Sultan II. Mahmud, 1826'da kurduğu yeni ordusunda Batı tarzında bandoları yaygınlaştırmak üzere Giuseppe Donizetti'yi görevlendirmiştir. Sultan Abdülmecid ise Batı müziğinin kurumsallaşması yolundaki bu öncü adımı ordu, bürokrasi, saray ve sivil hayatı kuşatan çeşitli himaye faaliyetleriyle ileriye taşımıştır. Bu sunum, Sultan Abdülmecid'in bu faaliyetlerine ilişkin bazı önemli noktaları aktarmayı amaçlamaktadır.

1. Muzıka-i Hümâyun, Dolmabahçe Sarayı, 1917
Sultan Abdülmecid’in
Batı Müziğini Himayesi
Dr. Selçuk Alimdar

2. himaye:
“koruma, gözetme, esirgeme, koruyuculuk,
gözetim”
Türk Dil Kurumu
“koruma, esirgeme, sahip çıkma”
Misalli Büyük Türkçe Sözlük

3. himaye yöntemleri
tüketim
izinler
yardımlar
istihdam
ödüllendirme

4. himaye alanları
Saray
Ordu
Bürokrasi
Sivil hayat

5. tarihçe
Diplomatik hediyeler
Sefaretnameler
Saray’da opera
Askerî müzik

6. Saray

7. müzisyen padişahlar
1808 1839 1861
II. Mahmud Abdülmecid

8. 1876
Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid

9. 1909 1918 1922
Mehmed Reşad Vahideddin

10. hanedan
Hanedan mensubu Doğ. Öl. Müzik Çalgılar
Abdülmecid 1823 1861 B Piyano
M. Burhaneddin Ef. 1849 1876 B Flüt
İbrahim Tevfik Ef. 1874 1931 B Piyano
Kadriye Sultan 1895 1933 B Piyano
Refia Sultan 1842 1880 B Piyano
Fatma Sultan 1840 1884 M B
(Naciye Sultan) 1896 1957 B Piyano
B: Batı müziği M: Makam müziği

11. Refia Sultan’ın terekesinden
2 piyano
3 keman
2 gitar
2 lâvta
2 pirinç boru
1 flavta
1 zil takımı
1 kemençe
1 klarnet

12. harem
Müzik dersleri
Harem bandosu ve orkestrası

13. Erard, Dolmabahçe Sarayı

14. Steinway & Sons, Dolmabahçe
Sarayı

15. Mason & Hamlin, Dolmabahçe Sarayı

16. Dolmabahçe Tiyatrosu

17. Muzıka-i Hümâyun
1839 1856 1858 1859 1861
Giuseppe Callisto Bartolomeo Ahmed
Donizetti Guatelli Pisani Necib
(1788-1856) (1819-1900) (1811-1876) (1813-1883)

18. Muzıka-i Hümâyun
Müezzinân Bando
Fasıl Orkestra
Cambaz Tiyatro
Bale

19. ödüller
Maddî Manevî
Ücret Tanınma/takdir
Erzak yardımı
Eğitim
Yemek
Kariyer imkânları
Sağlık hizmeti
Koğuş hizmeti
Kıyafet yardımı
Ev kirası ve bakımı

20. nişanlar
Görev
Yıl İsim Rütbe Nişan Derece
Unvanı
1853 Necib - Binbaşı Mecidî 5
1854 Yaver - Mülâzım Mecidî 5
1855 Donizetti Muallim - Mecidî 3
1855 İbrahim - Binbaşı Mecidî 5
1855 Mehmed - - Mecidî 5
1855 Necib - Mirliva Mecidî 3
1855 Rüstem - - Mecidî 5
1856 Hasan - Kaymakam Mecidî 4
1857 Bazervani Muallim - Mecidî 5
Muallim-i
1857 Guatelli - Mecidî 4
Evvel
1857 Pisani Muallim - Mecidî 5
1858 Necib - Mirliva İmtiyaz 1
1859 Pisani Muallim - Mecidî 4
1860 Necib - Ferik Mecidî 2
1860 Pisani Muallim - Mecidî 4

21. bir kıyaslama
Dönem Nişan Madalya Toplam Adet/Yıl
Abdülmecid 15 - 15 0,7
Abdülaziz 20 - 20 1,3
II. Abdülhamid 252 575 827 25,1
Mehmed Reşad - 3 3 0,3
Vahideddin - 2 2 0,5
287 580 867

22. Ordu

23. Alay bandoları
Rütbe Sayı
Yüzbaşı 1
Mülâzım-ı Evvel 1
Mülâzım-ı Sanî 1
Başçavuş 1
Sıraçavuşu 6
Bölük Emini 1
Onbaşı 12
Nefer 57
Toplam 80

24. Bahriye bandoları
Muzıka Okulu Kuruluş Tarihi
1. Muzıka Okulu 1831
2. Muzıka Okulu 1887
3. Muzıka Okulu 1904
4. Muzıka Okulu 1916

25. Bürokrasi

26. resmî marş
Mecidiye Marşı, Giuseppe Donizetti, 1839

27. merasimler
Merasim Tipi Muzıkanın Varlığı
Kabul Merasimleri √
Cülûs ve Bey’at √
Sûr-ı Hümâyun √
Muâyede √
Cuma Selamlığı √

28. diplomatik temsiller
"Tophâne-i Âmire Müşiri hazretlerine tezkire-i sâmiye
Yarın akşam Fransa Sefârethânesi'nde icra olunacak balo
için gönderilecek asâkir-i şâhâne ve muzika takımının
ârâmları için lüzumu mikdârında irsâli lâzım gelen çadırların
Nezâret-i Celîle-i Hariciye tarafından gönderilen memura
terfîkan yarın erkence sefârethâne-i mezkûr[e] cânibine irsâli
hususu mütevakkıf-i himmet-i devletleridir. "
Kaynak: BOA, HR.MKT, 56/57

29. Sivil hayat

30. sarayda konser verenler
1842 Leopold de Meyer (1816-1883)
1847 Franz Liszt (1811-1886)
1848 Henri Vieuxtemps (1820-1881)
1857 Luigi Arditi (1822-1903)
1858 A. Ritter von Adelburg (1830-1873)
1861 Miska Hauser (1822-1887)

31. bir beste takdimi
Chant Héroïque
Edouard Le Cat
"Abdülmecid, sen ki imparatorluğunda
Bizim hayranı olduğumuz
Zafer kahramanı Napolyon'u anımsa!
Bayraklarının üzerinde isimlerinin yazdığı
Fransa ve İngiltere için haykır
Çünkü bu iki ölümsüz kardeş
Savaş tehlikesine meydan okuyarak
Hep senin savunucun ve koruyucun (müttefikin) olacaklar "
Kaynak: BOA, HR.SFR.4, 9/10

32. tiyatro izinleri
1839 1840 1850
Gaetano Basilio Henri
Mele Sansoni Heugeot

33. 1855 1858 1861
(Fransız (Ramazan’ (Hasköy’de)
bir tüccar) da tiyatro)

34. sonuç
Saray
Harem’de müzik
Dolmabahçe Tiyatrosu
Muzıka-i Hümâyun

35. Ordu
Alay bandoları
Bahriye Muzıka Okulu

36. Bürokrasi
Resmî marşlar
Merasimler
Diplomatik temsiller

37. Sivil hayat
Yabancı müzisyenlerin davet edilmesi
Beste takdimlerinin kabulü
İcra ve beste sahiplerinin taltifi
Müzik piyasasının desteklenmesi

38. Dr. Selçuk Alimdar
www.selcukalimdar.com