1. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
UZAKTAN EĞİTİM VE UZAKTAN EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN
ÖĞRENEN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
*Murat TUNCER
*Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri A.B.D. – ELAZIĞ
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ÖZET
Uzaktan eğitim öğrencilerin bireysel olarak yerleşik bulunduğu ortamda eğitilmesi olarak tanımlanabilir.
Uzaktan eğitim programları yoluyla yetişkinlerin ikinci bir eğitim kapsamına alınması, zaman bakımından
dezavantajlı durumda bulunanların ve öğrenme ortam ve imkanlarına uzaklık nedeniyle formal eğitime dahil
olamayanların eğitilmesi veya bilgilerinin geliştirilmesi mümkün kılınmaya çalışılmaktadır. Uzaktan eğitimin
bu üstünlükleri geleneksel eğitime alternatif olabileceğini düşündürmektedir. Buna karşın Uzaktan eğitimin
geleneksel eğitime alternatif olabilmesi sadece metodolojik ve teknolojik boyutla ilgili değildir. Bu kapsamda
öğrenenin öğrenme esnasındaki psikolojik ve sosyal durumuna da bakmak gerekecektir. Bu araştırma uzak-
tan eğitimin öğrenen sağlığı üzerindeki etkilerine değinmesi bakımından önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Uzaktan Eğitim, Teknoloji, Sağlık
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
DISTANCE EDUCATION AND THE EFFECTS OF DISTANCE
EDUCATION TECHNOLOGY ON THE LEARNER’S HEALTH
ABSTRACT
Distance education can be defined as training the individual in his/her own place. Through the distance
education pragrammes, we try to provide the adults and those who are in an disadvantaged position in time
wise and those who don’t have the formal teaching situations and possibilities due to the distance with a
second education opportunity. These advantages of distance education seem to be an alternative to the
traditional education. However, being an alternative for the distance education does not only concern about
methodologic end technologic side. In this sense, we should the psychological and social situation of the
learner into consideration during the teaching period. This study is important since it deals with the effects of
the distance education on the learner’s health.
Keywords: Distance Learning, Technology, Health
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1. GİRİŞ
Online (uzaktan) eğitim; öğrenme ve öğreti- Eğitimde internet kullanımı fikri giderek daha
min internet yoluyla dağıtılmasıdır. Eğitimde inter- da çok kabul görmektedir. Bu eğilime neden olan en
net kullanımı başka terimlerle de ifade edilmektedir önemli gerekçeler ise, eğitimin otomatikleştirilmesi
(Paulsen, 2003). Bunlar; Sanal öğrenme, internet ta- ve öğretim elemanları ile öğrenciler arasında kopan
banlı eğitim, Web tabanlı eğitim ve bilgisayarlı ileti- iletişimi yeniden canlandırması gereğidir (Robinson
şim yoluyla sunulan eğitimdir. Bundan başka Avus- ve Ikeda, 2002).
tralya’da “dış” veya “kampus dışı çalışma” olarak İnternetin eğitim kurumlarında kullanılmasıy-
adlandırılmıştır. la eğitim ve öğretim faaliyetleri okul dışında da yü-
İnternet öğretim materyalinin öğrencilere ak- rütülebilir hale gelmiştir. Bu süreçte yükseköğretim-
tarıldığı önemli ve oldukça yetenekli bir yapı olarak de sanal üniversiteler ortaya çıkmıştır. Sanal üniver-
kabul edilmektedir (Robinson ve Ikeda, 2002). Yeni site üyelerin birbirleriyle doğrudan ilişki kurdukları,
eğitim araçlarının geliştirildiği, deneyimlerin yapı- esinlendikleri entelektüel bir çevrenin yaratılmasıyla
landırıldığı ve gelişmiş modellerin kullanılabildiği varolmuştur (Robinson ve Ikeda, 2002). Sanal üni-
bir alandır. versitelerin geleceği kültür, teknoloji ve yenileş-
Geçen on yılda öğretimde bilgisayarların kul- menin boyutlarıyla birlikte düşünülmektedir.
lanılması çok geniş bir alana yayılmıştır. Bu süreçte Avrupa’daki bir çok üniversite öğretim ey-
bilgisayarın öğrenmede kullanılabilecek nitelikleri lemlerinde interneti kullanmaktadır. Online uygula-
daha da geliştirilmiş, kullanıcıların özgürce çalışa- malar daha ziyade açık üniversiteler yoluyla yürü-
bildikleri bir öğrenme kültürü meydana gelmiştir tülmektedir (Dumort, 2003). Ulusal açık üniversite-
(Vesel, 2005). Bununla birlikte bu yeni öğrenme bi- ler 1970’den beri beş ülkede kurulmuştur. Bunlar:
çimi öğrencileri öğretmen merkezinden kurtarmıştır. Almanya (Fern Universitat), Hollanda (Open Uni-
versiteit), Portekiz (Universidade Aberta), İspanya
(Universidad Nacional de Educacion a Distancia) ve
26

2. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
İngiltere’deki (Open University)’dir. AB’nin diğer Açık üniversite 1969 yılının başlarından iti-
üyelerindeki açık ve uzaktan öğrenme, doğrudan baren dünyanın en büyük uzaktan eğitim kurumları
üniversitelerin bünyelerindeki organlar veya net- olmuşlardır (Morris ve Naughton, 1999). Açık üni-
work sistemleriyle yürütülmektedir (Örneğin: İtalya’ versiteleri talep edenler yetişkinlerdir. Yaşam boyu
daki Consorzio Nettuno veya Finlandiya’daki sanal öğrenme bu yetişkinlerin açık üniversitelerden ya-
açık üniversite (Finnish University Network rarlanmalarına olanak sağlamaktadır. Günümüze di-
(FUNET)). gital yenileşme ile gelen bilgisayar destekli iletişi-
min farklı türleri yeni öğrenme biçimleri sunarak
2.UZAKTAN EĞİTİME (ONLİNE EĞİ- öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.
TİM) GEÇİŞ Açık üniversiteler çoklu iletilim araçları ve
uzaktan öğrenme tekniklerini kullanarak çok geniş
Günümüzdeki eğitim ve öğretim gereksinim- tabanlı modüler kurslar yoluyla üniversite düzeyin-
leri sürekli değişmektedir. Bu değişimin temel ne- de eğitim vermektedirler. Bir açık üniversite kursu,
denler ise şunlardır (Vesel, 2005); akademisyenler, yazılım mühendisleri, işitsel ve
 Öğretim masraflarının artması görsel yapımcılar, tasarımcılar ve diğer destekleyici
 Becerilerin sürekli olarak yenilenmesine ihtiyaç personelin oluşturduğu çoklu disiplinlerin bir arada
duyulması çalıştığı bir takım çalışması ile yürütülebilmektedir
 Ürünlerin yaşam ömrünün kısalması (Morris ve Naughton, 1999). Her adıma yoğunlaşı-
Bu değime paralel olarak eğitim kurumları da larak öğretme materyalinin kalitesinin arttırılması
üç temel işleme göre yapılandırılmıştır. Bunlar; sağlanmaya çalışılmaktadır. Açık üniversiteler yo-
luyla sunulan kursların amaçları şunlardır ;
 Öğrenme & Çalışma & Alıştırma: Öğrenenler  Teknolojik konuların yazınsal analizleri yoluyla
arasındaki tek veya çifti yönlü iletişim, genel becerileri geliştirmek
beceriler ve genel yetenek düşüncesini yayma
 Bilimsel teknolojik prensipleri ve gerekli konu
 Danışmanlık: Problemlere somut çözümler takımlarını öğretmek
sun-ma, pratiklerde teorik altyapıyı kabullenme  Öğrencilerin kendi öğrenme yeteneklerine
 Yayımlama: Yeni fikirlere yol açmak, içeriği ilişkin özgüvenlerini arttırmak, okuma ve
zenginleştirmek, finansmanın nasıl iletişim becerileri kazandırmak
sağlanacağını yanıtlamak, diğer meslektaşlarla  Sistemlerin ve tasarımın modellemesinde
iletişim pratik tecrübeler kazandırmak
Uzaktan eğitimin geleneksel eğitime alterna-
Eğitimde bilgi teknolojilerinin kullanılmasıy- tif olabilmesi sadece metodolojik ve teknolojik bo-
la özellikle yükseköğretim kurumları ansiklopedik yutla ilgili değildir. Bu geçiş sürecinde nitelikli
bilgi kaynaklarından kurtulmuşlardır. Online bilgi çalışmaların desteklenmesi, araştırmalar için teşvik
erişimi üniversitelerin toplumsal değişim rollerini edici sosyal ve mali politikalara ihtiyaç duyulmakta-
gerçekleştirmelerinde oldukça önem kazanmıştır. dır. Bu gereksinimden hareket eden Avrupa Birliği
Online eğitimle neler başarılabilir sorusunun cevabı gibi kurumlar çeşitli çalışmalar yürütmektedirler. Bu
aşağıdaki başlıklarda verilmiştir (Vesel, 2005). çalışmalardan dikkati çeken Avrupa Birliği’nin bu
 Eğitim herkes için planlanabilir, eğitim ücretler alandaki Minerva programıdır.
azalır ve kalite gelişir
 Öğretim biçimi değişerek piyasa odaklı hale 4. MİNERVA PROGRAMI
gelir AB uzaktan eğitim faaliyetlerini minerva
 Öğrenmenin yeni biçimleri kullanılır (Yeni programı kapsamında yürütmektedir. Minerva eyle-
eğitim materyalleri v.b) mi eğitimdeki bilgi ve iletişim teknolojileri ile açık
 Öğrenme bireyselleştirilir (Bireysel çalışma ve uzaktan eğitim (ODL: Open and Distance Lear-
pla-nıyla bire-bir öğrenme yaklaşımı ning-Açık ve Uzaktan Eğitim) alanlarında Avrupa
benimsenir) işbirliğini geliştirmeye çalışmaktadır. Bu eylemin üç
temel amacı vardır (European Union, 2000).
Bilgisayar destekli iletişim ve benzer teknik-  Eğitim için ICT (Internet and Communication
lerin uzaktan eğitimde kullanılabilmesiyle dünyanın Technology-İnternet ve İletişim Teknolojisi) ve
pek çok yerinde açık üniversiteler kurulmaya baş- ODL’nin eğitimsel amaçlar doğrultusunda
lanmıştır. öğret-menler, öğrenenler, karar vericiler (İdari
organlar v.b.) ve halk arasında bu amaçların
3. UZAKTAN EĞİTİM HİZMETİ VE- daha iyi anla-şılması ve bilgiye erişimde bu
REN YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLA- teknolojilerin kulla-nılmasının sağlanması
RI (AÇIK ÜNİVERSİTELER)
27

3. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
 Multimedia tabanlı eğitim ürünleri, eğitim  Ticari disiplinler ve/veya müfredat
servis-leri ve ICT’nin geliştirilmesinde programlarına entegre edilecek network
pedagojik gerekle-rin dikkate alınması kaynakları ile yürütülen tartışma platformları
 Bu alandaki iyi pratikleri ve sonuçları, eğitimsel  Kalite belgelendirme, hizmet modelleri ve
olanakları ve metotları geliştirmek piyasa fırsatları gibi konularda uzaktan eğitim
alanındaki network uzmanlığı
Minerva 6 Mayıs 1996’da eğitimsel multi-
medya yazılımları ile ilişkilendirilerek Konseyin bu Avrupa Konseyi 2000 yılında Lizbon’da be-
alandaki önemli bir enstrümanı halini almıştır. Mi- lirlenen hedeflere ulaşmak için beş somut amaç be-
nerva programı kapsamında değişik projeler destek- lirlenmiştir. Bu beş amaç Avrupa boyutunda 10 yıl-
lenmektedir. Projelerin bir bölümü eğitimsel kay- lık bir çalışmanın temellerini atmıştır. Bu beş boyut
naklar ve yenilikçi metotların desteklenmesi konu- şunlardır (Ulusal Ajans, 2001);
sunda hazırlanır. Bu noktalardan hareketle minerva 1. Avrupa’da Öğrenmenin Standardını
programını aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz (Eu- Yükselt-me: Rekabetçi ve dinamik bir toplum
ropean Union, 2000). yaratılması amacıyla yurttaşların bilgi ve
1. Yeniliklerin Kavranması: Bu alandaki Avrupa becerilerinin öğretim standartları yoluyla
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda ;
iş-birlikleri şu kategorileri kapsar.
 Öğretim yöntemlerinde ICT’nin kullanılması  Öğretmenler ve eğitimciler için eğitim
iyileştirile-cek,
(özel eğitimsel ihtiyaçlarla birlikte öğrenme,
geliş-tirilmiş simülasyon paketleri v.b.)  Okuryazarlık ve sayısal yeteneğin arttırılması:
Bilgi ve iletişim teknolojileri istihdam şartlarını
 ODL konusu ile ilişkili bilgilerin öğretim çev-
değiştirerek mevcut işlerin sayısını
relerine dağıtımı (Yönelimler, Akreditasyon
azaltmaktadır.
v.b.)
 İşbirlikli öğrenme ve diğer pedagojik 2. Öğrenmeye Erişimi Yaşamın Her Evresinde
yaklaşımlar öğrenciler ile öğretmen ve veliler Kolaylaştırma ve Yaygınlaştırma:
arasındaki ileti-şimi desteklemek Demografik pi-ramitteki değişim yaşlı
insanların işgücüne katılımı-nı zorunlu
 Öğrenme içeriklerine kültürel ve dilsel farklılık- kılmaktadır. Bu ise yaşlı nüfusun eğitil-mesi ile
ların ilgili fiziki ve sanal hareketlilikle işlemek
mümkün olacaktır.
 Öğrenenlerin tutum ve profillerini analiz ederek
cinsiyet farklılıklarına önem vermek. 3. Bilgi Toplumu İçin Temel Becerilerin
Tanım-lanması: Bilgi ve iletişim
2. Eğitimsel kaynaklar ve yeni metotların test edil- teknolojilerinin kullanımı süratle geçilmeli,
mesi, geliştirilmesi ve tasarlanması: Bu okullar donatılmalı, öğretmenler eğitilmeli,
kapsamda,
bilgi ağları oluşturulmalı ve kaynaklar
 Avrupa düzeyinde halk/birey işbirliğini iyileştirilmelidir.
kapsayan eğitimsel materyallerin işbirlikli
4. Öğretim ve Eğitimi Yerel Çevreye,
tasarımı için yeni-likçi metodolojiler
Avrupa’ya ve Dünya’ya Açma: Eğitimi
 İnternet ve diğer kitle iletişim araçları ile bilgi yaygınlaştırma bir ba-kıma küresel ekonomiyi
kaynaklarının kullanımında stratejik eğitimsel göğüslemeyi mümkün kıla-caktır. Bu bağlamda
yak-laşımlar dil öğretimi geliştirilmeli, hare-ketlilik ve
 Ulusal ve bölgesel düzeyde onaylanan yenilikçi değişimler arttırılmalıdır.
yaklaşımlar ve bu yaklaşımların uyum şartları
gibi konularda çalışmalar yürütülmektedir.
5. Kaynakları En İyi Şekilde Kullanma:Bütün
üye devletlerin insan kaynakları harcamalarını
3. Erişim ve dağıtımın desteklenmesi kapsamında,
arttırma-sına rağmen bütçeler daralmaktadır.
 Evrensel konularda öğretmenler ve yöneticilere
yönelik olarak bilgiye erişimi sağlayacak destek Gerek özel ve gerekse resmi kurumlar yürüt-
hizmetleri tükleri uzaktan eğitim faaliyetleri nedeniyle AB ta-
 Eğitimsel multimedia ürünleri ve Internet rafından desteklenmektedirler. Sağlanan desteklerin
tabanlı hizmetlerle bilgiye erişim, bu ürünler ve bir bölümü uzaktan eğitimin geliştirilmesi yönünde-
hizmetlerin farklı içeriklerine yönelik mevcut ki araştırmalarla ilgilidir. Yükseköğretim kurumları
yaklaşımlar online bir eğitim kültürüne geçiş konusunda teşvik
 Eğitim içeriklerinde kullanılabilecek bilgi kay- edilmekte, bu tür bir eğitimin gelecekteki olası
naklarının tanımlanması için kriter ve kalite sorunları araştırılmaktadır.
saptama metotları v.b. başlıklar altında 5.UZAKTAN EĞİTİM TEKNOLOJİSİ-
çalışmalar yapılmak-tadır. NİN ÖĞRENEN SAĞLIĞINA ETKİLE-
4.Eğitimde ICT’nin kullanımı ve ODL ile ilgili de-
neyim ve fikirlerin değişimini destekleyen eylemler
Rİ
28

4. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
Bilgisayar ve internet hayatımızın bir parçası erişimi 2000 yılında yüzde 66.9 iken bu oran
olmuştur. Mesleki çalışmalar yapılırken, yeni bir ko- 2001 yılında yüzde 72.3’e çıkmıştır. Ayrıca
nuda bilgi toplanırken, güncel olaylar takip edilirken halkın haftada ortala-ma 9.8 saatini internette
v.b. bir çok durumda internet kullanılmaktadır. Gü- geçirdiği tespit edilmiştir (UCLA, 2001).
nümüzün büyük bir bölümünü başında geçirdiğimiz b. Uyku için gerekli zamanın internette
bilgisayar eşleştirdiğimiz ihtiyaçlarımızın neticesin- harcanması,
de vazgeçilmez bir yardımcı halini almaktadır. İhti- c. İnternete ulaşılamadığında kızgınlık ve
yacımızı gideren bu yardımcıdan benzer durumlarda heyecan-lanma,
da istifade edebilmenin yollarını aramaktayız. Şüp-
hesiz bu eğilimimiz dünya üzerinde her yerde görü-
d. Günde birkaç defa e-maillerin kontrol edilmesi,
lebilen ve oldukça doğal bir davranıştır. Ne var ki e. Ev ödevleri veya küçük işler için gerekli
ihtiyaçlarımızı gidermede başvurduğumuz bilgisa- zamanın internette harcanması,
yar ve internet bir süre sonra bağımlılık yaratmakta- f. Aile ve arkadaşlardan çok internette zaman har-
dır. cama,
İnternet bağımlılığı terimi davranışların çok g. İnternet için öngörülen limitlere uymama,
geniş bir bölümünü temsil eder. Bu alandaki araştır- h. Etrafta kimse yokken zamanı sinsice ve aldatıcı
malar internet bağımlılığını beş farklı tipte tanımla- bir şekilde kullanma,
maktadır. Bunlar (Samson ve Keen, 2005): i. İnternetteki gruplarla yeni ilişki biçimleri
1. Net Oyunları:Farklı türdeki internet edinme,
aktivitelerini kapsar. On-line oyunlar veya çok j. İnternet yoluyla bilgisayara yönelik yeni
kullanıcılı odalar şeklinde katılım söz meslek-ler edinmeye çalışma,
konusudur. Bunlardan başka sanal k. Daha önce hoşlanılan aktivitelere karşı ilgi
kumarhaneleri ziyaret, açık arttırmalara katı-lım
kaybı,
ve online ticaret olmak üzere değişik tiplere de
rastlanmaktadır. Bu kapsamdaki aktiviteler l. İnternette olunamadığında birden bire farklı bir
oldukça pahalı olduğundan çocukların ruh haline geçme veya depresif davranışlarda
ailelerinin kredi kart-ları ve internet hesaplarını bulun-ma.
izinsiz kullandıkları sıkça görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri İş İstatistikleri
2. Siber İlişki Bağımlığı:Sohbet odalarındaki bürosunun verilerine göre bilgisayar kullanımına
ilişki-ler aile ve internet dışı arkadaşlıklardan bağlı sorunlar iş ile ilgili hastalıkların %64’ünü
daha çok önem kazanmıştır. Sonuç olarak oluşturmakta ve yıllık 20 milyar $’lık harcama ge-
zamanın büyük bö-lümü sohbet odalarında yeni rektirmekte ve dolayısıyla önemli işgücü kayıplarına
tanıdıklarla harcan-maktadır. yol açmaktadır (Kültür Koleji, 2005). Aşırı bilgisa-
3. Bilgi Yükleme: İnternet üzerinden elde yar kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilen şika-
yetler şunlardır;
edilebile-cek bilgi sınırsızdır. Bu nedenle yeni
bir bilgi ihti-yacının belirmesi durumunda diğer  Tekrarlayıcı harekete bağlı bozukluklar:Elde
bilgi edinme yolları dikkate alınmamakta, uyu-şukluk ve ağrı, başparmak hareketlerinde
internet yoluyla bilgi edinme yolu ağırlıklı ve el sık-ma gücünde azalma,
olarak tercih edilmektedir. Ne var ki bu  Boyun kaslarında ağrı ve tutulma ,
bilgilerin doğruluğu, bilgiyi sunan kişi ve  Gözlerde yorulma,
kuruluşların bilimselliği sınanamamaktadır.  Yeterince uyumamaya bağlı olarak yorgunluk,
4. Bilgisayar Bağımlılığı: Bilgisayar özellikle ço- si-nirlilik ve konsantrasyon azalması,
cuklarda bağımlılık yaratmaktadır. İnternet  Sosyal İlişkilerde azalma,
erişimi-nin olmadığı zamanlarda Sega, Play  Okul başarılarında düşüşler,
Station gibi oyunlar oynama eğilimi Buna karşın bilgisayar kullanımının çocuklar
belirmektedir. açısından pek çok yararı vardır. Bunlar (Kültür Ko-
5. Siber Seksüel Bağımlılık: Pornografi internet leji, 2005);
üzerinden kolaylıkla edinilebilir. Bu tür bir  Çocuklar bilgisayarla bilgi toplarken okuma,
içerik çocukların gelişimini olumsuz yaz-ma, seçme ve sınıflandırma becerilerini
etkileyebilir. Aileler çocuklarının bu sitelere sıklıkla kul-lanırlar.
erişimini engellemek için yazılımlar  Bilgisayara karşı ilginin artması teknoloji
kullanmaktadırlar. gelişi-mine ilgi artışı anlamına gelmektedir. Bu
İnternet bağımlılığının tehlikeli sinyalleri ise ise çocuk-ların teknolojik gelişmelere karşı
şunlardır (Samson ve Keen, 2005); olumlu bir tutum geliştirmelerini sağlayarak,
a. İnternette iken çokça zaman kaybı: Amerika’da gelecek yaşamları için önemli fırsatlar
yapılan bir araştırmaya göre toplam internet sunacaktır.
29

5. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
 Bilgisayar çocukların yaratıcı düşünme,  En yüksek 16-18 yaş arasında iletişim
problem çözme ve neden-sonuç ilişkilerini esnasında bir çok takma ad (Nick Name)
çözümleme bece-rileri açısından oldukça kullanılmaktadır.
önemlidir.  Çocuklar en çok internet yoluyla uygunsuz
 Bilgisayar motor gelişim, konuşma ve duyma mater-yallere ulaşmaktadırlar
ge-lişimi konusunda sorunlu çocuklar için  Online iken risk altında mısınız? Sorusuna
oldukça yararlı görülmektedir. yüzde 58.4 ile “kesinlikle evet” cevabı
Görüldüğü gibi internetin doğru amaçlar için verilmiştir. Kullanı-cıların internete karşı
kullanılması oldukça önemli olmasına karşın, yetiş- güvenleri yoktur.
kinler ve hatta resmi kurumlar yoluyla denetlenme-  Bir yıldan az süredir internet kullananların
diğinde ciddi sıkıntılara yol açması muhtemeldir. yüzde 89’u, beş yıldan fazla internet kullanıcısı
Burada cevaplanması gereken sorular internetin olanların yüzde 83.8’i aileleriyle birlikte vakit
kimler tarafından hangi amaçla ve ne sıklıkla kulla- geçirmektedir. İnternet aile ile geçirilen zamanı
nıldığıdır. Çünkü gelecekteki internet kullanma du- azaltmaktadır.
rumu günümüz internet kullanıcılarının tutumları ile  İnternet en çok hangi davranışınızı değiştirdi?
yakından ilişkilidir. Şayet bu sorular cevaplanırsa So-rusuna “arkadaşlarla geçirilen süreyi”
yönetim ve denetim o ölçüde mümkün olabilecektir. cevabı veril-miştir. Buna göre internet
sosyalleşmeyi engelle-mektedir.
İnternet kullanımı ile ilgili dünya üzerinde
 Çocuklar sırasıyla en çok evde ve okulda
pek çok kurum araştırma yapmaktadır. Bu kurum-
internete erişmektedir.
lardan biri de Amerika’daki UCLA(University of
California, Los Angeles) tarafından 50 bölgede  Yetişkinlerin çok büyük bir bölümü çocukları
2006 ev halkı örnekleminde gerçekleştirilen çalış- in-ternette iken onları kontrol etme gereği
madır. Araştırmanın dikkate çeken bulguları şunlar- hissetmekte-dirler. Veliler çocuklarının
dır (UCLA, 2001); internette iken korumasız olduklarını
 İnternet kullanıcısı bayan oranı yüzde 70.7, bay düşünmektedirler.
oranı yüzde 74.3’tür. Cinsiyet anlamında  İnternet dünyayı nasıl etkilemektedir? Sorusuna
belirgin bir farklılaşma yoktur. internet kullanıcıları yüzde 62 ile “iyi”, internet
 İnternete en çok ilgi duyan kesim 16-18 yaş kul-lanıcısı olmayanlar yüzde 50.7 ile “iyi”
ara-sındaki gençlerdir. Yaş ilerledikçe bu oran cevabını vermişlerdir.
düşmek-tedir. Görüldüğü gibi internet henüz eğitim ve bilgi
 Eğitim düzeyi bakımından en çok internet yönüyle ön plana çıkamamıştır. Kullanıcıların bü-
kulla-nanlar yükseköğretim kurumlarının yük bölümü iletişim, işitsel ve görsel materyal temi-
mezunlarıdır (yüzde 88.88). Eğitim düzeyi ni, merak v.b. nedenlerle interneti kullanmaktadır.
arttıkça internet kul-lanımı da artmaktadır. Bu sonuçlarda henüz yaygın bir online eğitimin
 İnternet kullanıcıları bilgisayarın dışında en olmaması bir etken olabilir.
çok televizyon ve VCD’yi kullanmaktadırlar. İnternet ve bilgisayarın eğitimde kullanılabi-
 İnternet erişiminde yüzde 88.1 ile modemler ilk lirliği günümüzdeki araştırmaların önemli bir bölü-
sırayı almaktadır. mün teşkil etmektedir. Bu araştırmalardan Kıyıcı ve
 İnternet erişemeyenlerin erişememe nedenleri Yumuşak (2005) bilgisayar destekli eğitimin gele-
ba-kımından yüzde 25.5 ile bilgisayarlarının neksel eğitime oranla öğrenci başarısını arttırmada
olmaması ilk sırayı almaktadır. daha etkili olduğunu saptamışlardır. Atıcı (2004) sa-
 İnternet kullanıcıları internette olmadıklarında nal öğrenme çevrelerindeki iletişim boyutlarının
yüzde 16.8 ile televizyon izlemektedirler. Bu (Öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci) önemine vurgu
oran seçenekler içinde en yüksek orandır. Bu yaparak, sanal öğrenmenin öğrencilerin istenenden
cevapta bil-gisayar ve televizyon benzerliğinin ve belirlenenden daha fazla ve farklı yönlerini geliş-
etkisi var mıdır? tirdiği sonucuna ulaşmıştır. Özmen (2005) eğitimde
 İnternet önemli bir bilgi kaynağımıdır? sanal sınıf uygulamasının öğrencilerin dönem bo-
Sorusuna yüzde 30.8 ile kısmen, yüzde 29.2 ile yunca dersten kopmamalarını sağladığına, buna
son derece ce-vabı verilmiştir. karşın uygulamaların çokça zaman almasına dikkat
çekmiştir. Daugherty & Funke (1998), Hitz(1994)
 Seksüel içerikli yayınlara sırasıyla en çok
ve Jonassen (1999)’in yaptıkları araştırmalara göre
filmler-den, televizyondan ve bilgisayardan
karmaşık problemleri çözmede ve öğrenme sonuçla-
ulaşılmaktadır.
rını kavramada sanal öğrenme daha etkilidir(Suan-
 E-mail yüzde 56.4 oranında diğer kişilerle
pang, Petocz ve Kalceff, 2004). Sanal eğitim ile il-
iletişim kurmaya yardımcı olarak
gili 1995-2003 yılları arasında yapılan araştırmalar-
görülmektedir.
dan elde edilen bulgulara göre teknoloji temelli eği-
tim ile geleneksel eğitim metotlarının öğrenme so-
30

6. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
nuçları arasında bir farklılık bulunamamıştır (Suan- şitli ticari kuruluşlar ve bireysel eğilimler küçük
pang, Petocz ve Kalceff, 2004). yaşlardaki çocukların yetişkin denetimi olmadan bu
ortamlarda bulunmalarını bir fırsat olarak algılaya-
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
rak bu teknolojiyi kötüye kullanmaktadırlar.
Günümüz toplumlarının başlıca sorunlarından Ayrıca bilgisayar ve internet bağımlılık yarat-
biri günün şartlarına göre düzenlenebilen nitelikli makta, sosyal becerileri köreltmekte, çocuklarda bir
bir eğitim sisteminin oluşturulmamasıdır. Teknolo- takım istenmeyen davranışların gelişmesine imkan
jik yenilikler eğitim sistemlerimizden mezun birey- tanımaktadır.
lerin becerilerini hızla eskitmekte, rekabet gücünü Bütün bu bilgiler ışığında şu önerilerde bulu-
sınırlamaktadır. İşgücüne katılmış veya katılma ar- nulabilir.
zusunda olan bireylerin istihdam sürekliliğini sağla-  İnternet temelli eğitim uygulamaları anlamında
mak için bilgilerini sürekli güncel kılmak gerekmek- standartlar henüz oluşturulamamıştır. Bu
tedir. Gelişmiş ülkeler bu sorunlarla başa çıkabil- standartla-rın neler olması gerektiği konusunda
mek için zaman ve yaş sınırlaması olmayan esnek araştırma ihti-yacı vardır.
eğitim sistemleri üzerinde çalışmaktadırlar. Bu sis-  Yapılacak araştırmaların sadece öğrenen
temlerden biride uzaktan eğitimdir. başarısı boyutuyla sınırlı kalmayıp, öğrenen
Uzaktan eğitimin öğrenme için herhangi bir sağlığı, yöne-timsel boyut, finansman ve
zaman sınırlaması gerektirmemesi, bireyin bulundu- öğretmen nitelikleri gibi çoklu açılardan ele
ğu ortamda öğrenmesini sağlaması bu öğrenme biçi- alınması gerekmektedir.
mine olan talebi arttırmaktadır. Ne var ki bu öğren-  Ülkemizde teknoloji okuryazarı birey yetiştirme
me ortamları henüz yüklenilen misyonu karşıla- anlamındaki çalışmalar yetersizdir. Özellikle
maktan uzaktır. Teknolojik bir takım gereklerden kamu destekli cesaretlendirici politikalara
çok bu platformlarda öğrenenin sosyal ve psikolojik ihtiyaç vardır.
durumu daha çok merak edilmektedir. Bu boyuttaki  İnternet ve bilgisayarın eğitimde kullanılması
araştırma bulgularının iyimser bir tablo sunmadığı sa-dece eğitimle ilgili bir konu değildir.
açıktır. Fizyolojik, sosyolojik, stratejik açılardan bu
Uzaktan eğitim teknolojisi (Bilgisayar ve in- yeni eğilim sorgu-lanmalıdır.
ternet) özellikle çocuklar için güvenli değildir. Çe-
7. KAYNAKLAR
1. Atıcı, B. (2004). Sosyal Bilgi İnşasına Dayalı 6. Morris, D., Naughton, J. (1999). The Future’s
Sanal Öğrenme Çevrelerinin Öğrenci Başarısı Digital, İsn’t It? Some Experience and
ve Tutumlarına Etkisi. Doktora Tezi. Fırat Forecasts Based On The Open University’s
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eği- Technology Foundation Course. http://www3.
tim Bilimleri Anabilim Dalı. Elazığ. interscience.wiley.com/cgi-bin/home (Nisan
2005’te alınmıştır).
2. Dumort, A. (2003). New Technology and Dis-
tance Education in European Union. www- 7. Özmen, Ş. (2005). Eğitimde Sanal Sınıf Uygu-
rcf.usc.edu/~ics/ed/ICS99.doc (Ocak 2004’te lamaları ve Sonuçları. http://suleozmen.mar
alınmıştır). mara.edu.tr/teblig_sunumlar/ (Mayıs 2005’te
alınmıştır).
3. European Union, (2000). Minerva Guidelines
2000. 8. Paulsen, M. (2003). Online Education, Teach-
http://europa.eu.int/comm/education/prog ing and Learning. http://www.studymentor.
rammes/socrates/minerva(Ocak 2004’te alın- com/studymentor/PartOne.pdf (Nisan 2005’te
mıştır). alınmıştır).
4. Kıyıcı, G. ve Yumuşak, A. (2005). Fen Bilgisi 9. Robinson, D., Ikeda, T. (2002). Is On-Line
Laboratuarı Dersinde Bilgisayar Destekli Et- Education The Future For Üniversities?
kinliklerin Öğrenci Kazanımları Üzerine Et- http://www.cshe.nagoya-u.ac.jp/publications/
kisi:Asit-Baz Kavramları ve Titrasyon Örne- journal/No2/09.pdf (Eylül 2004’te alınmıştır).
ği http://www.tojet.net/volumes/v4i4.pdf (Hazi-
10. Samson, J., Keen, B. (2005). Internet Addicti-
ran 2006’da alınmıştır).
on. http://www.notmykid.org/ParentArticles/
5. Kültür Koleji, (2005). Bilgisayar Sağlığımıza internet/ (Ocak 2006’da alınmıştır).
Zararlımı?
11. Suanpang, P., Petocz, P., Kalceff, W. (2004).
http://www.kultur.k12.tr/kkbin/ilk/bolumler/bil
Student Attitudes to Learning Business
gisayar/pc/zarar.asp (Ocak 2006’da alınmıştır).
Statistics : Comparison of Online and
31

7. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2007 Murat TUNCER
Traditional Methods. http://www.ifets.info 13. UCLA, (2001). Surveying The Digital Futu-
(Nisan 2005’te alınmıştır). re.http://ccp.ucla.edu/pdf/UCLA-Internet-Repo
12. Ulusal Ajans, (2001). Eğitim Sistemlerinin rt-2001.pdf (Mayıs 2005’te alınmıştır).
Gelecekteki Somut Hedefleri. http://www.ua. 14. Vesel, V. (2005). Virtual Learning Environ-
gov.tr/leonardo/docs/tur/22- ment in the Age of Global Infonetworks.
komisyon_raporu-59.doc (Mayıs 2005’te http://www.ercim.org/publication/ws-proceedin
alınmıştır). gs/DELOS9/Pap8.pdf(Mayıs2005’te alınmıştır).
32