businessplan Igitur totaal def

Businessplan Igitur 2006-2011
Utrecht Publishing & Archiving Services
Universiteitsbibliotheek Utrecht
Saskia Franken, 5 oktober 2006

Businessplan Igitur interne versie 2
Inhoudsopgave
1. Samenvatting…………………………………………………………. 3
2. Het businessplan………………………………………………………. 5
2.1. Aanleiding
2.2. Doel
2.3. Doelgroep
3. Introductie Igitur………………………………………………………… 6
3.1. Ontstaan ……………………………………………………. 6
3.2. Missie in 2004 ……………………………………………… 6
3.3. Feiten en cijfers …………………………………………….. 6
3.4. Doelgroep …………………………………………………... 7
3.5. Beschrijving van de huidige producten en diensten………… 7
3.6. Huidige bedrijfsvoering……………………………………... 8
3.7. Samenvatting ……………………………………………….. 9
4. Analyse…………………………………………………………………. 10
4.1 Trends en ontwikkelingen …………………………………. 10
4.2 Concurrentie-analyse……………………………………….. 12
4.3 Behoefteverkenning …………………………………….…. 13
4.4 Meest kansrijke klantsegmenten …………………………… 13
4.5 Interne analyse ……………………………………………... 14
4.6 Conclusies ………………………..………………………… 15
5. Toekomstbeeld Igitur 2011…………………………………………….. 17
5.1. Toekomstbeeld: missie en visie ……………………………. 17
5.2 Toekomstbeeld: producten en diensten ……………………. 18
6. Thema’s, doelen en strategieën…………………………………………. 20
6.1. Thema 1: interne ontwikkeling............................................... 20
6.2 Thema 2: archiving services………………………………... 21
6.3 Thema 3: publishing services……………………………….. 22
6.4 Thema 4: verkenning rol Igitur in Partner ………………….. 24
6.5 Thema 5: partnering (ook internationaal)…………………… 24
7. Globaal operationeel plan ………………………………………………. 26
8. Financiële consequenties………………………………………………… 27
8.1 Huidige financiële situatie …………………………………... 27
8.2 Kosten van groei……………………………………………... 28
Dankwoord ……………………………………………………….. 29
Bijlage 1 Plan van aanpak (standlijnenoverzicht)……………… 30
2

1. Samenvatting
Igitur Publishing & Archiving Services, de unit ondersteuning elektronisch publiceren van de
Universiteitsbibliotheek Utrecht, is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een volwaardig
onderdeel van de bibliotheekdienstverlening. Deze groei is min of meer spontaan, zonder
vooropgezet plan ontstaan. Nu is behoefte aan professionalisering en vooral het aanbrengen
van een duidelijke focus.
Igitur biedt twee onderscheiden soorten services aan: de archiving services (het digitaal
wetenschappelijk archief) en de publishing services (de tijdschriften, e-books). Waar de
archiving services aansluiten bij de meer traditionele bibliotheekdienstverlening en dus ook
uit het reguliere budget van de UBU gefinancierd worden, begeeft Igitur zich met de
publishing services in de richting van een commerciële onderneming, in zoverre dat de
publishing services minimaal kostendekkend zullen moeten zijn, maar liefst wat geld in het
laatje moeten brengen. Op dit moment is dat laatste echter nog onvoldoende het geval.
In het kader van dit businessplan is een interne analyse en een analyse van de omgeving
uitgevoerd.
Uit de externe analyse kan de conclusie getrokken worden dat Igitur actiever zal moeten
inspelen op de nieuwe rol van de bibliotheek in onderwijs en onderzoek (partner in science)
en zal moeten bijdragen aan het inrichten van een geïntegreerde, gevalideerde informatie-
omgeving. Igitur zal daarbij het belang van het verbeteren van de toegang tot
wetenschappelijk informatie (onder meer het toepassen van de richtlijnen van de open access
beweging) moeten benadrukken. Een belangrijk aspect hierbij is ook het volume van Igitur.
Enerzijds zal Igitur moeten groeien om haar boodschap goed uit te kunnen dragen, anderzijds
zal een groter en professioneler Igitur de boodschap ook gemakkelijker uit kunnen dragen.
Uit de interne analyse doet zich het beeld voor van een spontaan gegroeide unit met een
gevarieerd en gewaardeerd aanbod aan producten en diensten, met een redelijk stabiele
financiële situatie (alhoewel de publishing services nog niet kostendekkend zijn), met een
gedegen, maar niet opschaalbare infrastructuur en (vooral) een gebrek aan acquisitie-
slagkracht.
Belangrijk is dat Igitur de komende 5 jaar haar diensten meer gaat afstemmen op de
academische partner (partner in science), dat de producten en diensten van Igitur beter
zichtbaar worden en dat het Igitur Archief verder groeit, vooral in volume (dataniveau), maar
ook door het aanbieden van diensten (dienstenniveau). Verder is vastgesteld dat Igitur alle
niet-kern activiteiten en specialistische activiteiten zoveel mogelijk zal uitbesteden.
De strategische uitgangspunten, de klantgroepen, de producten en services en de expertise van
Igitur blijven de komende 5 jaar grotendeels hetzelfde, wat verandert is m.n. de rol van Igitur.
Igitur moet een actieve, adviserende rol gaan vervullen ten aanzien van kennisdisseminatie.
In de nieuwe missie van Igitur komt die pro-actieve, sparrende rol tot uiting:
“Igitur ondersteunt wetenschappers, onderzoeksorganisaties en wetenschappelijke
communities bij het bepalen van de voor hun onderzoek optimale publicatiestrategie en
realiseert samen met de klant totaaloplossingen op het gebied van (elektronische)
publicaties.”
3

Concreet betekent dit dat Igitur zich de komende 5 jaar met de volgende thema’s gaat
bezighouden:
1. Efficiëntere bedrijfsvoering en creëren van acquisitie slagkracht
Om te kunnen groeien is een efficiëntere bedrijfsvoering en een opschaalbare infrastructuur
een harde voorwaarde. De technische infrastructuur en de werkprocessen dienen zodanig
georganiseerd/ingericht te worden dat Igitur de ruimte krijgt om gestandaardiseerde
oplossingen aan te bieden die daarnaast toch de klant het gevoel geven dat er maatwerk
geleverd wordt. Hoewel niet het meest strategische thema, staat dit thema daarom toch op de
eerste plaats. Het is ook het thema waar in 2006/7 het accent op zal liggen.
Thema 2: Archiving services: accent op volume en dienstenontwikkeling
Hiervoor is al een goede basis gelegd: dit is een kwestie van voortgaan op de reeds ingeslagen
weg. Het streven (en de verwachting) is dat in 2011 90% van de jaarlijkse wetenschappelijke
output in het Igitur Archief belandt. Daarnaast zal meer aandacht aan dienstenontwikkeling
besteed worden. Dit is het eerste van de twee kernthema’s voor Igitur de komende 5 jaar.
Thema 3: Publishing services: sparringpartner inzake kennisdisseminatie
Igitur wil groeien met publishing services en streeft naar een verantwoord businessmodel voor
elektronisch publiceren, waarbij optimale toegankelijkheid van de wetenschappelijke
informatie het uitgangspunt is. In de beginfase van nieuwe onderzoeksinitiatieven wil Igitur
een strategische sparringpartner voor de klant zijn. De feitelijke groei (naar 25 tijdschriften in
2011) zal plaatsvinden vanaf 2008, wanneer de infrastructuur en de acquisitie-slagkracht op
orde zijn en de propositie helder is. Dit is het tweede van de twee kernthema’s.
Thema 4: Verkenning rol van Igitur in PARTNER
In dit strategische programma van de UBU (2006-2009), dat zich richt op het inrichten van
Virtuele Kenniscentra, zal Igitur een met name faciliterende rol spelen. Dit is een aanpalend
thema.
Thema 5: Partnering (ook internationaal)
Igitur heeft als kleine speler op de markt baat bij samenwerking. In het begin van de
planperiode zal Igitur onderzoek doen naar partnering. Als de criteria voor samenwerking
duidelijk zijn, zal Igitur onderzoeken welke nationale of internationale organisaties voor
samenwerking in aanmerking komen en contacten leggen. Ook dit is een aanpalend thema.
4

2. Het businessplan
2.1 Aanleiding
Igitur, Utrecht Publishing & Archiving Services, de unit ondersteuning elektronisch
publiceren van de Universiteitsbibliotheek Utrecht is van start gegaan in januari 2004. In de
afgelopen 2 jaar is de dienstverlening uitgebouwd en is tevens het aantal producten uitgebreid.
Nu is er behoefte aan reflectie en herpositionering.
2.2 Het doel
Het doel van dit businessplan is om een beeld te schetsen hoe Igitur er over 5 jaar uit zal zien.
In dit toekomstbeeld staan de volgende zaken vast:
- in het businessmodel voor publishing services staat het verbeteren van de
toegankelijkheid van wetenschappelijke informatie centraal 1
Het business model van
(nieuwe) publishing initiatieven moet minimaal kostendekkend zijn;
- wat betreft de archiving services ligt het accent op volume. Over 5 jaar moet het
aanleveren aan het Igitur Archief voor de onderdelen van de UU ‘going concern’
geworden zijn.
2.3 De doelgroep
Dit plan is met name geschreven om de strategie van Igitur en de UBU inzake elektronisch
publiceren te bepalen. Het plan kan dienen als input voor het strategisch beleid van de UBU
en voor de jaarplannen van de sectoren en units van de UBU. Maar bovenal moet het plan
een inspirerend kader bieden voor de toekomst.
1
Vanuit het streven om de toegang tot de wetenschappelijke informatie te verbeteren is de internationale Open
Access beweging binnen de academische wereld ontstaan. Open Access richt zich op vrije toegang tot
wetenschappelijke informatiebronnen, zoals tijdschriftartikelen, boeken, proefschriften en onderliggend
onderzoeksmateriaal. De principes van Open Access (OA) zijn in drie verschillende internationale Declarations
neergelegd: in die van Boedapest (februari 2002), Bethesda Statement on Open Access Publishing (juni 2003)
en Berlin (oktober 2003). Bij Open Access is wezenlijk dat niet meer de lezer (de individuele lezer, maar bijv.
ook de bibliotheken) de kosten van de informatie betaalt (via abonnementen), maar dat de kosten op een andere
manier betaald worden, bijvoorbeeld door de auteurs.
5

3. Introductie Igitur
In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe Igitur vanuit de oorspronkelijke missie de huidige
vorm gekregen heeft.
3.1 Ontstaan
- Eind jaren ’90 van de vorige eeuw is in de Universiteitsbibliotheek Utrecht een aantal
projecten gestart op gebied van elektronisch publiceren. Deze projecten leverden
elektronische producten, zoals elektronische tijdschriften en een database
elektronische proefschriften op.
- Vervolgens is in 2004 Igitur opgericht als de unit ondersteuning elektronisch
publiceren van de gereorganiseerde Universiteitsbibliotheek. Igitur werd
verantwoordelijk voor de reguliere exploitatie van de in de projecten ontwikkelde
elektronische producten. Daarnaast kreeg Igitur de taak om als onderdeel van de
structurele dienstverlening van de UBU het elektronisch publiceren in de Universiteit
Utrecht te ondersteunen en verder te stimuleren.
3.2 Missie van Igitur
De missie van Igitur zoals in 2004 omschreven:
Igitur, Utrecht Publishing and Archiving Services ondersteunt (met name Utrechtse)
wetenschappers bij elektronisch publiceren en wil in meer algemene zin de wetenschappelijke
communicatie bevorderen.
Kernwaarden van Igitur waren vanaf het begin:
- maximale afstemming van de dienstverlening op de wensen van de klant
- Igitur ondersteunt het internationale streven naar een betere toegankelijkheid van
wetenschappelijke informatie
- het Igitur Archief moet de etalage van de onderzoeksresultaten van de UU worden
- Igitur wil innovatief zijn en nieuwe technologische mogelijkheden afstemmen op
klantwensen.
3.3 Feiten en cijfers
De personele bezetting van de unit Igitur is op dit moment 6.3 fte. De omvang van de UBU
is 138,9 fte (bron: jaarverslag 2005)
Producten:
- Het digitaal wetenschappelijk archief van de Universiteit Utrecht (Igitur Archief)
bevat momenteel (1 oktober) bijna 10.000 documenten.
6

- Igitur publiceert 11 elektronische tijdschriften (waarvan nog 1 in ontwikkeling) en 7
publicatiesites (waarvan 2 nog in ontwikkeling). Vijf van de 11 tijdschriften
verschijnen ook nog op papier en worden uitgegeven door kleine uitgeverijen of
(wetenschappelijke) verenigingen. Igitur verzorgt de elektronische versie (co-
publishing). De overige tijdschriften zijn door Igitur opgezet en verschijnen slechts in
digitale vorm.
o Het eerste tijdschrift (IJIC) dateert uit 2000;
o Het tweede (Vetscite) uit 2001. De lezersgroep van IJIC bestaat uit ca. 750
geregistreerde lezers, Vetscite email-alerts worden verstuurd naar ca. 9000
lezers.
o De overige tijdschriften hebben enkele honderden eindgebruikers
- aantal tot nu toe gepubliceerde e-books: 10
3.4 Doelgroep
De algemene doelgroep van Igitur is de academische wereld. Daarbinnen is een onderscheid
te maken tussen
1. wetenschappers (en ook toekomstige wetenschappers cq. studenten) als lezers,
consumenten van de Igitur producten
2. wetenschappers (en ook toekomstige wetenschappers cq. studenten) als auteurs,
leveranciers aan Igitur.
Overigens zijn de aanbieders van publicaties vaak ook de lezers van publicaties: producent en
consument vermengen zich tot “prosumenten”
De consumenten van Igitur zijn in principe alle (toekomstige) wetenschappers, of beter alle
in een wetenschappelijk vakgebied geïnteresseerden, verspreid over de hele wereld.
De belangrijkste markt van Igitur wat betreft de producenten zijn de (toekomstige)
wetenschappers van de Universiteit Utrecht.2
Daarnaast zijn kleine uitgeverijen die hun
elektronische publicatie door Igitur laten verzorgen een belangrijke doelgroep van Igitur.
3.5 Beschrijving van de huidige producten en diensten
De core-business van Igitur is het bieden van publishing (lees: e-publishing) services en
archiving services. Hieronder worden de producten en diensten die Igitur nu biedt kort
beschreven.
A Publishing services
2
Utrecht is de grootste universiteit in het land. De universiteit telt 2.948 fte aan wetenschappelijk personeel,
waaronder 570 hoogleraren en 135 bijzonder hoogleraren. (bron: jaarverslag UU 2004). Jaarlijks vinden er ca.
400 promoties plaats.
7

Bij de publishing services bestaat de doelgroep uit wetenschappers, maar niet uitsluitend
Utrechtse wetenschappers.
1. Elektronische tijdschriften en andere elektronische publicatievormen, bijv.
publicatiesites. Igitur ondersteunt wetenschappers, wetenschappelijke verenigingen en
kleine uitgeverijen bij het opzetten en publiceren van elektronische tijdschriften,
elektronische versies van papieren tijdschriften en andere elektronische
publicatievormen.
2. E-books. Igitur ondersteunt wetenschappers bij het publiceren van e-books.
B Archiving services
De doelgroep hier is de Utrechtse universitaire gemeenschap 3
. Deze dienstverlening wordt
als reguliere dienstverlening van de UBU beschouwd en wordt derhalve gefinancierd uit het
budget van de UBU.
1. het digitaal wetenschappelijk archief (institutional repository) van de UU (Igitur
Archief). Igitur beoogt hierin de (recente) wetenschappelijke output van de UU te
bewaren en te ontsluiten;
2. het scriptie-archief: Igitur biedt Utrechtse studenten de mogelijkheid hun scripties in
dit archief digitaal te publiceren.
C Overige diensten (zowel voor Publishing als voor Archiving services)
1. Druk- en printwerk (printing-on-demand). Als een klant dit wenst, levert Igitur naast
de digitale versie (bijv. van een e-book) ook een geprinte versie. Igitur besteedt het
druk- en printwerk uit aan een drukker;
2. Marketing. Specialistische webmarketing en lezersstatistieken maken deel uit van de
standaard dienstverlening van Igitur. Daarnaast kan Igitur tegen vergoeding ook
gedrukt marketingmateriaal (laten) verzorgen;
3. Tools en techniek: naast het gebruik maken van de publicatieservice van Igitur kan een
klant tegen betaling zelf de beschikking krijgen over de publicatietools en die zelf
gebruiken;
4. Consultancy: bij alle digitale diensten en producten biedt Igitur consultancy aan.
Daarnaast zijn de volgende producten en diensten in ontwikkeling:
1. een service voor het publiceren van conference-proceedings;
2. repositories voor onderzoeksdata;
3. repositories voor leermiddelen.
3.6 De huidige bedrijfsvoering
Formatie
Binnen het Igitur team (6.3 fte) bestaan de volgende functies:
- manager: leiding en bedrijfsvoering, beleid, acquisitie (1.0 fte);
- publishing consultant: klantcontacten, brug tussen klant en ontwikkelaars (1.0 fte);
- marketing medewerker (0,5 fte);
- publishing assistants: productie- en publicatiewerkzaamheden. (2,8 fte);
3
Wel biedt Igitur de infrastructuur en service tegen betaling ook aan klanten buiten de UU (bijvoorbeeld: de
Universiteit voor Humanistiek)
8

- business manager (ondersteuning virtual community): extern gefinancierd (0,5 fte)
- managing editor: extern gefinancierd (0,5 fte).
Verbinding met de UBU
Igitur is een zelfstandige unit binnen de Universiteitsbibliotheek Utrecht (UBU). De UBU wil
een bijdrage leveren aan de doelstelling van de UU (onderwijs, onderzoek en
maatschappelijke dienstverlening) door middel van diensten op het gebied van
wetenschappelijke informatievoorziening. De dienstverlening van Igitur, het bevorderen van
toegang tot wetenschappelijke informatie, past binnen deze missie.
Samen met de Sector Publieksdiensten vormt Igitur de frontoffice van de UBU. Beide
sectoren hebben rechtstreeks contact met de klant en streven naar maximale afstemming van
de diensten op de wensen van de klant.
Huidige partners, afhankelijkheidsrelatie met anderen
- algemeen: Igitur werkt samen met andere onderdelen binnen de UBU, met name met
de sector Innovatie & ontwikkeling (voor development), met de afdeling ICT (voor
beheer en onderhoud), met de afdeling Collectiebeheer (voor duurzame bewaring) en
met de afdeling Informatiebemiddeling en marketing (voor ondersteuning van
acquisitie en voorlichting);
- Igitur besteedt bepaalde specialistische werkzaamheden uit aan commerciële
bedrijven, bijvoorbeeld drukwerk;
- Igitur is afhankelijk van het academische netwerk: bijvoorbeeld van een specifieke
community die een tijdschrift wil opzetten/wil exploiteren, of van
faculteiten/wetenschappers die documenten aanleveren aan het Igitur Archief.
De financiën
Publishing services
Momenteel heeft Igitur te weinig betalende klanten. Elektronisch publiceren is weliswaar
relatief goedkoop, maar er blijft geld nodig, eerst om een nieuw publicatiemedium op te
zetten, later om het te exploiteren. De doelgroep van Igitur is echter niet erg financieel
draagkrachtig. Daarbij komt dat Igitur principieel vindt dat niet de lezer voor de kosten op
moet draaien. De uitdaging is dus om een alternatief businessmodel te vinden. Igitur streeft
ernaar om de publishing services minimaal kostendekkend te kunnen aanbieden.
Archiving services
De bibliotheek ziet de Archiving services als standaard dienstverlening en betaalt de dienst uit
het basisbudget van de bibliotheek. De klant betaalt alleen voor aanvullende en/of specifieke
diensten.
3.7 Samenvatting van de huidige situatie
Igitur is in de afgelopen twee jaar aanmerkelijk gegroeid; het aantal producten en diensten is
toegenomen. De pioniersfase, waarin alles aangepakt en alles uitgeprobeerd werd, is
beëindigd. Inmiddels is behoefte aan professionalisering ontstaan: van de productiemethoden
maar ook van de bedrijfsvoering. Om de volgende fase in te kunnen gaan, die van een
volwassen unit met een duidelijk bestaansrecht in de academische gemeenschap, is vooral
behoefte aan een duidelijke focus voor de toekomst.
9

4. Analyse
Het doel van dit hoofdstuk is enerzijds om via een analyse van de omgeving inzicht te geven
in de kansen en bedreigingen die voor Igitur gelden en anderzijds om via een interne analyse
de sterke en zwakke kanten van Igitur in kaart te brengen. Deze analyse geeft richting aan het
vaststellen van het gewenste toekomstbeeld van Igitur.
4.1 Trends en ontwikkelingen
Veranderingen in onderwijs en onderzoek
- Het gebruik van elektronische technologie in onderwijs en onderzoek groeit en klanten
stellen andere eisen aan de toegang tot informatie.
- In het wetenschappelijk onderzoek wordt samenwerking steeds belangrijker. We zien
een toename van inter- multi- en transdisciplinair onderzoek. Dit creëert een behoefte
aan een nieuwe infrastructuur die deze samenwerkingsverbanden ondersteunt
(collaboraties) en die voorziet in opslag, bewaring en toegankelijkheid van digitale
objecten.
- Bij het wetenschappelijk onderzoek wordt het gebruik van elektronische
zoekstrategieën via zoekmachines en specialistische webdatabases steeds belangrijker.
- Daarnaast ontstaat behoefte aan toegang tot een diversiteit aan bronnen (beelden,
geluid, video, 3d) en nieuwe behoeften t.a.v.de verspreiding van informatie bijv.
hypertext (non-lineaire publicatie), multimedia, databases, simulaties.
- In het onderwijs vervaagt de grens tussen bibliotheek en onderwijs (in
kennisoverdracht, in manier van studeren, contacten met docenten en medestudenten
etc.) De dienstverlening van de UBU moet geïntegreerd worden in primaire processen
van onderwijs.
Een voorbeeld van nieuwe dienstverlening gebaseerd op ICT is het programma PARTNER
van de UBU. Dit programma neemt het concept van ‘het lidmaatschap van een virtueel
kenniscentrum’4
als uitgangspunt voor het creëren van samenhangende ICT-gestuurde
oplossingen voor een aantal problemen die bij afzonderlijke universitaire partijen op gebied
van onderzoek en onderwijs leven. 5
De bibliotheek wordt een “partner in science”.
Repositories, voor onderzoeksresultaten, onderzoeksdata en ook voor onderwijsmateriaal,
vormen een belangrijk onderdeel van deze nieuwe geïntegreerde kennisomgeving die
PARTNER beoogt. Igitur zal de komende jaren bij deze nieuwe ontwikkelingen moeten
aansluiten en nieuwe functionaliteiten moeten ontwikkelen.
4
Ook wel virtual research environment of collaboraty genoemd (dr. J. Kooistra, UU)
5
Het gaat hierbij bijvoorbeeld om zaken als het aanleren van academische vaardigheden, leren omgaan met
wetenschappelijke materiaal, levenslang leren, valorisatie van kennis, feedback op studenten werkstukken, peer
review, de positie van alumni, licenties, een basispakket ICT-diensten, identificatiesystemen, personalisering van
informatie etc.
10

Veranderingen in de informatieketen
Tegen de achtergrond van de technologische ontwikkelingen en de toenemende stroom van
informatie ontstaan nieuwe manieren van productie, verspreiding, bewaring,
beschikbaarstelling en consumptie van (wetenschappelijke) informatie. Omdat communities
en niet meer individuele personen verantwoordelijk zijn voor innovatie, zien we een groei van
open-source benaderingen bij kennisproductie. Er ontstaat een geïntegreerde
informatieomgeving met een nieuwe rolverdeling. De bibliotheek vervult een andere rol dan
in het traditionele proces. Ook de rol van de uitgever verandert: zo is de wijze van
distribueren en de rol van de uitgever daarin met de komst van het internet aanzienlijk
veranderd.
Ook zien we het toetreden van andere spelers op het terrein van de wetenschappelijk
informatievoorziening, bijv. Google Scholar en de nieuwe dienst van Windows, Windows
Live Academic.
Igitur heeft met deze trend al volop te maken, sterker nog, dit was een belangrijke aanleiding
voor het ontstaan van Igitur. In de toekomst blijven de effecten van deze veranderingen echter
van groot belang voor Igitur.
Open Access steeds meer geaccepteerd
Hoewel Open Access als publicatiemodel niet meer weggedacht kan worden (denk aan PloS
en aan overheden en subsidieverstrekkers die Open Access stimuleren en verplicht stellen), is
er nog geen definitieve doorbraak bereikt. Het probleem is ten eerste dat er voor het huidige
subscription-based businessmodel nog geen duurzaam alternatief bestaat en ten tweede, dat
gesteld dat er een algemeen geaccepteerd alternatief zou zijn, het tijd kost om over te
schakelen naar dit model.
Alternatieven voor het subscriptions-based businessmodel waarmee geëxperimenteerd wordt
zijn:
• auteurs (of hun organisatie) betalen voor publicatie (dit is het model van BioMedCentral)
• auteurs (of hun organisatie) betalen voor peer review (betalen voor “added value”)
• journals worden betaald uit lidmaatschapsgelden van de community die het tijdschrift
ondersteunt, of worden geldelijk ondersteunt door een community
• sponsors, subsidies (een aantal tijdschriften van PloS wordt gesubsidieerd door OSI)
• andere inkomstenbronnen, bijv. advertenties en Printing on Demand
Steeds meer financiers van onderzoek zijn van mening dat met overheidsgeld gefinancierd
onderzoek vrij toegankelijk moet zijn via (institutional) repositories en gaan over tot een
verplichting (mandating) van OA publiceren (bijv. NIH in USA, RCUK en Wellcome Trust
in UK en Max Planck Gesellschaft in Duitsland) Echter: in Nederland wordt het grootste deel
van het onderzoek gefinancierd via de eerste geldstroom, rechtstreeks door de
universiteiten/faculteiten. In Nederland moet de aandacht dus vooral gericht zijn op het
overhalen van de universiteiten zelf om aanlevering aan repositories verplicht te stellen.
11

Blokkades academische partners t.a.v. kennisdisseminatie
Op het moment wordt de academische belevingswereld ten aanzien van publiceren, beter ten
aanzien van kennisdisseminatie, gekenmerkt door een aantal blokkades
- veel wetenschappers zien nog onvoldoende de mogelijkheden van elektronische
kennisverspreiding en elektronisch publiceren;
- wetenschappers kennen het begrip Open Access, maar het maakt nog geen deel uit
van hun belevingswereld. Zij (m.n. wetenschappers in de westerse landen) ervaren
eigenlijk geen probleem m.b.t. de toegankelijkheid van wetenschappelijke informatie,
omdat zij meestal via de bibliotheken van hun instellingen toegang krijgen tot de door
hen gewenste informatie. Zij vragen zich af wat de voordelen van Open Access voor
hen zijn en of het echt een alternatief wordt voor de huidige publicatiecultuur;
- een ander aspect is de onzekerheid t.a.v. auteursrechten (mag ik mijn publicatie wel in
een repository plaatsen van mijn uitgever?) en de afhankelijkheid die de
wetenschappers voelen ten opzichte van de uitgevers, waardoor zij haast achteloos het
copyright van hun publicaties weggeven aan de uitgevers;
- tenslotte zien we dat kennisdisseminatie bij het opstellen van onderzoeksprogramma’s
een onderbelicht aspect is. In onderzoeksaanvragen wordt zelden of nooit budget
gereserveerd voor kennisverspreiding.
Deze belevingswereld is een heel belangrijk gegeven voor Igitur. Igitur zal moeten bijdragen
aan het bewustwordingsproces bij de wetenschappers.
Conclusie
Concluderend kan gesteld worden dat Igitur actief zal moeten inspelen op de nieuwe rol van
de bibliotheek in onderwijs en onderzoek (partner in science) en zal moeten bijdragen aan het
inrichten van een geïntegreerde, gevalideerde informatie-omgeving. Igitur zal daarbij het
belang van het verbeteren van de toegang tot wetenschappelijk informatie moeten
benadrukken. Een belangrijk aspect hierbij is ook het volume van Igitur. Enerzijds zal Igitur
moeten groeien om haar boodschap goed uit te kunnen dragen, anderzijds zal een groter en
professioneler Igitur de boodschap ook gemakkelijker uit kunnen dragen.
4.2 Concurrentieanalyse
De belangrijkste concurrenten van Igitur zijn:
- grote wetenschappelijke uitgeverijen, zij verbreden hun aandachtsgebied tot directe
klantbenadering, duurzame opslag en beschikbaarheid. Zij begeven zich hiermee op
het terrein van bibliotheekdienstverlening. Bovendien halen zij hun aanvankelijke
achterstand op gebied van digitaal publiceren snel in;
- kleine uitgeverijen, deze kan Igitur beschouwen als concurrent, echter omdat zij vaak
worstelen met (aspecten) van elektronisch publiceren, vormen zijn ook mogelijke
partners voor Igitur;
- aggregators van informatie (bijv. SWETS, Ingenta), ook zij hebben zich een positie
op de markt van digitale informatievoorziening weten te verschaffen;
12

- de wetenschappers zelf, vaak verenigd in communities (onderzoeksinstituten, learned
societies etc.) waarin zij wetenschappelijke kennis delen, vormen ook een concurrent.6
Echter, zij zijn ook mogelijke partners van Igitur;
- automatiseerders, deze zoeken een plaats in het informatiedomein en bieden diensten
aan, zodat zij steeds meer een concurrent van uitgeverijen en initiatieven zoals Igitur
worden;
- steeds meer andere wetenschappelijke instellingen en universiteiten, deze
ontwikkelen activiteiten die lijken op Igitur. Dit zijn dus mogelijke concurrenten, maar
kunnen ook toekomstige partners zijn.
4.3 Behoefteverkenning
Waar hebben wetenschappers, de voornaamste klantgroep van Igitur, nu concreet behoefte
aan? Gebaseerd op de ervaringen van Igitur in de afgelopen jaren kan het volgende gesteld
worden:
- het allerbelangrijkste wat de wetenschapper wil is: gelezen worden. Daarom is
uitstekende zichtbaarheid van onderzoeksresultaten ook het allerbelangrijkste wat
Igitur moet bieden aan de wetenschapper;
- een wetenschapper is geïnteresseerd in nieuwe technologieën, mits die hem maar geen
extra tijd kosten. Nieuwe technologieën moeten perfect aansluiten bij en geïntegreerd
zijn in de werkprocessen. Kortom, de wetenschapper is op zoek naar gemaksdiensten.
Igitur zal dus pro-actief moeten zijn, goed doordachte oplossingen moeten aandragen
en sterk faciliterend moeten zijn;
- Een wetenschapper moet publiceren: ‘to publish or perish’. Daarbij hecht hij grote
waarde aan kwaliteit. Kwaliteitscontrole, validatie is een dienst waar traditioneel de
uitgevers in voorzien: zij organiseren het peerreview-proces en door publicatie in hun
journals voorzien zij onderzoeksresultaten van een kwaliteitskeurmerk. Dat is waar
wetenschappers aan twijfelen bij elektronisch publiceren. M.n. Open Access
publicatievormen (OA journals en repositories) bieden de wetenschapper op dit
moment nog niet de gewenste kwaliteit en status. Bovendien speelt er de onzekerheid
t.a.v. auteursrechten. Igitur zal dit aspect dus veel meer moeten communiceren.
- Bij Open Access publicatiemodellen speelt ook het kostenaspect. Academici zien niet
hoe Open Access betaald kan worden en zien geen alternatieven voor het bestaande
model waarbij de lezer, de abonnementhouder, betaalt. Dus: Igitur zal een alternatief
voor het bestaande businessmodel moeten aanbieden.
4.4 Meest kansrijke klantsegmenten
Zoals eerder genoemd zijn de belangrijkste klanten van Igitur wetenschappers en kleine
uitgeverijen. Igitur focust niet op bepaalde disciplines.
6
Een voorbeeld is bijvoorbeeld de Copernicus Group (www.copernicus.org), een groep van profit- en
nonprofit organisaties die wetenschap en kunst willen bevorderen en allerlei diensten aanbieden, bijv. op (e-)
publishing, organisatie congressen etc.
13

Belangrijke criteria voor klanten 7
zijn:
- Heeft de klant een probleem waarbij Igitur kan helpen? Bijvoorbeeld: een kleine
uitgeverij die nog niet elektronisch publiceert. Of een groep wetenschappers in een
nieuw vakgebied die niet over een publicatiemedium beschikken. Of een redactie die
niet tevreden is over de uitgever;
- Heeft de klant een groot netwerk? Is de klant een eenling of staat er een actieve
gemeenschap achter hem? (Dat is een voordeel bij het overnemen van een redactie van
een andere uitgever);
- Is het een vooraanstaande wetenschapper (groep wetenschappers) of niet? Te meten
bijvoorbeeld aan: het aantal publicaties, status in UU, status in wetenschappelijk
Nederland, internationale uitstraling;
- Is de klant financieel draagkrachtig? Kan hij bijvoorbeeld subsidie aanboren? Ook
structureel?
- Wil de klant echt vernieuwen, is hij echt overtuigd van de voordelen van elektronisch
publiceren?
Concluderend kan gesteld worden dat het lastig is om toegang te krijgen tot de academische
wereld. Daarom zou Igitur via het eigen UU netwerk, waar Igitur al een ingang heeft, verder
moeten komen. Bijvoorbeeld door redacties (met daarin Utrechtse redactieleden) die niet
tevreden zijn met hun uitgever, een alternatief te bieden. Of door te onderzoeken welke
onderdelen geld hebben voor de diensten van Igitur.
- Het vertrekpunt zijn de bestaande niches, bekend met de diensten van Igitur. Igitur
versterkt haar positie in deze niches en biedt aanvullende diensten aan;
- Igitur zal op korte termijn kleine uitgeverijen benaderen om samen bestaande
tijdschriften nieuw leven in te blazen.
Deze globale uiteenzetting zal worden geconcretiseerd in een marketingplan voor Igitur (eind
2006).
4.5 Interne analyse
Wanneer we op dit moment kritisch naar Igitur kijken, vallen de volgende zaken op.
- Igitur heeft een inmiddels beproefde technische infrastructuur, zowel voor de
publishing services (o.a. eigen ontwikkeld content-management systeem) als voor de
archiving services (DSpace). Innovatie, om in de pas te blijven met de technologische
ontwikkelingen, blijft echter nodig;
- Daarnaast dient geconstateerd te worden dat de productie van nieuwe tijdschriften nog
te weinig gestandaardiseerd en dus te weinig efficiënt is. Uitbreiding van het aantal
producten wordt daardoor bemoeilijkt. Terwijl Igitur de intentie heeft te groeien, is de
schaalbaarheid van de diensten gering;
- Igitur heeft voor het huidige aanbod van diensten en het huidige aantal producten,
(kwantitatief) voldoende teambezetting en heeft voldoende expertise in huis om op
betrouwbare wijze elektronisch te publiceren. Waar nodig wordt specialistisch werk,
7
De huidige klanten van Igitur voldoen niet aan deze criteria, omdat Igitur tot nu toe niet bewust en doelgericht
klanten geworven heeft.
14

- bijv. XML-tagging, uitbesteed. Op operationeel en tactisch niveau weet Igitur
vraagstukken van elektronisch publiceren adequaat uit te voeren;
- De ervaringen in het laatste jaar hebben geleerd dat er vragen zijn naar extra,
gespecialiseerde dienstverlening, die een (standaard) uitgeverij ook levert.
Bijvoorbeeld: distributie (van gedrukte exemplaren), abonnementenadministratie,
opmaak, redactie-werk. Igitur heeft behoefte aan een duidelijke focus: welke
dienstverlening biedt Igitur aan en welke dienstverlening niet. Of: welke
dienstverlening wordt uitbesteed?
- Het Igitur Archief is een gedegen basis om het digitaal archief van de Universiteit
Utrecht in volume uit te breiden. Het noodzakelijke niveau van gebruiksgemak en
zichtbaarheid is gegarandeerd, maar ook hier kan nog winst gehaald worden. Tevens
dient Igitur nog een slag te maken in het aanbieden van diensten op basis van de data
in het repository8
;
- De financiële situatie van Igitur is redelijk stabiel. Igitur loopt echter risico bij de
exploitatie van digitale publicatievormen (bijvoorbeeld digitale tijdschriften) die in
huidige initiatieven niet kostendekkend zijn. Dit hangt samen met de voorkeur van
Igitur voor het publiceren in Open Access;
- Igitur heeft de afgelopen jaren op basis van kansen in de omgeving op
opportunistische wijze projecten/klanten binnengehaald, maar mist hierdoor een
gestructureerd marketingplan om gericht kansrijke segmenten te benaderen;
- Igitur mist acquisitie-slagkracht om klanten te verleiden. Igitur heeft een klein team en
lijkt de vaardigheden en het lef te missen om bestaande initiatieven binnen de
academische wereld verder uit te bouwen.
4.6 Conclusies
De belangrijkste conclusies van de interne en externe analyse zijn gericht op het bereiken van
de belangrijkste doelen van dit 5-jarenplan.
 Igitur moet diensten meer afstemmen op de academische partner
Igitur moet de bestaande diensten beter afstemmen op de behoeften van haar klantgroepen.
Deze diensten zijn op natuurlijke wijze gegroeid. Igitur zal keuzes moeten maken om de
energie te besteden aan (winstgevende) diensten die nauw aansluiten op trends en behoeften
van klanten.
 Het accent op volume en aanbieden services bij het archief
Voor het Igitur Archief geldt in de eerste plaats dat er meer content in het archief moet
komen. Meer volume is nodig om de meerwaarde van repositories aan te tonen. Op de tweede
plaats dient aandacht besteed te worden aan het aanbieden van services op basis van de
content in het repository. Deze services vergroten de aantrekkelijkheid en hebben dus
positieve invloed op het volume van het repository.
8
Bijv. een news-alerting service (een systeem dat nieuwe items, per subject/discipline, uit repositories ophaalt);
personal homepages; creëren van subject-repositories, impactmetingen etc.
15

 Igitur wordt sparringpartner wat betreft kennisdisseminatie voor
onderzoeksorganisaties
De basis voor het businessmodel voor publishing services is het principe dat de
toegankelijkheid van wetenschappelijke informatie beter moet. Een instrument hiertoe is
Open Access. Dit businessmodel moet in de nabije toekomst minimaal kostendekkend zijn.
Uit de interne en externe analyse blijkt dat Igitur in de beginfase van een onderzoek geld moet
gaan verdienen (van Pay to access naar Pay to publish)
 Igitur speelt in op Virtuele Kennis Centra (VKC’s) i.o.
De academische wereld beweegt zich richting virtuele kenniskenniscentra, waarbij het
‘lidmaatschap’ van een bepaald wetenschappelijk circuit, een academische expertise- of
beroepsgroep centraal staat. Igitur kan aan deze VKC’s diensten verlenen.
 Werkprocessen en technische infrastructuur standaardiseren (bedrijfsvoering)
Om te kunnen groeien is een noodzakelijke voorwaarde dat de werkprocessen en technische
infrastructuur meer gestandaardiseerd en dus opschaalbaar worden.
 De producten van Igitur moeten beter zichtbaar worden (marketing & sales)
De wetenschapper wil dat zijn publicaties overal zichtbaar zijn. Dit moet één van de unique
selling points van Igitur worden.
 Acquisitie-slagkracht op een slimme manier organiseren
Bij al deze inspanningen moet Igitur pro-actief zijn en daadkracht tonen in de verbinding met
de wetenschappelijke wereld. De dialoog met de academische wereld is van groot belang om
nieuwe projecten te kunnen verwerven..
16

5. Toekomstbeeld Igitur 2011
Gezien de wens om te groeien, de in- en externe analyse en de noodzaak om tot een
verantwoord businessmodel te komen wil Igitur de term partner in science meer ‘handen en
voeten’ geven. Igitur wil pro-actief, als sparringpartner, de voordelen van elektronisch
publiceren bij de klanten onder de aandacht brengen.
5.1 Toekomstbeeld: missie en visie
De expertise van Igitur blijft tenminste op het huidige niveau gehandhaafd. Igitur heeft een
duidelijke expertise inzake elektronisch publiceren. Deze expertise is echter onvoldoende
zichtbaar en onvoldoende uitgekristalliseerd in duidelijke (compacte) diensten.
Igitur blijft dezelfde klantgroepen bedienen. Op dit gebied is geen verschuiving. Ook de
meeste activiteiten richting klant blijven hetzelfde.
De strategische uitgangspunten, met als belangrijkste het streven naar een betere
toegankelijkheid van wetenschappelijke informatie, blijven onveranderd. Tegelijk zal Igitur
trachten groei tot stand te brengen door eigen inkomsten te creëren.
Een veranderende rol
De rol van Igitur verandert wel, in lijn met de reeds ingezette koers. Igitur moet bij het
verdelen van gelden een duidelijke sparringpartner (partner in science) zijn, die een
adviserende rol vervult ten aanzien van kennisdisseminatie. Deze stap vraagt om een
herpositionering van Igitur.
Partner in science betekent concreet: op natuurlijke momenten (nieuwe onderzoeken,
noodlijdende tijdschriften bij kleine uitgeverijen, etc) een adviesrol innemen en een helder en
aantrekkelijk aanbod van diensten presenteren. Duidelijke voelsprieten en acquisitiekracht
zijn nodig om kansen uiteindelijk te verzilveren.
Waardestrategie richting klant
Igitur kiest voor de rol van sparring partner inzake kennisdisseminatie: zij wil in een vroeg
stadium van een nieuw onderzoeksvoorstel bij de klant aan tafel zitten en advies geven. De
manier van bedienen wijzigt dus. Igitur wordt pro-actiever en heeft een sterke propositie9
op
gebied van de waarde van elektronisch publiceren voor klanten en concepten van Igitur. Igitur
heeft hierbij een aanbod van onderliggende concrete, ‘slimme’ totaaloplossingen, waarbij de
klant een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding ervaart.
9
Propositie = concept, idee, voorstel
17

Igitur kiest voor standaardisatie van diensten10
, waardoor de diensten tegen een duidelijke
prijs en vorm worden aangeboden. Deze stap is noodzakelijk om op een verantwoorde manier
te kunnen groeien en de dienstverlening op een kwalitatief hoge manier te kunnen
waarborgen.
Een herpositionering van Igitur, vanwege de gewenste pro-actieve, sparrende rol, blijkt
nodig. Voorgesteld wordt de missie van Igitur als volgt te veranderen.
Van:
Igitur, Utrecht Publishing and Archiving Services ondersteunt (met name Utrechtse)
wetenschappers bij elektronisch publiceren en wil in meer algemene zin de
wetenschappelijke communicatie bevorderen.
Naar:
Igitur ondersteunt wetenschappers, onderzoeksorganisaties en wetenschappelijke
communities bij het bepalen van de voor hun onderzoek optimale publicatiestrategie en
realiseert samen met de klant totaaloplossingen op het gebied van (elektronische) publicaties.
5.2 Toekomstbeeld: producten en diensten
Igitur heeft drie ‘hoofddiensten’:
1. Archiving services;
2. E-publishing services;
3. Diensten t.b.v. academic communities (virtuele kennis centra).
Igitur kiest ervoor alle niet-kernactiviteiten (activiteiten die vallen buiten deze 3
hoofddiensten) waar mogelijk uit te besteden en hierbij betrouwbare partners te vinden.
Voorbeelden van uit te besteden activiteiten zijn bijvoorbeeld specialistisch backoffice werk
als XML-tagging, drukwerk, distributie en marketing van gedrukt materiaal en tekst-editing.
Igitur functioneert echter wel als een volwaardige uitgeverij: Igitur biedt totaaloplossingen
aan de klant. Het uitbesteden van activiteiten, vindt voor de klant achter de schermen plaats.
10
Igitur kiest richting klant voor de waardestrategie van ‘operational excellence’. De andere mogelijke waardestrategieën
(‘product leadership’ of ’customer intimacy’) liggen niet voor de hand. Immers, ‘product leadership’ veronderstelt dat Igitur
qua innovaties aan kop loopt: dat kan Igitur niet waarmaken en bovendien kan (en wil) de klant hier niet voor betalen.
‘Customer intimacy’ houdt in dat Igitur keer op keer met de klant bekijkt wat voor hem de beste oplossing is (maat-
oplossingen): ook een dergelijke rol kan Igitur gezien de geringe capaciteit en gering budget niet waarmaken. Al is het
streven van Igitur wel om flexibel en klantgericht te zijn. De belangrijkste waardestrategie van Igitur is dus ‘operational
excellence’.
18

Ad 1. Archiving services
Hieronder vallen de bestaande producten/diensten van Igitur Archief en het Scripties archief.
In de komende 5 jaar zal tevens aandacht besteed worden aan het ontwikkelen van diensten op
basis van het materiaal dat bewaard wordt in deze archieven.
Daarnaast zullen de bestaande plannen voor het ontwikkelen van datarepositories en
leermiddelenrepositories (zo mogelijk binnen het PARTNER project) uitgewerkt en
gerealiseerd worden.
Ad 2. Publishing services
De belangrijke productgroep is en blijft die van de elektronische tijdschriften en andere
elektronische publicatievormen (zoals publicatiesites voor conference-proceedings). De
aandacht zal zich in de eerste jaren met name richten op het verwerven van nieuwe co-
publishing tijdschriften.
Igitur gaat op het terrein van e-books niet actief acquireren, maar speelt wel in op vragen van
klanten op dit terrein, met name wanneer die vragen een directe relatie hebben met het
onderwijs en het onderzoek in de universiteit, zoals bijv. het Replica-project11
. Het verzorgen
van een geprinte versie en distributie en marketing van e-books zijn activiteiten die Igitur zal
uitbesteden.
Ad 3. Diensten t.b.v. academic communities (virtuele kennis centra)
Igitur volgt de ontwikkelingen binnen het PARTNER project nauwlettenden zal actief
inspelen op vragen die vanuit het PARTNER project naar voren komen t.a.v. ondersteuning
van de academic communities.
11
Replica is een net gestart project waarbij Igitur t.b.v. het onderwijs in de moderne vreemde talen vertalingen
van buitenlandse literatuur die out-of-print zijn, digitaliseert en online beschikbaar stelt.
19

6. Thema’s, doelen en strategieën
In dit hoofdstuk wordt aangegeven op welke thema’s Igitur zich moet richten om het
gewenste toekomstbeeld te kunnen bereiken.
Om de inhoudelijke thema’s (gerelateerd aan de diensten van Igitur) aan te pakken, moet
echter eerst de interne basis (verder) in orde worden gemaakt. Dat betekent:
1. Werken aan een ijzersterke interne basis: gestandaardiseerd dienstenaanbod, en een
efficiëntere bedrijfsvoering
2. Creëren van acquisitie slagkracht. Een belangrijk uitgangspunt is dat Igitur een sterke
propositie moet hebben, d.w.z. een objectief verhaal, waarin concreet gemaakt wordt
wat de meerwaarde van Igitur is. Ook een marketingplan en plan van aanpak inzake de
sales is van belang.
Hoewel niet het meest strategische thema, wordt dit thema om die reden als eerste behandeld.
6.1 Thema 1: interne ontwikkeling. Efficiëntere bedrijfsvoering en creëren
van acquisitie slagkracht
Om te kunnen groeien is een efficiëntere bedrijfsvoering en een opschaalbare infrastructuur
een harde voorwaarde. De technische infrastructuur en de werkprocessen dienen zodanig
georganiseerd/ingericht te worden dat Igitur de ruimte krijgt om gestandaardiseerde
oplossingen aan te bieden die daarnaast ook recht doen aan de eigenheid van de klant en de
klant het gevoel geven dat er maatwerk geleverd wordt.
Daarnaast is geconstateerd dat het Igitur momenteel aan acquisitie slagkracht ontbreekt, zowel
kwalitatief (expertise) als kwantitatief (formatie). Deze slagkracht is nodig om te kunnen
groeien.
Toekomstbeeld
In de loop van 2007 zijn deze manco’s opgelost: Igitur beschikt over een efficiënte
bedrijfsvoering, een opschaalbare infrastructuur en heeft de benodigde acquisitie slagkracht in
huis.
Doel
Het mogelijk maken voor Igitur om te kunnen groeien.
Strategie
Omdat deze 2 aspecten voorwaarden zijn om de andere doelen te kunnen halen, zal er in het
eerste jaar van het plan (2006-2007) veel aandacht aan besteed moeten worden.
T.a.v. de bedrijfsvoering geldt dat er zo snel mogelijk nieuwe techniek/software gevonden cq.
ontwikkeld én geïmplementeerd moet worden zodat Igitur sneller en efficiënter nieuwe
websites kan maken.
T.a.v. de acquisitie slagkracht geldt dat eerst nader onderzocht moet worden waar binnen de
huidige Igitur formatie de manco’s liggen en waar aanvulling, kwalitatief (door bijv. training)
dan wel kwantitief (door vrijmaken capaciteit binnen Igitur of aantrekken extra formatie)
nodig is. Daarnaast is van belang dat Igitur, om op de hoogte te blijven van de snelle
20

ontwikkelingen in de uitgeverswereld en de wereld van informatievoorziening, zich zeker
stelt van (structureel) extern advies op dit terrein.
In de eerste helft van 2007 zal er een marketing- en acquistieplan moeten liggen.
6.2 Thema 2: Archiving services. Accent op volume en dienstenontwikkeling
De UBU heeft binnen de UU de taak om de digitale wetenschappelijke output van de UU te
bewaren en wereldwijd beschikbaar te stellen en biedt deze service als onderdeel van de
bibliotheekdienstverlening aan de wetenschapper aan.
De wetenschapper hecht aan het duurzaam bewaren van zijn werk, maar het is voor hem nog
onduidelijk wat de meerwaarde van repositories is voor de zichtbaarheid en status van zijn
werk. Daarnaast moet het aanleveren hem geen extra werk kosten.
Toekomstbeeld
Over 5 jaar is het aanleveren aan het Igitur Archief voor de wetenschappers van de UU een
vanzelfsprekend onderdeel van het werkproces geworden. Het gebruiksgemak van het archief
is vergroot, er worden diensten aangeboden op basis van de inhoud van het repository, er is
duidelijkheid in copyrightzaken en de toegevoegde waarde van een repository t.a.v.
zichtbaarheid en impact is bewezen.
De top van de Utrechtse wetenschappers is met zijn volledige publicatielijst in het archief
vertegenwoordigd (Keur der Wetenschap Utrecht). Veel faculteiten leveren hun jaarlijkse
productie aan aan het Igitur Archief. Daardoor is een “me too” gevoel bij de wetenschapper
ontstaan en groeit het archief en het gebruik van het archief nog meer.
Doel
Het streven (en de verwachting) is dat in 2011 90% van de jaarlijkse wetenschappelijke
output in het Igitur Archief belandt.
Strategie
Igitur kiest ervoor om de dienst van het Igitur Archief zo aantrekkelijk mogelijk te maken
voor de wetenschapper en aanlevering aan het archief voorlopig nog niet verplicht te laten
stellen. Igitur moet op de volgende manieren laten zien dat het archief aansluit bij de doelen
van de wetenschapper en de universiteit:
- het gebruiksgemak vergroten (vooral investeren in gemakkelijke aanlevering via
Metis)
- in samenwerking met anderen (bijv. binnen DARE12
) de copyrightproblematiek
inzichtelijker maken en gebruikersvriendelijke oplossingen bieden aan de
wetenschappers;
- aantonen dat repositories bijdragen aan de zichtbaarheid en status. Concreet moet o.a.
gedacht worden aan uitbreiden van de harvesting, aanmelden van het archief bij zoveel
mogelijk zoekmachines ed. en genereren van gebruikerstatistieken;
-
12
Het programma Digital Academic Repositories (DARE) is een initiatief van de gezamenlijke Nederlandse
universiteiten om al hun onderzoeksresultaten digitaal toegankelijk te maken. Ook de Koninklijke Bibliotheek, de
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek werken aan dit unieke samenwerkingsproject mee. DARE wordt gecoördineerd door Stichting SURF.
21

- diensten ontwikkelen op basis van de inhoud van de repositories, zodat ook daarmee
het belang van repositories duidelijk wordt voor de wetenschappers. Hierbij is het
belangrijk te kijken welke diensten elders, bijv. door DARE-partners, zijn ontwikkeld;
- het volume vergroten. In feite betekent dit voor Igitur doorgaan op de reeds ingeslagen
weg: afspraken maken met faculteiten over aanlevering. Daarnaast is ook belangrijk
om ervoor te zorgen dat belangrijke wetenschappers in de UU (bijv. de deelnemers
aan Keur der Wetenschap) of nieuwe hoogleraren bekend raken met Igitur. Zij kunnen
dan vervolgens andere wetenschappers uitdagen om ook van het archief gebruik te
maken.
Als 2011 nadert is de verwachting dat het volume van het Igitur Archief zo toegenomen is, dat
verplichtstelling dan een logische laatste stap is.
De archiving services kunnen ‘commerciële’ diensten opleveren: bijvoorbeeld de realisatie
van digitale tijdschriften en e-books op basis van content in het repository.
6.3 Thema 3: Publishing services. Sparringpartner inzake kennisdisseminatie
Igitur wil verantwoord groeien met publishing services en streeft naar een verantwoord
businessmodel voor elektronisch publiceren, waarbij optimale toegankelijkheid van de
wetenschappelijke informatie het uitgangspunt is. In de beginfase van nieuwe
onderzoeksinitiatieven wil Igitur een strategische sparringpartner voor de klant zijn. Igitur wil
de klant overtuigen van de meerwaarde van (en verleiden tot) elektronisch publiceren en hen
adviseren bij de keuze en vormgeving van de publicatie-uiting (een nieuw tijdschrift, een
conferentiesite, een publicatiesite of een e-book). Igitur moet binnen de klantenkring
beschouwd worden als een partij met totaaloplossingen voor e-publishing.
Toekomstbeeld
Igitur beschikt over 2 jaar over de expertise om klanten (redacties van tijdschriften,
onderzoekers, onderzoeksorganisaties, maar met name ook kleine uitgeverijen) bij de start van
projecten te adviseren over de disseminatie van onderzoeksresultaten en community-vorming.
Hierbij zal Igitur de toegevoegde waarde van elektronisch publiceren en het belang van een
betere toegankelijkheid tot wetenschappelijke informatie concreet verbinden aan de doelen
van potentiële opdrachtgevers (bijvoorbeeld research impact). Over 5 jaar ziet de klant Igitur
als een serieuze sparring partner.
Doel
In 2011 heeft Igitur 25 publicatiewebsites/tijdschriften en zijn 3 a 5 nieuwe e-books
gepubliceerd.
22

Strategie
In eerste instantie moet Igitur een sterke propositie hebben, d.w.z. een objectief verhaal,
waarin concreet gemaakt wordt wat de meerwaarde van Igitur is. Met andere woorden: ons
bedrijfsrecept. Hiervan is het uitdragen van het belang van een goede toegankelijkheid tot
wetenschappelijke informatie (bijv. via Open Access) een belangrijk ingrediënt. 13
Na het nader uitwerken (op basis van de propositie) van de service, wil Igitur een aantal
wetenschappers benaderen voor deelname aan een “adviesraad”. Deze raad kan Igitur
adviseren, maar kan ook kansen voor Igitur ontdekken en aandragen, kan Igitur introduceren
bij andere wetenschappers en ervoor zorgen dat Igitur in een vroeg stadium van een
onderzoeksproject aan tafel komt. Op deze manier kan Igitur de rol van sparringpartner
(partner in science) effectief invullen.
Hierbij moet benadrukt worden dat zowel (1) co-publishing van bestaande tijdschriften (ism
kleine uitgeverijen) als (2) kennisdisseminatie onderzoeksorganisaties als (3) nieuw op te
zetten tijdschriften vanuit de specifieke vraag van de klant moeten worden benaderd. De
ervaring van eerdere trajecten laat zien dat duurzame financiering vanaf het startpunt de
aandacht moet verdienen. In dit businessplan constateren we een duidelijk verschil in
businessmodellen tussen de drie e-publishing doelgroepen:
(1) co-publishing van bestaande tijdschriften (ism kleine uitgeverijen)
- Indien met kleine uitgeverijen gesproken wordt over dienstverlening (co-publishing)
zal vrije toegang niet (meteen) realiseerbaar zijn, omdat de meeste tijdschriften een
subscription-based model kennen. Dan zal Igitur zich inspannen om de
toegankelijkheid zoveel mogelijk te bevorderen, bijvoorbeeld door af te spreken dat
een issue van een tijdschrift na een bepaalde periode open toegankelijk wordt;
(2) kennisdisseminatie onderzoeksorganisaties
- Indien gesproken wordt met onderzoeksorganisaties die een publicatiesite wensen,
zal Igitur optimale toegang tot onderzoeksresultaten benadrukken en als
businessmodel propageren dat disseminatie betaald moet worden vanuit de
onderzoeksgelden;
(3) nieuw op te richten tijdschriften
- Indien gesproken wordt met redacties van (nieuw op te richten) tijdschriften, zal
Igitur een 3 stappen-plan adviseren:
1. het opzetten van een tijdschrift gebeurt met subsidiegelden (beginfase) of een
startfinanciering vanuit de klant;
2. zodra het tijdschrift gelanceerd is, moet geld beschikbaar zijn (vanuit de klant, of
vanuit een subsidie) om het tijdschrift de eerste jaren in de lucht te houden
(overbruggingsfase);
3. als het tijdschrift voldoende status heeft gekregen, zal een overgang naar author-
payment voorbereid worden (uiteindelijke situatie).
Als vast onderdeel van de service van Igitur is advies over een adequaat
businessmodel voor dat tijdschrift inbegrepen.
13
Onder welke voorwaarden willen wetenschappers OA publiceren?
1. als er een gedegen peer review procedure (kwaliteitscontrole) is.
2. als de zichtbaarheid gegarandeerd is (indexing services, abstracting services etc)
3. als de OA uitingen (m.n. journals) voldoende status hebben (impact factor)
4. als OA breed aanvaard wordt
5. als er een goed financieel model voor OA is
23

6.4 Thema 4: Verkenning rol van Igitur in PARTNER
Er is behoefte aan een nieuwe infrastructuur waarin opslag, bewaring en toegankelijkheid van
digitale objecten geïntegreerd aangeboden wordt en waarmee deze infrastructuur een basis
kan vormen voor nieuwe dienstverlening. Kortom: een maatwerk omgeving voor academic
communities / Virtule Kennis Centra (VKC’s).
Toekomstbeeld
Igitur biedt VKC’s de infrastructuur voor repositories (voor onderzoeksresultaten,
onderzoeksdata, leermiddelen) aan en ondersteunt de VKC’s wat betreft elektronisch
publiceren en archiveren. Igitur biedt additionele diensten aan tegen een goede prijs/kwaliteit
verhouding, bijvoorbeeld het realiseren van een digitaal tijdschrift.
Doel
Igitur zal in de nabije toekomst de functionele infrastructuur en ondersteuning aanbieden om
voor deze VKC’s elektronisch publiceren en archiveren te faciliteren.
Strategie
Gezien de zwaarte van de andere doelen van Igitur zal Igitur een bescheiden rol innemen in
het Utrechtse PARTNER project. Deze rol richt zich op het functionele niveau: pro-actief
haar expertise op het gebied van elektronisch publiceren vertalen in de gewenste technische
functionaliteiten van eenVKC.
De VKC’s kunnen in de toekomst niches zijn, die voor Igitur mogelijkheden voor nieuwe
elektronische tijdschriften openen.
6.5 Thema 5: partnering (ook internationaal)
Igitur zal hoe dan ook een kleine speler op de markt van informatievoorziening blijven en
actieve samenwerking met anderen kan een groot voordeel blijken te zijn. Verwacht wordt dat
samenwerking (bijv. internationale samenwerking met andere service providers14
) positief zal
bijdragen aan het imago van Igitur en ook op gebied van innovatieve denkkracht een
toegevoegde waarde zal hebben.
Toekomstbeeld
Igitur werkt op een of meerdere terreinen samen met een aantal (internationale) partners en
heeft zo meer reikwijdte en impact gekregen.
Doel
Over 5 jaar is de samenwerking met één of meerdere partners geïnstutionaliseerd.
14
Bijv. de Californian Digital Library, http://www.cdlib.org/
24

Strategie
In het begin van de planperiode zal Igitur onderzoek doen naar partnering. Eerst zal
onderzocht worden op welke terreinen samenwerking gewenst of nodig is en zal beschreven
worden wat de toegevoegde waarde van samenwerking zal moeten zijn. Als de criteria voor
samenwerking duidelijk zijn, zal Igitur onderzoeken welke nationale of internationale
organisaties voor samenwerking in aanmerking komen en vervolgens contacten leggen.
25

7. Globaal operationeel plan
In 2006 –1e
helft 2007 zal wordt vooral worden gewerkt aan het realiseren van een efficiente
bedrijfsvoering en het realiseren van acquisitie slagkracht. Zoveel mogelijk zullen activiteiten
die niet tot de core-business van Igitur horen worden uitbesteed. Tegelijkertijd worden de al
bestaande activiteiten inzake de archiving services (volume creëren) geintensiveerd.
Begin 2007 wordt een marketing- en acquisitieplan opgesteld. Echter, in 2006 zal in ieder
geval alvast een start worden gemaakt met het benaderen van kleine uitgeverijen i.v.m. co-
publishing, omdat we hier snel onze slag moeten slaan.
Daarna, in 2007, zullen diensten toegevoegd worden aan het Igitur Archief. Welke diensten
dat zijn, zal nog nader, in interactie met de klant, bepaald worden. Natuurlijk zal ook gekeken
worden welke diensten binnen DARE ontwikkeld zijn die interessant zijn om over te nemen.
Tevens wordt aan de voorwaarden (propositie) gewerkt waaronder Igitur een partner in
publishing kan worden.
Later worden daar de vruchten van geplukt: in 2006 wordt 1 e-publishing product toegevoegd,
maar de echte uitbreiding vindt vanaf 2007 plaats: eerst met 2, daarna met 3 tijdschriften per
jaar). Het archief zal gestaag blijven groeien.
De fasering van de activiteiten voor de VKC’s is afhankelijk van het Partnerproject. Wel
zullen al in 2006 voorbereidingen worden genomen tot het inrichten van
leermiddelenrepositories en zal een pilot op gebied van datarepositories worden gestart.
Wat betreft partnering: al in 2006 zullen contacten gelegd worden met de Californian Digital
Library. In 2007 zal het onderzoek naar partnering plaatsvinden.
Het operationeel plan (thema’s en activiteiten) wordt verder uitgewerkt in Bijlage 1
26

8 Financiële consequenties
8.1 Huidige financiële situatie
Exploitatie overzicht Igitur 2006
I Baten
LIBER 4.000
ULR 3.100
NJG 800
e-books 250
DARE 100.000-project 45.000
Invoer Metis 2.100
Extern gefinancierd personeel 82.706
Totaal 137.956
II Lasten
Personeel 287.827
Materieel 40.875
Totaal 328.702
III Toegekend budget
Personeel 287.827
Huishoudelijk budget 1.875
PR & Voorlichting 10.000
Extra personele lasten 29.000
Totaal 328.702
Totaal: I minus II plus III 0
8.2 Huidige formatie
Igitur 2006
- Manager 1.0
- Publishing Consultant 1,0
- Managing Editor 0,5 Extern
gefinancierd
- Business Manager 0,5 Extern
gefinancierd
- Marketeer 0,5
- Publishing assistant 2,8
Totaal 6,3

8.3 Kosten van de groei
T.b.v. Thema 1: interne ontwikkeling. Efficiëntere bedrijfsvoering en creëren van
acquisitieslagkracht
Het zwaartepunt van deze activiteiten, die voorwaardenscheppend zijn voor de groei van
Igitur in de komende jaren, ligt in 2006 en 2007. In de begroting van 2007 zal in ieder geval
de volgende post opgenomen moeten worden:
 0,5 fte acquisitie-medewerker 35.000 euro per jaar
Na precies in kaart te hebben gebracht waar Igitur behoefte aan heeft en een profiel
vastgesteld te hebben, zal eind 2006 voor deze post geworven gaan worden. Gedacht kan
worden om iemand voor een periode van bijv. 2 jaar in te huren via een detacheringsbureau
gespecialiseerd in marketing & sales. De voorkeur gaat uit naar een medewerker met ervaring
in de uitgeversbranche. Indien mogelijk wordt deze functie al begin 2007 ingevuld, zodat de
acquisitiemedewerker ook betrokken kan worden bij het opstellen van het marketingplan. Na
anderhalf jaar kan worden bekeken of dit een structurele functie voor Igitur kan worden en
hoeveel fte dan precies nodig is, zodat dit in de begroting voor 2009 opgenomen kan worden.
 extra ontwikkelkracht
In eerste instantie dient de technische infrastructuur voor de e-publishing services van Igitur
op korte termijn verbeterd te worden zodat deze opschaalbaar wordt. Dit betekent zeer
waarschijnlijk dat nieuwe software ontwikkeld of gevonden, onderzocht en geïmplementeerd
moet worden15
. De vraag is steeds of daar binnen I&O, gezien het accent op de strategische
projecten binnen de UBU (Omega en Partner) voldoende capaciteit vrijgemaakt kan worden.
Daarnaast: als Igitur gaat groeien en de acquisitie in nieuwe producten resulteert, dient Igitur
steeds snel en adequaat aan de vraag van klanten te kunnen voldoen. Het gevaar is dat het niet
mogelijk is dat de sector I&O daar op korte termijn capaciteit voor vrij kan maken.
Voorgesteld wordt om in 2007 hiertoe niet vooraf extra budget te reserveren, maar eerst te
bezien of door nauwkeurige prognose en planning vooraf (Igitur en I&O samen) en goede
monitoring van de projecten (door I&O zelf) , e.e.a. binnen de huidige formatie ontwikkelaars
te realiseren is. Mocht gedurende het jaar blijken dat belangrijke Igitur plannen niet
uitgevoerd kunnen worden, dan zal dit door de manager Igitur en het hoofd ontwikkelaars
aangekaart worden bij de bibliothecaris, zodat alsnog een noodmaatregel getroffen kan
worden. Op basis van de ervaringen in 2007 kan bij de begroting van 2008 besloten worden
om voor 2008 een bedrag voor inhuur extra ontwikkelkracht te begroten.
Het lijkt niet nodig om extra materieel budget voor hard/software te reserveren, buiten dat wat
nu reeds in het apparatuurplan opgenomen is, ook al omdat zoveel mogelijk voor open source
oplossingen gekozen zal worden.
15
Zo wordt momenteel gedacht aan Open Journal Systems, een open source pakket voor elektronisch
publiceren, dat ook voorziet in ondersteuning van de redactionele workflow.
28

T.b.v. thema 2 t/m 5:
Een groei van het aantal producten zoals die voorzien is vanaf 2007, zal meer inzet t.b.v.
‘going concern’ (onderhouden klantcontacten, publicatiewerkzaamheden) vragen. Daarnaast
zal de publishing consultant meer tijd kwijt zijn met het opzetten van nieuwe e-publishing
producten en diensten t.b.v. het Igitur Archief. Daarmee verschuift de taak van de publishing
consultant van ‘going concern’ naar ontwikkeling nieuwe diensten en producten.
Daarom wordt het volgende voorgesteld:
 in 2006 is er 0,3 fte formatie publishing assistant niet ingevuld. Deze formatieruimte
zal in 2007 ingevuld worden
 in 2008 zal de formatie publishing assistants met 0.6 fte verminderd worden t.b.v. een
nieuwe functie junior-publishing consultant16
(0,6 fte) Deze functionaris zal de taken
van de publishing consultant op gebied van reguliere klantcontacten kan overnemen.
Bij het voorbereiden van de begroting van 2009, 2010 en 2011 zal vervolgens bekeken
moeten worden of het, gezien de toename van het aantal tijdschriften van Igitur, noodzakelijk
is om de formatie publishing assistants verder uit te breiden. Waarschijnlijk is dit niet het
geval, omdat publicatiewerk steeds meer uitbesteed zal worden en de kosten doorberekend
zullen worden aan de klant.
Igitur 2006 2007 2008 2009 2010 2011
- Manager 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0
- Publishing Consultant 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1.0
- Managing Editor 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0.5 Extern
gefinancierd
- Business Manager 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0.5 Extern
gefinacierd
- Marketeer 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0.5
- Medewerker acquisitie 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
- Senior publishing
assistant /junior
publishing consultant
0,6 0,6 0,6 0,6
- Publishing assistant 2,8 2,8 2,2 2,5 2,5 2.5
Totaal 6,3 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8
Daarnaast zal door de toenemende pr- en acquisitie activiteiten het materieel budget moeten
stijgen. Voorgesteld wordt om dit met ingang van 2007 te verdubbelen tot 20.000 euro.
 ophogen materieel budget voor pr, acquisitie en marketing met 10.000 euro tot 20.000
euro
Daarnaast lijkt het verstandig ook het opleidingsbudget voor personeel van Igitur te verhogen,
i.v.m. noodzakelijke kennisverdieping en –verbreding (cursussen, bijwonen congressen).
Het beschikbare budget voor opleidingen wordt jaarlijks volgens een bepaalde verdeelsleutel
over de sectoren en units van de UBU verdeeld. Dit jaar (2006) was er voor Igitur 6345 euro
beschikbaar. Voorgesteld wordt dit in 2007 tot 10.000 euro te laten groeien.
16
Voorlopige benaming
29

 ophogen opleidingsbudget tot 10.000 euro per jaar
Verwacht wordt dat deze investeringen zich na verloop van tijd zelf zullen terugverdienen,
omdat nieuwe (m.n. e-publishing) producten extra inkomsten zullen betekenen.
Dankwoord
Het businessplan is tot stand gekomen in interactie met een ‘denktank’binnen de UBU,
waarvan Jennifer Smith, Astrid van Wesenbeeck, Natalia Grygierczyk, Anja de Haan, Lilian
van de Vaart en Bas Savenije deel uitmaakten. Bij het opstellen van dit businessplan is de
schrijver met raad en daad terzijde gestaan door drs. Gertjan Verstoep, businesspreneur,
Innovatie in Dienstverlening.
Tevens is het businessplan in conceptversie voorgelegd voor advies aan drs. Mark Eligh,
Eligh Management & Consultancy.
30

Dank ben ik ook verschuldigd aan mijn collega’s binnen Igitur, met name aan Erika Manten
voor de nauwgezetheid waarmee zij de uiteindelijke tekst nagekeken heeft.
31

Bijlage 1: Plan van aanpak (standlijnenoverzicht)
Hoofdactiviteiten Door wie ‘6/2 ‘7/1 ‘7/2 ‘8/1 ‘8/2 ‘9/1 ‘9/1 10/1 10/2
Thema 1:
bedrijfsvoering en
acquisitie slagkracht
(1) technische infrastructuur
aanpassen
(2) acquisitie slagkracht
vergroten (werving)
(3) training
(4) marketing & acquisitieplan
(5) werken aan commerciele
activiteiten
(6) monitoring
Thema 2: archiving
services
(1) gebruiksvriendelijkheid
vergroten
(2) uitbreiden aantal
deelnemende faculteiten, grote
namen binnenhalen
(3) gerichte acties om volume te
vergroten (indien nodig)
* 1-10
21.000
objects
(4) status vergroten door
bewezen
zichtbaarheid/vindbaarheid
(5) monitoren volumetoename
(6) (voorbereiden) verplichte
aanlevering
Thema 3: publishing
services
(1)visie aanscherpen op e-
publish en OA
(2)In co-creatie met klant dienst
vorm geven
(3) Raad van advies
samenstellen
(4)Propositie en
verkoopverhaal
professionaliseren
(5) marketingplan,
acquisitieplan (zie thema 1) en
acties Verkoopwerkwijze
ontwikkelen en inpassen
(6) Monitoren voortgang
acquisitiepijplijn / status klanten
* 25
journals
Thema 4 VKC’s
(1) afstemming met Partner
(2) uitvoering
leermiddelenrepository
Nog nader aanvullen
Thema 5 Partnering
(1) contacten met CDL
(2) onderzoek naar partnering
(3) uitvoeren partnering
32

businessplan Igitur totaal def

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (11)

Semelhante a businessplan Igitur totaal def

Semelhante a businessplan Igitur totaal def (20)

businessplan Igitur totaal def