1. DESVÍOS
NORMATIVOS
FENÓMENOS DE LINGUAS EN CONTACTO

2. DÚAS LINGUAS NUNHA SOCIEDADE
Causas polas que nos atopamos con dúas ou máis
linguas nun territorio:
-expansión dun pobo (como o romano)
-unificación política dun territorio
liderada por un dos pobos dese territorio (como o
castelán, o francés ou o italiano)
-colonialismo duns reinos ou imperios
(como o español, o portugués, o francés, ou o
inglés ) sobre outros territorios do planeta.

3. DÚAS LINGUAS NUNHA SOCIEDADE

4. O CONFLITO LINGÜÍSTICO
 1.- Bilingüismo e diglosia
 1.1.- Bilingüismo individual e bilingüismo
social
 1.2.- Consecuencias da diglosia en
Galicia. Actitudes lingüísticas
 2.- O proceso de normalización lingüística
do galego

5. O CONFLITO LINGÜÍSTICO

6. Bilingüismo e diglosia

7. Bilingüismo individual e bilingüismo social

8. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
- De andar a
servir se me
esquenció de
todo el jallego.
- Vaites, vaites.

9. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
 Restrición de usos:
1. Emprego minoritario do galego nas funcións
cultas da lingua.
2. Emprego do galego polas clases populares e do
castelán polas clases medias e altas.
3. Emprego do galego no rural e do castelán na
cidade.
4. Emprego maior do galego a nivel oral e do
castelán a nivel escrito.

10. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
CONSECUENCIAS:
MINORIZACIÓN
DESPRESTIXIO
AUTO-ODIO
“GALEGO PARA POBRES E PALETOS”
“GALEGO: DO MONTE”

11. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
SOLUCIÓN:
NORMALIZACIÓN

12. O proceso de normalización lingüística
do galego

13. O proceso de normalización lingüística
do galego

14. O proceso de normalización lingüística
do galego

15. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
 Interferencias lingüísticas.
cuchillo pasillo silla peine él
azúcar boda conexo cuchara Dios
reies aquelos calquer creín lees
quenes calle carcaxada hola
adiós

16. Consecuencias da diglosia en Galicia.
Actitudes lingüísticas
SOLUCIÓN:
NORMATIVIZACIÓN

17. Interferencias lingüísticas e
alternancias de códigos
1.- "Lo qué? Qué va, hija! Cuando estaba en el
pueblo no era así; de aquella te era unha
persona estupenda“
2.- Estábamos todos tirados en el suelo muertos
de risa y en esto llega el paisano y se pone a
berrar como un tolo porque le esmagaran todo
el pastel
3.- "O profesor me dixo que o exercicio estaba moi
deficiente“
4.- "Cominme unha costilleta de ternera e unha
ensalada enteira de lechuga e tomate; e de
postre, unha tarta de almendra con cabello de
ángel“

18. Interferencias lingüísticas e
alternancias de códigos
1.- "Sal de ahí, que te vas caer! Cuántas veces te lo tengo
repetido? Demo de rapaz que non pode estar tranquilo un
momento! Habías de levar unha boa a ver si aprendías“
2.- "Y conste que yo no te tengo nada contra el gallego eh?
Yo te soy gallega como la que más. Y si ahora los políticos
o gente que sale en la televisión falando galego, pues muy
bien, yo no sé lo que harán luego en casa, que o mesmo
educan os fillos en galego que non, iso xa non o sabe
unha, que el otro día te estaba delante mía una
presentadora una presentadora desas de la tele gallega y
bien que te hablaba el castejano, en la tele el galleguiño
porque les obligan pero después, a la que salen, nadiña,
así que mira, que vayan todos por ahí."

19. Interferencias lingüísticas e
alternancias de códigos

20. Tipos de interferencias
 a) Castelanismos. Interferencias que provocan a substitución
da forma galega pola castelá.
 b) Escolla da forma semellante á castelá (encontrar por
atopar).
 c) Diferencialismo co castelán:
 Entre labios e beizos escollerase a segunda
 Hipergaleguismos ou hiperenxebrismos, que supoñen
unha ultracorrección, xa que se galeguiza algo que xa é
galego de seu, (primaveira, hourizonte, escea...).
 Lusismos: omelete por tortilla
 Arcaísmos: conquerir por conseguir

21. Interferencias directas do castelán.
Os castelanismos

Castelanismos ortográficos: qué queres?,
compróu, fácilmente, éste, baranda, abogado,
maravilla, automóvil, hirmán , ahí...
 Castelanismos fonolóxicos: bola fronte a bóla ou
présa fronte a presa, a pronuncia próxima ao s do
fonema palatal x...
 Castelanismos morfolóxicos: a leite, a sangue, o
ponte, o viaxe; o auga, o aula; ferrolana, animales,
israelíes; produxera, establezca; había feito, habería
chegado; lees, creín, veo, sabremos; estos, esos,
aquelos; calquer, primer; encontrei teu libro; botáronte
a culpa; non lle avisei a tempo; quenes...

22. Interferencias directas do castelán.
Os castelanismos
 Castelanismos sintácticos: o escoitei na radio, lle manda
saúdos, nunca esquecereime dela, bebinme unha copa de
augardente, lavouse as mans, vou a facelo...
 Castelanismos léxicos: escoba/vasoira, grifo/billa ou
moa/muela; axuntamento, carcaxada, carreteira ou almexa;
árbol, iglesia, Dios, fecha, calle, adiós, peine, rodilla, pueblo...
 Castelanismos fraseolóxicos: chegar e bicar o santo,
arrimar a ascua á súa sardiña ou correr un tupido veo,
tradución literal das castelás que en galego terían unha
mellor expresión con chegar e encher, varrer para a casa e
botar terra ao asunto. En ocasións, a literalidade da tradución
leva a enunciados case inintelixíbeis, como estar feito po /
polbo ('estar desfeito, esgotado, derrotado')

23. Interferencias directas do castelán.

24. Interferencias indirectas do castelán:
Arcaísmos
Os arcaísmos son formas en desuso, que non
deben ser empregadas na lingua moderna. Moitos
escritores, sobre todo a inicios do século XX,
descubriron formas medievais que, sendo
diferentes das modernas, se apartaban ao mesmo
tempo das castelás. Isto provocou que se
identificaran como castelanismos voces galegas
correctas coincidentes co castelán, como
conseguir, vez, título ou calumnia e foran
remprazadas polas correspondentes formas
arcaicas conquerir, vegada, tiduo e caloña.

25. Interferencias indirectas do castelán:
Arcaísmos

26. Interferencias indirectas do castelán:
Dialectalismos.
Outra maneira de fuxir da confluencia co
castelán foi procurar variantes dialectais que,
a pesar de seren minoritarias ou teren unha
menor vinculación coa lingua culta e literaria,
foron preferidas por seren diferentes do
castelán. Así, aparecen na lingua culta
dialectalismos como iste, il ou corasón.

27. Interferencias indirectas do castelán:
Hipergaleguismos.
Un paso máis alá na obsesiva procura do diferencialismo
levou á creación de novos vocábulos. Son os denominados
hipergaleguismos ou hiperenxebrismos. O mecanismo para a
creación dos hipergaleguismos responde sempre ao mesmo
esquema:
galego e castelán correspondencia hipergaleguismo
indutora
nutriente e-ie (ben-bien) nutrente
primavera eira-era (primeira-primera) primaveira
brillar l – ll (cabalo-caballo) brilar
colaborar ou-o (pouco-poco) colabourar
gasolina ñ-n (poñer-poner) gasoliña

28. Interferencias indirectas do castelán:
Invencións caprichosas.
Noutros casos, a invención obedece a
creacións caprichosas, ás veces de
procedencia individual, que en certas épocas
chegaron a ter unha difusión bastante
grande. Son formas como televexo,
rubidoiro ou cheúra, afortunadamente xa
totalmente desterradas da lingua, en lugar de
televisor, ascensor e enchente.

29. Interferencias indirectas do castelán:
Vulgarismos.
Unha maior repercusión tivo a
introdución de vulgarismos con afán
diferencialista, que proliferarán no galego
literario sobre todo no primeiro terzo do
século XX.
Deste xeito, encontramos as formas
ademirar, múseca, probe, espranza,
leutor, etc. en lugar das correspondentes
voces galegas correctas e coincidentes co
castelán.

30. Tipos de vulgarismos
 Por adición de fonemas:
-Prótese: arradio
-Epéntese: ademirar
-Parágoxe: bailare
 Por supresión de fonemas:
-Aférese: lacena
-Síncopa: espranza
-Apócope: “en cas de”
 Por transformación de vogais: múseca
 Por cambio de posición de fonemas: probe
 Por vocalización de consoantes: leutor

31. resumindo... DESVÍOS NORMATIVOS
 INTERFERENCIAS LINGÜÍSTICAS
1. Por proximidade
2. Por diferencialismo
a) Arcaísmos
b) Vulgarismos
c) Hipergaleguismos
d) Invencións caprichosas
e) Dialectalismos (*)
3. Por substitución. Castelanismos
a) Ortográficos e Fonolóxicos
b) Morfolóxicos e Sintácticos
c) Léxicos e Fraseolóxicos
 VULGARISMOS (*)

32. resumindo...

33. Cuestións para a reflexión...
 Como chega a sociedade a sentir a
necesidade de comunicarse utilizando dúas
linguas?
 Poden dúas linguas vivir no mesmo territorio
e desempeñar as mesmas funcións?
 Que é o bilingüismo diglósico?
 É necesaria a normalización lingüística?

34. DOCUMENTACIÓN E ANEXOS
 Lingua e sociedade na Galiza,
M.Portas
 Material de elaboración propia
 Tiras cómicas obtidas en distintos
xornais
 Texto de Sempre en Galiza, Castelao
 Textos de Made in Galiza, Sechu
Sende
 Libro de Apoio, páxinas 143-145