Η παραπάνω παρουσίαση περιλαμβάνει με λίγα λόγια τρεις αξιόλογους μαθηματικούς που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη τον 20ο αιώνα

1. 1
Τρεις αξιόλογοι μαθηματικοί που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη,
στην αρχή του 20ου
αιώνα.
Είναι γνωστό ότι η Αρχαία Ελλάδα έβαλε τα θεμέλια των Μαθηματικών
Επιστημών και ιδιαίτερα στον τομέα της Γεωμετρίας και της Λογικής. Τα
έργα των αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών όσα βέβαια διασώθηκαν
αποτέλεσαν την βάση για την περαιτέρω εξέλιξη των μαθηματικών
Επιστημών. Ονόματα όπως Ευκλείδης , Αρχιμήδης, Πυθαγόρας, Θαλής έγιναν
αντικείμενο μελέτης της ιστορίας των Μαθηματικών.
Η αξιωματική τοποθέτηση των Μαθηματικών ξεκίνησε από την αρχαία
Ελλάδα και τότε θεμελιώθηκε η επίλυση του μαθηματικού προβλήματος. Τα
Μαθηματικά αναπτύχθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα για να εφαρμοσθούν στην
γεωργία, μηχανική, πολεμική τέχνη, αστρονομία, γεωδαισία.
Το σημαντικό εδώ είναι ότι αξιόλογοι Μαθηματικοί συνέχισαν να
γεννιούνται και μετά τον Ευκλείδη, τον Πυθαγόρα και το Θαλή. Κάποιους
από αυτούς θα παρουσιάσω παρακάτω … γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη
στην αρχή του 20ου
αιώνα και διέπρεψαν ο καθένας στον τομέα των
Μαθηματικών που επέλεξε.
1. Ραφαέλ Σαλέμ (Θεσσαλονίκη, 7 Νοεμβρίου 1898-1963)
Ο Ραφαέλ Σαλέμ ήταν Ελληνοεβραίος μαθηματικός προς τιμήν του
οποίου ονομάστηκαν οι Αριθμοί Σαλέμ. Κάθε χρόνο, από το 1968,
απονέμεται, σε μαθηματικούς που ασχολούνται με την Μιγαδική και
Αρμονική Ανάλυση, το Βραβείο Σαλέμ, που θεσπίστηκε από τη σύζυγο του,
Αντριάνα Τζεντίλι ντι Τζιουζέπε. Γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1898
στη Θεσσαλονίκη. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια Σεφαραδιτών
Εβραίων. Παππούς του ήταν ο ραβίνος Ραφαέλ Σαλέμ και πατέρας του ο
γνωστός δικηγόρος, πρώτος γενικός γραμματέας του Δικηγορικού Συλλόγου
Θεσσαλονίκης και ηγετικό στέλεχος της εβραϊκής κοινότητας της πόλης
Εμμανουέλ Σαλέμ.
Ο Ραφαέλ Σαλέμ ξεκίνησε τις γυμνασιακές του σπουδές στο ιταλικό
γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη και τις ολοκλήρωσε στο Lycée Condorcet
στο Παρίσι όπου είχε εγκατασταθεί με την οικογένειά του από το 1914. Στη

2. 2
συνέχεια σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και παράλληλα,
καθώς τον ενδιέφεραν περισσότερο τα μαθηματικά, παρακολούθησε
μαθήματα του μαθηματικού Jacques Salomon Hadamard. Το 1919
αποφοίτησε από την Νομική Σχολή στο Παρίσι και ξεκίνησε το διδακτορικό
του αλλά τελικά στράφηκε στις θετικές επιστήμες. Έλαβε το Licencié ès
sciences από το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και το 1921 το πτυχίο μηχανικού
(Ingénieur des Arts et Manufactures) από τοÉcole Centrale. Την ίδια χρονιά
ξεκίνησε να εργάζεται στην τράπεζα Banque de Paris et des Pays-Bas και
στον ελεύθερο χρόνο του ασχολούνταν με τις Σειρές Φουριέ, ένα θέμα με το
οποίο ασχολούνταν σε ολόκληρη τη ζωή του. Την άνοιξη του 1939
συνεργάστηκε με τον Πολωνό μαθηματικό Józef Marcinkiewicz. Όταν
ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος ο Σαλέμ συνδέθηκε με το Δεύτερο
Γραφείο του Γενικού Επιτελείου (Deuxième Bureau of the General Staff) του
γαλλικού στρατού και στάλθηκε στην Αγγλία για να βοηθήσει τον
Επικεφαλής της Γαλλοβρετανικής Συντονιστικής Επιτροπής (Franco-British
Coordination Committee). Το φθινόπωρο του 1940 εγκαταστάθηκε με την
οικογένειά του στο Κέμπριτζ της Μασσαχουσέτης, στις Η.Π.Α γλυτώνοντας
έτσι από τους Ναζί σε αντίθεση με την μητέρα του, την αδερφή του, τον
γαμπρό του και τον ανηψιό του που συνελήφθησαν από τους Ναζί και
στάλθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου όλοι δολοφονήθηκαν. Στο
Κέμπριτζ των Η.Π.Α ο Ραφαέλ Σαλέμ δίδαξε μαθηματικά, αρχικά ως
λέκτορας και πολύ σύντομα ως καθηγητής, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της
Μασαχουσέτης (MIT). Επίσης έγινε επισκέπτων καθηγητής στο Χάρβαρντ
και στο Στάνφορντ. Το 1958 διορίστηκε καθηγητής στη Σορβώνη. Παρέμεινε
στο Παρίσι μέχρι το θάνατό του το 1963. Ο Ραφαέλ Σαλέμ ασχολήθηκε
ιδιαιτέρως με την μελέτη της ανάλυσης Φουριέ και εισήγαγε την ιδέα των
τυχαίων μετρήσεων στην αρμονική ανάλυση. Συνεργάστηκε μεταξύ άλλων
με τον Νόρμπερτ Βίνερ, ο οποίος είναι γνωστός ως πατέρας της επιστήμης
συστημάτων cybernetics.
Προς τιμή του πήρε το όνομά του το Εργαστήριο Μαθηματικών “Ραφαέλ
Σαλέμ” του Πανεπιστημίου της Ρουέν. Από το 1968 απονέμεται κάθε χρόνο
το Βραβείο “Ραφαήλ Σαλέμ” (Prix Salem) μεταξύ δε των βραβευθέντων ήταν
και οι Έλληνες μαθηματικοί Νικόλαος Βαρόπουλος (1968) και Στυλιανός
Πηχωρίδης (1980).
2. Cahit Arf (1910-1997)

3. 3
Cahit Arf γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, το 1910, η οποία ήταν μέρος της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, το 1912, η
οικογένεια Arf διέφυγε στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1919 η οικογένεια του μετακόμισε, και πάλι, αυτή τη φορά προς την
Άγκυρα, αλλά επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη για ένα μικρό χρονικό
διάστημα πριν τελικά εγκατασταθεί στη Σμύρνη. Το ενδιαφέρον του Cahit
στα μαθηματικά υποκινήθηκε από έναν δάσκαλο ο οποίος τον ενθάρρυνε να
λύσει τα προβλήματα στην Ευκλείδεια Γεωμετρία. Το 1926 ο πατέρας του
αγόρασε γαλλικά φράγκα, όταν το νόμισμα είχε υποτιμηθεί και έτσι
κατάφερε να στείλει το γιό του σε σχολείο στη Γαλλία.
Το 1937 πήγε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν για το διδακτορικό του
υπό την επίβλεψη του Helmut Hasse. Ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του
σπουδές το 1938, μεταξύ άλλων αποτελεσμάτων είναι και το γνωστό
θεώρημα Hasse-Arf. Είχε σπουδάσει στο Γκέτινγκεν κατά την πολύ δύσκολη
περίοδο που μεσολάβησε μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ο
Hasse του ζήτησε να παραμείνει για άλλη μια χρονιά να συνεχίσει το έργο
του και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το έργο του Arf που
παράγεται είναι αυτό που αποκαλούμε σήμερα ως οι σταθερές του Arf.
Επέστρεψε από τη Γερμανία στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης,
όπου εργάστηκε μέχρι το 1962. Προήχθη σε καθηγητή το 1943. Κατά τη
διάρκεια αυτής της περιόδου που πέρασε ένα χρόνο ως επισκέπτης
καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ. Το 1963 διδάσκει στο Robert
College στην Κωνσταντινούπολη. Στη συνέχεια, μεταξύ του 1964 και του
1966, εργάστηκε στο Institute for Advanced Study στο Πρίνστον στις
Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Arf αποσύρθηκε το 1980 και έζησε από τότε στην
Κωνσταντινούπολη.
Από το 1985 μέχρι το 1989 διετέλεσε πρόεδρος της τουρκικής Μαθηματική
Εταιρεία. Απεβίωσε εξ’ αιτίας μιας καρδιακής προσβολής και θάφτηκε στην
Κωνσταντινούπολη, μετά από μια τελετή στο Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης.
3. Ερμής-Ανδρέας Ηλιόπουλος (1919-1988)
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ο πατέρας του ήταν πολιτικός
μηχανικός. Το 1938, πέρασε στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης, από το οποίο αποφοίτησε το 1942, με άριστα. Μετά τον Β΄
Παγκόσμιο Πόλεμο και την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα, το 1952, κέρδισε
μια υποτροφία από την Καναδική κυβέρνηση για μεταπτυχιακές σπουδές.

4. 4
Έτσι έκανε το μεταπτυχιακό του στο Πανεπιστήμιο McGill του Montreal και
τo 1954, συνέχισε για διδακτορικό δίπλωμα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Το 1956 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα στην επιστημονική περιοχή των
Διαφορίσιμων Πολλαπλοτήτων, που σχετίζονται με το γεωμετρικό
υπόβαθρο της Θεωρίας της Σχετικότητας.
Η ακαδημαϊκή του καριέρα άρχισε, το 1957, στο Πανεπιστημίου Windsor
του Καναδά, όπου έγινε δεκτός ως επίκουρος καθηγητής. Το 1965 έγινε
τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Windsor του Καναδά και το 1967
εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής στο Τμήμα Μαθηματικών του Α.Π.Θ.
Συνταξιοδοτήθηκε το 1986.
Πηγές : http://el.wikipedia.org, http://tonoikaipnevmata.wordpress.com/ και
http://www.youtube.com/feed/UCOQAIvpeQL_DqHK7M4o6jow.
Αφορμή γι’ αυτό το άρθρο στάθηκε η παρουσίαση του κύριου Ν.
Καστάνη, η οποία μου φάνηκε εξαιρετική και θέλησα να την συνοδεύσω με
λίγα πράγματα ακόμη σχετικά με τους Μαθηματικούς στους οποίους
αναφέρεται και σας την παρουσιάσω.
http://youtu.be/xZ8HwBrXdkc
Επιμέλεια – Παρουσίαση : Ρεβέκα Θεοδωροπούλου - M.Sc. Μαθηματικός