HARI OM Rishi Panchami - Hindi Milap NewsPaper - 24Aug2009 - p7 HARI OM

1. eE®eleve kesÀ #eCeceveg<³e keÀer ef®evlee mes me=efä keÀe
®euelee ngDee ®e¬eÀ veneR ©keÀlee~
- ye´ïekegÀceejer
Oew³e&leeJevece´leeveecekeÀoesiegCeeW
mesJ³eeqkeÌlekeÀerF&MJejmesmeceerHelee
yeveer jnleer nw~
[sueer efnvoer efceueeHe He=ÿ 7meesceJeej, 24 Deiemle, 2009Òemlegefle - [e@. efJepe³eJeerj efJeÐeeuebkeÀej
Deepe keÀe efJe®eej
(Devexmì nseEceiJes (1899-1961) peeves-ceeves keÀLeekeÀej Les~ keÀF& keÀneveer-mebûeneW, veeìkeÀeW, mebmcejCeeW
kesÀ DeueeJee GvneWves DeveskeÀ Ghev³eeme efueKes, efpevemes GvekeÀer K³eeefle meejer ogefve³ee ceW nw~ FveceW mes `De
HesÀ³ejJewue ìg Deecme&' leLee `o Deesu[cewve SC[ o meer' pewmes keÀeuepe³eer Ghev³eemeeW ves lees GvnW Òeefmeef× kesÀ
efMeKej lekeÀ hengB®ee efo³ee~ DeveskeÀ mecceeveeW kesÀ DeefleefjkeÌle, Deheves uesKeve kesÀ efueS GvnW 1953 ceW
hegefuel]pej hegjmkeÀej Deewj 1954 ceW veesyeue hegjmkeÀej mes mecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~ hee"keÀeW kesÀ efueS Òemlegle
nw- GvekeÀer SkeÀ íesìer, jes®ekeÀ Deewj ceee|cekeÀ keÀneveer~)
Jen keÀcejs ceW efKeæ[efkeÀ³eeB yevo keÀjves Dee³ee~
nce Gme mece³e lekeÀ efyemlej ceW ner Les Deewj ceQves
osKee efkeÀ Jen yeerceej ueie jne Lee~ Jen keÀebhe
jne Lee Deewj GmekeÀe ®esnje levee ngDee Lee~ Jen
yengle Oeerjs-Oeerjs ®eue jne Lee, pewmes Gmes ®eueves
ceW lekeÀueer]HeÀ nes jner nes~
``ke̳ee yeele nw, Mewìdme?''
``cesjs efmej ceW oo& nes jne nw~''
``De®íe nes efkeÀ legce peekeÀj efyemlej ceW uesì
peeDees~''
``veneR, ceQ "erkeÀ ntB~''
``legce Deheves efyemlej hej peeDees~ ceQ keÀheæ[s
yeoue keÀj Deelee ntB Deewj osKelee ntB~''
uesefkeÀve peye ceQ veer®es Dee³ee lees Jen Deheves
keÀheæ[s yeoue ®egkeÀe Lee Deewj Deeie kesÀ heeme
yew"e Lee~ veew meeue keÀe Jen ye®®ee yeerceej
Deewj ogëKeer ueie jne Lee~ peye ceQves GmekesÀ
ceeLes hej Dehevee neLe jKee lees helee ueiee efkeÀ
Gmes yegKeej nw~
``legce efyemlej ceW uesìes'', ceQves efHeÀj keÀne,
``legcnejer leefye³ele "erkeÀ veneR nw~''
``ceQ "erkeÀ ntB'', Gmeves keÀne~
peye [e@keÌìj Dee³ee lees Gmeves Lecee&ceerìj
ueiee keÀj ueæ[kesÀ keÀe yegKeej osKee~
``efkeÀlevee nw?'' ceQves Gmemes hetíe~
``SkeÀ meew oes~''
veer®es peekeÀj [e@keÌìj ves leerve lejn kesÀ
Deueie-Deueie jbieeW kesÀ kewÀhmetue efoS Deewj GvnW
Keeves keÀe mece³e yelee³ee~ SkeÀ kewÀhmetue yegKeej
Gleejves kesÀ efueS, otmeje hesì mee]HeÀ keÀjves kesÀ
efueS Deewj leermeje Sefmeef[ìer "erkeÀ keÀjves kesÀ
efueS Lee~ Gmeves mecePee³ee efkeÀ FvHeÌuegSbpee kesÀ
keÀerìeCeg hesì ceW Sefme[ nesves hej ner efpevoe jn
mekeÀles nQ~ GmekeÀer yeeleeW mes Ssmee ueie jne Lee
efkeÀ FvHeÌuegSbpee kesÀ yeejs ceW Jen keÀe]HeÀer kegÀí
peevelee Lee~ Gmeves yelee³ee efkeÀ Deiej yegKeej
SkeÀ meew ®eej ef[ûeer mes Thej veneR peelee nw, lees
ef®evlee keÀer keÀesF& yeele veneR nw~ Fme mece³e ®eejeW
Deesj HeÌuet HewÀuee ngDee nw~ æKelejs keÀer yeele veneR,
yeme efveceesefve³ee nesves mes ye®eevee ®eeefnS~
keÀcejs ceW Jeeheme DeekeÀj ceQves Deewj leerveeW
lejn kesÀ kewÀhmetue Keeves keÀe mece³e veesì keÀj
efue³ee~
``ke̳ee ceQ legcnW kegÀí heæ{ keÀj megveeTB?''
``Deiej Deehe ®eenles nQ lees "erkeÀ nw'',
ueæ[kesÀ ves keÀne~ GmekeÀe ®esnje yengle DeefOekeÀ
me]HesÀo Lee Deewj GmekeÀer DeeBKeeW kesÀ veer®es keÀe
efnmmee m³een nes ®egkeÀe Lee~ Jen efyemlej hej
®eghe®eehe uesìe Lee Deewj pees kegÀí nes jne Lee,
Gmemes yengle DeefOekeÀ efvejhes#e nesves keÀer keÀesefMeMe
keÀj jne Lee~
ceQves SkeÀ efkeÀleeye G"e³eer Deewj peue-
om³egDeeW kesÀ yeejs ceW heæ{ keÀj kegÀí megvee³ee~
uesefkeÀve ceQ osKe jne Lee efkeÀ pees kegÀí ceQ heæ{
jne Lee, Gme hej GmekeÀe O³eeve veneR nw~
``legce kewÀmee cenmetme keÀj jns nes,
mewìdme?'' ceQves Gmemes hetíe~
``DeYeer lekeÀ lees Jewmee ner ntB, henues pewmee'',
Gmeves keÀne~ ceQ GmekesÀ efyemlej kesÀ hewleeves keÀer
Deesj ®eghe®eehe kegÀmeea hej yew" ie³ee Deewj Deieuee
kewÀhmetue efKeueeves kesÀ mece³e keÀer Òeleer#ee keÀjves
ueiee~ ³en mJeeYeeefJekeÀ Lee efkeÀ Jen mees peelee,
uesefkeÀve peye ceQves GmekeÀer Deesj osKee lees hee³ee
efkeÀ Jen Deheves heebJeeW keÀer Deesj osKe jne Lee~
GmekeÀer ve]pejeW ceW SkeÀ DeeM®e³e&pevekeÀ
Depeveyeerheve Lee~
``legce meesves keÀer keÀesefMeMe ke̳eeW veneR keÀjles?
]peªjle veneR nw~'' cegPes ueiee efkeÀ GmekeÀe efmej
kegÀí nukeÀe nes ie³ee nw, FmeefueS i³eejn yepes
keÀe kewÀhmetue osves kesÀ yeeo ceQ Leesæ[er osj kesÀ efueS
yeenj Dee ie³ee~
³en SkeÀ Keguee ngDee "C[e efove Lee~ nes
®egkeÀer yeeefjMe Deewj ye]He&À mes Oejleer kegÀí Fme
lejn {keÀer Leer, pewmes meYeer he$enerve Je=#eeW,
Peeefæ[³eeW, Peeæ[-PebKeeæ[eW, Ieeme Deewj Keeueer
hej pee efiejer~
ef®ekeÀveer efceÆer kesÀ SkeÀ TB®es leì hej yeg©Me
kesÀ hesæ[ hej yeìsjeW keÀe PegC[ osKe keÀj nceejs
®esnjeW hej KegMeer íe ieF& Deewj ceQves GveceW mes oes
keÀes ceej efieje³ee~ yeekeÀer TB®es leì kesÀ hejs
DeesPeue nes ieF&~ Leesæ[er osj ceW PegC[ ceW mes kegÀí
hesæ[eW hej efPeueefceueeves ueieeR efkeÀvleg DeefOekeÀebMe
FOej-GOej efyeKej ieF&~ Fme mece³e Deewj
mekeÀles'', Gmeves keÀne Lee, ``legcnW Jen meye veneR
peevevee ®eeefnS, pees cesjs meeLe Ieì jne nw~''
ceQ GmekesÀ heeme ie³ee Deewj Gmes "erkeÀ Jewmeer
ner efmLeefle ceW uesìs hee³ee, pewmee efkeÀ ceQ íesæ[ ie³ee
Lee~ GmekeÀe ®esnje me]HesÀo Lee, uesefkeÀve yegKeej
keÀer Jepen mes GmekesÀ ieeue jkeÌleeYe nes jns Les~
Jen henues pewmes ner ®eghe®eehe Deheves hewjeW keÀer
Deesj ìkeÀìkeÀer ueiee keÀj osKe jne Lee~
ceQves GmekeÀe yegKeej efue³ee~
``efkeÀlevee nw?''
``meew kesÀ keÀjerye'', ceQves yelee³ee~ neueeBefkeÀ
³en SkeÀ meew oes hJeeFbì ®eej Lee~
``³en SkeÀ meew oes Lee'', Gmeves keÀne~
``³en legcnW efkeÀmeves keÀne?''
``[e@keÌìj ves~''
``legcneje yegKeej efyeukegÀue "erkeÀ nw'', ceQves
Deeies keÀne, ``ef®evlee keÀer keÀesF& yeele veneR nw~''
``ceQ ef®evlee veneR keÀj jne ntB'', Gmeves keÀne,
``uesefkeÀve ceQ Kego keÀes mees®eves mes veneR jeskeÀ hee
jne~''
``mees®ees cele'', ceQves keÀne~ ``Fmes nukesÀ-
HegÀukesÀ {bie mes uees~''
``ceQ nukesÀ {bie mes ner ues jne ntB'', Gmeves
keÀne Deewj Thej keÀer Deesj meerOee osKeves ueiee~
mheäleë Jen Deheveer efkeÀmeer yeele keÀes efíhee jne
Lee~
``uees, heeveer kesÀ meeLe ³en oJeeF& KeeDees~''
``ke̳ee Deehe mees®eles nQ efkeÀ ³en keÀesF& Demej
keÀjsieer?''
``neB, efveM®e³e ner keÀjsieer~''
ceQyew"ie³eeDeewjceQvespeue-om³egDeeW keÀer
efkeÀleeyeKeesuekeÀjJeneRmesheæ{veeMegªkeÀjoer,
peneBhejíesæ[eLee~uesefkeÀveceQvesosKeeefkeÀJen
mecePeveneRjnenw,FmeefueSceQvesyevokeÀjefo³ee~
``Deehe ke̳ee mees®eles nQ, ceQ efkeÀme mece³e lekeÀ
cej peeTBiee?'' Gmeves hetíe~
``ke̳ee!?''
``cesjs cejves ceW Deye efkeÀleveer osj ye®eer nw?
Deesn neB, ceQ cej jne ntB~ ceQves GvekeÀes keÀnles ngS
megvee efkeÀ yegKeej SkeÀ meew oes nw~''
``SkeÀ meew oes yegKeej ceW ueesie cejles veneR nQ~
legcnejer ³en kewÀmeer yeslegkeÀer yeele nw!''
``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej
peeles nQ~ ÖeÀebme ceW peye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee,
leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀ keÀesF& Yeer
®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~
cegPes lees SkeÀ meew oes nes ie³ee nw~''
Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejves
keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!
``Dejs! heieues mewìd]pe'', ceQves keÀne, ``legce
nesefMe³eej yeg×t nes~ ³en Jewmee ner nw, pewmes ceerue
Deewj efkeÀueesceerìj~ legce cejves Jeeues veneR
nes~ Jen otmejer lejn keÀe Lecee&ceerìj nw~
GmeceW meQleerme ef[ûeer veece&ue nw, FmeceW
DeùeveJes~''
``ke̳ee, DeehekeÀes hekeÌkeÀer lejn ceeuetce nw?''
``neB, efyeukegÀue hekeÌkeÀer lejn'', ceQves keÀne~
``³en HewÀjsveneFì Deewj mesvìerûes[ keÀe Devlej
nw- ceerue Deewj efkeÀueesceerìj pewmee~ ke̳ee legcnW
helee nw efkeÀ peye nce keÀej mes meÊej ceerue peeles
nQ lees efkeÀleves efkeÀueesceerìj ®eue ®egkesÀ nesles
nQ?''
``Deesn, neB'', Gmeves keÀne~
GmekeÀe Deheves hewjeW keÀer Deesj SkeÀìkeÀ
osKevee Oeerjs-Oeerjs keÀce ngDee Deewj Devleleë Jen
menpe nes ie³ee~ Deieues efove lekeÀ Jen hetjer lejn
efveefM®eble nes ie³ee~ Deye Jen henues keÀer lejn
íesìer-íesìer ®eer]peeW kesÀ efueS ef]peo SJeb ®eeræKe
hegkeÀej keÀj jne Lee!
ceQ legcnW oJeeF& kesÀ efueS peiee uetbiee~''
``veneR, ceQ peeielee jntBiee~''
Leesæ[er osj yeeo Gmeves cegPemes keÀne, ``heehee,
Deiej DeehekeÀes hejsMeeveer nes jner nes lees DeehekeÀes
³eneB cesjs meeLe yew"ves keÀer ]peªjle veneR nw~''
``cegPes keÀesF& hejsMeeveer veneR nw, yesìs~''
``veneR, cesje celeueye nw efkeÀ Deiej DeehekeÀes
]peje-meer Yeer efokeÌkeÀle nw lees ³eneB ©keÀves keÀer
]peceerve hej ye]He&À keÀer Jeee|veMe keÀj oer ieF& nes~
ceQves Deheveer Dee³eefjMe yevotkeÀ Deewj kegÀÊes keÀes
meeLe efue³ee Deewj peceer ngF& ¬eÀerkeÀ veoer kesÀ
meceeveevlej meæ[keÀ hej Leesæ[e Ietceves efvekeÀue
ie³ee, uesefkeÀve ef®ekeÀveer melen hej ®euevee Deewj
Keæ[s jnvee cegefMkeÀue nes jne Lee~ kegÀÊee efHeÀmeue
keÀj uegæ{keÀ ie³ee, Deewj ceQ Yeer oes yeej efieje~
SkeÀ yeej lees cesjer yevotkeÀ otj efíìkeÀ keÀj ye]He&À
keÀneveer
- Devexmì nseEceiJes
ªheevlej : ye´pesMe ke=À<Ce
DeefOekeÀ yeìsjeW keÀes ceej heevee cegefMkeÀue Lee~ ceQ
kesÀJeue oes ner ceej hee³ee, Deewj heeB®e cegPemes ye®e
ieF&~ ceiej ceQ ³en mees®e keÀj KegMeer kesÀ meeLe
ueewì heæ[e efkeÀ Iej kesÀ Fleves ve]peoerkeÀ yeìsjeW keÀe
³en PegC[ efceue ie³ee Deewj efkeÀmeer Dev³e efove kesÀ
efueS Deye Yeer yengle meejer ye®eeR nQ~
Iej DeekeÀj helee ueiee efkeÀ mewìdme ves
efkeÀmeer keÀes Yeer keÀcejs ceW veneR Deeves
efo³ee~
``legce Devoj veneR Dee
mJemLelee Deewj meHeÀuelee yengle efÒe³e Meyo
nQ~ nj J³eefkeÌle Deheves peerJeve ceW mJemLelee
Deewj meHeÀuelee ®eenlee nw~ omeJesDeeefue³eb keÀe
cenlJehetCe& metkeÌle nw- `nesGkeÀecesCeb'- pees kegÀí
nesvee ®eenlee nw~ J³eefkeÌle mJemLe jn mekeÀlee
nw, meHeÀue Yeer nes mekeÀlee nw- ³eefo Jen
Deheveer Yeerlejer MeefkeÌle³eeW keÀe efJekeÀeme keÀjs~
yeenjer MeefkeÌle³eeB Yeer Ghe³eesieer nQ, GvekeÀe
DeJecetu³eve ve keÀjW, uesefkeÀve Gvemes keÀneR
DeefOekeÀ cetu³eJeeve nQ Yeerlejer MeefkeÌle³eeB-
efpemeceW SkeÀ nw #ecee~
#ecee keÀe efJekeÀeme keÀye?
¬eÀesOe, ceeve, cee³ee, ueesYe- ³es ®eejeW Yeerlej
kesÀ oes<e nQ~ #ecee, efJeveceÏlee,
$e+peglee ³ee mejuelee Deewj
meblees<e- ³es ®eej
DeO³eelce kesÀ iegCe nQ~
peye ¬eÀesOe, ceeve, cee³ee,
ueesYe Deeefo ÒeYeeJeer
nesles nQ, leye
®eslevee
DeO³eelce
#ecee mes ¬eÀesOe, ce=oglee mes ceeve, $e+peglee mes
cee³ee Deewj meblees<e mes ueesYe keÀes peerleW~
³eefo J³eefkeÌle #ecee, ce=oglee, $e+peglee Deewj
meblees<e keÀer DevegYetefle keÀj ueslee nw, lees
¬eÀesOe, ceeve, cee³ee Deewj ueesYe keÀes peerle
mekeÀlee nw~
Jew%eeefvekeÀeW ves Keespe keÀer efkeÀ ceveg<³e keÀe
leeheceeve Òee®eerve keÀeue ceW keÀce Lee~ FmeefueS
Jen oerIee&³eg neslee Lee~ Deepe leeheceeve yeæ{
ie³ee, Dee³eg Ieì ieF&~ ³eefo leeheceeve keÀes
IeìekeÀj DeeOee efkeÀ³ee pee mekesÀ lees Deeoceer
npeej Je<e& peer mekeÀlee nw~ (`ceve keÀe
keÀer Yeebefle Meeble yevee efo³ee~ ¬eÀesOeer nesvee ³ee
#eceeMeerue nesvee - ³en meeje ceefmle<keÀer³e
jmee³eveeW hej efveYe&j nw~ ³eefo nce ¬eÀesOe keÀes
GÊesefpele keÀjves Jeeues jmee³eveeW keÀes Glhevve
veneR nesves oWies Deewj #ecee hees<ekeÀ jmee³eveeW keÀes
Glhevve keÀjves ³eesi³e meeOeve meeceûeer Deewj
efveefceÊe osles jnWies lees J³eefkeÌle kesÀ Yeerlej #ecee
YeeJe keÀe efJekeÀeme nes mekeÀlee nw~
J³eefkeÌle keÀe Deenej Yeer GmekeÀer
ÒeJe=efÊe keÀes efveOee&efjle keÀjlee nw~ Deepe keÀe
efJe%eeve keÀnlee nw efkeÀ pewmee Deenej Jewmee
jmee³eve, pewmee jmee³eve Jewmeer ceefmle<keÀer³e
efJeOeeve : Fme Je´le ceW ef®eæ[ef®eæ[er kesÀ [b"ue
mes SkeÀ meew Dee" yeej oeletve keÀjkesÀ, efceÆer ceW
mveeve Deewj heb®eieJ³e heeve efkeÀ³ee peelee nw~ hegveë
mveeve keÀjkesÀ, DeeBieve ceW Jesoer yeveekeÀj Gmes iee³e
kesÀ ieesyej mes ueerhee peelee nw~ Gme Jesoer hej
heJe&leesce³e ceb[uee yeveekeÀj efJeefYevve jbieeW mes jbiee
ngDee efceÆer ³ee leebyes keÀe keÀueMe jKee peelee nw,
Thej mes {keÌkeÀve ceW peew YejkeÀj jKee peelee nw~
GmekeÀer hetpee keÀjkesÀ GmekeÀes ve³es Jeðe mes {keÀe
peelee nw~ leoghejeble De©bOeleer osJeer SJeb
mehle$e+ef<e³eeW keÀer Òeeflecee yeveekeÀj GvekeÀer hetpee
keÀer peeleer nw~ mehle$e+ef<e³eeW ceW ieewlece, YeejÜepe,
efJeéeeefce$e, peceoefive, JeefMeÿ, keÀM³eHe Deewj
Deef$e $e+ef<e keÀes ceevee
peelee nw~ jeef$e ceW
veerJeej keÀjeves ³ee
HeÀueenej SJeb
peeiejCe efkeÀ³ee
peelee nw~
keÀLee : Fme
Je´le mes mebyebefOele
oes keÀLeeSB
Òe®eefuele nQ~
efleefLe hej efJeMes<eefleefLe hej efJeMes<e
otmejer keÀLee kesÀ Devegmeej, Òee®eerve keÀeue ceW
efJeoYe& ceW SkeÀ Òeleeheer jepee Òemesveefpele Lee~ Gme
mece³e JeneB SkeÀ megefce$e veece keÀe efJeÜeve jnlee
Lee~ SkeÀ mece³e Gme ye´eïeCe keÀer helveer pe³eÞeer
jpemJeuee nesves hej Iej kesÀ yele&veeW keÀe mheMe&
keÀjleer jner Deewj DeefleefLe hetpeve ceW Yeer Gve efoveeW
ceW ueieer jner~ Fme oes<e kesÀ keÀejCe Deieues pevce
ceW megefce$e yewue Deewj pe³eÞeer kegÀefle³ee yeveer~ oesveeW
keÀe pevce Deheves heg$e kesÀ Iejsuet heMegDeeW ceW ngDee~
megefce$e keÀe heg$e megceefle Yeer efJeÜeve Lee~ Gmeves
ceelee-efhelee keÀe Þee× efkeÀ³ee~ ye´eïeCeeW keÀer Keerj
ceW mehe& ves Dehevee efJe<e Gieue efo³ee~ ³en Ieìvee
kegÀefle³ee osKe jner Leer~ Gmeves Jen Keerj Jeeuee
yele&ve ueg{keÀe efo³ee~
megceefle keÀer helveer ves
peueleer ngF& uekeÀæ[er
mes Gme kegÀefle³ee keÀes
ceeje~ Jen veneR
peeveleer Leer efkeÀ
kegÀefle³ee GmekeÀer hetJe&-
pevce keÀer meeme ner
nw~ megceefle keÀer helveer
ves ye´eïeCeeW keÀes lees
Yeeêheo kesÀ MegkeÌue he#e keÀer heb®eceer keÀes
`$e+ef<e heb®eceer' keÀnles nQ~ Jewmes lees Fme Je´le keÀes
heg©<e Yeer keÀjles nQ, efkeÀvleg DeefOekeÀebMeleë efðe³eeB
ner Fmes keÀjleer nQ~ Fme Je´le keÀes keÀjves mes meejs
heehe otj nes peeles nQ~ ³en Je´le, Devepeeves ceW
efkeÀS ieS heehe-keÀceeX keÀer Meebefle kesÀ efueS efkeÀ³ee
peelee nw~
DeLee&led jepemJeuee ðeer henues efove ®eeb[eueer,
otmejs efove ye´ïeIeeefleveer, leermejs efove jpekeÀer
nesleer nw~ ®eewLes efove ðeer Meg× nesleer nw~ Deleë
Gve yele&veeW ceW efpeme-efpeme ves Yeespeve efkeÀ³ee,
Jes meYeer keÀä hee jns nQ~ GvneR kesÀ Þeehe mes ³en
Yeer keÀä Yegiele jner nw~ Fme keÀä mes ígìkeÀeje
heeves kesÀ efueS Fmes $eÝef<e heb®eceer keÀe Je´le
keÀjvee heæ[siee~ leYeer mes $e+ef<e heb®eceer keÀe Je´le
nesves ueiee~
Devepeeves ceW efkeÀS ieS heeheeW mes cegefkeÌle efoueelee
`$e+ef<e heb®eceer Je´le'
Devepeeves ceW efkeÀS ieS heeheeW mes cegefkeÌle efoueelee
`$e+ef<e heb®eceer Je´le'
henueer keÀLee- hegjeleve keÀeue ceW GÊebkeÀ veece kesÀ
SkeÀ yengle yeæ[s efJeÜeve ye´eïeCe efJeoYe& osMe ceW
jnles Les~ GvekeÀer helveer keÀe veece megMeeruee Lee~
GvekesÀ oes heg$e Deewj SkeÀ keÀv³ee Leer~ kegÀí ner
efoveeW ceW GvneWves Deheves heg$eeW keÀes Meeðe-cece&%e
yevee efo³ee~ keÀv³ee keÀe efJeJeen Yeer meg³eesi³e Jej
osKekeÀj keÀj efo³ee~ Hejvleg kegÀí ner efoveeW kesÀ
yeeo GvekeÀer keÀv³ee efJeOeJee nes ieF& Deewj cee³ekesÀ
ceW DeekeÀj jnves ueieer~ Deheveer yenve kesÀ ogëKe
mes ogëKeer neskeÀj oesveeW YeeF& otmejer peien ®eues
ie³es~ SkeÀ efove peye yenve Iej kesÀ keÀece keÀjkesÀ
jeef$e ceW Me³eve keÀjves pee jner Leer, Gmeer mece³e
Jen jpemJeuee nes ieF&, Mejerj ceW keÀeræ[s heæ[ ie³es
Deewj oeªCe J³eLee kesÀ keÀejCe Jen yesnesMe nes
ieF&~ peye GÊebkeÀkeÀes³enmecee®eejceeuetcengDee,
leesGvneWveskeÀneefkeÀhetJe&pevcekeÀer³enye´eïeCeer
meelepevcemesFmekeÀäkeÀesmenvekeÀjleerDeejner
nw,ke̳eeWefkeÀSkeÀyeejFmevesjpemJeueenesveskeÀer
neueleceWIejkesÀyele&veeWkeÀesmheMe&keÀjefo³eeLee~
DeleëOece&MeeðeceWkeÀneie³eenwefkeÀ-
ÒeLecesçnefle ®eeb[eueer,
efÜleer³es ye´ïeIeeefleveer~
le=leer³es jpekeÀer ÒeeskeÀlee
®elegLexçnefle Meg׳eefle~~
hegveë Keerj efceÿeve keÀe Yeespeve keÀjJee³ee, hejvleg
kegÀefle³ee keÀes kegÀí Yeer Keeves keÀes ve efo³ee~ Gme
efove yewue kesÀ megmle ®eueves hej Gmes heerìe ie³ee,
cegBn hej íeRkeÀe yeeBOe efo³ee ie³ee~ jeef$e ceW
kegÀefle³ee ves yewue keÀes Deheveer ogo&Mee keÀer Ieìvee
keÀner~ yewue ves Yeer Deheveer efJeheefÊe yelee³eer~ oesveeW
keÀer yeeleW nes jner Leer efkeÀ megceefle JeneB Dee ie³ee~
Jen heMegDeeW keÀer yeesueer mecePelee Lee~ Gmeves
GvekesÀ keÀä keÀes mecePekeÀj oesveeW keÀes Ketye
Yeespeve efKeuee³ee Deewj mJe³eb jeleYej eE®eeflele
jne~ Òeeleë nesves hej Gmeves efJeÜeveeW mes ceelee-
efhelee kesÀ Fme ³eesefve ceW Deeves keÀe keÀejCe hetíe,
lees meJe&lehe $e+ef<e ves O³eeveceive neskeÀj yelee³ee
efkeÀ ceelee kesÀ oes<e kesÀ keÀejCe Ssmee ngDee nw~
Deye cegefkeÌle keÀe Ghee³e ³en nw efkeÀ $e+ef<e heb®eceer
keÀe Je´le meele Je<e& lekeÀ helveer meefnle jKees, leYeer
FvekeÀe G×ej nesiee~ megceefle ves helveer meefnle
$e+ef<e heb®eceer keÀe Je´le jKee, hetpeve efkeÀ³ee,
ye´eïeCeeW keÀes Yeespeve keÀjJee³ee, leye GmekesÀ
ceelee-efhelee keÀes cegefkeÌle Òeehle ngF&~
Fme ÒekeÀej efðe³eeB Deheves Devepeeves ceW efkeÀS
heehe keÀceeX mes cegefkeÌle kesÀ efueS Fme Je´le keÀe
heeueve keÀjleer nQ~
- efvee|JekeÀuhe efJeéeËo³e
ceW hevehes ngS ¬eÀesOe Deeefo vekeÀejelcekeÀ YeeJe
efveef<¬eÀ³e nes pee³eWies~
Mejerj-Meeðe ceW oes ÒekeÀesÿ ceeves ie³es nQ~
ÒeLece- GÊespevee ÒekeÀesÿ SJeb efÜleer³e- Meceve
ÒekeÀesÿ~ peye J³eefkeÌle Deheves Yeerlej keÀer
MeefkeÌle keÀes Meceve-ÒekeÀesÿ hej efmLej keÀjves
keÀe Òe³elve keÀjlee nw, lees GÊespevee ÒekeÀesÿ
Deheves Deehe efveef<¬eÀ³e yeve peelee nw~
#ecee keÀe efJekeÀeme kewÀmes?
Deeoceer keÀe DeekeÀ<e&Ce ncesMee megKe Deewj
Meebefle keÀer Deesj neslee nw~ uesefkeÀve cetue ÒeÍe>> nw
efkeÀ DeekeÀ<e&Ce hewoe kewÀmes keÀjW? peerJeve keÀer
mes Òeceeo, De%eeve Deewj ceesn (¬eÀesOeeefo)
YeeJeeW keÀer GlheefÊe nesleer nw, FmeefueS J³eefkeÌle
keÀes meleesiegCeer yeveves keÀe Òe³elve keÀjvee
®eeefnS~
(Þeerceod YeieJeodieerlee)
Dee³ege|Je%eeve kesÀ Devegmeej ``DeveskeÀ jesieeW
keÀer peæ[ nw- ÒeefleMeesOe keÀer YeeJevee Deewj
GmekeÀe Ghee³e nw- #ecee~''
#ecee efkeÀmemes?
1.yeew× oMe&ve kesÀ Devegmeej ceeveefmekeÀ
neefve³eeW mes ye®eves keÀe Ghee³e nw #ecee, Deewj
Jen ÒeeHle nesleer nw O³eeve mes~
2.F&meeF& oMe&ve ceW kesÀLeefuekeÀ keÀe keÀnvee
nw efkeÀ- HeÀeoj mes #ecee ceeBiees, Jen legcnW #ecee
keÀjWies~
Je<ee&keÀeue ceW ÞeeJeCe SJeced Yeeêheo ceen
keÀes l³eeie Je leheM®e³ee& kesÀ efueS Del³evle
DevegketÀueceeveeie³eenw~pewveyevOegFmeDeJeefOe
ceWl³eeieJeleheM®e³ee&mesDeefOekeÀeefOekeÀmebK³ee
ceW pegæ[keÀj, DehetJe& YeefkeÌle meefnle DeveskeÀ
ÒekeÀej keÀer keÀefþve meeOevee ceW
jle jnles nQ~ íesìer-yeæ[er
leheM®e³ee&DeeWkeÀerPeæ[er-meer
ueie peeleer nw~ he³eg&<eCe
ceneheJe& kesÀ Debeflece efoJeme
keÀes`#eceeefoJeme'kesÀªhe
ceW cevee³ee peelee nw~ Fme
efove mebO³eekeÀeueerve
meebJelmeefjkeÀ Òeefle¬eÀceCe
kesÀ Üeje ®eewjemeer ue#e peerJee³eesefve kesÀ meeLe
#ecee ³ee®evee keÀer peeleer nw, pees efJeMJe kesÀ
Dev³e OeceeX ceW ogue&Ye nw~ efJeiele Je<e& keÀer
DeJeefOe ceW ngF& mecemle $egefì³eeW nsleg hejmhej
neLepeesæ[keÀjefJeveceÏleehetJe&keÀMeg×DebleëkeÀjCe
mes #ecee ³ee®evee keÀe Deeoeve-Òeoeve neslee nw~
³ener Jen #eCe nw- peye J³eefkeÌle Deheves
mecemlehetJee&ûeneWkeÀesYegueekeÀj,efJeMeeueËo³e
keÀeheefj®e³eoslesngSefJeve³ehetJe&keÀMeg×Ëo³e
mes #ecee ceeBielee nw Je #ecee Òeoeve
keÀjlee nw~ Fme ceneheJe& keÀer
cenevelee nw efkeÀ efveOe&ve DeLeJee
OeveJeeve, íesìe DeLeJee yeæ[e,
MeefkeÌlenerve DeLeJee MetjJeerj-
meYeerkeÀesmeceeveDeJemejÒeoeve
efkeÀ³eeie³eenw~he³eg&<eCeceneheJe&
nceW ³en efoJ³e mebosMe oslee nw
efkeÀ Yetue ªheer Metue keÀes HetÀue
pewmeekeÀesceueYeeryevee³eepeemekeÀleenwyeMelex,
J³eefkeÌle DenbkeÀej keÀe heefjl³eeie keÀj efJeve³e
YeeJe keÀes mJe³eb kesÀ Dee®ejCe ceW ueeves keÀe
F&ceeveoejer hetJe&keÀ Òe³elve keÀjs~
mebJelmejer#eceehevee
Dee ie³ee nw mebJelmejer heJe&, efvekeÀue pee³es meYeer kesÀ ceve keÀe ieJe&,
Fme megJeCe& ceewkesÀ hej SkeÀ nes Je®eve - `#ecee Jeerjm³e Yet<eCeced'
meYeer kesÀ efueS ner yevee³ee ie³ee nw ³en DeeYet<eCe,
FmeerefueS keÀnles nQ he³eg&<eCe- DeeDees nce meye keÀjW heeheeW keÀe Mees<eCe,
efceìs ceve keÀe jeie-Üs<e, meYeer yeoueW Deheves Deblej keÀe Jes<e,
otj nes HejmHej nesves Jeeuee keÌuesMe,
SkeÀ meeLe OeejCe keÀjW nce meYeer #ecee keÀe Yes<e~
Fme KegMeer keÀer yesuee hej YeieJeeve cenejerj kesÀ efme×evle keÀes Deceue ceW uee³eWies,
`peerDees Deewj peerves oes' keÀer YeeJevee meYeer kesÀ ceve ceW peiee³eWies,
meYeer kesÀ efoueeW ceW h³eej keÀe oerhe nce peuee³eWies,
DeeDees nce meye efce$elee keÀer jmce Deepe efveYee³eWies,
Fmeer JekeÌle DeeDees keÀjs SkeÀ-otmejs keÀes #ecee,
nes pee³es HejmHej Kecele-KeeceCee,
hetjer nes `GÊece SsMe' keÀer ³en ceveeskeÀecevee,
³ener ceQ Gme YeieJeeve mes keÀjlee ntB ÒeeLe&vee!!
- GÊece [ecejeCeer pewve `SsMe'
ceeveefmekeÀ leewj hej
J³eefkeÌle ceW Fve meYeer
yeeleeW kesÀ efueS
efpe%eemee hewoe keÀer
pee³es, efHeÀj Fve
efJe<e³eeW hej Dee³ee
pee³es~ efkeÀmeer veMes kesÀ
Deeoer J³eefkeÌle keÀes
meerOee keÀne peeS efkeÀ
Deehe veMeerueer ®eerpeeW
keÀe l³eeie keÀj oW, lees
Jen ke̳eeW keÀjsiee?
Jen ÒeMve keÀjsiee efkeÀ
nce Ssmee ke̳eeW keÀjW?
DeehekeÀes Fmemes ke̳ee
lekeÀueerHeÀ nw? Hej
peye Deehe Gmes
DevegYetefle kesÀ mlej hej
ues pee³eW, leye Jen
DeehekeÀer yeele ceeveves
keÀes jepeer nes
peeSiee~
``GJemecesCe nCes
keÀesnb, ceeCeb ceÎJe³ee
efpeCes~
cee³ee®eppeJeYeeJesCe,
ueesYebmebleesmeDees
efpeCes~~''
efJe®eej Deewj DeeoleW
nesleer nQ~
pees J³eefkeÌle
jepeefmekeÀ Deewj
leeceefmekeÀ Deenej
keÀjlee nw, GmekeÀe ceve
otef<ele neslee nw,
GÊespevee,Jeemevee,
¬eÀesOe, ueeue®e Deeefo
yeæ{les nQ Deewj pees
meeeflJekeÀ Deenej keÀjlee
nw, GmeceW veeefYe kesÀ
Thejer keWÀêeW keÀes
meef¬eÀ³e nesves keÀe
DeJekeÀeMe efceuelee nw,
efpememes ®eslevee keÀe
TOJee&jesnCe neslee nw
Deewj #ecee, ce=oglee
Deeefo YeeJe menpe
ÒemHegÀefìle nesles nQ~
Þeer ke=À<Ce keÀnles nQ -
``meÊJeelmebpee³eles
%eeveb jpemees ueesYe
SJe ®e,
Òeceeo ceesnew lecemees
YeJeleesçMeevecesJe®e~~''
melJeiegCe mes %eeve
keÀer GlheefÊe, jpeesiegCe
mes ueesYe keÀer, lecees iegCe
3.Fmueece oMe&ve DeuueenkeÀes#eceeMeerue
Deewj #ecee keÀe cetue ñeesle ceevelee nw~
4.Jesoevle oMe&ve ceW GheosMe efJeÞegle nw-
`Yetue peeDees Deewj #ecee keÀjes~' lespe, #ecee,
Oew³e&, yee¿e Megef×, efkeÀmeer kesÀ Òeefle Me$eg YeeJe
ve nesvee, DeHeves ceW ner Hetp³elee keÀe DeefYeceeve
ve nesvee - ³en meYeer owJeer mecHeoe keÀes ueskeÀj
pevces ngS ceveg<³e kesÀ ue#eCe nQ~
5.pewve oMe&ve ceW Oece& kesÀ ®eej Üej
yelee³es ie³es nQ, efpeveceW ÒeLece DeLeJee ÒeJesMe
Üej ner #ecee nw~ Fme ÒeJesMe Üej ceW Jener
J³eeqkeÌle ÒeJesMe keÀj mekeÀlee nw pees DeYe³e nw~
pees J³eeqkeÌle DeHeves Yeerlej #ecee keÀe efJekeÀeme
keÀjvee ®eenlee nw, GmekesÀ efueS peªjer nw
DeYe³e keÀer meeOevee, Ye³ecegkeÌle nesvee~ pewve
oMe&ve ceW #ecee osves Jeeues leLee #ecee keÀjves
Jeeues- oesveeW keÀer ³eesi³elee keÀes yelee³ee ie³ee
nw~ Deeiece keÀe Òeefme× met$e nw-
Keecesefce meJJepeerJes, meJJespeerJee Kecebleg ces~
cesÊeer ces meJJeYetSmeg, Jesjb cepPe ve kesÀCeF&~~
ceQ meye peerJeeW keÀes #ecee keÀjlee ntB,
meye peerJe cegPes #ecee keÀjW~ meye peerJeeW kesÀ
meeLe cesjer cew$eer nw~ efkeÀmeer kesÀ meeLe cesje
Jewj veneR nw~
Fme ÒekeÀej pewve oMe&ve ceW GYe³ele:
#ecee keÀer yeele keÀes cenlJe efo³ee ie³ee nw-
`ceQ DeeHekeÀes #ecee keÀjlee ntB, DeeHe cegPes
#ecee keÀjW~'
- cegefve De#e³eÒekeÀeMe
JeemleefJekeÀlee keÀe yeesOe keÀjeves keÀe, mJeeLe&
íesæ[ hejefnle keÀer yeele mees®eves keÀe,
meyekesÀ Òeefle cew$eer YeeJe peieeves keÀe
SkeÀ lejerkeÀe neslee nw~ henues
keÀe³eekeÀuhe'- He= 169)
ceneved Jew%eeefvekeÀ [e@. [sueeiees[es ves SkeÀ
Òe³eesie kesÀ Üeje oes KetBKeej meeb[eW kesÀ
ceefmle<keÀer³e jmee³eve heefjJele&ve mes GvnW yekeÀjeW
ef¬eÀ³ee Deewj pewmeer
ceefmle<keÀer³e ef¬eÀ³ee
Jewmee nceeje
Dee®eej, J³eJenej,
kesÀ ÒeefleketÀue nes peeleer nw, heoeLe& peiele ceW
®eueer peeleer nw~ peye ceveg<³e keÀer ®eslevee keÀe
DeOeëheleve neslee nw, lees ®eslevee veeefYe kesÀ
Deemeheeme heefj¬eÀcee keÀjleer nw~ Fme efmLeefle ceW
ueæ[eF&-Peieæ[e, keÀuen, mheOee&, íervee-Peheìer,
®eesjer-[kewÀleer, Ieesìeuee Deeefo vekeÀejelcekeÀ
keÀe³e& nesles nQ~ ceveg<³e keÀe mJe³eb hej efve³eb$eCe
veneR jnlee~ Fmemes efJehejerle ®eslevee kesÀ
TOJee&jesnCe keÀer efmLeefle ceW J³eeqkeÌle ceW
mekeÀejelcekeÀ YeeJeeW keÀer peeie=efle nesleer nw~
J³eefkeÌle #ecee, ce=oglee Deeefo YeeJeeW keÀer Deesj
efJekeÀeme keÀjlee nw~
Fmeer yeele keÀes keÀce&Meeðeer³e ¢efä mes Fme
ÒekeÀej keÀn mekeÀles nQ efkeÀ oes ÒeCeeefue³eeB nQ-
Deewoef³ekeÀ, #ee³eesheMeefcekeÀ~ peye Deewoef³ekeÀ
YeeJe neslee nw lees meejer ÒeJe=efÊe³eeB keÀ<ee³epeefvele
vekeÀejelcekeÀ nesleer nQ~ peye #ee³eesheMeefcekeÀ
YeeJe neslee nw lees meejer ÒeJe=efÊe³eeB mekeÀejelcekeÀ
nes peeleer nQ~ Deepe keÀe ceeveJe menveMeefkeÌle
keÀe, mecelee keÀe efJekeÀeme veneR keÀj hee jne nw,
ke̳eeWefkeÀ GmekeÀe p³eeoelej mece³e Deewoef³ekeÀ
YeeJe ceW, vekeÀejelcekeÀ YeeJe ceW J³eleerle nes
jne nw~ Deewoef³ekeÀ YeeJe keÀes jeskeÀves Jeeuee
GmekeÀe Òeeflehe#e #ee³eesheMeefcekeÀ YeeJe J³eefkeÌle
kesÀ ceeveme ceW "erkeÀ mes keÀe³e& veneR keÀj jne
nw~ ³eefo De®ís YeeJeeW, De®ís efJe®eejeW keÀes
ncemeef¬eÀ³ekeÀjlesnQ,#eceepewmesmekeÀejelcekeÀ
YeeJeeW keÀe efJekeÀeme keÀjles nQ lees nceejs peerJeve
Yeeêheo kesÀ MegkeÌue he#e keÀer heb®eceer keÀes `$e+ef<e heb®eceer' keÀnles nQ~ Jewmes lees Fme
Je´le keÀes heg©<e Yeer keÀjles nQ, efkeÀvleg DeefOekeÀebMeleë efðe³eeB ner Fmes keÀjleer nQ~ Fme
Je´le keÀes keÀjves mes meejs heehe otj nes peeles nQ~ ³en Je´le, Devepeeves ceW efkeÀS ieS
heehe-keÀceeX keÀer Meebefle kesÀ efueS efkeÀ³ee peelee nw~
HeJe& hej efJeMes<e
``ceQ meye peerJeeW keÀes #ecee keÀjlee ntB, meye peerJe cegPes #ecee keÀjW~ meye peerJeeW kesÀ meeLe cesjer
cew$eer nw~ efkeÀmeer kesÀ meeLe cesje Jewj veneR nw~'' Fme ÒekeÀej pewve oMe&ve ceW GYe³ele: #ecee keÀer
yeele keÀes cenlJe efo³ee ie³ee nw- `ceQ DeeHekeÀes #ecee keÀjlee ntB, DeeHe cegPes #ecee keÀjW~'
``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej peeles nQ~ ÖeÀebme ceW``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej peeles nQ~ ÖeÀebme ceW``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej peeles nQ~ ÖeÀebme ceW``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej peeles nQ~ ÖeÀebme ceW``ceQ peevelee ntB efkeÀ Fleves yegKeej ceW ueesie cej peeles nQ~ ÖeÀebme ceW
peye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee, leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀpeye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee, leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀpeye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee, leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀpeye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee, leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀpeye ceQ mketÀue ceW heæ{lee Lee, leye ueæ[keÀeW ves cegPes yelee³ee Lee efkeÀ
keÀesF& Yeer ®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~ cegPes lees SkeÀkeÀesF& Yeer ®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~ cegPes lees SkeÀkeÀesF& Yeer ®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~ cegPes lees SkeÀkeÀesF& Yeer ®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~ cegPes lees SkeÀkeÀesF& Yeer ®eJeeefueme ef[ûeer ceW ef]pevoe veneR jn mekeÀlee~ cegPes lees SkeÀ
meew oes nes ie³ee nw~'' Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejvesmeew oes nes ie³ee nw~'' Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejvesmeew oes nes ie³ee nw~'' Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejvesmeew oes nes ie³ee nw~'' Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejvesmeew oes nes ie³ee nw~'' Jen megyen veew yepes mes meejs efove Deheves cejves
keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!keÀer Òeleer#ee keÀjlee jne!!