Visie op de verbouwing van De Meevaart. Resultaat van een creatief proces en geschreven in de vorm van een \'story\' (door Regina van de Berg) i.o.v. Stadsdeel Zeeburg

1. slimme ruimtes voor iedereen
R
o t
o
d aR t
g a s
in ev oM
id e k
le e M oe
d d t
n e
Ro n
d
va

2. 2015 Ik ga je een verhaal vertellen van een bezoek dat ik
onlangs bracht aan Buurtcentrum de Meevaart. Ik was er nogal
van onder de indruk en daarom wil ik dat graag met je delen.
Ik werd namelijk spontaan meegenomen op een rondleiding
waarin ik mijn ogen uitkeek. Ook kreeg ik veel informatie over
hoe dit buurthuis in 2010 en 2011 omgetoverd werd tot een cen-
trum dat vandaag de dag zeven dagen per week 14 uur per
dag geopend is en bruist van de activiteiten. De kern van het
succes ligt in de slimme indeling van ruimtes die door iedereen
gebruikt kunnen worden, een aanbod aan activiteiten die elkaar
versterken en een uitstraling waarin openheid en transparantie
sleutelwoorden zijn. Bovendien, oh wacht, nu loop ik al vooruit
op mijn verhaal… laat ik even terug gaan naar die ene dag en
jou vertellen wat ik zag en hoorde.
kern van het succes ligt in slimme indeling van ruimtes,
aanbod aan activiteiten die elkaar versterken en openheid.

3. Zodra je in de buurt komt van de Meevaart van de toekomst,
dan gebeurt er iets met je.
Zodra je in de buurt komt van de Meevaart van de Toekomst, dan gebeurt
er iets met je. Voordat je binnen bent, is je aandacht al getrokken door de
kunstzinnige uitsparing boven de ingang. Hé! Zie ik dat nu goed? Dat is
grappig. De buitenmuur is zo beschilderd met een tafereel van kinderen
die hip aan het dansen zijn, dat het net is alsof je er bij aanwezig bent.
Geinig zeg. Ik gluur snel even door een van de prachtige hoge ramen die
met hun bijzondere glaswerk kunstwerken op zich zijn. Ik verwacht eigenlijk
die dansende kinderen te zien of misschien wel knutselende mensen of
mensen die iets aan het leren zijn. Want, dit is toch een buurthuis? Ik schrik
bijna als mijn eerste blik getrokken wordt door mensen die aan een soort
flextafel werken, met een laptop voor zich. Dat is wel het laatste wat ik zou
verwachten! Het is me nog niet helemaal duidelijk wat die Meevaart nu is,
maar laat ik eens naar binnen gaan. Mijn nieuwsgierigheid is wel geprikkeld.
De entree is overduidelijk aanwezig. Pontificaal in het midden van het
gebouw. Het is alsof het buurthuis daarmee wil zeggen: hier zijn wij! Om ons
kun je niet heen!
Als je goed kijkt, zie je trouwens dat die entree een kunstwerk op zich
is. Ik herken er ook invloeden van diverse culturele achtergronden in:
Nederlands, Turks, Indisch, Marokkaans... Ze hebben er op een heel subtiele
manier werk van gemaakt. Later verwonder ik mij binnen ook over de her
en der aangebrachte kunstzinnige vondsten, of ze nu in een lamp of in een
tafel zijn verwerkt.

4. Voor mij rijdt een vrouw in een scootmobiel. Het is Caroll Sastro en we
zeggen elkaar gedag. Als ze net als ik bij de entree is, zie ik haar zonder
veel moeite op een duidelijk zichtbare knop drukken. Daarmee opent ze de
automatische deuren. Ze kan, mocht ze daar behoefte aan hebben, wel om
hulp vragen via de intercom. Ik kom haar later nog een paar keer tegen;
ze manoeuvreert haar scootmobiel behendig door de brede gangen.
Dit gebouw blijkt nergens drempels te hebben. Het is op verschillende
manieren toegankelijk gemaakt voor minder validen. In de kleurstelling
van het gebouw, die ook leidraad is in de logische routering, is rekening
gehouden met kleurenblinden, hoor ik later. Dat spreekt me aan.
‘er moet indertijd hard gepleit zijn voor toegankelijkheid.’

5. ‘dat kleuren een belangrijke rol spelen, is goed zichtbaar.’
Als ik binnenkom, ben ik trouwens blij verrast. De looproute is zo logisch dat
– ook al sta ik direct in een grote ruimte – het mij wel direct duidelijk is waar
de ontvangst is. Leuk detail is dat je blijkbaar iemand aan kunt spreken voor
informatie, maar dat je ook zelf kunt rondneuzen. Op een digitaal scherm zie
ik in een oogopslag wat het programma is in de Meevaart. Ik scroll met mijn
vingers over het touch screen door de opties. Eens even kijken: kinderen
bakken taarten voor moederdag, ambachtelijke activiteiten in de werkplaats,
cursussen op computergebied. En kijk eens: je kunt advies krijgen als je
een eigen onderneming wilt starten. Er is hier een Vraag & Antwoord Loket
ingericht door de Kamer van Koophandel. En ik zie meer: Nederlandse les,
hulp bij het invullen van formulieren zoals je belastingaangifte, workshops
zelfverdediging voor vrouwen, de Kids van Oost dansen, er is creatieve
expressie in een theaterzaal, yoga voor beginners, bewegen voor ouderen,
koken, geluidsopnames maken, foto bewerken. Hmm… leuk aanbod!
Terwijl ik in de ontmoetingszaal sta, neem ik een moment de tijd om goed
om me heen te kijken. Het voelt goed hier. Het valt me op dat dit gebouw
enorm licht en ruimtelijk is, terwijl het tegelijkertijd een knusse uitstraling
heeft. Een beetje een huiskamergevoel krijg ik er bij. Warme kleuren, met
zorg uitgezochte planten. Dat kleuren een belangrijke rol spelen, is goed
zichtbaar.
Als ik de ruimte globaal scan, zie ik dat op verschillende plekken mensen
met elkaar in gesprek zijn. Op een loungebank vertelt een oudere dame druk
gebarend een verhaal aan een jonge knul. Ik zie ook een grote ronde, soort
leestafel waar verschillende personen aan zitten. Sommige lezen een boek,
anderen hebben de laptop voor zich. Ik zie ook mensen vol aandacht van
een scherm lezen, een boek? Waar halen ze die koffie eigenlijk vandaan? Oh!
Ik zie het al. Er is een koffiecorner , die net groot genoeg is om de mensen
niet de deur uit te hoeven laten lopen voor een versnapering.

6. ‘kan ik u helpen? ik ben vrijwilliger in de Meevaart.
ik leid u met alle plezier rond’, zegt sarah.
Een dame tikt mij aan en zegt: ‘Kan ik u helpen? U bent nieuw hier? Ik ben
vrijwilliger in de Meevaart. Ik zie dat u al rondkijkt op het digitale menu.
Ik wil u ook met alle plezier informeren of rondleiden.’
Dat laatste lijkt me wel wat. Eerlijk gezegd kom ik nooit in een buurthuis.
Misschien is er inderdaad wel iets van mijn gading bij. De dame zegt:
‘Loopt u maar met mij mee. Wij vinden het heel leuk om nieuwe mensen
te verwelkomen. Maar ik moet u wel waarschuwen hoor’, voegt ze er met
een schalkse glimlach aan toe. ‘Deze plek is zo leuk, dat mensen hier liever
komen dan thuis blijven!’ Ze heeft een aanstekelijke lach waardoor ik direct
vrolijk word. Wat een vriendelijkheid!
Ze heet Sarah en komt al meer dan 20 jaar in De Meevaart. Ze heeft jarenlang
Nederlandse les gegeven aan mensen van allerlei achtergronden maar dat
doet ze al enige tijd niet meer. Ze beleeft nu vooral plezier aan het rondleiden
van nieuwkomers en vraagbaak zijn voor bezoekers. ‘Service hebben we hoog
in het vaandel staan’, vertelt ze me. ‘Dat was vroeger wel eens anders en dat
leidde tot klachten. We hebben het nu zo georganiseerd dat mensen uit de
buurt samen met jongeren en zelfs met input van kinderen het programma-
aanbod samenstellen. Een coördinator – wij noemen hem de marktmeester
- zorgt er voor dat alles goed reilt en zeilt. Hij wordt betaald en om hem heen
zijn allerlei vrijwilligers, waaronder ik, die zorgen dat zowel de gebruikers als
deelnemers goed bediend worden. ‘

7. Sarah neemt me mee naar de eerste verdieping. Maar eerst lopen we wennen voor sommige mensen om daar gebruik van te maken. We bieden
nog een stukje de ruime ontmoetingsruimte door waar ze opmerkt: daarom ook cursussen aan om hen wegwijs te maken in alles wat met dit soort
‘Ik zag je zonet kijken naar die mensen die daar werken’. Ze wijst naar ontwikkelingen te maken heeft. Wat ook werkt, is dat dit soort activiteiten in de
de leestafel. ‘We hebben hier een ook vaste leer-, werk- en leesruimte, de centrale ontmoetingsruimte plaatsvindt. Het is open en toegankelijk. Mensen
kantoortuin. Er zijn vaste schermen maar ook plekken waar je een eigen raken nieuwsgierig en nemen zo sneller een kijkje dan wanneer we het in een
laptop kunt inpluggen. Het wordt door heel veel verschillende mensen afgesloten ruimte zouden ‘wegstoppen’. Het nodigt gebruikers en potentiële
gebruikt. Alsof ze mijn vraag al raadt, voegt ze daar aan toe: ‘Ja, het was best gebruikers uit om met elkaar in contact te treden en elkaar te helpen.’
‘We hebben hier een vaste leer-, werk- en leesruimte waar
mensen kunnen lezen, studeren, bladen kunnen inzien.’

8. ‘Best knap hoe ze er in dit buurtcentrum schijnbaar in geslaagd zijn
om ook mensen binnen te halen die je niet direct zou verwachten.’
Later laat Sarah me de sfeervolle kantoortuin zien, die als een natuurlijke ‘Zo was er ook de wens’, vertelt ze verder ‘om een aanbod samen te stellen
verlenging van het gebouw is ingericht. Ik zie mensen van diverse leeftijden dat activiteiten zou versterken en verbindingen tot stand zou brengen. Niet
en diverse achtergronden. Best knap hoe ze er in dit buurtcentrum ieder zijn eigen ding dus, maar samenwerking zoeken. Netwerken. Ook
schijnbaar in geslaagd zijn om ook mensen binnen te halen die je niet direct met het aanbod buiten de Meevaart. Niet alleen prettig, maar overigens
zou verwachten. Sarah zegt daarover: ‘Dat is ook niet gemakkelijk geweest, ook een noodzaak. De subsidie voor activiteiten is de laatste jaren eerder
zoals alle veranderingen tijd nodig hebben. De wensen voor de toekomst afgenomen dan gegroeid. Alleen door een meer efficiënte samenwerking
varieerden behoorlijk: de een wilde alleen een lik verf , de ander sprak de zou het voortbestaan van bepaalde programma’s en clubs gegarandeerd
ambitie om kansrijke en kansarme groepen op een aangename manier kunnen worden. Daarom was een uitgangspunt voor de verbouwing dat de
met elkaar te in contact te brengen. Het begrip empowerment viel in dat ruimte multifunctioneel ingericht moest worden. Niet iedereen zijn eigen
verband.’ ruimte, maar slimme ruimtes voor iedereen.’

9. Ik begrijp uit Sarah’s verhaal ook dat de angst heerste dat een vernieuwde
Meevaart de vaste bezoekers zou afschrikken, omdat ze zich er niet meer
thuis zouden voelen. De heer El Mesri vroeg daar aandacht voor. Niet te
‘Het is echt even zoeken
veel fratsen. Geen hoogdravend gedoe. ‘Het is echt even zoeken geweest
om alle wensen en ideeën zo vorm te geven, dat de Meevaart een plek
geweest om alle wensen en
zou worden waar iedereen zich thuis zou voelen, zowel de vaste bezoeker ideeën zo vorm te geven,
als de hoger opgeleide of de zelfstandige ondernemer uit de buurt ’, vertelt
Sarah. ‘Het kost tijd en ja, soms haken mensen af, hoe zeer je ook je best dat de Meevaart een plek zou
doet. Maar er komen ook mensen bij. En na verloop van tijd zien we mensen
ook weer terug komen.’ worden waar iedereen zich
Ze lacht en voegt daar aan toe: ‘Veranderen is moeilijk, maar stilstaan is
thuis zou voelen.’
geen optie.’

10. We wandelen door de lange gang waar nu dus ongelofelijk veel licht
van buiten binnenstroomt omdat de lokalen zijn voorzien van glazen
wanden. ik zie in een oogopslag wat er in die ruimtes gebeurt.
Ik volg Sarah de trap op naar de eerste verdieping. Het trappenhuis is nog
zoals het was voor de verbouwing. Dat geldt ook voor de hoge, karakteristieke
ramen. Daarnaast is nog steeds duidelijk dat dit gebouw oorspronkelijk
een schoolgebouw was. ‘Bewust’, zo laat mijn gids weten, ‘want juist die
elementen belichamen de ziel van dit gebouw.’
De eerste indruk die ik hier weer krijg is openheid. Sarah vertelt mij even
later dat deze gangen ooit een onprettig en ongastvrij gevoel gaven, omdat
er geen daglicht kon komen. We wandelen door de gang waar nu dus veel
licht vanuit de lokalen binnenstroomt, omdat deze zijn voorzien van glazen
wanden. Ik zie in een oogopslag wat er in die ruimtes gebeurt.

11. ‘Hoi sarah!’, roept ze vrolijk. ‘Zaterdag hebben we onze
uitvoering in het Muiderpoorttheater, kom je ook kijken?!’
Terwijl ik een moment om me heen kijk, wordt Sarah begroet door een jong
meisje. Zij neemt deel aan de dansactiviteiten van Kids van Amsterdam
Oost. ‘Hoi Sarah!’ roept ze vrolijk. ‘Zaterdag hebben we onze uitvoering in
het Muiderpoorttheater, kom je kijken?!’ ‘Tuurlijk’, zegt Sarah, ‘dat wil ik niet
missen hoor!’.
Sarah vertelt dat deze kinderen hun lessen krijgen in de theaterzaal op de 3e
verdieping. Die is zo ingericht dat ze zich heel goed kunnen voorbereiden.
Voorzieningen als geluid, een mobiel podium, spiegels, alles is aanwezig.
De ruimte in de Meevaart is primair bedoeld voor kleinschalige optredens.
De grote uitvoeringen vinden plaats op locaties buiten de Meevaart. ‘We
wilden als buurtcentrum niet gaan concurreren met andere voorzieningen,
die zijn er tenslotte al voldoende. Ook hierin geldt: zoek de samenwerking
die aanvult en versterkt.’
Het is een verademing om door een gebouw te lopen waar de sfeer en
authentieke elementen van het oorspronkelijke schoolgebouw bewaard zijn
gebleven, terwijl het tegelijkertijd modern, ruimtelijk en functioneel is; waar
je van buiten ziet wat er van binnen gebeurt en je uitgenodigd voelt om
overal een kijkje te nemen.

12. als het je interesse heeft, neem je plaats in het meekijk-plekje.
Zo kun je zonder verplichtingen sfeer proeven.
Om dat te illustreren, doet Sarah de deur open naar een ruimte die als zou werken. Mensen die komen kijken als we bezig zijn, zou dat niet te veel
Kookplein is ingericht en waar een groep mensen druk aan het kokkerellen de activiteit verstoren, was de vraag. Ik kan je zeggen dat het snel wende en
is. Een aardig detail: een aantal van de ruimtes is zo ingericht, dat je zonder als positief werd ervaren. Vaak worden mensen uitgenodigd om ter plekke
de activiteit te storen even mee kunt kijken. Natuurlijk kun je ook lekker door mee te doen!’
de glazen wanden gluren, maar als het je interesse heeft, neem je plaats in Goed concept, denk ik bij mezelf als Sarah en ik de drukte op het Kookplein
het meekijk-plekje. Zo kun je zonder verplichtingen sfeer proeven. Ook dit bekijken. Op dit moment is de activiteit ‘Anders koken’ gaande. Iedere week
was nieuw’, vertelt Sarah. ‘Het was in eerste instantie onduidelijk of dit wel worden menu’s bereid waarin een bepaald land centraal staat. ‘

13. Sarah nam mij mee op een rondleiding door het hele gebouw. Er heerste
een gezellige drukte. Ik zag ook nog kinderen sporten in de buurtsportzaal,
mensen les krijgen en besprekingen voeren in wat Sarah Stiltekamers
noemde en nog veel meer. Hoewel de behoefte aan ruimte vaak afhankelijk
is van het moment, begreep ik dat de Meevaart ‘levensloopbestendig’ is
ingericht. ‘Als de behoefte verandert, kunnen de ruimtes zonder al te veel
inspanningen mee veranderen’, zei Sarah.
Het is hier bijna alsof je op een markt bent:
ook zo’n plek waar bijna iedereen graag komt.
Wat ik erg fijn vond, was dat je lekker rond kon dwalen in de Meevaart, overal
even sfeer kon proeven en ook lekker een plekje kon zoeken om een kopje
koffie te drinken. Het is prettig om in zo’n aangename omgeving te kunnen
vertoeven. Of je er nu een les wilt volgen, of een uurtje gaat werken, een
boek leest, het internet opgaat of elkaar wilt ontmoeten, dat kan schijnbaar
allemaal. Bijna alsof je op een markt bent. Dan loop je ook van kraam naar
kraam, staat hier even stil, koopt daar iets, maakt een praatje… Een markt is
ook zo’n plek waar bijna iedereen graag komt. In de Meevaart is het in ieder
geval een ‘markt’ waar je zeven dagen per week veertien uur per dag terecht
kunt. Heel fijn!

14. Nog een belangrijk ding: je kon duidelijk merken dat alles professioneel
georganiseerd was. Daar moet indertijd echt op gehamerd zijn. Die
professionaliteit en – moet ik er aan toevoegen – kwaliteit in de afwerking en
opzet, maken dat de Meevaart echt een plek is geworden waar mensen zich
thuis voelen.
Aan het einde van de rondleiding bedank ik Sarah hartelijk voor de tijd die ze
heeft genomen. Ik ben onder de indruk, beslist. Sarah schudt mijn hand en
zegt ter afscheid: ‘Ik hoop dat we je hier weer mogen begroeten’. Daar hoef
ik niet lang over na te denken en ik besluit: ‘Natuurlijk kom ik hier weer terug.
Ik heb de smaak te pakken!’
‘de Meevaart is echt een plek geworden waar mensen
liever komen dan dat ze thuis blijven zitten’.

15. nawoord
Dit verhaal is geschreven op basis van de informatie die naar voren is gekomen in een
uitgebreid participatietraject gedurende de maanden maart en april 2010 met experts op
diverse vakgebieden (negen in totaal) en gebruikers van buurthuis de Meevaart (ruim twintig
vertegenwoordigers van organisaties).
De vraag die centraal stond in het creatieve proces, was:
Hoe ziet de Meevaart van de toekomst eruit?
Het doel van dit traject, waarin creatieve werkvormen zijn gebruikt om mensen actief
mee te laten denken en doen, was om haalbare scenario’s te ontwikkelen voor de
verbouwing en het toekomstige gebruik van de Meevaart.
Op basis van de geleverde input, een interpretatie van de informatie en toetsing aan de
projectopdracht, is dit verhaal ontstaan dat de basis zal zijn voor het Functioneel Plan van Eisen
en het ontwerp van de architect. De foto’s schetsen een beeld van het participatietraject.*
Wij danken de experts en de deelnemers voor hun inzet!
Kijk voor meer informatie over het project en de voortgang van de verbouwing op onze website:
www.oost.amsterdam.nl/meevaart.
Het projectteam De Meevaart
Stadsdeel Oost, september 2010
* De foto’s in de rest van het visiedocument zijn puur illustratief en niet in de Meevaart genomen.

16. einde