Presentación que aporta unha visión xeral dos pobos asentados na Península Ibérica antes da chegada de Roma e da cultura castrexa do noroeste peninsular en particular.

1. OS POBOS PRERROMANOS DA
PENÍNSULA IBÉRICA
SERGIO FOLGUEIRA ARIAS
1º ESO (CIENCIAS SOCIAIS)

2. Mentres en Grecia nacía a
democracia e a filosofía ou
se construía o Partenón...
que acontecía na Península
Ibérica?

3. 1. A CHEGADA DOS INDOEUROPEOS
●Quen eran os
indoeuropeos?
● O termo indoeuropeo
naceu como un
concepto filolóxico,
cando se comezou a
ver que un gran
conxunto de linguas
desde a India até
Europa tiñan moitos
elementos comúns
entre elas.
● Aparacerían arredor
do ano 4.000 A.C. na
zona cercana aos
mares Negro e
Caspio.
Mapa das linguas indoeuropeas

4. AS LINGUAS
INDOEUROPEAS

5. Expansión indoeuropea

6. Como vivían os
indoeuropeos?
● Sabemos pouco dos seus modos de vida.
● Practicaban a agricultura e a gandería.
● Coñecían a roda e o carro.
● Domesticaban aos cabalos.
● Coñecían a metalurxia do ferro.
● Incineraban aos seus mortos e soterraban
os restos dentro dunhas furnas cun enxoval.

7. Cando chegaron os indoeuropeos á
Península Ibérica?
● Chegan en diversas vagas:
● A primeira arredor do
século X/IX a.C. na zona
de Cataluña.
● A segunda prodúcese no
s. VIII a.C. coa migración
dos grupos denominados
celtas, que se asentan no
norte, centro e oeste da
Península.
● Non substitúen ás
poboacións previas, senón
que se misturan con elas.

8. 2. AS COLONIZACIÓNS DOS POBOS DO
MEDITERRÁNEO ORIENTAL
● Chegan:
● Gregos
● Fenicios
● Cartaxineses
● Fundan colonias
comerciais e de
poboamento.
● O seu contacto
cos pobos do sur e
leste da Península
está na orixe da
cultura dos iberos.

9. E EN GALIZA?
● No noso país habitaba un pobo de
orixe céltico, os galaicos.
● A Galiza non chegaron as
colonizacións gregas e fenicias, pero
isto non significou que non existiran os
contactos.
● Polas nosas costas pasaba unha das
rutas do estaño, que subministraban
este material, imprescindíbel para a
aleación do bronce.
● Un exemplo da influencia fenicia foi a
introdución da metalurxia do ferro.

10. A CULTURA CASTREXA
- Denomínase cultura
castrexa ao conxunto de
manifestacións culturais
do noroeste da Península
Ibérica entre os séculos
IX/VIII a.C. e o I d.C.
- A súa característica máis
significativa é que vivían
nuns poboados
fortificados denominados
castros, que lle dan o seu
nome a esta cultura.

11. LOCALIZACIÓN
Cultura
Castrexa
As características desta cultura localízanse nunha área que
comprende a Galiza actual e que se prolonga cara o Occidente de
Asturias polo norte e cara o río Douro (norte de Portugal) polo sur.

12. COMO
RECOÑECEMOS
UN CASTRO?
Polos restos arqueolóxicos
Murallas, vivendas, pezas
cerámicas, metalúrxicas...
A toponimia
Castro, Castriño, Castrillón,
Croa, Cidá, Cibidá...
Polo folclore
Lendas de mouros,
mulleres encantadas, tesouros...

13. Entre os castros máis
coñecidos podemos citar...
- Baroña (Porto do Son)
- Santa Tegra (A Guarda)
- Viladonga (Castro de Rei)
- San Cibrán de Lás (San Amaro)
- Elviña (A Coruña)
- Castromao (Celanova)
Pero estes son só algúns, pois o país
está cheo de castros. As últimas
estimacións falan de entre 2.000 e
5.000.
Coñeces algún no teu concello?

14. O hábitat, representado polo castro,
é o seu elemento máis
característico. Pero... que é un
castro?
É un poboado, de planta xeralmente redondeada, fortificado por
muralla/s, foxo/s e parapeto/s en disposición concéntrica e pola
ubicación en áreas de fácil defensa coma outeiros, aínda que
tamén se atopan en chairas.
No interior da área defendida distribúense as construcións
domésticas.
Segundo o seu emprazamento poden ser castros costeiros (en
pequenas penínsulas) ou de interior (en outeiros, ladeiras ou
chairas). Para a súa ubicación tamén é importante a existencia de
terreos de cultivo e auga.

16. O castro de Baroña (Porto
do Son) ubícase nunha
pequena península para
mellorar a súa defensa

17. Fortificacións
Vivendas
Castro de San Cibrán de Lás (San Amaro, Ourense)

18. Como son as vivendas?
-Sitúanse no interior do castro.
-Plante redondeada, cun diámetro de
entre tres e seis metros.
-Poden contar cun vestíbulo.
-Por influencia romana adoptaron formas
cuadrangulares.
-No interior das casas está o fogar.
-As cubertas eran de tipo vexetal
recubertas con barro.
-Sobre os muros de pedra abríanse as
portas.
-Non contamos practicamente con elementos arquitectónicos de carácter ritual
(templos e necrópoles) nin tampouco con construcións públicas (palacios, lugares de
reunión ou para espectáculos).

20. Reconstrución dunha vivenda
castrexa no castro de Santa Tegra

21. As formas arquitectónicas perduran
a través do tempo, coma nesta palloza
do Cebreiro (comarca dos Ancares, Lugo)

22. A ECONOMÍA: DE QUE VIVÍAN?
• Agricultura: cultivaban cereais (trigo, millo miúdo, cebada),
leguminosas (fabas, chícharos), verzas, nabos...
• Gandería: vacas, cabalos, ovellas, cabras, porcos e aves de
curral.
• Caza, pesca, marisqueo, recollida de froitos.
• Minaría do cobre, estaño, ferro ou chumbo.
• Elaboraban os útiles necesarios para a vida diaria→ Artesanía
(cerámica, ourivería).
• O máis probábel é que non coñeceran a moeda, polo que
practicaban o troco.
• Tampouco coñecían a escritura.

23. A SOCIEDADE CASTREXA
- Os castros estaban repartidos
polo territorio.
- Cada castro estaba habitado por
un conxunto de familias, e eran
independentes do resto dos
castros.
- Un conxunto de castros, co seu
territorio circundante, podía
constituír un populus ou tribo.
- Entre os distintos castros existían
relacións, pero non formaban parte
dunha unidade política superior, un
Estado.
- As mulleres non se atopaban nunha situación moi desvantaxosa fronte
os homes, pero todo parece indicar que estas sociedades eran rexidas
por unha caste militar masculina.

24. Guerreiros castrexos de
Lesenho (Portugal)
Cabeza de guerreiro de
Rubiás (Bande)

25. Torso de guerreiro de
Armeá (Allariz)

26. A RELIXIOSIDADE CASTREXA
- Temos moi poucos datos sobre as súas crenzas, na
meirande parte dos casos a través de autores romanos.
- Parecen compartir moitas das características da
relixiosidade doutros pobos celtas de Europa.
- Eran politeístas. Algúns dos seus deuses tiñan carácter
local, mentres outros eran xerais.
- Semella que adoraban forzas relacionadas con
elementos da natureza, como a auga, as montañas ou as
árbores.