Smart Homes Magazine - September 2013

v a k m a g a z i n e

v o o r

d o m o t i c a

&

s l i m

w o n e n

Nummer 3/ 2013
Prijs: € 9,95

Beursnieuws
Domotica en Slim Wonen
Onderwijs
Human Technology
bij Zadkine
Technasia
Achtergrond
DSP Valley
Serious Game
Partners
Verkerk Groep
10 Nieuwe Partners
Reportage
Erasmus Energy Forum
Aelivé

Smart Homes Magazine - november 2009

1

&

Beurs Domotica
Slim Wonen Eindhoven
20 en 21 november 2013 | Evoluon

NIEUW: Workshops

• Verander mee en verbreed je kansen
• De slimme architecten van de toekomst
• Hebben we nog wel adviseurs nodig?
• Samen zelfredzaam?
• De rol van robots en games in je leefomgeving

En nog meer!

• Ontbijtcongres op 21 november
• De battle tussen de E en W installateur
• Inspirende presentaties van standhouders

MEER INFO: WWW.BEURSDOMOTICAENSLIMWONEN.NL

smart homes magazine inhoud
NUMMER 3 - september 2013

6

Keur aan keurmerken, normen en certificaten

6

De Beurs Domotica & Slim Wonen

8

Bezoek aan opleider Zadkine

16

16

Technasia-projecten 20
22

Leage – een serieus spel voor ouderen

26

Erasmus Energy Forum, een verslag

22

DSP-Valley: een Europees technologie-cluster

30

Partner van het eerste uur: Verkerk Groep

32

Een systemintegrator avant la lettre: Aelivé

44

En verder:

Agenda 4
Nieuwe criteria Smart Homes Award

26

11

Nieuws 12
Stand van zaken ReAAL

24

RIVM-rapport ‘Domotica-Inventarisatie’

29

Nieuwe partners:

37

Crestron, digitalSTROM, MobileCare, Design8, MSi,
pilotfish, Cross Hardware, Brain Trainer, Klict en M-Pro

30

Verslag partnerbijeenkomst bij CLB

42

Beurs-aankondigingen 47
Smart Homes Magazine - september 2013 3

Smart Homes Magazine - Agenda
Beurs
6 t/m 11 september 2013


IFA

Locatie: Norrköping, Sweden
Meer informatie: www.aalforum.eu

Locatie: Berlijn
Meer informatie: b2c.ifa-berlin.de
Beurs

Installatie Vakbeurs
Locatie: Evenementenhal Hardenberg
Meer informatie:
www.evenementenhal.nl/hardenberg

AAL Forum 2013

Congres
26 september 2013

Emerce Ehealth
Locatie: Pakhuis de Zwijger Amsterdam
Meer informatie:
http://www.emerce.nl/ehealth/


Beurs
30 september t/m 4 oktober 2013

Dutch Green Building Week

Elektrotechniek

Deze week staat in het teken van duurzaam
bouwen, wonen, werken en duurzame gebiedsontwikkeling
Meer informatie: www.dgbw.nl

Locatie: Jaarbeurs Utrecht
Meer informatie:
www.elektrotechniek-online.nl

Beurs
3 en 4 december 2013

eHealth
Meer informatie: http://www.ehealthexpo.nl
Beurs
10 t/m 12 december 2013

Elektro Vakbeurs
Locatie: Evenementenhal Hardenberg
Meer informatie:
www.evenementenhal.nl/hardenberg
Beurs
7 t/m 10 januari 2014

Consumer Electronics
Show
Locatie: LVCC, Las Vegas
Meer informatie: www.CESweb.org

30 september t/m 4 oktober 2013
Beurs

50+ Beurs
Meer informatie: www.50plusbeurs.nl
Beurs

ECO BOUW
Meer informatie: www.ecobouw.net

De week van het geheugen
Locatie: Eindhoven
Meer informatie: www.weekvanhetgeugen.nl
Beurs
2 t/m 4 oktober 2013

Expo 60 Plus
Locatie: Nekkerhal te Mechelen
Meer informatie: www.expo60plus.be
26 oktober 2013

Beurs
3 t/m 7 februari 2014

VSK
Locatie: Jaarbeurs utrecht
Meer informatie: www.vsk.nl
Beurs
8 t/m 10 april 2014

Renovatie
Locatie: Brabanthallen ’s Hertogenbosch
Meer informatie: www.renovatiebeurs.nl

Duurzame Huizenroute
Symposium
19 september 2013

Lichttherapie in de
gezondheidszorg nu
en in de toekomst
Locatie: IGLUU, Lichttoren Eindhoven
Meer informatie: www.solg.nl
Beurs

Vakbeurs Energie
Locatie: Brabanthallen ’s Hertogenbosch
Meer informatie: www.energievakbeurs.nl

4 Smart Homes Magazine - september 2013

Huiseigenaren laten zien welke stappen zij
hebben gezet met het duurzamer maken van
hun huis.
Meer informatie:
www.duurzamehuizenroute.nl.
Beurs
21 & 21 november 2013

Beurs Domotica &
Slim Wonen
Locatie: Evoluon Eindhoven
Meer informatie:
www.beursdomoticaenslimwonen.nl

Het Evoluon is weer de locatie voor
De Beurs Domotica & Slim Wonen

v a k m a g a z i n e

v o o r

d o m o t i c a

&

s l i m

smart homes magazine redactioneel

w o n e n

NUMMER 3 - september 2013
Nummer 3/ 2013
Prijs: € 9,95

Beursnieuws
Domotica en Slim
Wonen
Onderwijs
Human Technology
bij Zadkine
Technasia
TTC-project
Serious Game

Slimme huisjes van stro

Partners
Verkerk Groep
Bijeenkomst CLB
Nieuwe Partners

Geen slim huis maar gekkenhuis op dit mo-

Reportage
Aelivé

ment! 50+ beurs, Energiebeurs, Elektrotechniekbeurs in zowel Utrecht als Hardenberg
Smart HomeS magazine - november 2009

1

en de 60+ beurs. Smart Homes zal op al deze
beurzen aanwezig zijn met een Domotica-

Smart Homes Magazine
ISSN: 2211-8659
vijfde jaargang, nummer 3
Smart Homes Magazine is het vakmagazine voor
Domotica & Slim Wonen.
Uitgever
Stichting Smart Homes
Nationaal Kenniscentrum Domotica & Slim Wonen
Duizelseweg 4A
5521 AC Eersel
telefoon +31(0)497-514 984
info@smarthomesmagazine.nl
www.smarthomesmagazine.nl
Verschijningsfrequentie 4x per jaar
Hoofdredacteur
Theo Wubbolts
telefoon +31(0)6-2244 3587
redactie@smarthomesmagazine.nl

paviljoen ‘to spread the news’.
Uiteraard zijn we ook druk bezig met onze eigen ‘De Beurs Domotica & Slim Wonen’, met in 2013 als thema ‘horen, zien
en beleven’. Eindelijk kloppen ook de architecten bij ons aan, omdat ze
gewoonweg niet meer om domotica heen kunnen. En óf zij en alle andere
bezoekers het gaan beleven deze editie! De beurs wordt dit jaar nóg interessanter door workshops voor installateurs, adviesbureaus, architecten
en ergotherapeuten, matchmaking sessies, de battle tussen E&W en een
zeer interessant ochtendcongres op donderdag. Geen afwezigheidsmelding van mij dus deze zomer!
Maar geen medelijden, na deze beursgekte komt mijn vakantie. Net als
voorgaande jaren even ver weg van Domotica en Slim Wonen en op zoek
naar de zon. Het vliegtuig brengt mij waar huisjes nog van stro zijn, isolatie bestaat uit dierenuitwerpselen, AV een afkorting is voor Afrikaanse
Volkszang en zorg op afstand… onderschat de capaciteiten van de lokale
medicijnenman niet.

Redactie
Ad van Berlo, Lonneke Lepelaars, Henk Herman Nap,
Barbara van Rest, Yvonne van der Ven, Susan Verheij en
Rick van de Weg

Toch ontsnapte ik er vorig jaar niet helemaal aan,
want daar in het verre Afrika kwam ik in aanraking
met een project dat zich bezig hield met het aanleggen van een drinkwatersysteem op zonne-energie.

Leveringsvoorwaarden
Overeenkomstig regelen advertentiewezen

Een project dat levens redt, waardoor slim wonen
ineens heel primair wordt. Na deze geweldige erva-

Vormgeving
Harry Gijsbers BNO, Hilversum

ring werd me gevraagd of ik in de lokale school een
gastles wilde geven over mijn werk. Op een school zonder computers iets
vertellen over Domotica…

© Copyright 2013
Het auteursrecht op de redactionele inhoud van dit
vakmagazine wordt voorbehouden.
Vermenigvuldiging en/of openbaarmaking van het blad
of gedeelten daarvan op welke wijze dan ook zonder
schriftelijke toestemming van de directie is verboden.
Alhoewel de inhoud van dit vakmagazine met uiterste
zorgvuldigheid wordt samengesteld, is de directie niet
aansprakelijk voor eventuele (zet)fouten en/of schade die
daarvan direct of indirect het gevolg zou kunnen zijn.

Eenmaal terug in ons koude kikkerlandje vroeg ik me af wat de ‘gewone’
Nederlander op dit moment weet van domotica. De opkomst is in volle
gang maar weten hij of zij bijvoorbeeld wel waar ze terecht kunnen? Tijd
voor een enquête! Verderop in het magazine vindt u de meest verrassende antwoorden.
Wie weet tot ziens op een van de eerder genoemde beurzen. Domotica
echt beleven? Kom dan 20 of 21 november naar De Beurs Domotica &
Slim Wonen in het Evoluon in Eindhoven. Ik ben er van overtuigd dat onze
standhouders u het (zon)licht laten zien!
Yvonne van der Ven
Marketing/Event manager
Smart Homes Magazine - september 2013

5

smart homes magazine
Barbara van Rest, Nictiz

Reduceren van risico’s zorg op afstand

Een keur aan keurmerken,
normen en certificaten

Van de inzet van domotica wordt op het gebied van welzijn en zorg veel verwacht. De hoop is dat mensen
hierdoor langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en de kwaliteit van leven wordt verhoogd.
Hierdoor kan domotica bijdragen aan ‘citizen empowerment’, een veelgebruikte term in Amerika. Het
gaat hier om het versterken van mensen en groepen zodat ze beter kunnen deelnemen aan de samenleving en meer greep krijgen op hun eigen leven, hun persoonlijke situatie en hun omgeving. Daarnaast
kan inzet van domotica mogelijk leiden tot kostenbesparing, omdat extramurale zorg vaak goedkoper is dan intramurale zorg.

T

och kunnen er ook nadelen zijn verbonden
aan de vele domotica-initiatieven en brengen
deze soms zelfs risico’s met zich mee. Deze
nadelen hebben te maken met de organisatie
van het zorgproces, het gebruik van de technologie, de
aanwezige kennis en de technologie zelf. Zo bestaat
de kans dat zich een storing voordoet in de techniek.
Ook kunnen zorgverleners weerstand ervaren, doordat
bij het inzetten van technologie hun werk verandert.
Daarnaast is er een gebrek aan standaardisatie en zijn
de verschillende systemen niet altijd compatibel. Wor6 Smart Homes Magazine - september 2013

den deze toch gekoppeld, dan is er kans op verlies van
functionaliteit. (IGZ, 2008)
Betere zorg door betere informatie
Door middel van standaardisatie bevordert Nictiz de
optimale toepassing van eHealth/ICT in de zorg. Dit
doet Nictiz door standaarden te (helpen) ontwikkelen, door bevordering en toetsing van kwaliteit van
ICT in de zorg en door kennisoverdracht en expertise
op dit gebied te organiseren.

Het rapport ‘Domotica in de langdurige zorg’ dat recentelijk door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
Milieu (RIVM) is uitgebracht biedt een handreiking die
kan ondersteunen bij het maken van een risicoanalyse.
Ook kan het helpen bij het implementeren van beheersmaatregelen wanneer domotica in het zorgproces wordt
ingezet. Dit rapport is in opdracht van de Inspectie van
de Gezondheidszorg (IGZ) geschreven. De IGZ stimuleert
zorgaanbieders om bij het gebruik van domotica en
e-health bestaande handreikingen te benutten. Daarbij deed de IGZ naar aanleiding van het rapport een
oproep om de richtlijnen voor het toepassen van deze
technologie verder te ontwikkelen.
Ook normen en gedragsregels leveren een bijdrage aan
het reduceren van risico’s die zorg op afstand met zich
mee brengt. Een norm is een vrijwillige afspraak tussen
belanghebbende partijen over een product, dienst of
proces. De NEN 8028 is een norm die voor domotica relevant kan zijn. Hierin staan kwaliteitseisen beschreven die
gelden voor telemedicine, het overbruggen van afstand
door gebruik te maken van zowel informatietechnologie
als telecommunicatie. De kwaliteitseisen uit de NEN 8028
hebben betrekking op het kwaliteitsmanagement van de
zorginstelling, de cliëntgerichte processen en processen
ten aanzien van de fabricage en levering van middelen
voor telemedicine.
Een database met standaarden en richtlijnen
voor ’Ambient Assisted Living’
Om domotica zorgvuldig in te zetten is het van belang
om te kijken naar bestaande normen, standaarden,
protocollen, richtlijnen en checklisten. Helaas is het
nog moeilijk om de weg te vinden in alle beschikbare
informatie. Een belangrijk initiatief om informatie over
standaarden inzichtelijk te maken is het AALIANCE2
project. Dit project, onderdeel van het Europese AALprogramma, focust zich op ‘Ambient Assisted Living’
(AAL) oplossingen, gebaseerd op ICT-technologie voor
zorg en welzijn voor ouderen in Europa. Als eerste stap in
het project zijn alle relevante Europese en internationale
standaarden en richtlijnen in het AAL-veld verzameld.
In deze database treft u vele standaarden en richtlijnen
aan, gericht op zorg op afstand en domotica in de zorgsector binnen Europa. De database is beschikbaar via
de website www.aaliance.eu.
In 2012 organiseerde Smart Homes nog het internationale AAL Forum in Nederland, samen met het ministerie van VWS, provincie Noord-Brabant, Brainport
Regio Eindhoven en de gemeente Eindhoven. Dit jaar
vindt het AAL Forum plaats in Zweden. Ook nu wordt de
nieuwste informatie over langer zelfstandig kwalitatief
leven gedeeld.

Door het grote aantal bestaande normen, standaarden,

gedragscodes en protocollen is het soms lastig om de
relevantie en waarde hiervan in te schatten of om producten op deze standaarden te toetsen. Certificaten of
keurmerken kunnen hierbij helpen. Een voorbeeld van
een certificeringsysteem is de QAEH-erkenning van de
dienstverlening van telemedicine. De stichting Quality
Assurance eHealth (QAEH) heeft de eerdergenoemde
NEN 8028 vertaald naar toetsbare eisen. Deze eisen hebben betrekking op het in kaart brengen van de risico’s,
het voorkomen of verkleinen ervan en het borgen van de
samenwerking tussen partijen die gezamenlijk zorg op
afstand leveren. De eisen zijn opgesteld in samenspraak
met marktpartijen: zorgprofessionals, zorginstellingen,
leveranciers, fabrikanten en patiënten. QAEH biedt de
mogelijkheid om een opstapcertificaat te verkrijgen
met als verplichting dat de betreffende partij binnen
drie jaar volledig aan alle eisen voldoet.

‘Door het grote aantal bestaande normen,
standaarden, gedragscodes en protocollen
is het soms lastig om de relevantie en waarde
hiervan in te schatten of om producten op deze
standaarden te toetsen.’
Dergelijke initiatieven zijn een aanwijzing voor een zekere mate van professionalisering in de markt. Certificering
kan daarbij een belangrijke rol spelen en biedt handvatten aan zorgorganisaties om op een gestructureerde
manier aandacht te besteden aan kwaliteit of zelfs om
zich op dit punt te onderscheiden.
Dit artikel gaf voorbeelden van een handreiking, norm
en certificaat, die relevant kunnen zijn voor domoticatoepassingen in de zorg. Om u verder te helpen in de
wereld van normen, gedragscodes en keurmerken op het
gebied van zorg op afstand en domotica publiceert Nictiz
dit najaar een whitepaper die dient als wegwijzer naar
bestaande informatiebronnen. Ook zorgbreed wordt
gewerkt aan een overzicht van relevante keurmerken en
certificaten. Hierover wordt door het Kwaliteitsinstituut
(CVZ) en Nictiz eind dit jaar een boekje uitgegeven.
Wilt u meer weten over dit onderwerp? Neem dan
contact op met Johan Krijgsman, consultant eHealth
via krijgsman@nictiz.nl. Ook binnen Smart Homes
zijn specialisten op het vlak van ehealth actief. Zij
zijn betrokken bij diverse praktijktoepassingen en
Europese onderzoeken. Informeer bij Henk Herman
Nap via h.nap@smart-homes.nl
Smart Homes Magazine -september 2013

7

smart homes magazine De Beurs Domotica & Slim Wonen
Yvonne van der Ven

Heel veel nieuws op De Beurs
Domotica & Slim Wonen
Veel nieuwe standhouders, een nieuw programma, en dit jaar nog meer veel inspirerende en
vooral veelbelovende stands. Domotica komt dit jaar op 20 en 21 november compleet tot leven
in het Evoluon te Eindhoven.

S

mart Homes tilt de beurs met de
bekende ringen – letterlijk naar een
higher level, we organiseren namelijk een beurs met een inspirerend
programma; workshops voor architecten,
installateurs, ergotherapeuten en adviesbureaus, match-making, de battle tussen E&Winstallateur en een interessant ontbijtcongres
met topsprekers op de tweede beursdag.
Deze achtste editie wordt nu nog interessanter. Als kenniscentrum van Domotica & Slim
Wonen heeft Smart Homes de afgelopen jaren
enorm veel kennis en samenwerkingspartners
opgebouwd, die wij in workshops met u gaan
delen. Zo wordt een bezoekje aan de beurs
nog meer waard!
Inspirerende en belovende stands
Juist het beleven van Domotica en Slim Wonen
is voor bezoekers van toegevoegde waarde.
Standhouders komen met inspirerende stands
om in te spelen op de behoefte van de bezoeker. De beleving van het product is immers net
zo belangrijk als de techniek die erachter zit!
Doelgroep
De Beurs Domotica & Slim Wonen is bedoeld
voor beslissers en beïnvloeders van:
• Aannemersbedrijven
• Adviesbureaus
• Architectenbureaus


•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

AV Distributeurs
Belangenverenigingen
Beveiligingsbedrijven
Consumenten
Energiebedrijven
Facilitaire diensten
Gehandicaptenzorg
Ingenieursbureaus
ICT Dienstverleners
Installatiebranche
Interieurarchitecten
Investeringsmaatschappijen
Onderwijsinstellingen
Onderzoeksbureaus
Overheden
Projectontwikkelaars
System-integrators
Thuiszorginstellingen
Vastgoedontwikkelaars
Woningbouwcorporaties
Zorginstellingen

Smart Homes Award
Op de eerste dag zal er weer gestreden worden om de Smart Homes Award. Dien uw
project nu in en wellicht bent u een van de
genomineerden.

De uitreiking van de award vindt 20 november in de namiddag plaats op de stand van
Smart Homes in de koepel op de begane
grond.

Mis deze beurs niet!
Voor slechts € 36,- p.p. per dag (incl. BTW) is de
beurs te bezoeken. Partners van Stichting Smart
Homes, pers én bezoekers in bezit van een relatiekaart kunnen gratis het evenement bijwonen. koffie, thee, frisdranken, borrelhapjes,
lunch én parkeren zijn beide dagen inbegrepen.
Aanmelden kan via
www.beursdomoticaenslimwonen.nl
Stichting Smart Homes
Nationaal Kenniscentrum voor Domotica &
Slim Wonen
Duizelseweg 4a, 5521 AC Eersel
Website:
www.beursdomoticaenslimwonen.nl en
www.smart-homes.nl

Standhouder worden?
Juist vanwege de uitstekende combinatie van
aanbieders, producenten én niet te vergeten een
goede afspiegeling uit diverse doelgroepen is het
interessant om als standhouder present te zijn.
Ontmoet in twee dagen tijd 3500 mensen uit
diverse doelgroepen, waaronder uiteraard ook
potentiële opdrachtgevers én beïnvloeders. Natuurlijk zijn er weer gunstige pakketten samengesteld. Standhouders krijgen ook de mogelijkheid
om een presentatie te geven. Mail naar y.vdven@
smart-homes.nl voor meer informatie.

Programma Workshops
woensdag 20 november
10.30- 12.30 - De rol van robots en
games in je leefomgeving – ‘blik’ in de
toekomst?
Robots in onze leefomgeving? Koude aandacht is een gehoorde reactie, maar is dat zo?
Smart Homes werkt al verschillende jaren met
robots en vertelt over ervaringen uit vele dagen gebruikersonderzoek, contact met eindgebruikers en geeft een toekomstvisie
Gaming is in onze beleving achter de computer zitten en je afsluiten van je omgeving.
Klopt dat beeld met de realiteit of kunnen
serious games ook worden ingezet veer meer
leefbaarheid, zelfredzaamheid en een betere
gezondheid? Tijdens deze presentatie zullen
we ingaan op de effectiviteit van serious gaming in het revalidatieproces en we presenteren voorbeelden van games, technieken
en suggesties voor toekomstig onderzoek.
10.30 – 12.30 Verander mee en verbreed
je kansen!
De wereld om ons heen verandert permanent: veranderende marktomstandigheden,
regelgeving, maatschappelijke verschuivingen, demografische ontwikkelingen, financiële beperkingen. Het speelt allemaal een rol.
Langer zelfstandig, zelfredzaam, het zelf gaan
organiseren en minder handen om ons heen…
Wat betekent dat voor onze leefomgeving en
de eisen die we daaraan stellen?
Meer dan de helft van de bevolking heeft inmiddels een smartphone en tablet. En iedereen
wil interessante apps. Wat betekent dat voor de
techniek in huis, de infrastructuur, beveiliging?

Ziet u daarin kansen voor uw vakgebied en
bent u bereid mee te beweging in deze stroom?
13.30 – 15.30 De slimme architecten van
de toekomst!
De nieuwbouw maakt enkele magere jaren
door. De woningmarkt zit op slot. Toch

betekent dit geen doemscenario’s voor
architecten. De renovatiemarkt biedt volop
kansen: vele honderdduizenden woningen
moeten makkelijk toegankelijk zijn voor
senioren. Miljoenen huizen moeten naar
energieneutraliteit. Wat betekent dit? Kennis van ouder worden, kennis van energiebesparende oplossingen, maar misschien
ook wel van constructieve oplossingen
voor aanpasbaarheid, gezond leefklimaat,
gedrag van bewoners, etc.
En is er ruimte voor totaal nieuwe concepten
van modulair bouwen, IFD bouwen, energieproducerende woningen, ‘meeneem’ woningen, et cetera?
13.30 -15.30 Hebben we nog wel
adviseurs nodig?
We worden zelf ook allemaal ouder, dus is
specifieke kennis hierover nog wel nodig?
Vergrijzing biedt kansen, maar laat ze maar
allemaal thuis bloeddruk en gewicht meten.
Isoleren en zonnepanelen op het dak, dan
kom je een heel eind richting energieneutraliteit.
Niets is minder waar! De markt van vergrijzing,
zelfzorg, substitutie, veranderende geldstromen schreeuwt om adviseurs die ook de business case kennen, die weten waar domotica
en e-health precies aan bijdragen. En er is nog
steeds een enorm verschil tussen ‘berekend’
en ‘gemeten’ energiegebruik van een woning
of gebouw. Dus, ook hier geweldige kansen
voor adviseurs die weten waar ze over praten,
als het om energetische maatregelen gaat.

Programma Workshops
donderdag 21 november
13.30 -15.30 “Samen zelfredzaam”
Samen: senioren met een rijkdom aan ervaring, jonge mensen die graag iets willen doen
voor een ander, oogje in het zeil in de buurt…
Leefbaarheid gekoppeld aan zelfredzaamheid en zorgen waar en wanneer nodig of
wenselijk.

Hoe kunnen we dat slim faciliteren?
Het aanbod van platforms die men kan gebruiken om in contact te blijven met elkaar
en voor elkaar nemen hand over hand toe. In
deze workshop wordt een beeld geschetst van
ervaringen, verwachtingen en mogelijkheden
13.30 -15.30 “Battle tussen de E- en de
W-installateur”
Een cv-ketel en een warmtepomp moet je
door een E-installateur laten sturen. Nee, dat
is het domein van degene, die echt iets weet
van verwarmen en koelen, de W-installateur.
Duidelijk is dat de tijd van ‘mono-disciplines’
voorbij is. E-installateurs moeten wel degelijk
iets weten van ICT, maar ook van de energiehuishouding van een woning. W-installateurs
worden steeds meer geconfronteerd met
computersystemen op de verwarmingsketel
of de koelinstallatie. Hebben dan alleen nog
maar de grotere installatiebedrijven een toekomst in het installeren en onderhouden van
techniek in de woning?
Tijdens deze sessie zullen traditionele E&Wpartijen aan de hand van scherpe stellingen
discussiëren over de tegenstellingen en vooroordelen en kansen van samenwerking.

Ontbijtcongres
donderdag 21 november
7 miljoen uitdagingen
Actuele vraagstukken bieden volop kansen
voor leveranciers, installateurs en bouwers
Ontbijt: 7.30 – 8.45 uur –
Congres 9.00 uur tot 12.00 uur
Topsprekers laten uit verschillende
branches laten zien …..
• Veranderingen in de vraag
• Nieuwe mogelijkheden van domotica,
e-health en smart energy
• Samenwerking
• Kosten en baten
• Alles komt toch samen
Meer informatie over dit congres vindt u
op www.beursdomoticaenslimwonen.nl


9

Enquête Smart Homes

HAD U DIT GEDACHT?

79% positief tegenover technologische ontwikkelingen

83% kent niet de betekenis van Domotica - ‘Iets duisters’
volgens een psycholoog, een kapper dacht dat het een
nieuw fruitsoort was
63% wil graag hun huis op afstand bedienen

Muziek door je hele huis is heel eenvoudig
zou u dat willen? 75% zegt van wel

45% zou gewoontes veranderen betreft
energiebesparing als het verschil €50,- per jaar is
47% wil thuis bloeddruk en suikerspiegel
meten en doorzenden naar de arts

Gestelde vraag: Stel u mag iets automatiseren in uw woning,
wat zou u kiezen?
De TOP 5
17% Huishouden, 16% Muziek/audio, 15% Geen idee,
14%Verlichting 8% Automatische deurvergendeling
Een persoon wilde zijn vrouw automatiseren

95% zou een robot in huis willen voor huishoudelijke taken

Hiervan wilde iemand een robot als partner

Smart Homes ziet inspirerende ontwikkelingen...

Opmaak/tekst Yvonne van der Ven

16% denkt dat ze naar de Mediamarkt kunnen als
ze iets automatiseren in huis. Eén persoon zou de
installateur inschakelen, 40% heeft geen idee


N I E U W E

C R I T E R I A

Smart Homes Award
Wie wint de award voor het ‘beste gerealiseerde
domoticaproject’?
Voor Smart Homes is het van groot belang dat gerealiseerde projecten de aandacht krijgen die ze
verdienen. Op die manier kunnen we van elkaar leren en de opgedane kennis gebruiken om de realisatie
van toekomstige domoticaprojecten te verbeteren. Hiervoor wordt elk jaar tijdens de Beurs Domotica
Slim Wonen (20 en 21 november) door een vakjury de Smart Homes Award uitgereikt. We merken dat er
veel aandacht en publiciteit is voor de winnaars van de Smart Homes Award.

D

omotica is een breed begrip en beslaat vele
toepassingen, die diversiteit willen we graag
terug zien bij de ingediende projecten. Denk
aan aandachtsgebieden als energie, AV, communicatie,
zorg en veiligheid. Maar ook aan concrete oplossingen
als omgevingsbesturing, serious gaming, personenalarmering, robotica, entertainment, klimaatbeheersing,
toegangscontrole en detectie. Innovatie kan plaatsvinden op het gebied van integratie tussen systemen,
het bundelen van diensten in een dienstenplatform,
benutten van technologie in het zorgproces, bijscholing
voor medewerkers, inspelen op weten regelgeving,
samenwerking met kennispartijen/onderwijsinstellingen
en inspelen op specifieke behoeften van een particuliere
opdrachtgever.
Wij hopen van harte dat ook dit jaar weer grote belangstelling bestaat om de uitdaging aan te gaan om de
Smart Homes Award te bemachtigen.
De Award zorgt ervoor dat de gerealiseerde projecten
de aandacht krijgen die ze verdienen. De uitreiking vindt
20 november plaats op de stand van Smart Homes in
de koepel van de begane grond onder aanwezigheid
van pers, beursbezoekers en standhouders.

Winnaar 2012:
Stichting tanteLouiseVivensis,
in bijzijn van
systeemintegrator
Consyst, de jury en
Corien van Berlo,
directeur Smart
Homes

Waarop worden de projecten beoordeeld?
• Inspelen op de wensen van de klant
• Het project moet gerealiseerd zijn
• Aantoonbare samenwerking tussen partijen
• Integratie van verschillende domoticasystemen
• Modulariteit van de gekozen oplossing
• Opschaalbaarheid van de gekozen oplossing

Wilt u ook graag een voorbeeld zijn voor anderen,
schrijf u project dan in! Inschrijven kan tot 4 oktober
2013.
Meer informatie en het aanmeldformulier kunt u
opvragen bij Yvonne van der Ven:
y.vdven@smart-homes.nl

11


NIEUWS

Een van de grootste bouwprojecten
voor de komende jaren

Met het gunnen van de nieuwbouw van het European Patent Office (EPO) in Rijswijk aan het
TBI-consortium is een van de grootste Nederlandse bouwprojecten voor de komende jaren
een feit. Het project is niet alleen bijzonder door
zijn grootte. Het gebouw wordt opgeleverd met
een uniek concept: in het ontwerp is een dubbelwandige gevel voorzien met een onderlinge
afstand van 8 meter. Ook op het terrein van
de bouwplaatsinrichting worden creatieve en
innovatieve oplossingen gevraagd van de TBIondernemingen.
Het EPO is de grootste internationale instel-

ling in Nederland, met 3.000 werknemers. De
nieuwbouw van 80.000 vierkante meter gaat circa
1.750 medewerkers huisvesten. Een consortium
van vier TBI-ondernemingen won de internationale competitie: J.P. van Eesteren (bouw), HEVO
(tender/projectmanagement), Croon (elektrotechnische installaties) en Wolter Dros (werktuigbouwkundige installaties). “Voor die samenwerking is gekozen omdat het European Patent
Office de opdracht als ‘design and construct’ in
de markt heeft gezet. Zo kunnen we optimaal
gebruikmaken van de toegevoegde waarde die
samenwerking tussen bouw en installatietech-

niek biedt”, zegt projectleider Ronald Elshout van
J.P. van Eesteren. Het gebouw wordt uitgevoerd
met een staalconstructie en veel glas, naar een
ontwerp van de gerenommeerde architectenbureaus Ateliers Jean Nouvel (Parijs) en Dam
Partners Architecten (Amsterdam). Door de
grote waterpartij die het gebouw omringt lijkt
de constructie te worden opgetild door de omgeving. De samenwerking heeft tot opmerkelijke
innovaties geleid op het gebied van klimaatbeheersing, verlichting, akoestiek en duurzaam
energiegebruik. Deze worden toegepast met
de unieke dubbele gevel aan de zuidzijde die
op circa 8 meter afstand van de eigenlijke gevel
wordt gebouwd. Zo wordt in de gevel een binnentuin gecreëerd voor natuurlijke ventilatie. Aan
de noordzijde is vooral de reflectie van de watermassa op de gevel zichtbaar. Daglicht dat door
het water wordt geflecteerd, wordt via de gevel
opgevangen en gedoseerd doorgelaten. Voor
warmte en koeling maakt het kantoor gebruik
van warmte- en koudeopslag in de bodem met
warmtepompen. De EPC-waarde ligt daarmee op
circa 30% onder de normen van het Bouwbesluit.
De verwachting is dat de TBI-ondernemingen
in 2014 een begin kunnen maken met de bouw
van het hoofdkantoor. Het totale project neemt
vijf jaar in beslag.

Cassettemodellen voor
systeemplafonds

Aanstelling Gert Lubbersen als
Algemeen Directeur
Per 1 september 2013 wordt Gert Lubbersen
de Algemeen Directeur van ASSA ABLOY
Nederland b.v..
Gert Lubbersen verliet de organisatie in september 2010 om een nieuwe uitdaging aan te
gaan bij Van Leeuwen International te Rhenen.
ASSA ABLOY en de mensen achter de Groep
bleven echter zijn belangstelling houden. Met
zijn ruime ervaring en kennis van de markt en
de klanten, is hij de juiste man om het directieteam te versterken.
Gert wordt verantwoordelijk voor de gehele
organisatie van ASSA ABLOY Nederland B.V.
vestigingen Raamsdonksveer en Apeldoorn.


Prioriteit zal komen te liggen op
de verdere structurering van de
verkooporganisatie en het verkorten van de ‘time
to market’ van
nieuwe innovatieve producten.
ASSA ABLOY is erg blij met de terugkomst van
Gert Lubbersen binnen ASSA ABLOY.
Voor meer informatie www.assaabloy.nl

De afdeling Small Business van Western Airconditioning heeft dit jaar een nieuwe lijn cassettemodellen geïntroduceerd. Voor single splitsystemen, multi splitsystemen en VRF systemen.
Deze nieuwe lijn is voorzien van een Roundflow
360 uitblaasrooster. Dit rooster zorgt voor een
optimale luchtverdeling. Deze cassettemodellen
zijn eenvoudig te integreren in een systeemplafond. Standaard zijn ze uitgevoerd met een
condensliftpomp voor een opvoerhoogte van
50-75 cm(afhankelijk van het model). De cassettemodellen zijn geschikt voor zowel koelen
als verwarmen.

zijn er ruime trainingsfaciliteiten, waarbij de
inschrijvingen al naar een recordhoogte zijn
gestegen.”
Het kantoor van Crestron is onderverdeeld in
vier ruimtes: een voor training en dat plaats
biedt aan zo’n 20 personen, een showroom
annex ‘experience’ lokaal, een conferentiekamer en een bureau dat tevens dienst doet als
vergaderruimte voor het Nederlandse team.
Dit laatste bestaat uit Daniel Kerkhof, sales
en businessdevelopment, Yuri Staal, training
en technical support en Vincent Philippo regional director.

Crestron opent kantoor in Gorinchem
Op donderdag 6 juni opende Crestron International aan de Kleine Landtong 19A te
Gorinchem het nieuwe kantoor voor de Nederlandse klanten. Na enkele maanden van
voorbereiding – Smart Homes werd al in een
vroeg stadium van de plannen op de hoogte
gebracht – was het dan zover.
“Mede dankzij de populariteit van de ISE, is

Onlangs is Crestron toegetreden tot de
partnercommunity van Smart Homes.

Nederland binnen de EMEA regio uitgegroeid
tot een levendig platform voor de installatiewereld,” aldus Robin van Meeuwen VP van
Crestron International. “Met deze vestiging
in Gorinchem heeft Crestron een nog steviger basis gelegd voor de industrie en maakt
het voor de installateurs nog gemakkelijker
om met ons in contact te komen. Bovendien

BMB Electronics lanceert Five Motion in Europa
BMB Electronics, toonaangevend leverancier
van Custom en Home AV oplossingen, kondigt
vandaag de lancering aan van Five Motion in Europa. Willem Bok van BMB Electronics reageerde:
“De productoplossingen van Five Motion passen
perfect binnen het product portfolio van BMB
Electronics. Het is uniek voor deze producten
dat er geen licentiekosten aan verbonden zijn.
Het is de perfecte oplossing voor bedrijven die
iets met Digital Signage / Narrowcasting willen
doen en onderscheidt zich doordat de software
slecht één keer nodig is en dat deze kan worden
benaderd van over de gehele wereld. Ook onbeperkte opslag in de Cloud maakt de Five Motion
producten onderscheidend van al het andere dat
er al is op dit vakgebied.
Five Motion is ontwikkeld vanuit het perspectief

van de cliënt om het meest intuïtieve systeem te
implementeren, zodat er snel een rendement op
de investering ontstaat. Op basis van applicaties
die de meeste klanten dagelijks gebruiken, zoals
iTunes, PowerPoint en Outlook, zorgt Five Motion
voor een software oplossing waarvoor geen 200
pagina’s tellende handleiding voor nodig is.
Five Motion is een op Linux gebaseerde webserver die het toelaat om te implementeren, controleren en wereldwijd toegang verschaft van elke
online locatie ter wereld. Hiernaast is Five Motion
de enige software oplossing die het toelaat om
niet alleen een boodschap te projecteren op een
videoscherm, maar ook muziek kan toevoegen
vanuit hetzelfde systeem. Deze veelzijdige functie elimineert de noodzaak voor extra diensten.
Met betrekking tot service, zijn er geen extra kosten verbonden aan software, licenties en maandelijkse of jaarlijkse contracten. Wij werken met
u samen alle stappen uit, vanaf het ontwerp tot
een één op één training. Hiernaast krijgt u twee
jaar garantie en 7 dagen per week toegang tot

support. U kunt er dus op vertrouwen dat u werkt
met een bedrijf dat achter hun product staat en
een lange termijn relatie benadrukt.

In het kort:
• ive Motion Functies
F
• een licentiekosten
G
• oftware slechts eenmaal per WAN-adres
S
benodigd
• oftware kan van overall ter wereld worden
S
benaderd
• nafhankelijk van elkaar audio en video
O
afspelen
• nbeperkte opslag in de Cloud
O
• ommercieel product
C
• ltijd op tijd dankzij gebruik van lokale opslag
A
Voor meer informatie
www.bmbelectronics.eu

13


NIEUWS

Titia Siertsema in raad van toezicht
MVO Nederland
In september 2013 treedt Titia Siertsema toe tot
de raad van toezicht van MVO Nederland, de
kennis- en netwerkorganisatie op het gebied
van maatschappelijk verantwoord ondernemen
(MVO) met ruim 2.000 aangesloten bedrijven
en organisaties. Mevrouw Siertsema is voorzitter van UNETO-VNI, met ruim 5.000 leden
een van de grootste brancheorganisaties van
ons land. Daarnaast is ze bestuurlijk actief bij
onder meer VNO-NCW en Start Foundation.
MVO Nederland-directeur Willem Lageweg licht
toe: “Zij brengt een flinke dosis bestuurservaring, een groot netwerk en veel MVO-kennis
met zich mee. UNETO-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de
technische detailhandel, is binnen het Brancheprogramma van MVO Nederland al jaren
koploper op het gebied van duurzaamheid,
vooral op het gebied van energiebesparing.”

In september wijzigt de governance van MVO
Nederland. Het huidige bestuur wordt dan raad
van toezicht en de directie neemt de rol van
het bestuur over. MVO Nederland inspireert,
verbindt en versterkt bedrijven en sectoren
om steeds verdergaande stappen te zetten op
het gebied van maatschappelijk verantwoord
ondernemen (MVO). ‘Samen veranderen’ is het

motto van deze nationale kennis- en netwerkorganisatie. Haar ambitie is dat het Nederlandse
bedrijfsleven wereldwijd wordt gezien als een inspirerend voorbeeld van MVO en duurzaamheid.
Sinds haar oprichting in 2004 is MVO Nederland
uitgegroeid tot hét startpunt voor alle ondernemers die hun bedrijfsvoering willen verduurzamen. Meer dan 2.000 bedrijven en organisaties
sloten zich als partner bij MVO Nederland aan.
Elke maand komen daar tientallen partners
bij. Deze ondernemingen komen uit alle sectoren en variëren van MKB tot multinationals.
MVO Nederland ondersteunt hen met praktische
tips, kennisdossiers, praktijkvoorbeelden, trainingen en branchespecifieke of themagerelateerde
netwerken. De activiteiten van MVO Nederland
worden projectmatig gefinancierd door zowel
overheden als de aangesloten bedrijven en organisaties.
Kijk voor meer informatie op
www.mvonederland.nl.

Cinema One

Kaleidescape presenteert de nieuwe Cinema
One, een alles-in-één mediaserver waar u 600
films in DVD-kwaliteit of 100 films in Blu-raykwaliteit (of 6000 CD’s) in de allerbeste audio
en videokwaliteit kunt opslaan en afspelen. Alles wat u van een Kaleidescape systeem kan en
mag verwachten, eenvoudig te installeren en
te gebruiken. En voor het eerst voor een op zijn
minst aantrekkelijke prijs.
De nieuwe Cinema One is de eerste component
van de Cinema Lijn. Een mooi design, prettige
prijsstelling en simpel te installeren. De bestaande Kaleidescape componenten gaan voortaan
door het leven als de ‘Premiere Line’. De Cinema
One kan niet gecombineerd worden met componenten als de M-series spelers en 1U- en 3Uservers. Nu aantrekkelijk geprijsd voor € 4.295
inclusief BTW.

De voordelen op een rijtje
Eindelijk bereikbaar - Voor € 4.295 incl. BTW is
Kaleidescape in veel meer projecten toe te passen. De meeste mensen zijn onder de indruk
van de Kaleidescape ervaring, maar schrikken
van het budget dat nodig is voor een Premiere
Line systeem.
Fantastische (zo niet de beste) Blu-ray speler Dankzij de Kaleidescape Movie Guide starten
disks die in de lade gelegd worden razendsnel
op en kunnen afgespeeld worden zonder de
vervelende mededelingen van FBI, Brein en tijdrovende voorvertoningen. Dit maakt de Cinema
One de simpelste en snelste Blu-ray-speler in
de markt.
Makkelijk uit te breiden - Twee Cinema One players kunnen in een computernetwerk aan elkaar
gekoppeld worden. Daarmee verdubbel je de
opslag en kan er in twee ruimtes gebruik gemaakt
worden van de gedeelde media bibliotheek. Uiteraard blijft voor grotere installaties met meer
zones/meer opslagbehoefte het Premiere Line
systeem beschikbaar, als vanouds.
Betaalbare Blu-ray Movie Server - Cinema One
kan in een netwerk aan een los verkrijgbare
DV700 Disc Vault gekoppeld worden. Voor
€ 8.590 is een package leverbaar bestaande uit
een DV700 en een Cinema One.

Eenvoudig te integreren - De Cinema One maakt
gebruik van de zelfde control interfaces en commando’s als de Premiere Line. De dealer kan gebruik maken van zijn beproefde controlemodules,
de fantastische gratis Kaleidescape app werkt
ook met de Cinema One!
Zuinig - Cinema One gebruikt in stand-by maar
0,35 W. Als de unit niet in gebruik is, wordt de
hard drive uitgeschakeld.
Garantie - Drie jaar fabrieksgarantie, uit te breiden
naar 5 jaar.
Voor meer informatie: www.avod.nl

Remeha introduceert zonlichtsystemen voor elke
woonsituatie

Remeha uit Apeldoorn introduceert een nieuwe serie zonlichtsystemen voor elke woonsituatie. De zonlichtsystemen worden in kant-enklare pakketten voor open in-huis geleverd.
Deze systemen zijn volledig gericht op installatiegemak. Van rijtjeshuis tot vrijstaande woning. Plaatsing van een nieuwe ketel kan men
combineren met één tot drie lichte, compacte
zonnecollectoren met hoogwaardige boilers in
oplopende klassen en litercapaciteit. De hoogste
klassen zijn bovendien full equiped boilers (inclusief voorgemonteerd Solar station, regelaar
en expansievat) voor nog meer installatiegemak.

Bij de bestelling kiest de
vakman het passende
concept, waarna de
benodigde materialen
voor op het dak en in
het huis automatisch
worden meegeleverd.
De geïntroduceerde
zonlichtsystemen zijn er
in twee soorten systemen: Easy en Comfort.
Het Easy-segment
vormt een snel te realiseren, duurzame toevoeging voor nieuwe en bestaande cv-systemen.
Over het algemeen één of twee zonnecollectoren.
Daarnaast kent het Easy-segment zowel zonlichtsystemen met het terugloopprincipe als ook
drukgevulde systemen. Bij de Comfort-systemen
zorgen deze drukgevulde zonlichtsystemen dat
er in de woning een royale tapwatervoorraad
beschikbaar is. Door de aanwezigheid van een
tweede spiraal in de zonneboiler is deze te combineren met zowel een combi-ketel als een solotoestel. Ook een combinatie met een extra warmtebron, zoals een warmtepomp, behoort tot de

mogelijkheden. Om
het installatiewerk
te vereenvoudigen,
kan de installateur
de collector zowel
‘op-dak’, ‘in-dak’ als
‘plat-dak’ monteren.
Daarnaast heeft hij de
keuze uit horizontale
of verticale montage,
waarvoor twee aparte
uitvoeringen beschikbaar zijn. Mochten installatiebedrijven het
dakwerk liever niet
zelf willen of kunnen
doen, dan kunnen
ze de Remeha Collector Legservice inschakelen. Remeha is
één van de merken binnen BDR Thermea, een
internationaal producent en distributeur van
verwarmingssystemen, warmwatersystemen
en aanverwante diensten. BDR Thermea heeft
vestigingen in ruim 70 landen.

iSimplex voor totale controle over uw woning

Tovèrli introduceert iSimplex, een revolutionair
systeem voor de totale controle over uw woning
iSimplex is opgericht in Portugal in 2008 en richt
zich met name op de markt van Smart Building
en Home Automation. De iSimplex producten
bieden een oplossing op basis van 5 criteria:
Veiligheid, Comfort, Entertainment, Mobiliteit
en Energie management. 

Het hart van het systeem
is de iSimplex Home
Server 5, een ‘All-in One
Server’ die de mogelijkheid biedt om alles in
een Smart Building vanaf
elke locatie te bedienen.
Personaliseerbaar en
eenvoudig in gebruik.
Revolutionair vanwege
de vrijheid om met vele
andere protocollen zoals
RS232, Telnet, VoIP, IR, IP
te communiceren. Tevens is er de mogelijkheid
om met meerdere merken te koppelen zoals;
Global Cache, KNX, Lutron en sinds kort ook met
Philips Dynalite.
De TV, tablet of smartphone is nu een slimme
interface met toegang tot camera’s, multi-room
audio, video-intercom, weerinformatie, internet,
verlichting etc. De iSimplex Media Center zet uw

TV om in het perfecte entertainment center. Bluray, Player-ripper, AirPlay, Full HD 1080p behoren
tot de basis functionaliteit van de Media Center
(NY). Direct toegang tot uw complete digitale
bibliotheek met films, tv-series, muziek en foto’s.
De iSimplex Musicbox biedt een IP gebaseerd
multi-room audiosysteem. Vrije muziekkeuze in
elke omgeving, vanaf elk favoriet apparaat. Vrije
keuze van versterker of luidsprekers, met andere
woorden u kunt uw eigen favoriete merken gebruiken. Selecteer een afspeellijst, muziek of album in één van de iSimplex Home Server scenes.
iSimplex is eenvoudig te installeren, eenvoudig
te configureren, eenvoudig te gebruiken. Tovèrli
BV Lighting Control Solutions biedt hoogwaardige kwaliteitsproducten op gebied van SmartBuilding en Home Automation.
Voor meer informatie www.toverli.nl


15

smart homes magazine onderwijs
Theo Wubbolts

Bezoek aan Zadkine

Human Technology

Aanleiding voor dit bezoek aan onderwijsinstelling Zadkine in Rotterdam was om eens poolshoogte te nemen naar aanleiding van een eerder in Smart Homes Magazine gepubliceerd artikel. Nu het eerste studiejaar achter de rug is, is het tijd voor het opmaken van een balans.

E

erst even een up-date. Smart Homes Magazine
berichtte toen: “Technische oplossingen kunnen het werk van bijvoorbeeld een installateur
of transporteur gemakkelijker maken, ouderen
helpen om langer zelfstandig te wonen en gebouwen
prettiger maken. De Human Technology specialist vertaalt de behoefte van de gebruiker naar de technologie,
maar weet dit wel in begrijpelijke taal uit te leggen. Richt
zich op het maken van een ontwerp of plan waarmee
mensen efficienter of gemakkelijker leven en werken. De
mens staat hierbij centraal. Geeft advies en is gesprekspartner van specialisten op verschillende vakgebieden.
Als Human Technology specialist ben je de tussenper16 Smart Homes Magazine - september 2013

soon tussen de productontwikkelaars van technische
producten en de gebruikers van deze producten, dus
de spin in het web. De opleiding heeft raakvlakken met
verschillende werkgebieden en branches. Je kunt hierbij
denken aan: logistiek, zorg, installatietechniek, bouw en
beheer en industrie.”
Experience Lab
Aan de Montessoriweg in Rotterdam-Zuid is de locatie
gevestigd waar de driejarige leergang (niveau MBO-4)
wordt gegeven. In de ‘open’ ogende architectuur word ik
welkom geheten door Peter Criellaard, programmamanager ICT, Logistiek en Human Technology en naar het

Experience Lab geleid. Hier ‘gebeurt’ het allemaal. Geen
strakke rijen van tafels en stoelen, nee, units op wielen
en op comfortabele stahoogte om de leerlingen te laten
werken. “Door deze units op wieltjes te zetten kunnen
ze naar behoefte worden gegroepeerd. Hier bestaat de
dag niet uit een uur vak A en daarna vak B, maar wordt
er gewerkt aan een opdracht uit het bedrijfsleven.”
Docent en stagebegeleider beroepspraktijkvorming
Michel de Ridder vult aan: “Wij doen hier vrijwel alles
samen met het bedrijfsleven. Ondernemers kunnen letterlijk en figuurlijk door het ontbreken van een drempel
hier zó binnen lopen. En dat is juist ook de bedoeling.
Wij willen studenten opleiden en afleveren die bij wijze
van spreken meteen aan de slag kunnen. Of ze nu in de
logistiek, welzijn, industrie, installatie, zorg of bouw gaan

werken. Ze zijn er klaar voor.” Criellaard vult daarbij aan:
“De opzet van de opleiding is te vatten in een driehoek:
de student, de docent en het bedrijf of de ondernemer.”
Op mijn vragende blik hoe ik me dat dan voor me moet

“Human Technology
maakt je dagelijkse leven
gemakkelijker en simpeler!”

zien, geeft Criellaard een voorbeeld uit de praktijk.
“Neem de scootmobiel. Die verdwijnt uit de AWBZ, dus
mensen moeten ‘m zelf aanschaffen. Maar lang niet alle
scootmobiels zijn permanent in gebruik. Maak daarom
een soort ‘greenwheels’-opzet met een app. Op deze
app is te zien waar er een ‘vrij’ beschikbaar is en verzorg daarbij ook de status van het onderhoud. Op deze
manier heb je een maatschappelijk probleem voor een
deel opgelost.”
KNX
Mijn ogen vallen op de twee werktafel-units met schakelpatronen… Michel de Ridder: “Ja, weer een voorbeeld

van praktijk- en oplossingsgericht werken. Voor het
bedenken van een technische oplossing kunnen de
studenten hier met het bekende KNX-protocol werken.
Zelfs de vloer kan in delen worden verwijderd waardoor
er bijvoorbeeld ook onder een ziekenhuisbed gesleuteld
kan worden. De studenten vinden dat geweldig. Dus
niet werken volgens de prikklok methode maar naar
analogie binnen het bedrijfsleven op basis van prestatie
en agenda. En dat werkt!”
De Ridder vult aan op mijn vraag hoe ze het zelf ervaren:
“In het begin moesten ze er erg aan wennen. Ze zaten
nog te veel in de ‘uit je hoofd leren’-lescultuur, maar
gaandeweg is het hun reuze gaan bevallen. Van de 23
die de opleiding zijn begonnen, gaan er 17 naar het
tweede jaar. De uitval was om puur persoonlijke redenen,
overigens. Na de vakantie verwachten we tussen de 30
en 35 nieuwe aanmeldingen.” En zijn er dames onder
hen…? “Nu hebben we twee meisjes, komend jaar vier
en ze doen het zeer goed!”
Augmented reality
Criellaard vervolgt: “Volgend jaar gaan we ook het pad
van augmented reality (een live, direct of indirect, beeld
van de werkelijkheid waaraan elementen worden toegevoegd door een computer; deze toegevoegde elementen
bevatten meestal sensor data of extra informatie over
de omgeving) bewandelen. Vanuit een vraag, probleem
of behoefte met behulp van o.a. techniek een oplossing
creëren. Niet techniek is leidend maar de mens, of de
vraag. In het filmpje onderaan op de site kun je zien wat
daarmee bedoeld wordt.” Ik sluit me daar na het zien er
van bij aan, in de wetenschap het niet beter te kunnen
verwoorden dan in dit filmpje zichtbaar is.

Eenmaal thuis bleef er nog een tweetal vragen over die
ik Peter Criellaard nog graag voor wilde leggen.
Hoe wordt er gereageerd vanuit het bedrijfsleven?
“Het bedrijfsleven en vervolgonderwijs is vanaf het

17

3D-printer op de werktafel

begin betrokken bij de ontwikkeling van de opleiding.
Kernpunt vanuit het bedrijfsleven hierbij was multidisciplinair, iemand die over grenzen van traditionele
technische disciplines heen kan kijken en daardoor beter
inzet baar is en denken vanuit een service en klantgerichte oplossing dan de techniek leidend laten zijn aan
de oplossing van de klantvraag. Komend jaar gaan de
studenten voor het eerst op stage en de eerste reacties
bij de bedrijfscontacten zijn erg positief.”

lingen. Daarmee is de vraag leidend en volgt de techniek.
Ze leren dus al direct de juiste vragen te stellen en zich
te verplaatsen in de context.”

Het begrip ‘vanuit de gebruiker’ komt veel ter sprake.
Hoe vullen jullie dat in de opleiding in als de student
‘gewoon’ gezond is en zich moeilijk in een ‘handicap’
kan verplaatsen?
“Technici bedenken nog vaak vanuit hun technische
discipline een oplossing. Voor de gebruiker zijn deze
oplossingen niet altijd de oplossing van het probleem.
Resultaat is dat het product maar beperkt aan de verwachtingen voldoet en beperkt gebruikt wordt. Binnen
het vakgebied van Domotica zien we nog vaak oplossingen die voor de gebruiker te complex zijn om te
bedienen of maar gedeeltelijk voldoen aan de eigenlijke
vraag. Belangrijk onderdeel binnen de opleiding is dat
de studenten vanaf het begin ingezet worden bij de
ontwikkeling en brainstorm van producten, vraagstel-

De video van Uneto-VNI over installeren door middel van
augmented reality.


Voor wie meer wil weten over deze opleiding stelt
Smart Homes Magazine de pdf op aanvraag ter
beschikking van het artikel uit SHM#2.
Een verzoek aan redactie@smarthomesmagazine.nl
o.v.v. ‘Zadkine’ is voldoende.

Voor meer informatie zie ook: www.zadkine.nl/
StuderenBijZadkine/Studiewijzer/Human%20Technology.aspx?full=1

De studiekeuze van Ivy van Tol,
leerlinge Zadkine
Waarom ben je de opleiding tot HT-specialist gaan volgen?
Ik had geen idee wat voor opleiding ik moest gaan doen na de mavo,
ik wist wel dat ik iets met techniek wilde maar wat? Toen kwam ik
de opleiding Human Technologie tegen en dit sprak mij wel aan.
Vooral omdat het een brede opleiding is en dat je met verschillende
technieken te maken krijgt. Hierdoor dacht ik zelf een beter beeld
te krijgen wat ik nou leuk vind en welke kant ik verder op wil gaan.
Hoe wist je dat deze opleiding er was?
Ik ben achter het bestaan van de opleiding gekomen door een
folder die ik op school gekregen had. Hierdoor ben ik op internet
naar meer informatie gaan zoeken en heb ik meerdere keren de
open dag bezocht.
Heb je eerst iets anders gedaan?
Ik heb geen andere MBO opleiding gedaan, dit is de eerste.
Wat spreekt je het meest aan in de opleiding?
Ik ben blij met deze opleiding omdat ik op deze opleiding een beter
beeld krijg waar mijn interesses liggen en wat ik nou wil en leuk
vind. Dit komt vooral omdat het een brede opleiding is en dat je
hier nog alle kanten mee op kan. Mijn interesse ligt op dit moment
het meest bij techniek en robotica.
Hoe reageert de omgeving als je vertelt dat je deze opleiding tot
HT-specialist volgt?
Ze vragen meestal wat de opleiding inhoudt. Als ik het heb uitgelegd zijn ze er altijd wel enthousiast over. Ze vinden techniek een
interessante keuze voor een meisje.
Als je klaar bent, wat stel je je dan voor waar je gaat of kunt werken?
Ik ga hierna gewoon doorstuderen. Dit hadden we namelijk zelf
ook gevraagd aan onze docent en die vertelde dat je er van alles
mee kunt doen. Deze opleiding is gestart omdat er vraag naar was
vanuit het bedrijfsleven. Omdat het handig is als je in een bedrijf
iemand hebt die van alles wel wat weet.

Column

Het ontwerpen prijsdogma in domotica
’s Lands economie is nog steeds in rep en roer. Bezuinigingen, stijgende zorgkosten, leegstaande kantoorpanden en een vastzittende
huizenmarkt. Woning- en gebouweigenaren denken twee keer na
over een verbouwing of renovatie. Laat staan over nieuwbouw.
Zekerheden onderbouwen het vertrouwen in de juiste keuze. In dit
licht gebeurt er iets vreemds in de bouwen installatiewereld. Ineens
zie je het ontwerpen prijsdogma de kop opsteken.
Vreugde, ergernis en krokodillentranen
“De vreugde van de lage prijs is al lang vergeten wanneer de ergernis over de niet ontvangen kwaliteit voortduurt.” Deze uitspraak
hoorde ik onlangs en is zeker van toepassing op domotica. Wensen
en behoeften worden gedownsized naar uitgeklede aanbestedingen.
Minimaal wordt maximaal betaalbare. Opvallend is dat elke schakel
in de bouwketen dit weet en er schijnbaar vrede mee heeft. Oud en
vertrouwd is bekend, voelt goed en veilig. En de opdrachtgever? Ook
die huilt vaak volop krokodillentranen mee.
Essentiewaarde van domotica
Om de hedendaagse stand van techniek functioneel én financieel te
ervaren, is een radicaal ‘omdenken’ nodig. Van bouwhiërarchie naar
resultaatgericht samenwerken. Van bouwketen naar bouwconcept.
Van technische naar functionele PvE’s. Van initiatie- naar exploitatievraag. Doordacht geïntegreerde technologie brengt samen met
slimme diensten blijvend(e) toegevoegde waarde in woningen en
gebouwen.
De essentie van domotica is dat het altijd één of meerdere doelen beantwoord. Meer comfort of langer thuis. Een lager energieverbruik. Een beter gebouwbeheer met minder exploitatiekosten.
In de zorgsector draagt domotica zelfs bij aan andere businessmodellen. Domotica is meer dan technologische hoogstandjes
in nieuwbouw of renovatie. Doordachte woon-, werken zorgdomotica vereist wel brede kennis, vaardigheden en betrokkenheid.
Heeft u plannen? Pas op voor het dogma en betrek vroegtijdig de
juiste domotica-specialist via www.uneto-vni.nl.
Maarten van der Boon
Voorzitter Uneto-VNI
vakgroep Do-IT
Twitter:
@domotica_ict /@maartenvdboon


19

susan verheij

Om eenzaamheid van ouderen te bestrijden en om
energie-besparing te stimuleren

Scholieren bedenken
technische oplossingen
Een van de pijlers van Smart Homes is de betrokkenheid bij het onderwijs. Juist
het jongeren betrekken bij het vakgebied domotica zorgt ervoor dat de drempel
naar toepassing van dergelijke techniek verkleind wordt. Het afgelopen schooljaar initieerde Smart Homes met diverse scholen zogeheten technasia-projecten.

P

eter Brils, projectleider energie bij Smart Homes
was hun begeleider bij het vak OO (onderzoek en ontwikkeling). Leerlingen van de middelbare school die al een technische richting
hebben gekozen, kregen een opdracht. Zij kwamen vaak
zelf, in groepsverband, met een idee en werkten dat uit.
Deze keer waren het leerlingen van het Jeroen Bosch
College uit Den Bosch en leerlingen van het Varendonck
College in Someren.
Zo zijn Kim, Rick,
Stefan en Linda,
leerlingen van het
Varendonck college
uit Someren met
het idee te komen
om een applicatie
te bedenken voor
ouderen die in een
isolement zitten.
De applicatie moet
ervoor zorgen dat
ze weer in contact
komen met de buitenwereld en meer weten wat er om hen heen gebeurt.
De groep analyseert: “Er is nog niet veel om ouderen uit
hun isolement te halen, daarom zagen we de noodzaak
van de opdracht in.” De leerlingen ondervroegen zo’n
twintig ouderen die in een verzorgingshuis wonen of
er regelmatig op bezoek komen. Daarnaast is bekeken hoe ouderen reageerden op tablets en applicaties.
Uit de antwoorden blijkt dat de meeste mensen in het
verzorgingshuis niet geïnteresseerd zijn in techniek, ze
vinden het vooral voor de jeugd. Meestal hebben ze wel
een mobiel, maar vooral omdat de kinderen dat handig
vinden. Ze willen met name niet meer aan techniek

beginnen op hun leeftijd. Ook kunnen ze vaak niets
zien op een klein scherm. Daarentegen waren de vrijwilligers wel enthousiast over een tablet. De applicatie
is dus niet zozeer voor de oudere mensen nu, maar
voor de mensen die later in het huis komen wonen. De
doelgroep is nu zo’n 65 jaar. Na het opstellen van een
lijstje met wensen en eisen is een visuele weergave
gemaakt. Zo is er rekening gehouden met de leesbaarheid, weinig opties om het eenvoudig en bedienbaar
te houden. Er wordt gewerkt met kleuren ter ondersteuning van het geheugen en voor het visuele effect.
Uiteindelijk is een applicatie bedacht met vier categorieën; Skype, spelletjes (bingo, kaarten, dammen,
braintraining), nieuws en radio. De toegevoegde social applicatie lijkt veel op Skype, maar is enkel bedoeld om met elkaar te communiceren zonder naar
elkaar toe te hoeven. Zelfs als de afstand niet groot
is. Om in contact te komen met hun kinderen is dit
programma bruikbaar. Eenvoudig kan een weerapplicatie en een agenda-applicatie worden toegevoegd.
Het leuke is dat de jongeren over zichzelf hebben nagedacht; wat is hun rol in de eenzaamheidsbestrijding? Als
ze kunnen skypen met opa of oma vanaf bijvoorbeeld
hun X-box, nemen ze makkelijker contact op. Hun ouders
kunnen eveneens makkelijk gebruik maken van de kinect.
Hoe kun je een woning aanpassen aan emoties?
Het Jeroen Boschcollege uit, waar anders, Den Bosch
bedacht ook iets ten bate van eenzame ouderen. Manon,
Merle, Simone en Saga. Uit hun vragen kwam naar voren
dat ouderen behoefte uiten aan aandacht en liefde. Die
halen en geven ze ook van hun huisdieren. Maar dan
loopt men er tegenaan dat de verzorging van een dier
wel eens problematisch is. Ouderen hebben behoefte
aan routine en doen graag mee aan activiteiten. De
technasia-leerlingen willen de ouderen aanzetten tot

positieve gedachten zodat dat bijdraagt aan hun geluk.
En… mensen ervaren verschillende emoties. Hoe kun je
een woning aanpassen aan die emoties? Bijvoorbeeld via
muziek. Het streven dan dit groepje leerlingen is dat ze
een product willen bedenken dat een verdrietige emotie
kan herkennen en meten. Het product wordt zo ingesteld
dat bij een bepaalde gemeten stand het product een
actie inzet zodat het gevoel vrolijker wordt. Het product
moet eenvoudig in te stellen of te bedienen zijn. Wat niet
automatisch gaat, moet juist heel gebruiksvriendelijk
zijn zodat het naar tevredenheid van gebruiker benut
kan worden. Ze hebben gekeken naar de hartcoherentie, reductie van stresshormonen, effecten van licht en
geluid, temperatuur en geur (zintuigen). Een van de oplossingen waarmee ze kwamen is een drukknop in huis
waarmee ze aangeven behoefte te hebben aan contact.
Bij bekenden komt dat signaal dan binnen, waarop die
aangezet worden contact te leggen met de oudere. Een
eenvoudig scherm met direct een skype-mogelijkheid
met bekenden is een aangedragen oplossing. Ouderen
zijn dol op herinneringen, door foto’s op een muur te
laten projecteren wordt hun geheugen geactiveerd en
denkt men terug aan goede momenten. Diezelfde beeld-

projectie kan gebruikt worden om bijvoorbeeld een foto
van een bos of zee te tonen, eventueel gecombineerd
met passend vogelgeluid. De Bosche leerlingen hebben
onderzocht wat voor software er al is om emoties te
herkennen, zowel qua gezichtsuitdrukkingen als stemgeluid als via psychofysiologische signalen (via ECG en
EDA-sensoren). Tot een daadwerkelijke uitwerking zijn
zij in deze fase niet kunnen komen.

juist Combinatie van maatregelen stimuleert
Eveneens van het Jeroen Bosch College hebben Dico, Jelte , Goos
en Jimmy een onderzoek gedaan voor het technasium. Ditmaal naar
weergave van energieverbruik. Zij gingen in op de vraagstelling hoe je
mensen kunt stimuleren zuiniger met energie om te gaan. Ook werd hen
gevraagd een manier te bedenken om het energieverbruik te tonen en
te verklaren waarom hun oplossing wel een langdurig effect op verbruik
heeft. Natuurlijk is deze vraag al door tallozen voor hen beantwoord,
maar Smart Homes was benieuwd of deze leerlingen met verrassende

ideeën kwamen. Zij zijn eerst gaan onderzoeken wat overtuigingstechnieken zijn. Als mensen zien dat ze in vergelijking met hun buren
bijvoorbeeld bovengemiddeld energie verbruiken, zullen ze hun gedrag
aanpassen. Echter teveel wordt uitgegaan van dat menselijk handelen
beïnvloed kan worden door economische ratio te confronteren. Enkele
leuke vondsten van deze tieners zijn de reclameskipper; een app herkent
reclame en schakelt tijdelijk even de tv of radio uit. Twee vliegen in een
klap dus. Als de tv aan gaat, kunnen, indien gewenst, lampen in andere
ruimtes automatisch uit gaan maar ook de radio wordt uitgeschakeld.
Men kan zichzelf een bespaardoel geven en krijgt via een app of via
uitleesapparatuur aan de wand positieve feedback. Andersom kan de
negatieve feedback zowel visueel als via geluid worden gegeven. Het
idee berust op een bekend concept: goede voornemens. Maar ook hier
geldt: men wil iets wel, maar houdt het niet vol. Door het einddoel te
verdelen in stappen blijf je gemotiveerd.
Wat heeft langer dan twee maanden effect bij de energieconsument?
De leerlingen concluderen dat een competitief element een blijvend
effect zal hebben. Men zal willen blijven concurreren met buren, wijk,
stad of zelfs provincie. Waarbij ze kunnen kiezen met wie ze willen vergelijken. Er zijn al diverse apps waarmee men via de mobiele telefoon
of de tablet apparaten in- en uitschakelt. Het gemak hiervan draagt al
bij aan energiebewustzijn. Ook het instellen dat apparaten automatisch
worden uitgeschakeld (default choice), tenzij de gebruiker ingrijpt wordt
als positief gezien. Juist de combinatie van competitie, beloningen,
timer, energiekrediet, bespaarsdoelen, smart controls, automatische
schakeling en default choice is volgens deze vier scholieren sterk.
Daarom adviseren zij om dit te verwerken in één enkele krachtige app.

21

Susan Verheij

WE-novation bij pitch
DSP Valley in Eindhoven
DSP Valley hield op 14 juni een pitchbijeenkomst in het Evoluon in Eindhoven in het kader van hun grensoverschrijdend TTC-project (Towards
Top Technology Clusters). Deze organiseerden zij met Smart Homes.
DSP Valley is een Europese technologiecluster die zogeheten crossborder
samenwerking

(grensoverschrijden-

de) op het vlak van innovatie stimuleert.
Alvorens diverse bedrijven en instellingen hun pitch deelden, bezochten de
dertigtal geïnteresseerden, bestaande uit ondernemers, onderzoekers en
ingenieurs de Slimste Woning van
Nederland, gelegen in de tuin van het
Evoluon. Zij zagen daar hoe moderne
domotica wordt toegepast.

L

eo de Wals, directeur business development bij
DSP Valley, begeleidde de pitch-sessie. “In het
verre oosten gaan ontwikkelingen hard, maar
zij gaan voor grote series, terwijl de hoek Aken,
Leuven en Eindhoven sterk is in prototyping. Iedereen
wil tegenwoordig smart zijn. Partijen als AnSem, Nexilis,
KU Leuven, Freescale Semiconductors, RVC en Vito, maar
ook Smart Homes zelf presenteerden hun innovatie
in het kort. In de overtuiging interesse te wekken bij
overige aanwezigen om samen te werken of elkaar op
andere wijze te informeren om een innovatie een stap
verder te brengen. Na de pitches was er een speeddate. Mogelijke overeenkomsten werden besproken
en contacten gelegd.
Het mooie aan de presentatie van DSP Valley zelf was
de opmerking dat zij niet opteren voor Innovation maar
voor WE-novation. De Wals: “Dan wordt het een Win-winnovation. Het stimuleren van samenwerking kunnen wij
doen, doordat we beschikken over Europese gelden
(EFRO, Interreg en FP7), alsook middelen van Agent22 Smart Homes Magazine - september 2013

schap NL en vergelijkbare organisaties uit Vlaanderen.
Men kan aanspraak maken op TTC-vouchers van zo’n
5000 euro.” Iedereen wil smart zijn, maar volgens DSP
Valley ben je samen smarter.
De aanwezigen werden gestimuleerd over de grenzen
heen te kijken.
Innovatie druipt er van af
Eén van de pitchers was Dirk de Keukeleere van AnSem
dat sterk is in design van analoge chiptechnologie voor
datacommunicatie en data-acquisitie. “Er zijn mogelijkheden waarin je op afstand controle wilt hebben over
bijvoorbeeld energiebehoefte in een woning, maar wat
kan via powerline? Het energiesysteem thuis moet kunnen communiceren met de vriezer, wasmachine, boiler,
slimme meter, zonnepanelen en de oplader van de elektrische auto.” AnSem onderzoekt de mogelijkheden van
powerline als energiecommunicator.

Sandy Claes van de KU Leuven houdt zich bezig met

Sammy Rogmans sprak over thermodynamica

crossdesign tussen gebouwen en interventies. Zij ontwikkelen onder andere mediatechnologie zoals prototypes digitale schermen en fysieke interactie. Ook
ontwerpen ze applicaties, usability en visualiseren zij
hun ideeën. “Hoe ontwerpen we zodat gedragspatronen
van gebruikers zichtbaar worden? Oftewel hoe gaan we
voorbij aan de numerieke gegevens? Wat leer je van
een huis als gegevens of gedragspatronen duidelijk
worden?”. Ad van Berlo van Smart Homes gaf te kennen
dat de Slimste Woning van Nederland feitelijk een living
lab is, dat ook voor tal van onderzoeken gebruikt kan
worden. “We kunnen ook ondersteunen in producten
goed op de markt te krijgen, juist doordat in de testfase
de juiste feedback wordt gegeven.”

deren een overgewicht heeft. Schrikbarende cijfers. Met
slechts 1 stuk groente en fruit per dag extra is er 30%
minder kans op hartfalen. Wij ontwikkelen een concept
om gezondheid te bevorderen, onder andere door testtoepassingen met bodysensoren en ook 3D-sensoren die
gedrag registreren.” Hij zoekt samenwerkingspartners
op marketinggebied.
Sofie Pollin van KU Leuven wil hardware maken die juist
weer sensoren van energie voorziet. Zij willen liefst energie sturen via het wifikanaal. Ook worden toepassingen
van akoestische sensoren onderzocht, microfoontjes
gebruiken weinig energie.
Sammy Rogmans van Nexilis verdiept zich in thermodynamica. Hij zoekt een combinatie van de agenda, weersvoorspellingen, gebruikerswensen, energiebehoeften.
De wijze van het benutten van thermodynamica kan
ervoor zorgen dat de kwaliteit van een gebouw beter
geregeld wordt. “Beter voor de gebruiker en beter voor
de financiën. Als een afdeling gaat vergaderen, wat
genoteerd staat in de agenda, kan de temperatuur en
verlichting op zo’n afdeling automatisch worden aangepast.” Juist dit soort technieken zijn nodig in de toekomst.
Een vergaande gedachte, waar net als bij voorgaande
voorbeelden de innovatie er letterlijk van af druipt. Juist
door samenwerking met andere partijen, nationaal en
internationaal, komen deze ontwikkelingen uiteindelijk
op de markt!
DSP Valley is als cluster van voornamelijk Vlaamse en
Brabants/Limburgse bedrijven actief op het gebied van
smart systems en embedded technology solutions.
Meer weten? www.dspvalley.com

Eddy Goelen van Vito, een onafhankelijke onderzoeksorganisatie uit België, is actief om een woning niet zozeer
smart te laten zijn, maar vooral ook healthy. “Wat is het
ideale binnenklimaat voor een ruimte? Wij zoeken naar
middelen die daaraan bijdragen. We registreren gezondheidsklachten, brengen emissies in kaart van materialen,
maar ook van luchtkwaliteit. Sensoren (gasleksensor,
CO2-indicator etc) meten, wij doen onderzoek hoe we
aan de hand van die data een ruimte weer gezond kunnen maken.”
Sensoren en thermodynamica
Henk Herman Nap van Smart Homes vertelde het gezelschap over een projectvoorstel Health4Life, een onderzoek om mensen gezonder te laten eten, bijvoorbeeld
door hen te stimuleren via een gezondheidsspel. “20%
van de senioren is ondervoed, terwijl 20% van de kin-

Matchgesprekken


23

Ad van berlo

Make it ReAAL
Smart Homes werkt sinds begin 2013 mee aan het grote Europese project ReAAL. Dit is een z.g. “uitrol”
project, waarbij de Europese Commissie financiële ondersteuning biedt om technologie voor langer
zelfstandig wonen op grote schaal in woningen toe te passen.

I

n dit project hebben deelnemers uit 6 landen
toegezegd om binnen 2 jaar in totaal 2 of meer
verschillende toepassingen in totaal 7000 woningen aan te brengen. In Nederland zullen in eerste
instantie meer dan 1000 ouderen uit het Rijnmond
gebied profiteren. Hiervoor doen in Nederland ook
Rijnmondnet en de Erasmus Universiteit mee in het
project. De rol van Smart Homes betreft o.a. het bieden
van technische know-how op het gebied van domotica
en Ambient Assisted Living (AAL), het aanpassen van
software, zorgen voor interoperabiliteit en algehele
taken van project management. Stichting Rijnmondnet,
waarin diverse zorgorganisaties uit Rotterdam e.o. participeren, verzorgt de uitvoering van het project in het
Rijnmondgebied. De Erasmus Universiteit evalueert de
toepassingen en kijkt daarbij vooral ook naar het nut
van een universeel open ICT platform en naar de kosten
efficiëntie. Het project moet begin 2016 afgerond zijn.
Hieronder wordt nader uitgelegd wat AAL is en wat
de verschillen zijn tussen domotica en een platform.
Uit de verschillende AAL onderzoeksprojecten van het
eerste uur komen nu de eerste resultaten beschikbaar.
Die zijn meestal met hooguit enkele tientallen senioren
getest. De Europese Commissie, maar ook de nationale
overheden en de vele andere betrokkenen willen nu
verder dan de kleine pilots, die mooi gedaan konden
worden dankzij beperkt subsidiegeld. Uit de eerste
ervaringen is echter ook duidelijk geworden dat de weg
naar grote uitrol van AAL producten en diensten nog
een heel lange en moeilijke is. In die zin zal er nog heel
veel gezaaid moet worden om uiteindelijk succesvol te
kunnen oogsten.
Ambient Assisted Living
Ambient Assisted Living is een samentrekking van Ambient Intelligence en Assisted Living. Ambient Intelligence is meer dan tien jaar geleden bedacht: onze
omgevingen krijgen steeds meer minuscule sensoren
en actoren, die met elkaar samen werken, zodat het
lijkt of die omgevingen echt ‘intelligent’ gaan worden.
Met Assisted Living wordt in de Engelstalige landen het
beschermd wonen bedoeld.
In Europa is het concept Ambient Assisted Living neergezet met de volgende betekenis: Het gebruik van

innovatieve op ICT gebaseerde producten en diensten
voor goed ouder worden, thuis, onderweg en op het
werk. Dit met de doelstellingen om kwaliteit van leven,
zelfstandigheid, deelnemen in de maatschappij en het
langer doorwerken van ouderen te bevorderen en de
kosten van zorg te verlagen. Dit zeer wijd omschreven
gebied beperkt zich dus tot ICT-oplossingen en strikt genomen valt b.v het ontwikkelen van een betere rollator
niet hieronder. Maar de verbetering en het gebruik van
een elektrische rolstoel met GPSnavigatie of omgevingsverkenning is wel weer onderwerp van AAL. AAL omvat
dus nadrukkelijk ook het gebied van onderweg zijn of
op het werk. Er is dus een grote overlap met domotica,
maar domotica is niet beperkt tot woontechnologie
voor senioren. Tot domotica behoren ook zaken als
energiemanagement en audio-visuele technologie.
ICT platforms in de woning
Bij domotica gaat het om het koppelen van sensoren, actuatoren en enige intelligentie, via een bedraad
of gedeeltelijk draadloos netwerk, waarmee in een
slimme woning een reeks van “gebeurtenissen” met
een simpele knop of zelfs geheel automatisch op gang
gebracht kunnen worden. Twee voorbeelden: Men drukt
op een knop van een bedieningspaneel of een tablet
met aanduiding “gezellig lezen” en vervolgens gaan
automatisch enkele lampen in bepaalde dimstand,
gaan de gordijnen automatisch dicht, gaat de TV uit
en komt een lichte achtergrondmuziek op. Een ander
voorbeeld: Een oudere persoon is gevallen, drukt op
de personenalarmering, waarop gelijktijdig de TV en/of
radio automatisch uit gaan, een oproep gemaakt wordt
met de alarmcentrale, de spreekluisterverbinding ook
te horen is in het vertrek waar de persoon ligt en de
voordeur automatisch ontgrendeld wordt, wanneer
de hulpverleners zich bij de deur melden.

Bovengenoemde voorbeelden zijn goed te maken met
de klassieke domotica. Dat wil zeggen, er zijn verschillende sensoren (in dit geval knoppen), die via voorgeprogrammeerde “intelligentie” diverse actuatoren
(motor van gordijn, dim-units, voordeurslot, etc.) kunnen aansturen. Met deze domotica zijn de afgelopen 15
jaar en worden nog steeds veel woningen uitgerust. Er
zijn echter steeds meer sensoren op komst, die enorm

veel meer data opleveren. De slimme woningen van de
toekomst vereisen daarom ook een ICT platform dat
ervoor zorgt dat alle informatie van alle sensoren en alle
apparaten op een slimme manier beschikbaar komen.
Zo’n platform krijgt daarmee z.g. middleware software
voor toegang tot die informatie. Verder bestaat zo’n
platform ook vaak uit een z.g. semantisch framework,
een set van benamingen voor de soorten informatie
die uitgewisseld moeten worden. Tot slot kunnen ICT
platforms specifieke gereedschappen hebben om op
basis van slimme programmering ‘intelligente’ beslissingen te nemen.
In Europa zijn inmiddels tientallen ICT-platforms voor
gebruik in de woning in ontwikkeling. Geen ervan is
dit moment echt commercieel doorgebroken. Reden
hiervoor is dat de complexiteit enorm groot is: het
gaat om data van grote verscheidenheid, van zuiver
technische aard tot en met data als bloeddruk en gewicht van personen. De vele ontwikkelaars zijn het
verder niet eens over de taal, die op verschillende niveaus gesproken moet worden en dus worden er veel
platforms ontwikkeld, waar niet alle gewenste data
gebruikt kunnen worden. De Europese Commissie heeft
vijf jaar geleden besloten dat het tijd werd om nog

eens één groot project te financieren, dat zou moeten
komen tot een universeel bruikbaar ICT platform. Dit
project, UniversAAL geheten, is in een afrondende fase
en heeft middleware software opgeleverd, waarmee in
principe elke toepassing en dienst gebruikt kan worden.
Alle data die bij die toepassing of dienst van belang zijn,
moeten bij elkaar komen, waardoor slimme beslissingen
geprogrammeerd kunnen worden, die leiden tot een
geautomatiseerde opvolging voor de oudere persoon
in de woning. De software van UniversAAL is zo meteen
voor iedereen gratis toegankelijk en beschikbaar. Het
project ReAAL gaat gebruik maken van dit UniversAAL
platform. Dat wil zeggen dat de verschillende toepassingen, die langer zelfstandig wonen mogelijk maken,
voorzien worden van een ‘UniversAAL laagje’, waarmee
data van al die toepassingen makkelijker toegankelijk
en dus gebruikt kunnen worden. Het voordeel van het
gebruik van dit open ICT platform met voor iedereen
toegankelijke software is uiteindelijk dat uitbreidingen
met nieuwe producten en toepassingen eenvoudiger
en dus ook goedkoper worden. Het project bevindt
zich echter nog in een beginstadium, waardoor grootschalig gebruik van dit open en door de Europese Commissie gepropageerde systeem pas over 3-5 jaar echt
mogelijk is.

25

Henk Herman Nap

LEAGE - Een serious game
voor oudere Europeanen
Het Europese project ‘LEAGE’, waar Smart Homes ook bij betrokken is, is onlangs afgerond. LEAGE staat voor LEArning
Games for older Europeans. Er zijn educatieve computerspellen ontwikkeld voor en met senioren.

D

e leerspellen zijn ontwikkeld voor apparaten waarop de bewegingssensor Kinect
wordt aangesloten, maar ook voor de steeds
meer verkochte digitale tv’s. De leerspellen
hebben als doel om zelfeducatie te bevorderen, maar
ook om door samenspel sociale contacten met familie
en vrienden te verrijken. Smart Homes werkte in het
project intensief samen met Ananz Ouderenzorg van
de St. Anna Zorggroep te Geldrop. Ook werkte Smart
Homes samen met het Griekse Exodus en 50plus Hellas, het Spaanse Vicomtech en Ingema, en de Sloveense
Universiteit van Ljubljana.
Henk Herman Nap, projectleider bij Smart Homes zegt
hierover: “We zijn begonnen met literatuuronderzoek
en hebben daarna in Nederland, Spanje en Griekenland
groepsgesprekken gehouden met senioren. Uit deze
gesprekken zijn behoeften en wensen gedistilleerd,
waarna een aantal papieren prototypes gemaakt zijn. In
Binnen het project is een
iteratieve ontwerpcyclus
toegepast.

Boven: speelsessies in Nederland (Kastanjehof te Geldrop)

alle stadia hebben senioren input kunnen leveren over
het ontwerp en de spel-ervaring met LEAGE. Uiteindelijk
is een werkend driedimensionaal spel ontwikkeld dat ingezet kan worden om een leven lang leren te stimuleren.”
In het LEAGE spel zitten meerdere minigames. Senioren
worden geactiveerd via het spel, tegelijkertijd leren zij
nog steeds nieuwe zaken over een land. Zo kunnen
zij via het spel een reis door Europa maken en bezoeken ze als het ware virtueel een aantal trekpleisters per
land. In Nederland kan een speler bijvoorbeeld naar
de Deltawerken, in Spanje bezoekt de speler het Guggenheim Museum en in Griekenland gaat hij of zij naar
het Parthenon in Athene.
In totaal hebben bijna veertig senioren het LEAGE-spel
gespeeld tijdens de evaluatiestudies. Zes deelnemers
per land (18) hebben specifieke taken uitgevoerd tijdens
een experiment. De interviews zijn afgenomen om kwalitatieve resultaten te verkrijgen en vragenlijsten voor
de kwantitatieve resultaten.
Het was voor de deelnemende ontwikkelaars een intensieve en leuke tijd en er zijn meerdere evaluatiestudies
uitgevoerd. Het doel van de evaluatiestudies was om
er achter te komen of senioren echt iets leerden. Henk
Herman Nap: “Verder wilden we weten of senioren het
spel accepteerden, of ze het leuk vonden om te spelen
en of het eenvoudig te bedienen was. Dit zijn de ingrediënten voor een spel dat aansluit op de behoeften en
capaciteiten van senioren.”
Als je als speler bij een plek bent aangekomen zie je eerst
een marktplein (zie afbeeldingen) waar je kan kiezen
uit vier verschillende activiteiten. Zo kan de speler een
bezoek brengen aan de apotheek. Hier krijgt de speler
informatie over landspecifieke EHBO en een kleine quiz.


Marktplein van Bilbao

Animatie en informatie over de trekpleister in Bilbao:
het Guggenheim museum

De tweede activiteit is een bezoek aan de hoofdattractie
van de stad. Daar krijg je een fraaie 3D animatie te zien
van de toeristische trekpleister met informatie over de
historie en wordt gewezen op bezienswaardigheden.
Verder kan men bijvoorbeeld in het restaurant virtueel
een kookcursus krijgen over de bereiding van lokale
lekkernijen. Aan het spel is ook een bewegingsspel
ontwikkeld waar je o.a. een lokale dans kan aanleren
of bijvoorbeeld het in de wind zetten (kruien) van een
molen. Dit laatste spel maakt gebruik van de bewegingssensor in de Kinect zodat je ook daadwerkelijk de
bewegingen kan uitvoeren. De speler krijgt feedback of
een beweging goed wordt uitgevoerd en wint hiervoor
punten en awards.
Uit de kwalitatieve resultaten bleek dat het spel leerzaam
was. Enkele reacties van spelers:
“Ja, ik heb zeker wat geleerd, waaronder een aantal
recepten. Met name de informatie over Spanje was nuttig…Het was zeker een leerzame tijd”
“Ik ben nieuwe feiten te weten gekomen over de historie
van de drie landen…Je hebt geen computerervaring
nodig om het spel te kunnen spelen. Je drukt gewoon
op de knoppen van de afstandbediening”
Sommige deelnemers hadden wel eventjes tijd nodig
om zich het spel aan te leren, maar uiteindelijk genoten
ze van het spelen: “In het begin voelde ik mij een beetje
onhandig, maar de tweede er derde keer lukt het wel en
is het spel makkelijker te gebruiken. Als je een antwoord
goed hebt, voel je je blij.”

Quiz over Bilbao

Het bereiden van mosselen tijdens de kookcursus

Danscursus: Griekse dans

In het spel opgaan
Henk Herman Nap besluit: “Natuurlijk leert het team ook
van de opmerkingen van spelers. Het LEAGE spel kan nog
zeker verbeterd worden, waaronder de snelheid waarmee
de informatie over de landen wordt gepresenteerd. Zo
zei een van de deelnemers: “Het tempo was heel hoog,
te hoog. Het ontwerp zag er wel mooi uit…”
Uit de experimentele sessies bleek dat de gebruikersvriendelijkheid (usability) voor LEAGE op de Digitale TV (STB)
en de Kinect hoog was (zie figuur
rechts). De gebruikersvriendelijkheid was voor de deelnemers in de
drie landen boven het midden van
de schaal en zelfs voor Nederland
en Griekenland zeer hoog (tegen
het maximum van de schaal aan: 7).”

Interessant om te melden is dat
‘Immersion’, ofwel het volledig
geabsorbeerd worden door het
spel waardoor je alles om je heen
vergeet, ook hoger was dan het
midden van de schaal (zie figuur
links). Dit terwijl het een een-

27

voudig spel betreft dat nog doorontwikkeld moet worden en niet
uitblinkt in hoge kwaliteit graphics
en sounds. Schijnbaar was de inhoud en het verhaal voldoende om
ervoor te zorgen dat de deelnemers volledig in het spel opgingen.
Al met al kan geconcludeerd worden uit de evaluatiestudies dat de
gebruikersvriendelijkheid van de
spelmenu’s en bediening hoog
was en dat de spelervaring zeer
positief was; het was leuk om te
spelen, het gaf voldoening en genoeg uitdaging. Het uiteindelijke doel van het project
was behaald: het leveren van een vergelijkbare gebruikersvriendelijkheid en spelervaring tussen verschillende
landen en producten (Kinect digitale TV) en het leveren
van een leerervaring voor oudere Europeanen. Smart
Homes en de partners gaan nu het spel doorontwikkelen en optimaliseren.
Interesse in deelname of verdere informatie:
neem contact op met Henk Herman Nap
(h.h.nap@smart-homes.nl).

Literatuur

Nap, H.H. (2011). Serious Gaming.
Smart Homes Magazine, 3, 20-22.
Nap, H.H., Facal, D., Lozar-Manfreda, K. (2012).
Play for life: the leage game.
AAL Forum Proceedings 2012.
Diaz-Orueta, U., Facal, D., Nap, H.H., Ranga, M-M.
(2012). What is the key for older people to show
interest in playing digital learning games? Initial
qualitative findings from the LEAGE project on a
multicultural European sample.
Games for Health Journal, 1(2), 115-123.
Van Uden et al. (2013). Play On: Serious Gaming for
Future Seniors.
Interview: Henk Herman Nap. Stichting Toekomstbeeld der Techniek, STT 76, 52-54.
Nap, H. H., Diaz-Orueta, U. (2013). Rehabilitation
Gaming. In S. Arnab, I. Dunwell, K. Debattista (Eds.),
Serious Games for Healthcare: Applications and
Implications (pp. 50-75).
Hershey, PA: Medical Information Science Reference.
doi:10.4018/978-1-4666-1903-6.ch003

Meer comfort en
woonplezier. Ervaren?

Albert Plesmanstraat 38 - Barneveld - t 0342 42 51 51
info@leertouwer.nl - www.leertouwer.nl - twitter @leertouwerbv
WONEN


WERKEN

ZORG

INDUSTRIE

susan verheij

Technieken en risico’s in langdurige zorg
Onlangs verscheen het RIVM-rapport ‘Domotica
in de langdurige zorg - Inventarisatie van technieken en risico’s. Het rapport kan beschouwd
worden als een handreiking voor risicobeheersing door zorgaanbieders’.
Zorg en signalering op afstand met behulp van
technologie kan bijdragen aan betere zorg voor
thuiswonende ouderen en mensen in zorginstellingen. Om de voordelen van dit soort technologie op een verantwoorde wijze te kunnen
benutten, beveelt het RIVM zorginstellingen
aan een duidelijke visie te formuleren over de
inzet van domotica in het zorgproces. Het is
belangrijk dat zorginstellingen een risicoanalyse maken en waar nodig beheersmaatregelen
invoeren. Het rapport is een handreiking voor
inzet van domotica in de zorg. Het RIVM is het
rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu.

Zorgdomotica omvatten de toepassing van
sensoren en communicatietechnologie in de
woning of andere verblijfsruimte ter ondersteuning van de zorg aan de cliënt. Het bekendst is
de alarmknop die een persoon bij zich draagt
en waarmee in geval van nood een hulpverlener of mantelzorger gealarmeerd kan worden.
Verder zijn er sensoren beschikbaar die bij een
bepaalde gebeurtenis - zoals uit bed stappen,
vallen, het verlaten van de woning - een signaal
naar de zorgmedewerkers sturen, eventueel
met beeld en geluid. Recent zijn de intelligente
systemen die pas een signaal geven als de
gedragingen van de cliënt afwijken van wat
voor de betreffende persoon gebruikelijk is.
Een systeem kan dus een patroon herkennen.
Dergelijke systemen zorgen voor eenzelfde
niveau van veiligheid, gecombineerd met een
geringere inbreuk op de privacy.
De ondersteunende technologieën die worden
gebruikt voor alledaagse verrichtingen door
mensen met ernstige lichamelijke beperkingen

vergroten de zelfredzaamheid en daarmee de
kwaliteit van leven. Vaak gebeurt dat in de
vorm van speciale afstandsbedieningen.
Met het invoeren van domotica wordt vertrouwd op een systeem van ‘zorg op afstand’.
Fysieke verzorging en verpleging kunnen
echter niet met behulp van domotica worden
verleend. Domoticatoepassingen kunnen dus
slechts een deel van de zorg vervangen. En kunnen een aanvulling vormen op bestaande zorg.
Cliëntgerichte zorgvisie
De Kwaliteitswet zorginstellingen geeft
in hoofdlijnen de kaders voor de kwaliteitsborging van de zorgprocessen in het
algemeen, dus ook voor de zorgprocessen waarin domotica worden toegepast.
De zorginstelling moet verantwoorde zorg
bieden.
Het rapport concludeert onder andere dat verantwoord gebruik van domotica begint met
een cliëntgerichte zorgvisie. En heel belangrijk:
hoe daarmee het leven van de cliënten wordt
verbeterd. Het gebruik van domotica vraagt
om een inschatting van de lichamelijke en verstandelijke mogelijkheden en beperkingen
(assessment) van de individuele cliënt, om vast
te stellen of een bepaalde toepassing geschikt
is voor deze persoon.
Het gebruik van domotica moet in het zorgleefplan vastgelegd worden en moet periodiek
geëvalueerd worden. Elk van de drie actoren
technologie, cliënt, zorgorganisatie in het zorgproces dat wordt ondersteund met domotica
kan falen, waardoor de zorg niet of niet tijdig
wordt geleverd. Let wel, dat gebeurt zonder
domotica ook niet altijd op de juiste wijze!
geen universele risicoanalyse
Dit niet of niet tijdig leveren van zorg kan
ongemak, letsel of zelfs overlijden tot gevolg
hebben. De toepassing van domotica moet

daarom ingebed zijn in een systeem voor
risicomanagement, waarvan de risicoanalyse
een belangrijk onderdeel vormt.
Er bestaat geen universele risicoanalyse.
Een risicoanalyse kan alleen van toepassing
zijn voor een specifieke organisatie, met haar
eigen domoticasystemen, medewerkers, cliëntenbestand, cultuur en zorgproces.
Er bestaan richtlijnen en normen voor het
gestructureerd uitvoeren van een risicoanalyse, die in principe alle bruikbaar zijn voor
het risicomanagement rondom de inzet van
domotica. Zorgorganisaties die aanvangen
met het opzetten van een systeem voor risicomanagement van de zorgprocessen, doen
er goed aan dit onder begeleiding van een
specialist te doen.
De literatuur, de IGZ-incidentendatabase en
de gesprekspartners in interviews leverden
veel voorbeelden van risico’s, mogelijke gevolgen van de risico’s en de beheersmaatregelen
die getroffen kunnen worden om de risico’s
weg te nemen of de gevolgen er van tot een
acceptabel niveau te beperken.
Risicomanagement vergt wel de inzet van alle
medewerkers in de organisatie en het management. Gezien de complexiteit van de materie en
de continue aandacht die risicomanagement
vraagt, is het raadzaam om de verantwoordelijkheid voor het coördineren en sturen van
de activiteiten duidelijk bij bepaalde functies
neer te leggen.
Verder is een bedrijfscultuur noodzakelijk
waarin knelpunten in het zorgproces, irritaties, suggesties, incidenten en bijna-incidenten
open door de zorgmedewerkers besproken
kunnen worden, zodat er organisatie-breed
van geleerd wordt. En niet onbelangrijk; zodat
er actief aanpassing van beleid plaatsvindt
en mogelijk zelfs gekozen wordt voor andere
domoticatoepassingen.


29

smart homes magazine Reportage
Rick van de Weg

Verplichtingen en stimuli in toekomstige energiesector


Op het tweede, jaarlijkse Erasmus Energy Forum in Rotterdam van vrijdag 21 juni 2013 is er door
topvertegenwoordigers van internationale bedrijven, universiteiten en overheid gesproken over
verplichtingen en stimuli om nieuwe energietechnologieën op de markt te brengen. Het Forum werd
georganiseerd door het Erasmus Centre for Future Energy Business. Dit Centre is verbonden aan de
Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM) en is een van de kanalen dat RSM onderzoek
toegankelijk maakt voor het bedrijfsleven.

W

etenschappelijk directeur Prof. Dr. Wolf
Ketter deed het openingswoord. “Tegen
2050 hebben we acht keer de bronnen
van één planeet aarde nodig. En aangezien we die echt niet hebben, moeten we ons gedrag
veranderen,” zei Dr. Ketter tegen een publiek van 140
mensen bestaande uit vertegenwoordigers van zowel
de academische en zakelijke wereld als overheidsinstellingen. “Voor velen is dit onontgonnen gebied en is het

voor de energiesector en de universiteiten onmogelijk
om de uitdagingen alleen aan te gaan” stelde hij.
Experts lieten zien dat gedragsverandering gerealiseerd
kan worden via het ‘slimme’ elektrische net, dat vraag en
aanbod coördineert, waaronder hernieuwbare energie.
Het bestaat al in de vorm van een computersimulatie
als de Powertac Power Trading Agent. Maar om het in
de praktijk te laten werken, moeten consumenten hun

gedrag veranderen en moeten producenten hen daartoe
aanzetten. Daarnaast zijn er een duidelijke, lange termijn
kader en stabiele visie voor de toekomst nodig op het
niveau van overheid en gemeenten. Of liever nog op
het niveau van continenten. Het publiek werd er tijdens
de presentaties aan herinnerd dat klimaatverandering
zich al op het punt bevindt waar het onomkeerbaar is.
Gedragsprikkels
We kunnen onze eigen CO2-emissies verminderen en evoertuigen gebruiken, zonder drastische wijzigingen in
onze levensstijl, was de boodschap. Slimme meters helpen bij het reduceren van de kosten en het bevorderen
van gedragsprikkels. De op de toekomst gerichte Britse
energiesector pakt de uitdagingen aan met gevarieerd
succes: die ideeën kunnen de blauwdruk voor de rest
van de sector worden. Maar die sector ‘kijkt momenteel
naar de verkeerde prikkels voor verandering en kanaliseert investeringen verkeerd,’ aldus Volker Beckers. Hij
is als expert verbonden aan de Britse belastingdienst en
tevens non-executive director bij Elexon Ltd, dat een centrale rol speelt bij de elektriciteits-groothandelsmarkt.
Bij zijn presentatie kon hij ook putten uit zijn ervaring
als voormalig Group Chief Executive van RWE npower.

Tijdens zijn voordracht bepleitte hij een pan-Europees
energiebeleid, maar hij gaf aan te twijfelen aan de politieke wil en hij bekritiseerde het huidige investeringsbeleid. Beckers stelde een interessante vraag: “Wat heeft
de energiesector voor ons gedaan?” Sinds de discussie
over de hervormingen van de elektriciteitsmarkt is er
geen enkel groot project meer voorgesteld. Mensen zijn
sceptisch geworden over wat het betekent om afhankelijk te zijn van capaciteitsmarkten. Hij refereerde aan de
60% verlaging van CO2 uitstoot die behaald kan worden
zonder aan comfort in te boeten, maar hij voegde daaraan toe dat decarbonisatie niet kan worden gerealiseerd
met de huidige technologie.
“Slimme meters zijn incompatibel met capaciteitsmarkten” stelde hij. “Slimme meters zijn ontworpen om gedrag te veranderen, en er bestaat niet zoiets als slimme
energie. Maar als slimme meters betaalbaar worden en
de energiefactuur drastisch vermindert, dan is dat een
aansporing tot gedragsverandering. Hij wees ter tot slot
op dat slimme meters leiden tot het beter in de gaten
houden van energieconsumptie voor diegenen die meer
dan 10% of meer van hun beschikbare inkomen aan
energiekosten moeten besteden. “Wat je ook verandert,
doe het stapsgewijs” zei hij tot slot. “We dienen energieopwekkende huishoudens te belonen.”
Twee unieke panels van experts beantwoordden vragen
die de aanwezigen stelden over cyberveiligheid, normen
en regelgevende infrastructuur, ‘prosumers’ en over
slimme netwerken in ontwikkelingslanden. Daarnaast

gingen de panelleden van het eerste panel in op de vraag
hoe CO2-emissies te verminderen zonder te wachten
op overheden om de juiste weg te wijzen. Het tweede
panel bediscussieerde de haalbaarheid van intelligente
thuistechnologie en de opkomende crossover tussen
elektriciteit-aanbieders en telecombedrijven voor de
IT-infrastructuur voor slimme meters en energienetten.
De middagsessie ging over de technische en zakelijke
relaties tussen klant en ecosysteem. Elektriciteit is om
fysieke redenen moeilijk op te slaan, dus moet de vraag
het aanbod volgen en is de technologie nodig voor de
regeling ervan. Uit de discussie kwam naar voren dat
de Europese markt van end-to-end, van groothandel
tot detailhandel, transparant moet worden.
Ook de te overbruggen afstanden tussen opwekking en
gebruik van energie vormen een uitdaging. Dat geldt
eveneens voor het in evenwicht houden van vraag en
aanbod en het vinden van effectieve manieren om alle
stakeholders te stimuleren mee te werken aan nieuwe
initiatieven. De opgestelde normen en een sterk platform
zijn nodig voordat het open, slimme netwerk met meerdere tenants en services werkelijkheid wordt, maar dit
kan gestimuleerd worden door de groei in het gebruik
van persoonlijke digitale diensten, zoals smartphones
en tablets. Het proces moet helemaal ‘back to basic’ en
het systeem moet opnieuw uitgevonden worden, wat
onmogelijk is zonder intensieve samenwerking.
Een volledig verslag van het Erasmus Energy Forum
2013 is te vinden op www.rsm.nl/energyforum.
Het volgende Erasmus Energy Forum staat gepland
voor de lente van 2014. Wilt u op de hoogte gehouden worden over dit Forum, kunt u een e-mail sturen
naar energy@rsm.nl.

31

smart homes magazine Partnerreportage Verkerk Groep
Yvonne van der Ven en Theo Wubbolts

Al 90 jaar bron van spanning,
stroom van inspiratie
Vestiging Zwijndrecht

De Verkerk Groep viert dit jaar haar 90-jarig bestaan. Reden voor Smart Homes Magazine om op bezoek
te gaan bij het in Zwijndrecht en Hoevelaken gevestigde familiebedrijf en Smart Homes partner van het
eerste uur. Bij binnenkomst lezen we in de Verkerk Vision, het jaarlijkse bedrijfsmagazine: “Als directieteam zijn we ontzettend trots dat het bedrijf het al 90 jaar volhoudt, met veel dank en waardering aan
onze medewerkers van vandaag, maar zeker ook aan de oud-medewerkers van vroeger, die dit prachtige
bedrijf mee hebben opgebouwd tot wat het nu is.”, aldus directeur Peter Schneiders.

H

et is dan ook juist de aandacht die gegeven
wordt aan de oud-medewerkers welke een
mooie aanleiding vormt voor de opening
van het gesprek met Martin Wervenbos, Manager van Verkerk Service Systemen (VSS), Ruud Kuipers,
Hoofd Verkoop en Stephan Jongbloed, Marketing
Communicatie.
In een ontspannen sfeer steekt Martin Wervenbos
enthousiast van wal: “Trouw en vertrouwen zijn twee

wezenlijke eigenschappen in ons bedrijfs-DNA. Beide
begrippen lopen als een rode draad door het bedrijf.
Ondanks het huidige economische klimaat, laten wij
onze klanten nooit in de steek. Dit wordt door onze
klantenkring gewaardeerd en die zijn dan ook zeer trouw
naar ons toe.”
Verkerk Service Systemen (VSS) houdt zich als onderdeel
van de Verkerk Groep bezig met de ontwikkeling, productie, levering, het in bedrijf stellen en onderhoud van

Martin Wervenbos

intelligente verpleegroepsystemen voor zowel intramurale als extramurale zorg in woonzorgcentra, verpleeghuizen, ziekenhuizen en thuiszorg in heel Nederland.
VSS functioneert als system integrator binnen de zorg
met behulp van moderne en bewezen technieken. Door
continu te investeren in kennis en ontwikkelingen lukt
het VSS om marktgericht en innovatief te blijven en
met een eigen RD afdeling is een idee naar realisatie
snel gemaakt.
Stabiel
Binnen de Verkerk Groep is een vijftal business units
actief waarvan Verkerk Service Systemen al bijna 30
jaar er één van is. De Verkerk Groep adviseert, ontwerpt,
realiseert, onderhoudt en beheert duurzame elektrotechnische installaties waarbij utiliteit, industrie en de
gezondheidszorg belangrijke marktsegmenten vormen.
Wervenbos vervolgt: “Natuurlijk merken wij de gevolgen
van de crisis. VSS, met 90 medewerkers, is gelukkig stabiel, maar doordat er weinig tot niets gebouwd wordt,
denk daarbij aan de utiliteitsbouw, merken wij daar als
Verkerk Groep breed vanzelfsprekend wel het een en

Verpleeggroepsysteem VSS•SPT

Ruud Kuipers

ander van. Toch houden we met de vijf business units
elkaar redelijk goed in balans en kan waar nodig geschoven worden met mankrachten. Het personeelsbestand
blijft dan ook stabiel op zo’n 340 medewerkers.
Ruud Kuipers vult daar bij aan: “Er is nog wel werk te vinden, maar voor mij mag de crisis voorbij zijn. Nieuwbouw
is uiteraard veel mooier voor ons, want in bestaande
gebouwen en complexen moet je namelijk altijd veel
passen en meten. Vanaf de tekentafel bouw je ook aan
een beter op elkaar afgestemd geheel. Veel, met name,
zorginstellingen weten ook niet wat de toekomst zal
brengen en zijn dus zoekende.”

•

VSS SPT
Het begrip trouw vinden we overigens ook terug in het
partnerschap van de Verkerk Groep met de Stichting
Smart Homes. Wervenbos: “Ik geloof dat wij een van de
eerste, toch zeker een van de eerste drie bedrijven waren
die de Stichting vanaf het begin hebben ondersteund.
VSS heeft van meet af aan het belang gezien van dit
initiatief van Ad van Berlo om gezamenlijk de markt te
bedienen. Natuurlijk enerzijds door de ondersteu-

Thuiszorgoplossing VSS PC Touch


33

Smart Homes Magazine - September 2013

Smart Homes Magazine - September 2013

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (7)

Semelhante a Smart Homes Magazine - September 2013

Semelhante a Smart Homes Magazine - September 2013 (20)

Mais de Smart Homes

Mais de Smart Homes (14)

Smart Homes Magazine - September 2013