III.2

1. III-2
Gametogenese

2. 2.1 mannen en vrouwen

3. 2.1 mannen en vrouwen
Primaire geslachtskenmerken
(uiterlijke) anatomische verschillen
Secundaire geslachtskenmerken
lichamelijke wijzigingen in de puberteit
Tertiaire geslachtskenmerken
sekse vs gender  geen biologie, maar psychologie

4. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.1 primaire geslachtskenmerken
= zichtbare verschillen vanaf de geboorte
= uitwendige geslachtsdelen
- penis
- balzak
- schaamspleet

5. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.1 primaire geslachtskenmerken
navelstreng
genitale knop
been
cloaca
staart
De eerste 6 weken is er
geen verschil te zien
tussen mann. en vrouw.
embryo’s.
gonaden
buis
van
Müller
buis van
Wolffe

6. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.1 primaire geslachtskenmerken
Op 6 weken zullen…
genen (o.a. op het
Y-chromosoom) de
productie van
androgenen
opstarten, waardoor
de differentiatie tot
man begint.
er geen androgenen
aangemaakt worden,
waardoor de
differentiatie tot
vrouw begint.

7. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.1 primaire geslachtskenmerken
1
24 35
6
1
3+4
2
5
6
1 genitale knop  eikel
2 scrotumplooi  scrotum
3 penisrand  penis
4 urinebuis
5 perineum
6 anus
12
34
1 23
4
56
1 genitale knop  clitoris
2 grote schaamlip
3 kleine schaamlip
4 urogenitaal membraan  vagina
5 perineum
6 anus

8. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.1 primaire geslachtskenmerken
reductie Müller’s buis
t – e – vd – vs – pr
reductie Wolffe’s buis
o – f – u

9. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.2 secundaire geslachtskenmerken
= andere zichtbare lichamelijke verschillen
 lichaamsbouw
 manier van voortbewegen
 vetgehalte
 beharing schaamstreek
 longinhoud, hartslagvolume
 samenstelling van het bloed
vanaf de
puberteit

10. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.2 de puberteit
• naam ~ pubisbeharing (schaamstreek)
• begint vanuit de hypofyse: stimulatie
aanmaak testosteron en oestradiol
volumetoename
teelballen
volumetoename
borsten

11. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.2 de puberteit

12. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.2 de puberteit

13. 2.1 mannen en vrouwen
2.1.2 de puberteit
• pubisbeharing = ruitv.
• grotere gemiddelde
lichaamslengte
• relatief meer spier-massa
(~ testosteron)
• gezichtsbeharing
• pubisbeharing = drieh.
(“bikinilijn”)
• relatief meer vetmassa
(reservemateriaal)
• breder bekken
(geboorte)
• menstruatiecyclus

14. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.1 de anatomie vd volwassen man
urineblaas
schaambeen
penis
zwellichaam
eikel
voorhuid
urinebuis
dikke darm
endeldarm
zaadblaas
zaadleider
prostaat
cowperse klier
anus
zaadleider
bijbal
teelbal
scrotum

15. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

16. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

17. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

18. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

19. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

20. 2.2 gametogenese bij de man
2.2.2 de spermiogenese

21. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.1 de anatomie vd volwassen vrouw
eierstok
dikke darm
baarmoeder
baarmoedermond
baarmoederhals
endeldarm
anus
eileider
urineblaas
schaambeen
vagina
clitoris
urinebuis
schaamlip

22. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de oögenese

23. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus

24. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus

25. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus

26. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus

27. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus
hypofyse: productie FSH
 eierstok: rijping follikel
 productie estradiol
 groei baarmoederslijmvlies
(dag 13 à 15) piek LH
 Eisprong + omvorming follikel tot corpus luteum
corpus luteum: productie progesteron
 voorbereiding innesteling (baarmoederslijmvlies)
+ rem op rijping follikels

28. 2.3 gametogenese bij de vrouw
2.3.2 de vrouwelijke cyclus
1. geen bevruchting
Corpus luteum sterft af na ca. 11 dagen.
 baarmoederslijmvlies sterft af: menstruatie
2. bevruchting: innesteling zygote na 6 dagen
 chorion: productie hCG (choriongonadotrofine)
 corpus luteum overleeft
 baarmoederslijmvlies blijft dik
 zwangerschap (test: hCG in urine)

29. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.1 het menselijk genoom
chromosoom = 2 chromatiden

30. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.1 het menselijk genoom
1 chromatide per chromosoom

31. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.2 genoommutaties
DNA-systeem
= beveiligd systeem door ontdubbeling:
- DNA = dubbele streng complementaire code
- DNA kopiëren = beide kanten voorzien van nieuw
complement (zeer kopieerbestendig!)
 2 chromatiden in elk chromosoom
(typische X-vorm)
- homologe chromosomen (1 van elke ouder)
Toch gaat het soms (ernstig) fout: mutaties

32. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.2 genoommutaties
= ernstige fouten in de meiose:
homologe chromosomen paren niet correct (metafase I)
en gaan niet correct uit elkaar (anafase I)
 geslachtscellen met 1 chromosoom te weinig of te veel
 afwijkingen!!
trisomie 21 of mongolisme:
laag IQ, lange tong, gedrongen
lichaamsbouw, huidplooi in de
ooghoek, hartafwijking.
1op2000.

33. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.2 genoommutaties
monosomie X (Turner-syndroom):
kleine gestalte, brede hals,
verstandelijke achterstand, geen
menstruatie, onvruchtbaar.
1op2500 meisjes, niet erfelijk.

34. 2.4 fouten in de gametogenese
2.4.2 genoommutaties
Syndroom van Klinefelter of
XXY-syndroom:
(pas na de puberteit) smalle
schouders, brede heupen,
vrouwelijke beharing, kleinere
testikels, (vaak) onvruchtbaar.
1op500 à 1000 jongens, niet
erfelijk.
Symptomatische behandeling.