1. Ingrijpend wijzigen van producten/machines,
CE of toch niet?
Juridische gevolgen van een ingrijpende aanpassing van machines en producten
Michael Gerrits, Van Diepen van der Kroef Advocaten
Themabijeenkomst Mikrocentrum. Eindhoven, 6 november 2012
Afkortingen
• MRL = Machinerichtlijn 2006/42/EG
• Gids MRL = Gids voor de toepassing van Machinerichtlijn
2006/42/EG (2de uitgave, juni 2010)
• ATEX = ATEX richtlijn 94/9/EG
• Gids ATEX = ATEX Guidelines (4th edition, September 2012, EN)
• Blue Guide = Gids voor Nieuwe Aanpak en Global Aanpak
richtlijnen (2000)
• Wwb machines = Warenwetbesluit machines
• BW = Burgerlijk Wetboek
• Arbowetgeving = Arbeidsomstandighedenwet, Arbeids-
omstandighedenbesluit en Arbocatalogus
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

2. CE-markering
Juridische verklaring van (eventuele)
aansprakelijkheid
•Het product voldoet aan alle essentiële veiligheids- en
gezondheidseisen, voortvloeiende uit de toepasselijke CE-
markeringsrichtlijnen
•De volgens die CE-richtlijnen vereiste
conformiteitbeoordelingsprocedures zijn gevolgd en toegepast
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
CE-markering
Ingrijpende wijziging van product/machine
•Kan leiden tot ongeldigheid van de oorspronkelijke CE-
markering
•Gevolgen voor verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid
Voor wie?
•De fabrikant van het betreffende product (machine)
•De gebruiker/ werkgever die zijn werknemers met het product
(machine) laat werken
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

3. Ingrijpend wijzigen van machines
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Ingrijpend wijzigen van een machine
• Een ingrijpende aanpassing = belangrijke wijziging in de
bedrijfstoestanden van de machine
– o.a. § 199 Gids MRL
• Gevaren/risico’s toegenomen = ingrijpende of substantiële wijziging
• Beschouwd als nieuw product:
– § 72 Gids MRL; Hfst. 7 Gids ATEX; § 2.1 Blue Guide
• Voorbeelden van substantiële wijziging:
• een bestaande machine krijgt een andere functie
• aanpassen van de snelheid van de machine
• Bij substantiële wijziging opnieuw CE-markering aanbrengen c.q.
vernieuwen
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

4. Ingrijpend wijzigen van machine
Kan op twee momenten:
1. Vóór de eerste inbedrijfstelling
2. Tijdens de gebruiksfase
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Vóór de eerste inbedrijfstelling (I)
Oorspronkelijke CE-markering blijft geldig:
Wijziging (voor levering aan de uiteindelijke gebruiker)
– is voorzien of goedgekeurd door de oorspronkelijke
fabrikant (toestemming)
en
– valt onder de risicobeoordeling van de fabrikant, de
technische documenten en de EG-verklaring van
overeenstemming
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

5. Vóór de eerste inbedrijfstelling (II)
Oorspronkelijke CE-markering blijft geldig:
•De fabrikant blijft volledig wettelijk verantwoordelijk voor
de machine zoals (uiteindelijk) geleverd
•Óók indien wijziging is aangebracht door een derde
(importeur of distributeur), op verzoek van een klant
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Vóór de eerste inbedrijfstelling (III)
Oorspronkelijk CE-markering vervalt:
Wijziging:
– is substantieel (zie dia 6) en
– niet voorzien of goedgekeurd door de oorspronkelijke fabrikant
De fabrikant is niet verantwoordelijk voor toevoegingen of
wijzigingen die zonder zijn toestemming zijn verricht door de
gebruiker (of derden in opdracht van de gebruiker)
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

6. Vóór de eerste inbedrijfstelling (IV)
Oorspronkelijk CE-markering vervalt:
Degene die de wijziging aanbrengt:
– wordt beschouwd als de fabrikant
– moet aan alle in art. 3a en 5 Wwb machines (= art. 5,
lid 1 MRL) neergelegde verplichtingen voldoen
en dus
– de CE-markering vernieuwen
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Vóór de eerste inbedrijfstelling (V)
Wie is ‘degene’?
•MRL/Wwb machines zegt niets over verantwoordelijkheid
bij ingrijpende wijziging
•Wellicht: De importeur of distributeur, indien contractueel
afgesproken of niet aangebracht op verzoek c.q. met
medeweten van de klant
•En anders: De gebruiker zelf/werkgever (klant)
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

7. De gebruiksfase
Tijdens de gebruiksfase (I)
Een gebruiker van machines kan – onder
omstandigheden – zelf als fabrikant worden
beschouwd, bijvoorbeeld bij:
• Zelfbouw machines/producten
• (Zelf) samenbouwen van (bestaande) machines
• (Zelf) aanpassen van bestaande machines
tijdens de gebruiksfase
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

8. Tijdens de gebruiksfase (II)
• Door het zelf (laten) uitvoeren van de ingrijpende
aanpassing en het (opnieuw) moeten aanbrengen
van de CE-markering is de gebruiker fabrikant
geworden
Zie ook: § 3.3 ATEX Guidelines, 4th Edition, Sept. 2012
• Oorspronkelijke fabrikant is niet meer
verantwoordelijk (geen toestemming)
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Tijdens de gebruiksfase (III)
Speciale situatie: samenstellen van bestaande machines
tijdens gebruiksfase
•Een of meer samenstellende eenheden van bestaande
samenstellen van machines worden vervangen door nieuwe
eenheden, of
•Nieuwe eenheden worden toegevoegd aan een bestaand
samenstel van machines.
Nieuw product?
CE-markering vernieuwen?
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

9. Tijdens de gebruiksfase (IV)
Ook gehele productielijn = samenstel = een machine
in de zin van machinewetgeving
•Artikel 2, sub a), 4e streepje MRL
•Artikel 1, 15e streepje, sub d) Wwb machines
CE + CE + CE hoeft geen CE te zijn. Dus
risicobeoordeling altijd vereist.
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Tijdens de gebruiksfase (V)
Twee smaken:
1.Vervanging/toevoeging geen noemenswaardige invloed
op de werking/veiligheid van de rest van het bestaande
samenstel: geen maatregelen nodig
2.Vervanging/toevoeging substantiële invloed op
werking/veiligheid van het samenstel of leidt tot substantiële
wijzigingen van het samenstel: nieuw samenstel van
machines
Dit kan ook vereist zijn als een nieuw samenstel van machines wordt
samengesteld uit gebruikte én nieuwe eenheden
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

10. Tijdens de gebruiksfase (VI)
• Wie is verantwoordelijk voor het aanbrengen van CE-
markering op nieuwe samenstel?
• MRL/Wwb machines zegt (ook hier) niets over
verantwoordelijkheid bij samenstel
• Gids MRL §§ 38 en 79 wél:
“(…) degene die samenstel van machines samenstelt, wordt
beschouwd als fabrikant(…)”
Maar vraag blijft: wie is ‘degene’?
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Tijdens de gebruiksfase (VII)
• Contractueel niets afgesproken: géén van de zelfstandige leveranciers
c.q. fabrikanten van de vervangende/toegevoegde samenstellende
eenheden c.q. elementen
• Wellicht: De hoofdaannemer, indien aanwezig en contractueel
afgesproken
• En anders: De gebruiker zelf (opdrachtgever)/werkgever
Conclusie:
Geen contractuele (schriftelijke) afspraken: veel onnodige (juridische)
onzekerheid of zelfs aansprakelijkheid. Want uiteindelijk moet op
nieuwe samenstel wél nieuwe CE-markering worden aangebracht.
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

11. Aansprakelijkheid en sancties
Fabrikant
Straf Administratief
Boete
(max € 19.500)
Boete (max € 78.000) Overtreding per
artikel Wwb machines:
€ 1.050 max
Gevangenisstraf (excl. verhoging)
(max 6 jaar)
Uit de handel
Ontneming
nemen
wederrechtelijk voordeel
Stillegging bedrijf
(max 1 jaar)
Stillegging bedrijf
(max 1 jaar)
Product recall
Openbaarmaken
uitspraak
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Werkgever
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

12. CE-markering óók essentieel voor werkgever
Eigenaar/gebruiker kan tevens werkgever zijn:
•Verantwoordelijkheid werkgever (art. 7:658 BW lid 1):
Zorgplicht = veilige en gezond werken (werkomgeving en
arbeidsmiddelen )
•Aansprakelijkheid werkgever (art. 7:658 BW lid 2):
De werkgever is jegens de werknemer aansprakelijk voor
de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn
werkzaamheden lijdt, tenzij de werkgever aantoont dat
aan zijn zorgplicht heeft voldaan
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Zorgplicht werkgever
Hoge Raad (27 juli 2007):
Zorgplicht omvat óók voldoen aan Arbowetgeving
Schakelbepaling Arbowetgeving - CE-markering
Artikel 7.2 Arbobesluit: Arbeidsmiddelen (=
machines/producten) dienen te voldoen aan de toepasselijke
CE-markeringsrichtlijnen
Machines zijn dan in principe veilig:
•Indien gebruikt zoals aangegeven in bijgeleverde gebruiksaanwijzing
•Indien werkgever niets aan de machine verandert
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

13. Beknopt overzicht relevante veiligheidswetgeving
EUROPESE WET NEDERLANDSE (KADER)WET NEDERLANDSE REGELGEVING
Machinerichtlijn 2006/42/EG 1. Warenwet 1. Warenwetbesluit Machines
2. Wet op de economische 2. Warenwetbesluit bestuurlijke
delicten boeten
1. Kaderrichtlijn 1. Arbeidsomstandigheden 1. Arbeidsomstandighedenbesluit
89/391/EEG wet
2. Arbeidsomstandighedenregeling
2. Richtlijn 2. Burgerlijk Wetboek (BW)
Arbeidsmiddelen 3. Arbocatalogi (soort
2009/104/EG ‘geharmoniseerde normen’
indien goedgekeurd door
3. ATEX 137 richtlijn Inspectie SZW)
1999/92/EG
LET OP: GEEN VOLLEDIGE OPSOMMING
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Zorgplicht werkgever
• De werkgever is – in beginsel – aansprakelijk als hij
de werknemer laat werken met arbeidsmiddelen
die niet voldoen aan de toepasselijke eisen
• De werkgever blijft verantwoordelijk voor de
veiligheid van het gehele samenstel gedurende de
gehele gebruiksduur
– in het bijzonder: situatie van samenstel en nieuwe
eenheden
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.

14. Aansprakelijkheid werkgever
Werkgever
Strafrecht
Strafrecht Bestuursrecht
Bestuursrecht
Geldboete
Geldboete Openbaarmaking
(€ 76.000 max)
(€ 76.000 max) uitspraak
Gevangenisstraf
Gevangenisstraf
(2 jaar max) of taakstraf Bestuurlijke boete:
Bestuurlijke boete:
(2 jaar max) of taakstraf
€ 100.000 max (cumulatief)
€ 100.000 max (cumulatief)
Stillegging
Overtreding art.7.2 Arbobesluit:
Overtreding art.7.2 Arbobesluit:
Bedrijfsactiviteiten
Boetenormbedrag € 3.600
Boetenormbedrag € 3.600
(1 jaar max)
Openbaarmaking Last onder dwangsom*
Last onder dwangsom*
uitspraak
* of; niet beiden
Stillegging van het werk
Stillegging van het werk
Onderbewindstelling of de werkzaamheden
of de werkzaamheden
van de onderneming (1 jaar max)*
(1 jaar max)*
(3 jaar max)
De informatie in deze presentatie bevat géén concreet juridisch advies;
steeds eerst (juridisch) deskundige raadplegen. Alleen voor algemene informatieve doeleinden.
Bedankt voor
uw belangstelling!

15. Contactgegevens
Mr. M.R.F. Gerrits
Dijsselhofplantsoen 16-18 - 1077 BL Amsterdam
Postbus 76729 - 1070 KA Amsterdam
Tel +31 (0)20 574 74 74
mrf.gerrits@vandiepen.com