2009 jaarverslag tie-nl (k)

Verklaring van het Bestuur bij het Jaarverslag 2009 van TIE-Netherlands

Inhoud

1 Inleiding......................................................................................................................................2
2 TIE-Netherlands ..........................................................................................................................2
Wie zijn we .....................................................................................................................................2
Onze werkwijze ..............................................................................................................................2
3 Activiteiten .................................................................................................................................3
Inleiding .........................................................................................................................................3
Production mapping in de cacaosector .............................................................................................3
Uitwisselingsprogramma jonge vakbondsactivisten Nederland Wit-Rusland .................................4
Nederlandse kaderleden actief in Wit-Rusland.................................................................................6
Gender en vrouwelijk leiderschap in Marokko.................................................................................7
Alle projecten en activiteiten in 2009 op een rij ...............................................................................8
4 Interne organisatie ..................................................................................................................... 15
5 Financieel jaarverslag ................................................................................................................ 15
6 De cijfers .................................................................................................................................. 16

TIE-Netherlands - jaarverslag 2009 1

1 Inleiding
Dit is het financiële jaarverslag van de Stichting TIE - Netherlands1 over het jaar 2009.
Dit is het elfde jaarverslag van de stichting sinds haar oprichting op 1 januari 1999. TIE-Netherlands is
ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Amsterdam onder nummer 34108277.

In deze uitgave treft u een verslag aan van de activiteiten van TIE-Netherlands in het jaar 2009.
In het jaarverslag van 2008 hebben we onze partners aan het woord gelaten over de activiteiten van
TIE-Netherlands. Nu hebben we vier projecten uit het geheel gelicht waarin de kernactiviteiten van
TIE-Netherlands goed naar voren komen. Daarnaast treft u een korte beschrijving aan van alle
uitgevoerde projecten, het sociaal jaarverslag en de cijfers van 2009 aan.

2 TIE-Netherlands
Wie zijn we
TIE-Netherlands zet zich in voor de opbouw en versterking van een onafhankelijke en democratische
vakbeweging. Zij maakt deel uit van een internationaal netwerk van centra die zich toeleggen op
scholing, ondersteuning en advies voor vakbondsactivisten. Samen met deze partners en lokale
organisaties (vakbonden en basisorganisaties van werknemers) voert TIE-Netherlands in verschillende
landen en regio s projecten uit. In Nederland werkt TIE-Netherlands nauw samen met FNV
Bondgenoten. TIE-Netherlands streeft naar een actieve deelname van Nederlandse vakbondsleden in
haar projecten en naar een uitwisseling van ervaringen en ideeën die bruikbaar is in de praktijk van het
vakbondswerk in Nederland en andere landen.

Kernpunten in het werk van TIE zijn:
Vakbondsdemocratie
Vrijheid van organisatie
Empowerment en zelfbeschikking van werknemers /werkneemsters
Verzet tegen neoliberalisme, vrijhandelszones en privatisering
Internationale solidariteit
Politiek pluralisme

Onze werkwijze
In de visie van TIE-Netherlands is structurele armoede in de eerste plaats een politiek en niet een
economisch probleem. Armoede wordt veroorzaakt door ongelijke machtsverhoudingen en alleen een
sterke beweging en organisatie van onderop is in staat deze machtsverhoudingen te wijzigen. Het is op
de arbeidsplaats dat werknemers maatschappelijke rijkdom scheppen, die vervolgens door anderen
wordt toegeëigend. Het verzet tegen deze uitbuiting is voor werknemers daarom niet alleen een
bredere strijd voor maatschappelijke rechtvaardigheid, maar ook een dagelijkse en directe noodzaak.
Het gaat immers om hun gezondheid, hun inkomen en hun leven. Zolang werknemers zich niet vrij
kunnen organiseren en voor hun directe belangen kunnen opkomen blijft één van de hoofdoorzaken
van de maatschappelijke ongelijkheid en de structurele armoede in stand.

Voor TIE-Netherlands gaat het dus tegelijk om versterking van de zelforganisatie van werknemers en
hun directe belangenbehartiging op de werkplek, als om opbouw en versterking van een bredere
maatschappelijke tegenmacht. Binnen een dergelijke beweging neemt de vakbeweging van nature een
centrale plaats in.

1
De oorspronkelijke naam van TIE-Netherlands is Transnationals Information Exchange maar sinds een paar
jaar wordt vooral de naam TIE-Netherlands gehanteerd.


De kracht van de vakbeweging wordt in de eerste plaats bepaald door haar positie op de werkplek en
in de tweede plaats door het eigen democratisch gehalte. Alleen een vakbeweging die in staat en
gemotiveerd is om werknemers op de werkplek te organiseren en te mobiliseren en die ook
daadwerkelijk opkomt voor de belangen van arbeiders kan maatschappelijke ongelijkheid aanpakken.

Het zwaartepunt van de TIE projecten ligt nu in Latijns Amerika en Oost-Europa. De ontwikkeling
van nieuwe projecten richt zich vooral op Afrika en Azië.

Alle TIE-centra ontwikkelen samen met lokale partnerorganisaties (onafhankelijke vakbonden en
basisorganisaties van werknemers) projecten.
Deze projecten zijn gericht op:
Scholing van werknemers en vakbondsvertegenwoordigers
Uitwisseling van ervaringen en informatie tussen werknemers en vakbondsvertegenwoordigers uit
verschillende landen
Het gezamenlijk uitwerken en uitvoeren van vakbondsstrategieën

Ook ondersteunt TIE internationale solidariteitsacties als antwoord op het beleid van multinationals.

3 Activiteiten
Inleiding
De activiteiten van TIE-Netherlands spelen zich altijd af op de werkvloer of hebben te maken met
organisaties die daar activiteiten uitvoeren.
In dit hoofdstuk worden vier projecten die ieder één van de kernactiviteiten van TIE bevatten, nader
toegelicht.
Internationale samenwerking en solidariteit is van levensbelang in deze geglobaliseerde economie. In
het project over de Cacaosector wordt production mapping gebruikt als een empowerment tool voor
Nederlands en Braziliaanse kaderleden. Door hun situatie, in kaart gebracht met deze methode, te
vergelijken, kunnen zij meer controle krijgen over hun arbeidssituatie en deze verbeteren.
Jongeren zijn niet alleen de toekomst van de vakbeweging, hun belangen moeten ook nu worden
meegenomen. Hiervoor is participatie van jongeren in besluitvormingsprocessen van groot belang. In
het uitwisselingsprogramma van jonge vakbondsactivisten steken jongeren uit Wit-Rusland en
Nederland de koppen bij elkaar om te onderzoeken hoe hun positie binnen hun vakbonden verbeterd
en versterkt kan worden.
Ervaring heeft geleerd dat vakbondsleden vooral veel van elkaar leren. De participatie van
Nederlandse kaderleden is in de projecten van TIE-Netherlands van cruciale betekenis. Het project
Veiligheid en Gezondheid in Wit-Rusland laat dit overduidelijk zien.
Ook al bestaat de meerderheid van de werknemers uit vrouwen, dit is vrijwel nooit te zien aan hun
vertegenwoordiging in leidersposities of dat nu in het bedrijf / de sector is of in de vakbond. Daarom
legt TIE-Netherlands in ieder project nadruk op gender. In het Marokko project gaat het uiteindelijk
om vrouwelijk leiderschap.

Production mapping in de cacaosector
In oktober 2008 heeft de eerste uitwisseling plaatsgevonden. Drie Nederlandse kaderleden uit de
bedrijven Cargill, ADM en Dutch Cocoa (gezamenlijk de gehele cacaoverwerkende sector in
Nederland) zijn op werkbezoek geweest in Ilheus, Bahia, in Brazilië. Tijdens een seminar,
georganiseerd door TIE Brasil en TIE-Netherlands (in samenwerking met de vakbond van werknemers
in de cacaoverwerkende industrie Sindicacau,) zijn de arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden
bij de verschillende bedrijven in zowel Nederland als Brazilië met elkaar vergeleken en is informatie
uitgewisseld over het productiesysteem en het bedrijfsbeleid, alsook over de manier waarop men zich
in de verschillende bedrijven georganiseerd heeft.


Het follow-up werkbezoek aan Nederland van Braziliaanse vakbondsactivisten uit vier
cacaoverwerkende bedrijven (ADM-Brasil, Cargill, Delfi en Barry Callebaut) vond plaats in oktober
2009. Deze bedrijven bestrijken de gehele Braziliaanse cacaoverwerkende sector.
De Braziliaanse collega s hebben tijdens het bezoek kennisgemaakt met het productiesysteem en de
arbeidsomstandigheden in de verschillende cacaoverwerkende bedrijven in Nederland en met de wijze
waarop de Nederlandse vakbeweging in de bedrijven zijn organisatie heeft opgebouwd.
Tijdens de bijeenkomst wisselden Nederlandse en Braziliaanse kaderleden ervaringen uit over alle
relevante vakbondszaken zoals inhoud van de CAO, arbeidsomstandigheden, toegang tot
bedrijfsinformatie, kerngegevens verzamelen over je eigen bedrijf, uitbesteding van werkzaamheden
en duurzaamheid in de cacaoketen.

De cacao sector is de laatste jaren opgeschud door een aantal overnames. Globalisering doet de sector
veranderen. De grote chocoladeconcerns voeren hun investeringen op om wereldwijd te kunnen
opereren. Belangrijke spelers als Cargill en ADM zijn voedingsconglomeraten die in veel sectoren
tegelijk actief zijn. Zo is het bijvoorbeeld niet onwaarschijnlijk dat ADM zijn cacaobelangen eerdaags
afstoot omdat er meer winst te behalen valt in de biobrandstoffensector.
Bij deze veranderingen staat voor de werknemers veel op het spel.
Collega s uit andere landen worden vaak gezien als concurrenten in plaats van collega s die ook te
lijden hebben onder de gevolgen van de globalisering zoals flexibilisering van arbeid en het
verplaatsen van de vestigingen naar goedkopere landen.

Om de verschillende bedrijven met elkaar te vergelijken is er gebruik gemaakt van productie mapping.
Deze methode stelt werknemers in staat om de eigen wereld van productie of dienstverlening te
beschrijven. Welke producten maken ze, hoe is de productie ingericht, wat is de toelevering en waar
gaan de eindproducten heen? De factor tijd en het aantal betrokken werknemers is belangrijk. De basis
blijft de eigen ervaring, die gedeeld wordt met collega s op de werkvloer. Managementinformatie
speelt uiteraard ook een rol, maar die moet worden getoetst.
Door het vergelijken van de verschillende mappings kwam men tot een beter inzicht in het
functioneren van de verschillende bedrijven in zowel Nederland als Brazilië. Het leverde de
Braziliaanse collega s van Cargill gegevens op die inzet werden voor hun onderhandelingen.

Wat was er aan de hand?
Het management van Cargill Brazilie stelde voor de productie van 50 naar 80 ton te verhogen en de
salarissen van de werknemers met de helft te verhogen. De leden van Sindicacau werkzaam bij Cargill
zijn gaan kijken per werkplek en kwamen tot de volgende conclusies:
Ten eerste dat verhoging van 50 naar 69 wel kan maar 80 ton onmogelijk is.
Ten tweede productieverhoging, zoals van 4 naar 5 ploegen (dus meer mensen in dienst nemen) kost 5
miljoen, maar deze extra kosten kunnen makkelijk betaald worden van de winst die een
productieverhoging naar 69 ton oplevert voor het bedrijf, namelijk 60 miljoen. Dit betekent dus meer
winst voor het bedrijf, meer werk voor meer mensen en minder werkdruk.

Uitwisselingsprogramma jonge vakbondsactivisten Nederland Wit-Rusland
De BKDP2 opereert in een context waarin elk streven van burgers en organisaties naar vrijheid en
onafhankelijkheid door het autoritaire regiem met repressie wordt beantwoord. Het is de enige
vakbondsfederatie in Wit-Rusland die onafhankelijk van het regime werknemers probeert te
organiseren. Door middel van allerlei bureaucratische regels wordt het hen moeilijk gemaakt om zich
als vakbond ergens te vestigen, activiteiten te organiseren of publicatiemateriaal te verspreiden. De
onafhankelijke vakbonden zijn in een voortdurende overlevingsstrijd gewikkeld.
Ondanks intimidatie is het regiem er niet in geslaagd de onafhankelijke vakbeweging te vernietigen. In
juni 2008 heeft de ILO Wit-Rusland beperkingen opgelegd in handelspreferenties vanwege schending
van de vakbondsrechten. Ook de gevolgen van de economische crisis, de onderhandse privatisering
van bedrijven en de devaluatie van de roebel door de snel dalende olieprijzen leiden tot een groeiend

2
Belarusian Congress of Democratic Trade Unions; een vakbondsfederatie met ongeveer 10.000 leden, voortaan
BKDP genoemd.


verzet vanuit de bevolking en een roep om veranderingen. Mensen beginnen hun onvrede te uiten en
bij elkaar te komen om zich te organiseren. Er is niet langer meer het volledige vertrouwen in de staat.
Voornamelijk op arbeidsplekken (tijdens de pauzes) worden verboden thema s bediscussieerd,
inclusief de situatie in de fabriek en het land.

Het ledenaantal van de BKDP groeit gestaag en men krijgt steeds meer bekendheid en legitimiteit
onder de bevolking van Wit-Rusland. Dit komt onder andere doordat de BKDP zich niet profileert als
een politieke organisatie maar zich puur bezig houdt met het verdedigen van (basis) belangen van
werknemers. Door vast te houden aan deze lijnen is de BKDP in staat geweest haar ledental te laten
groeien, een positie te creëren in speerpuntbedrijven in de economie (zoals in de kalimijnen en de
grootste olieraffinaderij van het land) en gedeeltelijk buiten schot te blijven van het regime. De BKDP
financiert haar eigen organisatie (kantoor en staf) van de contributiegelden van haar leden en behoudt
hiermee onafhankelijkheid ten opzichte van externe donoren.

Sinds 1997 voert TIE-Netherlands projecten uit ter ondersteuning van de onafhankelijke vakbeweging
in Wit-Rusland. De focus ligt op het versterken van de organisatie- en mobilisatiekracht van de BKDP
en haar lidbonden. Door middel van trainingen en cursussen voor vakbondsleden op verschillende
niveaus wordt gestreefd naar versterking van de vaardigheden en kennis om hun belangen te
verdedigen. Een uitgangspunt in de projecten van TIE-Netherlands is dat veranderingen in organisaties
beginnen bij scholing en empowerment van de mensen die de basis van deze organisaties vormen: de
arbeiders op de werkvloer. Een horizontale uitwisseling tussen kaderleden van verschillende landen is
hiertoe één van de belangrijkste middelen.

Onder invloed van het programma is de BKDP ook gaan werken aan het diversiteitbeleid. Het
aantrekken van nieuwe jonge leden en het versterken van de kennis en vaardigheden en organisatie
van al bestaande jonge leden is één van de belangrijkste doelen in BKDP strategie van 2008-2012.
Daarnaast is er een samenwerking aangegaan met politieke jongerenorganisaties die de BKDP
ondersteunen met het werven van nieuwe jonge leden en de vergroting van zichtbaarheid van de
onafhankelijke vakbeweging onder sectoren en in bedrijven waar deze nog niet aanwezig is.
Met ondersteuning van Nederlandse jongeren (en met financiering vanuit het PSO Youth Zone
Programme) is in 2009 gewerkt aan empowerment van jongeren en versterking van een
jongerenstructuur binnen de bonden van de BKDP. Op een internationaal zomerkamp hebben jonge
vakbondsactivisten kennisgemaakt met nieuwe manieren van organising. Ze hebben ervaring
uitgewisseld over thema s als jong leiderschap , jongerenorganisaties binnen vakbonden, participatie
en nieuwe methoden van organiseren met collega s uit andere sectoren en regio s en uit Nederland. Dit
is extreem belangrijk in Wit-Rusland waar vakbonden vooral op bedrijfsniveau georganiseerd zijn en
er weinig contact is met anderen. Na het zomerkamp hebben de jongeren op lokaal niveau trainingen
en informatiebijeenkomsten georganiseerd wat heeft geleid tot een toename van jonge vakbondsleden,
een actievere houding van jonge leden binnen de bonden en de oprichting van een officiële
jongerencommissie in januari 2010. Met de officiële verkiezing van deze commissie is het
jongerenwerk een officieel onderdeel geworden van de BKDP en zal zodanig worden meegenomen in
planning en uitvoer door de lidbonden. Een uitdaging voor 2010 is om de participatie van de
commissieleden in besluitvormingsprocessen van de bonden te realiseren en de legitimiteit van de
commissieleden onder de (oudere) leiders te vergroten.

Onder de Nederlandse deelnemers heeft de uitwisseling geleid tot een gegroeide interesse in de situatie
van hun jonge collega s over de grens. Zij zijn met een andere blik naar hun collega s in andere
landen gaan kijken en hun situatie en problemen beter gaan begrijpen. Ze zien hun collega s niet
langer als potentiële concurrenten op de wereldmarkt maar als bondgenoten in een strijd tegen grote
bedrijven en de continu verplaatsende productie. Bovendien hebben ze een kritische visie ontwikkeld
ten aanzien van hun eigen vakbond en het vermogen van de vakbond om adequaat om te gaan met
recente problemen van een snelle economische regionalisering, de verplaatsing van productie en
diensten naar lage lonenlanden en de onmogelijkheid om jonge, kwetsbare werknemers te organiseren.


Menno te Kolstee (Nederlandse deelnemer):
Wat ik heb geleerd van de BKDP jongeren? Met de heersende kaders daar is het voor jongeren
moeilijk om ertussen te komen. Jongeren verwachten dat ze hetzelfde soort leider worden net als de
ouderen/anderen. In Nederland claimen we meer positie en bewijzen zo ons eigen bestaansrecht. In
Wit-Rusland zijn de hiërarchie en tradities sterker. Wij in Nederland hebben de faciliteiten en het geld
maar er is teveel geïnstitutionaliseerd zodat er weinig ruimte is voor inbreng van kaderleden. In Wit-
Rusland is het andersom; men wordt van bovenaf tegengewerkt en kan daardoor niet veel.

Edwin Atema (Nederlandse deelnemer):
Wat mijn ideeën zijn voor internationale samenwerking? Ik wil de solidariteit tussen werknemers uit
verschillende landen maar dezelfde bedrijven vergroten. In Nederland moeten we hiervoor steun
krijgen van werknemers, cases uitdiepen en praktische resultaten laten zien. Hiervoor moeten we veel
presentaties geven en materiaal met elkaar delen zoals filmpjes over stakingsacties in de schoonmaak
en via youtube.

Nederlandse kaderleden actief in Wit-Rusland
Ton Kitzen en Wim Dekkers hebben op hun werk bij DSM Limburg een ruime ervaring opgedaan met
veiligheid en gezondheid op de werkplek. Sinds 2009 geven zij seminars aan kaderleden in Wit-
Rusland om deze ervaring door te geven en de vakbond te versterken.
In mei 2009 startten Ton Kitzen en Wim Dekkers het project Train the Trainer in Wit-Rusland. Het
doel van dit project is om leden van de BKDP te leren meer structuur aan te brengen in hun organisatie
of bedrijf op het gebied van arbeidsveiligheid en gezondheid. Ton en Wim: Het bijbrengen van
kennis en structuur op dit gebied is belangrijk bij het werven en opleiden van nieuwe kaderleden
binnen hun organisatie en goed voor de vakbond. Het project wordt gefinancierd uit het
Solidariteitsfonds van FNV Bondgenoten.

Gebrek aan kennis
Ton en Wim merkten bij hun bezoeken aan Wit-Rusland dat er weinig structuur is op het vlak van
veiligheid en gezondheid op de werkvloer (VG&W). Ton en Wim: Er is een groot gebrek aan kennis
over VG&W, bij zowel de werknemers als ook bij de werkgever. Er is geen theoretische kennis over
arbeidsomstandigheden. Ook de experts hebben weinig kennis en praktijkervaring. Wij wilden mensen
hier bewust van maken, ze confronteren met hun tekort aan kennis.
Aanvankelijk was er wat weerstand, men geloofde niet zomaar dat wat wij vertelden relevant was in
de Wit-Russische situatie. Door veel voorbeelden te geven en de problemen persoonlijk te maken
verdween die weerstand langzamerhand. We zeiden bijvoorbeeld wat vinden jouw familieleden ervan
als je ze vertelt dat je waarschijnlijk vroeg dood zult gaan door de arbeidsomstandigheden op je
werkplek? . Zij moesten hun hele manier van denken omzetten.
Volgens Ton en Wim wordt de wetgeving omtrent arbeidsomstandigheden in Wit-Rusland niet
nageleefd omdat werknemers het niet snappen en werkgevers er op deze manier gemakkelijk onderuit
komen. Ton en Wim: Het kunstje is om de wetgeving bereikbaar te maken voor mensen. Wij
hebben geprobeerd om vanuit onze ervaring, waar wij in 30 jaar tegenaan zijn gelopen, informatie te
geven die klopt, die aansluit bij de nieuwste inzichten, maar voor iedereen te volgen is. Je moet de
regels vertalen en mensen goed informeren.

Organisatie opzetten
Ton en Wim willen in Wit-Rusland niet alleen kennis over VG&W bieden maar ook helpen een
organisatie op te zetten: Kennis is nodig om iets te veranderen. Maar om kennis te vergaren is het
nodig om structureel te werken en een organisatie neer te zetten. Om de arbeidsomstandigheden te
verbeteren is organising nodig. Je moet samen een aantal problemen selecteren die mensen
aanspreken en die realiseerbaar zijn. Dan kun je met z n allen aan hetzelfde touw gaan trekken.
Ton en Wim hebben in het afgelopen jaar drie seminars gegeven. Met behulp van 12 modules hebben
ze geprobeerd om de abstracte en ingewikkelde kennis begrijpelijk en concreet te maken. Dat sluit
aan bij het train the trainer principe: je wilt dat mensen de kennis weer aan hun collega s
doorgeven. De deelnemers waren een groep van 20 mensen, met een vaste kern van ca 6 mensen. De
mensen die meededen zijn gemotiveerd en van relatief hoog niveau. Ook zetten zij een checklist op en


maakten een handleiding voor risicoanalyse. Aan de checklist zit een oplossingsmodel vast. Een ander
seminar ging vooral over gezondheid. Ton en Wim: op verzoek van de deelnemers zijn wij vooral
ingegaan op heat stress en cold stress . Met behulp van rollenspellen hebben ze gewerkt aan het
opzetten van een ARBO commissie en over de kernpunten van onderhandelen. Ton en Wim: Wij
proberen mensen opstandig te maken, en we bouwen een structuur op om die frustratie kwijt te
kunnen. Belangrijk is dat de Wit-Russen zelf de inhoud van de cursus in de hand houden: Tijdens de
seminars hebben we voortdurend teruggekoppeld en zo de cursus voortgebouwd. Het is belangrijk om
steeds de verantwoordelijkheid terug te geven aan de Wit-Russen.

Vooruitgang
Ton en Wim zien al vooruitgang dankzij hun seminars. Ondertussen zijn er in enkele bedrijven in
Wit-Rusland ARBO commissies opgezet. Men beseft nu dat ze voor zichzelf op moeten komen om de
situatie te veranderen. Maar ze gaan door met hun seminars. Er zouden ARBO commissies moeten
komen per bedrijf, regionaal en landelijk. Deze moeten een beleid, doelstelling en protocol hebben.
Ons idee is nu om door te werken met de groep die al getraind is en hiermee regionale ARBO
commissies op te richten. Zij kunnen alle informatie weer aan anderen doorgeven. Wij kunnen ze
begeleiden en samen met hun de regionale trainingen ontwikkelen.
Ton en Wim hebben een website opgezet waarop zij verslag doen van hun activiteiten in Wit-Rusland.
Hier zijn verslagen te vinden van elk seminar: www.train-the-trainer.nl. Ook zijn zij bezig met het
schrijven van een handboek waarin alle bruikbare informatie uit hun cursus terug te vinden is. Dat
handboek kan uiteindelijk gebruikt worden door de ARBO commissies. Dat is belangrijk voor de
continuïteit.

Gender en vrouwelijk leiderschap in Marokko
Binnen dit programma organiseerde TIE-Netherlands samen met het Mexicaanse Red de Mujeres
Sindicalistas (RMS) workshosp in Marokko over gender, gezondheid op het werk en vrouwelijk
leiderschap. Zo n 30 arbeidsters uit verschillende sectoren maar allen werkzaam in vrijhandelszones
namen deel. Zij waren grotendeels laag opgeleid en het bespreken van het thema was nieuw voor hen.
Sinds enkele jaren is er in Marokko sprake van een groei van vrijhandelszones, vooral in
kustgebieden. De Marokkaanse regering probeert een zo gunstig mogelijk klimaat te creëren voor
buitenlandse bedrijven, waardoor controle op arbeidsomstandigheden in de vrijhandelszones gering is.
Door de economische crisis vinden veel bedrijfssluitingen plaats en door de onzekerheid zijn
arbeidsters angstig om nog op te komen voor hun rechten.

In mei 2007 startte TIE-Netherlands een samenwerking met Atawassul, een associatie die in 2001 is
opgericht door een aantal ex-vakbondsleden (voornamelijk vrouwen) en intellectuelen die wilden
bijdragen aan de versterking van de zelforganisatie van werknemers in Tanger. Op verzoek van
Atawassul is er een capaciteitsopbouw programma ontwikkeld in samenwerking met TIE-Netherlands
ter versterking van de organisatie en de ondersteuning van de scholingsmethodologie. Het doel van de
scholing is de empowerment van de arbeidsters zodat ze hun eigen rechten leren kennen en steeds
beter voor hun rechten kunnen opkomen.
In het kader van dit programma vonden tussen augustus 2009 en september 2010 workshops plaats
over gender, gezondheid op het werk en vrouwelijk leiderschap.
In de workshops over gezondheid op de werkvloer met een gender benadering bespreken de vrouwen
het belang van goede arbeidsomstandigheden voor vrouwen. Die omstandigheden gaan verder dan
salarisonderhandelingen en hebben te maken met specifieke situaties waar vrouwen mee te maken
hebben, zoals het gebruik van chemicaliën tijdens de zwangerschap of seksuele intimidatie op de
werkvloer. Bij traditionele vakbonden komen deze thema s vrijwel niet aan de orde. Het belangrijkste
doel was om vrouwen de relatie te laten leggen tussen hun werk en hun lichamelijke gezondheid, zodat
ze met die basis eisen kunnen stellen aan hun werkgever. Met gebruik van interactieve oefeningen en
visuele middelen gingen de deelneemsters in op vragen als wat doe ik op het werk? , hoe doe ik
dit? , en welke delen van mijn lichaam belast ik hiermee? . Extra aandacht ging naar de specifieke
kenmerken van vrouwen in relatie tot hun lichamelijke gezondheid.


Ook is aandacht voor vrouwelijk leiderschap. Hoewel het merendeel van de arbeiders in de sectoren
vrouw is, zijn de woordvoerders vrijwel allemaal mannen. Een centrale vraag in de workshop was dan
ook hoe vrouwelijke collega s elkaar bewust kunnen maken van het collectieve belang om de arbeids-
en leefomstandigheden te verbeteren in een samenleving waar de stem van de vrouw niet gehoord
wordt. Zo leerden de vrouwen over verschillende typen leiders: van autoritair tot paternalistisch en
democratisch. In een rollenspel beelden de vrouwen in groepjes de types uit, waarna ze
bediscussieerden wie in hun ogen een goede leidster is.

Alle projecten en activiteiten in 2009 op een rij

Opbouw van In Rusland voert TIE-Netherlands sinds april 2008 een scholingsproject
onafhankelijke uit samen met TIE-Moscow. Het project bestaat uit trainingsseminars ter
vakbonden in Rusland versterking van een nieuw netwerk van onafhankelijke bonden, die zich
verenigd hebben in de Interregionale Federatie van Onafhankelijke
FNV (NL005061) vakbonden van Automobielarbeiders (MPRA). De belangrijkste lidbond
Aanvang: 01-04-2008 van deze organisatie is de onafhankelijke vakbond van Fordarbeiders in
Einde: 28-02-2009 Sint Petersburg. Een aantal kadergroepen, die actief deelnemen aan het
Verlengd tot: 31-06-2009 project, leveren vanuit hun bedrijf ook een financiële bijdrage aan het
project (Corus, DSM, Nemef). TIE-Netherlands bereidt hen voor en
NCDO: 218415M coördineert hun deelname aan het project. Daarnaast heeft TIE-
Aanvang: 01-09-2008 Netherlands de algemene coördinatie van het project.
Einde: 31-05-2009 De activisten van de Fordvakbond hebben in de afgelopen jaren een
stevige vakbond opgebouwd die in heel Rusland als voorbeeld geldt van
Opbouw van hoe werknemers zelf een democratische vakbond kunnen opbouwen. De
onafhankelijke kaderleden van de nieuwe vakbond hebben aangegeven dat zij veel
vakbonden in Rusland behoefte hebben aan scholing, om in de toekomst doelbewuster en
(2e jaar) effectiever hun vakbond op te bouwen en ook om op een goede manier
steun te kunnen bieden aan de leden van andere nieuwe vakbonden.
FNV (NL005091) Naar het voorbeeld van de Fordvakbond nemen in veel bedrijven in
Aanvang: 01-07-2009 Rusland de werknemers het initiatief tot het oprichten van een
Einde: 30-06-2010 onafhankelijke en democratische vakbond. Veel arbeiders hebben hun
buik vol van de logge en bureaucratische officiële vakbonden, zij willen
NCDO: Matra/KPA een vakbond die van henzelf is en die echt voor hun belangen opkomt.
(218928Z) Het gaat hier meestal om jonge en onervaren werknemers, die in veel
Aanvang: 01-06-2009 gevallen in hun enthousiasme onvoldoende rekening houden met de
Einde: 01-07-2010 reactie van het management. Veel nieuwe vakbonden zijn inmiddels al
kapot gemaakt, doordat de leiders zijn ontslagen en de leden
geïntimideerd. De strategie van het TIE-project is er dan ook op gericht
om de nieuwe en onervaren activisten een minimum aan scholing te
bieden over de Russische arbeidswetgeving en de rechten die zij hebben
als werknemers en als vakbond. Daarnaast krijgen zij adviezen over hoe
het beste te handelen opdat hun jonge vakbond niet wordt vernietigd
voordat zij sterk genoeg is om de aanval van het management te
weerstaan. De scholingen worden meestal gegeven door TIE-Moscow en
door de Fordvakbond.
Naast basis- en kadertraining ondersteunt TIE ook een aantal
uitwisselingen tussen Russische werknemers bij multinationals en hun
collega s in andere landen. Als gevolg van deze uitwisselingen ontvangen
de Russische vakbondsleden meer steun van hun buitenlandse collega s in
geval van conflicten met het management en wordt hun positie in het
bedrijf versterkt. Een voorbeeld hiervan zijn de werknemers bij de
Volkswagenfabriek in Kaluga, die inmiddels een samenwerking hebben
opgebouwd met hun collega s in Brazilië, Duitsland en Spanje. Hoewel
VW een eigen bedrijfsbond heeft opgericht om de positie van de


democratische vakbond te ondermijnen, heeft de jonge onafhankelijke
vakbond zich tijdens het eerste arbeidsconflict in juni 2009, mede dankzij
de buitenlandse steun, goed kunnen handhaven en haar positie kunnen
versterken.

Kadertraining en gender Sinds 2005 werkt TIE-Netherlands samen met de BKDP aan het
project Wit-Rusland verwezenlijken van hun doel, het versterken van de organisatie- en
mobilisatie kracht van de BKDP en haar lidbonden.
FNV (NL005081) De laatste jaren zijn er verschillende resultaten bereikt die blijk geven van
Aanvang: 01-05-2008 een versterking van de interne organisatie en externe slagkracht van de
Einde: 31-05-2009 BKDP.
Kaderleden uit de basis van vakbonden zijn beter in staat hun belangen
Kadertraining en gender naar voren te brengen in het overleg met de bedrijfsleiding en met de
project Wit-Rusland besluitvormers van de eigen vakbond;
(2e jaar) Er is een toename van het aantal bedrijven waar Cao s worden
afgesloten door de lidbonden van de BKDP.
FNV (NL005101) Naar aanleiding van strategieseminars is de BKDP begonnen met een
Aanvang: 01-06-2009 herstructurering van de organisatie waarbij ze streven naar sectorbonden
Einde: 31-05-2010 die op sectoraal niveau Cao s kunnen afsluiten en onderdeel kunnen
worden van internationale sectorale netwerken zoals de Internationale
FNV (NL005102) Metaal Bond.
Aanvang: 01-10-2009 Verder is er een duidelijke toename van bewustwording onder de leden
Einde: 30-09-2010 van de BKDP. Zij zijn de corruptie van lokale vakbondsleiders aan de
kaak gaan stellen en staan kritischer tegenover het beleid binnen de
lidbonden.
De diversiteit van de leden is toegenomen: sinds 2006 is er een officieel
vrouwennetwerk opgericht die op nationaal, regionaal en lokaal niveau de
belangen van vrouwen behartigt in CAO commissies en die probeert
vrouwelijke leden te scholen en aan te trekken. Ook is er een bond
opgericht voor en door zelfstandig ondernemers en is er een start gemaakt
van de institutionalisering van jongerenbeleid en jongerennetwerk.
Ook is er meer aandacht voor een structuur waarin leren en educatie van
de leden voorop staat. Er is een educatie commissie opgericht en een
nationaal comité van trainers. Zij zijn verantwoordelijk voor de
duurzaamheid van training binnen de BKDP en wisselen
trainingsmethodieken en ervaringen uit.

Documentaire Het project bestaat uit het maken van een documentaire waarin een aantal
Garnalenpelsters in garnalenpelsters gevolgd wordt in hun dagelijks leven. De film toont hun
Marokko strijd op het vlak van basale eisen als vervoer naar het werk, het recht om
beschermende kleding te dragen etc. In de toelichting wordt duidelijk
Oxfam/Novib LKP- welk belang zij hebben bij contact met Nederlandse collega s en bij
505845-C0308047 gezamenlijke strategieën.
Aanvang: 01-11-2008 - Ondersteuning bij de strijd voor verbetering van arbeidsvoorwaarden.
Einde: 31-10-2009 - Concreet maken hoe de Nederlandse garnalenbedrijven in Marokko
functioneren. - Nederlandse vakbondsleden erop wijzen dat er soms
misstanden bestaan bij Nederlandse bedrijven in het buitenland. Door de
link te leggen tussen hun werk en de situatie van hun collega s over de
grens worden de Nederlandse werknemers op hun verantwoordelijkheid
gewezen om deze misstanden aan de orde te stellen in het eigen bedrijf.
- Het meer zichtbaar maken hoe informatie-uitwisseling en internationaal
vakbondswerk kunnen bijdragen aan het verbeteren van de werken
leefomstandigheden van hun collega s elders.
Tot nu toe is de film vertoont in Marokko aan de garnalenpelsters en hun
organisaties, en in Nederland aan een besloten groep vakbondsleden/-


bestuurders en andere betrokkenen. Momenteel is men bezig een
strategisch plan te ontwikkelen voor het vervolg.

Programma Latijns- Dit regionale programma is het vervolg van het PLA programma 2002-
Amerika 2006 en richt zich op versterking van vakbeweging en
arbeidersorganisaties in Brazilië, Argentinië, Chili, Uruguay en Mexico
PSO (S2006.0018) door middel van organisatie van scholingscursussen, seminars en
Aanvang: 01-10-2006 onderlinge uitwisselingen tussen vakbondskaderleden uit verschillende
Einde: 31-12-2010 sectoren en bedrijven. Belangrijke thema s zijn vakbondsdemocratie,
wijzigingen in de arbeidswetgeving, globalisering en de positie van
werknemers in vrijhandelszones. Het project wordt uitgevoerd door vijf
lokale partnerorganisaties (RMS Mexico, CJM Mexico, TIE-Brasil, TIE-
Chile en TEL Argentinië).

In alle betrokken landen is sprake van onderdrukking van democratische
en onafhankelijke vakbonden, terwijl een aanzienlijk deel van de
vakbonden corrupt is of onder controle staat van de staat en de
werkgevers. Veel vakbonden bestaan slechts als instituut maar
beschikken niet over een eigen organisatie in bedrijven en instellingen. Er
bestaat een groot tekort aan scholing en advies voor kaderleden en
activisten op bedrijfsniveau en aan uitwisseling van ervaringen en ideeën
met collega s uit andere bedrijven, zowel uit eigen land als uit andere
landen. Vanwege de gemeenschappelijke historie en taal is de onderlinge
uitwisseling van ervaringen tussen de verschillende Latijns-Amerikaanse
landen van groot belang. Het project gaat uit van de filosofie dat
democratische hervorming van de vakbeweging in Latijns Amerika alleen
mogelijk is van onderop. Verandering zal alleen tot stand komen onder
druk van de gewone leden en activisten in de bedrijven. Zij ondervinden
dagelijks aan den lijve dat de vakbeweging tekort schiet, zwak is en niet
voor hun belangen opkomt. Het project richt zich daarom op kaderleden
en activisten van lokale vakbonden en basisorganisaties (in de
Mexicaanse vrijhandelszones, de z.g. maquiladoras zijn geen
democratische vakbonden toegestaan, daarom organiseren arbeiders zich
in basisorganisaties en in zogenaamde coaliciones ).

Alle activiteiten die gerealiseerd worden in het kader van het programma
vallen onder één van de volgende thema s: precaire arbeid, de
ontwikkeling van regionale netwerken, gezondheid en veiligheid op de
werkvloer, en collectieve productie van kennis.

Capaciteitsopbouw van Doel van dit project is het versterken van vaardigheden en kennis van
onafhankelijke leden en leiding van de vakbonden om meer werknemers te kunnen
vakbonden in Turkije; organiseren. Een tweede doel is het vergroten van de steun voor deze
activiteiten 1,2,3 democratische organisaties. De activiteiten zijn onderdeel van een breder
project (te beginnen in mei 2009) ter versterking van de organising
PSO (P2009.0026) capaciteiten van vakbondsactivisten van de drie partnerorganisaties. Dit
Aanvang: 12-03-2009 waren de eerst drie kleinschalige activiteiten die TIE met partners in
Einde: 30-04-2009 Turkije heeft uitgevoerd. De methode past beter in de manier van werken
van de vakbonden die zich met metaalarbeiders bezig houden (Birlesik-
Metal-Ish en Limpter-Ish). Zij maken al op verschillende manieren ad-
hoc gebruik van productiemapping als methode van organising van
werknemers. Wat ontbrak bij hen was een strategische toepassing van
deze methode en systematisch verzamelen van data (iets waar
productiemapping met de verschillende fasen zich goed voor leent).
Bedoeling is dat de seminars in het jaar 2010 en 2011 opvolging krijgen


in een uitgebreider programma.

Capaciteitsopbouw van Dit project is een vervolg van Turkije 123 en betreft activiteit 4.
onafhankelijke Deze activiteit omvatte: drie trainingsseminars over production
vakbonden in Turkije; mapping als instrument voor het organiseren van werknemers op de
activiteit 4 werkplek". De doelgroep van de seminars was een duidelijk
gedefinieerde groep: jonge leden, grotendeels behorend tot de twee
PSO (P2009-0059) metaalbonden Birlesik-Ish en Limpter-Ish, daarnaast werkend voor
Aanvang: 01-06-2009 dezelfde bedrijven. Hierdoor was de discussie gericht en specifiek. Er zijn
Einde: 31-12-2009 concrete plannen gemaakt; onder andere om de productie in kaart te
brengen nu de bedrijven de crisis gebruiken als 'excuus' om mensen te
ontslaan.
Naast concrete plannen om de productiemapping in de praktijk te
gebruiken had de training voor de jongeren een toegevoegde waarde
omdat ze aan de hand van de mapping de problemen voor jonge
werknemers (die vaak werken onder flexibel contract en kwetsbaar zijn
voor ontslag) in kaart te brengen. De internationale bijdrage uit Chili en
Argentinië (door jonge mensen werkend bij bedrijven die naar sluiting
zijn overgenomen door de werknemers zelf) was een aanleiding om 'out-
of-the-box' te denken.
De bijdrage van TIE-Netherlands aan de Young Workers Conference
door trainingen in productie mapping was een eerste activiteit die in
samenwerking met TAREM. Duurzaamheid is na een eerste training
moeilijk te meten. Wel heeft de activiteit een breder vervolg gekregen in
2010 met een uitgebreider jongerenprogramma waarin specifiek aandacht
besteed wordt aan mapping in relatie tot problematiek die jonge
werknemers en vakbondsleden aangaat.

Uitwisseling tussen Dit project is ontstaan als vervolg op een meeting met maquila activisten
Maquila werkneemsters in Midden-Amerika in 2008 (CODEMUH uit Honduras, Mesa Sindical
in Centraal Amerika de Trabajadoras de la Maquila de El Salvador, en CEADEL uit
Guatemala). Deze organisaties houden zich evenals RMS, vanuit een
PSO: (P2009.0050) genderperspectief bezig het recht op gezondheid en scholing voor
Aanvang: 15-05-2009 werknemers.
Einde: 31-12-2009 Algemene doelstelling van het project is een ervaringsuitwisseling tussen
werknemers in de maquila-Mexico en Midden-Amerika en het
ontwikkelen van een gezamenlijke strategie. Activiteiten bestonden uit:
- een forum en workshop met als thema: gezondheid op het werk
- een uitwisseling en workshop tussen werknemers Mexico en Guatemala
Maquila werknemers.
Deze activiteiten zijn uitgevoerd. In 2010 is een nieuw project als vervolg
hierop gestart.

Uitwisseling in de Het project is een vervolg op de eerste uitwisseling in oktober 2008,
Cacaosector waarin drie Nederlandse kaderleden van Cargill, ADM en Dutch Cocoa
op werkbezoek zijn geweest naar Ilheus, Bahia, in Brazilië. Deze drie
PSO (P2009-0090) bedrijven vertegenwoordigen de gehele Nederlandse cacaoverwerkende
Aanvang: 01-10-2009 sector. Kernactiviteit van dit project was het follow-up werkbezoek van
Einde: 31-12-2009 Braziliaanse vakbondsactivisten uit de 4 cacao verwerkende bedrijven:
ADM-Brasil, Cargill, Delfi en Barry Callebaut (de hele Braziliaanse
FNV Mondiaal cacaoverwerkende sector).
(NL012701) Het project bestond uit de volgende activiteiten:
1. Voorbereidende seminars in Nederland en Brazilië
2. Seminar in Nederland (2 dagen in oktober)
3. Werkbezoek van Brazilianen aan Nederlandse cacaobedrijven


Het algemene doel van het project is om door middel van uitwisseling
van ervaringen en informatie van werknemers in dezelfde sector te komen
tot een effectieve strategie als antwoord op het huidige beleid van de
multinationale bedrijven in de sector. Daarnaast draagt het bezoek bij aan
versterking van de positie van de vakbond op de werkvloer, zowel in
Brazilië als in Nederland.
In 2010 is een vervolgproject gepland.

Training van vrouwelijke Het project was een vervolg op en uitbreiding van het project over het
leider in Azië trainen van vrouwelijk leiderschap in 2008 en bevatte 4 verschillende
activiteiten:
PSO (P2009-0114) 1) trainingen m.b.t. vrouwelijk leiderschap in vakbonden d.m.v. speciale
Aanvang: 01-10-2009 cursussen en gezamenlijke acties in China, India, Filippijnen en Thailand
Einde: 31-12-2009 2) regionale vergadering met vrouwelijke leiders van de bovengenoemde
landen, alsmede uit Bangladesh, Cambodja, Indonesië, Nieuw-Zeeland en
Sri Lanka, waar een inleiding in productie mapping gegeven werd.
3) Expert vergadering: uitwisseling van ideeën en materialen binnen TIE
net werk, coördinatie van gezamenlijke project.
4) Uitwisseling met maquila werknemers uit Mexico tijdens de Workers
Summit van CAW in Bangkok over hun ervaringen met productie
mapping en organising.
In 2010 worden de trainingen m.b.t. vrouwelijk leiderschap in vakbonden
voortgezet. Training in productie mapping is daar vaak een onderdeel
van. Het project (en de voorganger in 2008) hebben geleid tot een
versterking van de contacten in Azie en een verdere samenwerking met
soms nieuwe partners. Dit alles wordt in 2010 voortgezet en verder
uitgebreid.

Capaciteitsopbouw van Het project kwam voort uit een uitwisseling (17-21 mei 2007) tussen
werknemersorganisaties werkneemsters van multinationals uit de vrijhandelszones in Mexico en
in Marokko I arbeidsters werkzaam in de automobiel-, textiel en de garnalensector in
Tanger, Marokko. Het bouwt voort op de activiteiten die in 2008
PSO (P2009-0041) ontwikkeld zijn en heeft tot doel betere werken leefomstandigheden te
Aanvang: 15-10-2009 realiseren voor deze (voornamelijk) vrouwen werkzaam in
Einde: 31-12-2009 vrijhandelszones in Tanger, Larache en Tetouan. Dit doel wordt
nagestreefd door enerzijds te investeren in de institutionele versterking
van Asociación Atawassul. Anderzijds vindt er een directe
Capaciteitsopbouw van capaciteitsversterking plaats van de doelgroep van de organisatie
werknemersorganisaties (arbeidsters werkzaam in de kledingsector en de garnalensector in de
in Marokko II vrijhandelszones). De concrete projectdoelen waren:
- Institutionele versterking van de organisatie Atawassul tot een duurzame
PSO (P2009-0162) organisatie
Aanvang: 16-11-2009 - Individuele empowerment van werkneemsters uit de textiel en garnalen
Einde: 31-12-2009 sector in Tanger, Marokko (leden van Atawassul)
- Collectieve empowerment (versterking van de organisatie op de
werkplek) van werkneemsters uit de textiel en garnalen sector in Tanger,
Marokko (de leden van Atawassul).
Deze doelen zijn nagestreefd door middel van trainingen en
uitwisselingen.

Jongeren In het kader van het PSO Youth Zone Program heeft TIE-Netherlands
samen met de BKDP een project opgezet over capaciteitsopbouw van het
PSO (P2009-0053) jongerennetwerk binnen de onafhankelijke vakbeweging in Wit-Rusland,
Aanvang: 01-06-2009 met als kernactiviteit een uitwisseling tussen jongeren van FNV en de
Einde: 31-12-2009 BKDP.


Vanuit jongeren van de BKDP is een verzoek gekomen richting hun
Nederlandse collega s (jonge Nederlandse kaderleden) om hen te
ondersteunen in hun capaciteitsopbouw. Ervaringen vanuit Nederland met
het organiseren van jongeren, het opbouwen van een jongerensectie
binnen FNV, institutionele hervormingen maar ook bredere ervaringen in
het gebruik van media, methodes van organising en activering,
leiderschap en didactische methoden kunnen tot vernieuwende inzichten
leiden. Uitwisselingen helpen de jongeren in Wit-Rusland om buiten hun
eigen referentiekaders te denken en tot vernieuwende ideeën te komen.
Bovendien werkt uitwisseling tweeledig. Het leidt ook tot een nieuwe blik
bij Nederlandse jongeren. Zij krijgen meer begrip voor de problemen van
jonge werknemers in Wit-Rusland en zijn in staat deze problemen te
verbinden met de realiteit van hun eigen arbeidssituatie. Ook doen de
Nederlandse jongeren nieuwe kennis en vaardigheden op die ze kunnen
gebruiken in hun eigen vakbondswerk.
Het project omvatte 3 activiteiten:
1 - Uitwisseling tussen jonge kaderleden van FNV en FNV Bondgenoten
en jonge kaderleden van de BKDP in de vorm van een zomerkamp,
2 - Disseminatie van opgedane kennis en ervaringen in lokale lidbonden
van de BKDP,
3 Een strategie- en beleidsconferentie met inbreng van Nederlandse
jongeren.
Het programma speelde in op het feit dat het jonge vakbondsleden vaak
ontbreekt aan middelen en de mogelijkheid om afstand te nemen van de
dagelijkse vakbondspraktijk en strategisch na te denken over specifieke
uitdagingen voor jonge vakbondsleden en werknemers. Ook bood het
jongeren van verschillende vakbonden in Wit-Rusland (die vooral op
bedrijfsniveau georganiseerd zijn) een plek om bij elkaar te komen en
ervaringen uit te wisselen. De structuur van het jongerenprogramma 2009
is erg succesvol geweest. De internationale uitwisseling in de vorm van
een zomerkamp heeft bijgedragen aan de capaciteitsversterking van de
jongerenorganisatie binnen de BKDP en de nationale follow-up seminars
zorgden voor verduurzaming van geleerde lessen. Het
jongerenprogramma 2009 kende een voortzetting in een uitgebreider
jongerenprogramma 2010 waaraan jongeren uit vier landen (Turkije,
Brazilië, Wit-Rusland en Nederland) hebben deelgenomen. Discussies die
in 2009 hadden plaatsgevonden tussen de jongeren van Nederland en
Wit-Rusland (met als een van de belangrijkste vragen: hoe ga je om met
de balans tussen belangen van werknemers in het algemeen en de
specifieke belangen van jongeren hierbinnen ?) hebben verdieping
gekregen in het programma 2010.

Kwaliteitsverbetering Sinds de oprichting van het TIE-netwerk eind jaren 70 hebben zich veel
binnen het TIE-netwerk veranderingen voorgedaan in de structuur. Waar het TIE-netwerk tot
1990 een centrale coördinatie had in Nederland ging men hierna over tot
PSO (K2009.0007) een decentralisering van het netwerk en werden er centra opgericht in
Aanvang: 01-01-2009 onder andere Azië, Brazilië, Rusland en Chili. In 2002 werd vastgesteld
Einde: 31-12-2009 dat alle leden van het TIE-netwerk volledig autonoom zijn in hun beleid
en beslissingen, en dat zij vrij zijn om met elkaar samen te werken in het
kader van gezamenlijke projecten of activiteiten. Sindsdien raakten ook
andere groepen (die niet de naam TIE dragen) steeds meer verbonden met
het TIE-netwerk. Zo zijn organisaties zoals TEL, RMS en CJM steeds
meer betrokken geraakt bij het werk van het TIE-netwerk binnen en
buiten Latijns Amerika. De projecten die vanuit TIE-centra zijn
geïnitieerd, behelzen inmiddels ook nieuwe landen zoals Marokko en


Turkije; wat voor rol kunnen partnerorganisaties in deze landen spelen
binnen het TIE-netwerk en welke positie nemen zij in? Daarom bestond
er bij de TIE partners een grote behoefte om de aard en structuur van het
netwerk en de verwachtingen van de afzonderlijke TIE partners opnieuw
te evalueren. In een tweedaagse bijeenkomst zijn de partners tot concrete
afspraken over de aard en strategie van het TIE netwerk gekomen, m.b.t.
inhoudelijke en institutionele capaciteitsopbouw en de interne
verhoudingen.

Leer-Werk-Traject Het LWT (LeerWerkTraject) is een overeenkomst tussen TIE-
Netherlands en PSO waarbinnen TIE-Netherlands als lidorganisatie
PSO (samen met partners en PSO) werkt aan aanscherping en het
Aanvang: 01-10-2007 meetbaar maken van het proces van capaciteitsopbouw zoals dat
Einde: 31-12-2010 plaatsvindt binnen de projecten en programma s van het TIE
netwerk (het PLA in het bijzonder). Binnen het LWT wordt gewerkt
aan de beantwoording van de volgende leervragen:
- Hoe bepaal je en meet je de specifieke vorm van
capaciteitsopbouw die in het PLA wordt toegepast?
- Hoe waarborg je de strategische duurzaamheid binnen de
vorm van capaciteitsopbouw die het PLA netwerk/PLA
partners hanteert?
Ook wordt de rol van TIE-Netherlands en partnerorganisaties in
capaciteitsopbouw door de doelgroep (werknemers en
werknemersorganisaties/ vakbonden) geëvalueerd.

Gedurende een aantal jaar heeft TIE-Netherlands de projecten ExChains en Senegal ondersteund. De
wijziging in strategie en werkwijze heeft echter geleid tot keuzes betreffende de gewenste uitvoer van
projecten. Omdat TIE-Netherlands relatief veel minder bij de uitvoering van dit project betrokken was,
is in 2007 besloten tot geleidelijke afbouw. 2009 was het laatste jaar van deze afbouw.

ExChains Het project bestond uit twee activiteiten:
1 - een reeks basis- en gevorderdentrainingen voor vakbondsactivisten over
PSO (P2009-0051) items die relevant zijn voor de werkvloer en voor het organiseren van
Aanvang: 15-05-2009 activisten en activistisch leiderschap.
Einde: 31-12-2009 2 - een reeks uitwisselingen en opleidingsseminars voor
vakbondsactivisten gericht op de gevolgen van de nieuwe
arbeidswetgeving (inclusief nieuwe structuur van het minimumloon), voor
werknemers in de kleding industrie van Bangladesh en hoe deze
geïmplementeerd kan worden. De activiteiten zijn alle uitgevoerd. De
internationale activiteiten hebben een nieuwe financiële bron gevonden.

Senegal Het project bestond uit één activiteit, waarmee de ondersteuning vanuit
TIE in de huidige vorm afgesloten werd. Er is een seminar georganiseerd
PSO (P2009-0052) door de Vrouwencommissie, dat ging over gezondheid op de werkplek.
Aanvang: 15-05-2009 Hieraan werd deelgenomen door een aantal vrouwelijke
Einde: 31-12-2009 vakbondskaderleden als onderdeel van een trainingscyclus betreffende
"leven - werk - gezondheid - waardigheid".
De Vrouwencommissie is nu ook een stabiele instelling geworden, waar
vakbondsvrouwen elkaar kunnen ontmoeten om te discussiëren, ervaringen
uit te wisselen en verdere acties te plannen. Ook dit laatste Senegal project,
de training over gezondheid, heeft hier aan bijgedragen. Het netwerk is
verstevigd en de commissie wordt nu aanvaard als een onafhankelijke
commissie, waardoor zij steeds beter bestand lijkt tegen de tijd.


Training Vervolgdag 28 mei 2009, cursus Productie Mapping als instrument voor
internationaal vakbondswerk (FNV Bondgenoten)

Begeleiding WIS-Metaal van FNV Bondgenoten (voormalige werkgroep Oost-
Europa).
Jaarlijkse activiteit.

Evaluatie Externe evaluatie CAW, Bangkok, Thailand

Website In 2009 is de website vernieuwd, zodat deze beter gebruikt kan worden
www.tie-netherlands.nl voor de verschillende projecten. Nieuwe items zijn onder andere interactief
gebruik mogelijk, uitgebreid fotoarchief, wisselende voorpagina met
nieuws, actieoproepen en informatie over lopende projecten.

4 Interne organisatie

TIE-Netherlands is een kleine organisatie, stichtingsvorm, die bestaat uit een bestuur en drie parttime
medewerkers. Daarnaast werkt TIE-Netherlands nauw samen met Stichting Link.

Het bestuur bestond in 2009 uit de volgende personen:
Hans van Heijningen (secretaris) vanaf 18 mei 2004
Lieuwe de Vries (penningmeester) vanaf 1 januari 1999
Bob van der Winden (algemeen bestuurslid) vanaf 17 april 2008

Bij TIE-Netherlands werken de volgende medewerkers: Hanka Heumakers (coördinator), Jan Cartier
en Franny Parren (projectmedewerkers).

5 Financieel jaarverslag
De positieve balans die de jaarrekening van 2008 liet zien, is in 2009 veranderd in een negatieve.
De netto inkomsten daalden ruim 8%. Deze daling is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het
feit dat de grotere projecten uit 2008 (zoals het onderzoek naar migranten voor FNV Bondgenoten)
door een aantal kleinere projecten is vervangen.
Ook de uitgaven stegen, maar slechts beperkt en voornamelijk door toename van de personele kosten,
met ruim 1,5%. De voor 2009 voorgenomen verlaging van de organisatiekosten is ten dele
gerealiseerd. De totale kosten zijn verlaagd met bijna 2% maar dat had meer mogen zijn.

Voor 2010 zullen opnieuw extra inkomsten gevonden moeten worden, zeker gezien het
verslechterende economisch klimaat, met alle consequenties daarvan voor
ontwikkelingssamenwerking.

Het jaarverslag 2009 is door accountantskantoor Countus gecontroleerd en voorzien van een
goedkeurende verklaring, die achter in het jaarverslag is opgenomen.

Voor het jaar 2010 verwacht TIE-Netherlands weer een positief resultaat.

Amsterdam, november 2010
Het bestuur


BALANS 31 december 2009

2009 2008
EUR EUR

ACTIVA

Vorderingen
Donororganisaties 155.459 345.386
Partnerorganisatie 26.340 61.567
Overige vorderingen 17.742 7.196
199.541 414.149

Cash
Postbank 330.008 70.014
330.008 70.014

Totale activa 529.549 484.163

PASSIVA

Actief vermogen
Balans afgelopen jaren 133.048 121.775
Resultaat lopend jaar -7.012 11.273
126.036 133.048

Lopende passiva
Schulden 118.688 73.845
Donororganisaties 144.904 86.822
Partnerorganisaties 135.285 185.122
Salaris en vakantietoeslagen 4.636 5.326
403.513 351.115

Totaal passiva 529.549 484.163


WINST- EN VERLIESREKENING 2009

2009 2008
EUR EUR

INKOMSTEN

Projectinkomsten
Oost-Europa 297.558 320.679
Latijns-Amerika 439.307 496.128
Gezondheidsproject Brazilië 0 35.176
Afrika 54.995 52.215
Overig 149.140 153.435
Openingsbalans 941.000 1.057.633

Overige inkomsten
Bijdrage PSO 13.204 12.793
Rente 10.742 8.311
Diversen 52.391 31.770
Subtotaal 76.337 52.874

TOTAAL INKOMSTEN 1.017.337 1.110.507

UITGAVEN

Projectuitgaven
Oost-Europa 230.195 256.411
Latijns-Amerika 439.486 495.670
Gezondheidsproject Brazilië 0 35.218
Afrika 56.832 52.546
Overig 129.176 93.758
Subtotaal 855.689 933.603

Organisatiekosten
Personele kosten 132.255 128.226
Kantoorkosten 11.916 11.706
Organisatiekosten 22.984 24.331
Verblijfkosten 678 629
Reiskosten 827 739
Overige kosten 0 0
Subtotaal 168.660 165.631

TOTAAL UITGAVEN 1.024.349 1.099.234

RESULTAAT -7.012 11.273


TOELICHTING OP DE BALANS

Grondslagen van waardering en bepaling van het resultaat

Algemeen
Voorzover niet anders is vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen de
nominale waarde.

Vaste activa
De vaste activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde. Op de aanschafwaarde komen in
aftrek afschrijvingen welke zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur.
Op investeringen, die in de loop van het boekjaar plaatsvinden, wordt tijdsevenredig
afgeschreven

Vorderingen
De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde, voorzover nodig rekening
houdend met mogelijke oninbaarheid.

Liquide middelen
Alle liquide middelen staan ter vrije beschikking.

Algemene reserve
De algemene reserve wordt gevormd uit het resultaat. Jaarlijks vindt een mutatie in de
algemene reserve plaats gelijk aan het resultaat van het boekjaar.

Baten en lasten
De baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar, waarop zij betrekking hebben. Met verliezen
en risico’s, die hun oorsprong vinden voor het einde van het jaar, is rekening gehouden.

TIE-Netherlands - Jaarverslag 2009 18

TOELICHTING OP DE BALANS

2009 2008
EUR EUR

LOPENDE VORDERINGEN

Donororganisaties
NCDO Belarus
NCDO Oekraïne 5.000
NCDO EUR 9.081
FNV Belarus
FNV Bondgenoten 16.159 42.917
FNV Rusland project
FNV Werkgroep Oost-Europa 6.026
FNV Oekraine 5.827
PSO Azië 52.539
PSO Latijns-Amerika 36.405 124.444
PSO Exchains 1.493 30.839
PSO Gezondheidsproject Brazilië 54.367
PSO Senegal 842 29.754
PSO Marokko 2.482 2.655
PSO Apparaatskostenvergoeding (AKV) 12.665 5.696
PSO Overig 22.408 21.405
REPAM Belarus 1.202 1.330
BOWW Belarus 3.632 6.045
FNSA Agri-Marokko 407
CAW Evaluatie 5.225

155.459 345.386

Partnerorganisaties
TIE Moscow 26.340 36.782
TIE Chile 24.785
26.340 61.567

Belasting
Belasting

Andere vorderingen 17.742 7.196

Postbank
Lopende rekeningen 39.206 30.014
Spaarrekeningen 290.802 40.000
330.008 70.014


2009 2008
EUR EUR
PASSIVA

LOPENDE PASSIVA

Schulden
Accountant 7.000 8.500
Stichting Link 93.251 47.348
Belastingdienst & UWV 10.695 4.831
Pensioenen 8.869
Overig 7.742 4.297
118.688 73.845

Donororganisaties
NCDO Belarus
NCDO Rusland 31.703 24.076
NCDO EUR
FNV Belarus 32.261 17.491
FNV Hongarije Roma 8.590 8.590
FNV Ruslandproject 49.004 11.229
FNV Oekraïne
OxfamNovib Marokko 22.936 22.936
PSO Azië 2.500
PSO Nigeria
CAW Azie 410

144.904 86.822

Partnerorganisaties
TIE Asia 26.058 26.289
TIE Brasil 37.461 98.432
TIE Duitsland 2.550 11.614
TIE Chile 24784
TEL Argentinië 4.483 19.353
CJM Mexico 15.445 8.050
Cetlac Mexico
Red de Mujeres Sindicalistas Mexico 22.261 18.279
Attawasoul Marokko 2.243 3.105

135.285 185.122

Salaris en vakantietoeslag
Salaris en vakantietoeslag 4.636 5.326
4.636 5.326


TOELICHTING OP DE WINST EN VERLIESREKENING

INKOMSTEN 2009 2008
EUR EUR

Oost-Europa
Ruslandproject 106.347 90.929
FNV Oekraïneproject 77.171
FNV Belarusproject 182.953 141.103
Belarusproject incidenteel 5.450
Hongarije Romaproject
FNV werkgroep Oost-Europa 8.258 6.026
297.558 320.679
Latijns-Amerika
PSO Latijns-Amerikaproject 426.581 491.587
PSO Centraal Amerika 12.726 4.541
PSO Gezondheidsproject VidaViva 35.176
439.307 531.304
Afrika
PSO Senegalproject 8.163 25.683
Overig Marokko 16.792
54.995 52.215
Overig
PSO Exchainsproject 17.590 25.256
PSO Aziëproject 52.539 26.345
PSO Overig 9.907 11.956
NCDO EUR project 38.553
Turkije 16.615
FNV Migrantenproject 31.367
FNV Bondgenoten Globaliseringscursus 3.000 6.100
PSO Cacao 39.489 13.679
EARN Seminar 179
CAW evalutatie 10.000
149.140 153.435

Totale projectsubsidie 941.000 1.057.633

Overig inkomen
Bijdrage PSO 13.204 12.793
Rente 10.742 8.311
Diversen 52.391 31.770

Totaal overig inkomen 76.337 52.874

Totaal inkomen 1.017.337 1.110.507


UITGAVEN 2009 2008
EUR EUR

Oost-Europa
Ruslandproject 88.938 81.594
FNV Oekraïneproject 2.500 63.801
FNV Belarusproject 138.686 105.651
Belarusproject incidenteel 3.435
Hongarije Romaproject 1.864
FNV werkgroep Oost-Europa 71 66
230.195 256.411
Latijns-Amerika
PSO Latijns-Amerikaproject 426.730 491.129
PSO Centraal Amerika 12.756 4.541
PSO Gezondheidsproject VidaViva 35.218
439.486 530.888
Afrika
PSO Senegalproject 7.975 25.687
Overig Marokko 13.449 346
56.832 52.546
Overig
PSO Exchainsproject 17.564 25.286
PSO Aziëproject 50.421 26.574
PSO Overig 9.907 12.427
Racismeproject 1.311 988
NCDO EUR project 11.568
Turkije 15.628 68
FNV Migrantenproject 263
FNV Bondgenoten Globaliseringscursus 22 22
TIE 30 jaar 2.704
EARN Seminar 179
PSO Cacao 34.323 13.679
129.176 93.758

Totale project uitgaven 855.689 933.603

Personele kosten
Salariskosten staf 126.012 122.789
Verzuimverzekering.AO-verzekering en Arbodienst 6.489 5.838
Uitkering ziekteverzuimverzekering 246- 401-
132.255 128.226
Kantooraccommodatie
Huur en Energiekosten 11.068 10.892
Kantinekosten 187 158
Contributies/abonnementen 217 211
Verzekeringen 397 402
Schoonmaak en onderhoud 47 43
11.916 11.706


vervolg uitgaven 2009 2008
EUR EUR
Organisatiekosten
Afschrijvingen
Kantoorapparatuur 801 453
Kantoorinrichting 237 105
Kantoorbenodigdheden 1.355 1.160
Kopieerkosten 324 403
Telefoonkosten 545 1.696
Internet/E-mail 5.320 791
Porti 279 167
Administratiekosten 5.891 6.421
Accountantskosten 5.399 10.586
Bestuur 240
Publicaties/documentatie 370
Bankkosten 350 398
Kosten vrijwilligers 420 465
Diverse organisatiekosten 1.823 1.316
22.984 24.331

Verblijfkosten
Verblijfkosten staf NL 268 171
Verblijfkosten niet-staf NL 188 348
Verblijfkosten niet-staf internationaal 222 110
678 629

Reiskosten
Reiskosten staf NL 815 739
Reiskosten niet-staf NL 12
827 739

Solidariteitsbijdragen - -

Totale uitgaven kantoor Amsterdam 168.660 165.631

Totale uitgaven 1.024.349 1.099.234


2009 jaarverslag tie-nl (k)

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a 2009 jaarverslag tie-nl (k)

Semelhante a 2009 jaarverslag tie-nl (k) (20)

Mais de TIE-Netherlands

Mais de TIE-Netherlands (7)

2009 jaarverslag tie-nl (k)