ‘er aan toe zijn’, die zelf communicatieve zelfsturing
hebben ontwikkeld

23. Rol van de adviseur
Aandragen benadering, methoden en werkvormen
Begeleiden bijeenkomsten
Faciliteren ontwikkelen van krachtige vragen
Vooraf maken van overzichten op basis van geleverde
informatie
Uitnodigen van deelnemers om hun bijdrage te leveren
Stimuleren van focus op traject maken

24. Eigenaarschap ligt bij betrokkenen

25. Logica van het Gevoel op straat
Bennie Beuvink,
coach van wijkagenten
van de politie Twente
Enkele voorbeelden
hoe hij de Logica van het
Gevoel toepast in zijn
praktijk

26. Meer informatie
Logica van het Gevoel:
www.tonnievanderzouwen.nl en
http:arnoldcornelis.ning.com
Diensten Tonnie van der Zouwen en publicaties:
www.tonnievanderzouwen.nl
Large Scale Interventions, workshops en trainingen:
www.alignment.nu
Bijsluiter voor LSI en de Logica van het Gevoel als
theoretisch kader voor duurzame verandering:
Building an evidence based practical guide to Large
Scale Interventions www.eburon.nl