Mais conteúdo relacionado April 2013 web1. POSTAL REGD. NO. : SSP/LW/NP-353/2012-2014 RNI NO. : UPPUN/2008/25934
T[Zso gqd/F dh gzikph GkFk ns/ gzikph ;fGnkuko dh nbzpodko fJeZbh wkf;e gfsqek
pMjwbI sumn
PUNJABI SUMAN
APRIL 2013 Vol - 5 ISSUE-12
ngq?b 2013 ;kb-5 nze-12
15/-
8 i`"Bh; fgUnh ifjf'k"V fu%'kqYd izkIr dj i<+s vkSj i<+k;sa
2. lektoknh ikVhZ ds vYila[;d tkx:drk lEesyu esa flD[kksa dh vksj ls ekax i=
fnukad 02-03-2013 dks >wys yky ikdZ y[kuÅ esa vk;ksftr vYila[;d
tkx:drk lEesyu esa mRrj izns'k ds flD[k izfrfuf/k;ksa }kjk ekuuh; eqyk;e
flag ;kno v/;{k] lektoknh ikVhZ dks flD[kksa dh vksj ls ,d ekax i= izLrqr
fd;k x;k gS ftlesa fuEu ekax dh x;ha %&
& oDQ cksMZ] f'k;k] lqUuh cksMZ dh rjg flD[k leqnk; ds cksMZ dk xBuA
& mRrj izns'k iatkch ,dsMeh ds v/;{k in ij lq;ksX; flD[k leqnk; ds O;fDr
dk euksu;uA
& fpj izLrkfor Jh xq: xksfcUn flag fo'ofo|ky; gsrq Hkwfe ,oa vU;kU;
lqfo/kkvksa dk vkoaVuA
& flD[kksa ds f'k{kk laLFkkuksa ds izeq[k inksa ij flD[kksa dh gh fu;qfDrA
& gt ds fy;s cus cksMZ dh rjg flD[kksa dh xq:/kke ;k=kvksa ds fy, Hkh flD[k
xq:/kke ;k=k cksMZ ,oa ;k=k lfClMh
& o"kZ 1969 esa izLrkfor ,oa 1999 esa iquZizLrkfor y[kuÅ fo'ofo|ky; esa xq:
xksfcUn flag ps;j QkWj flD[k LV~Mht dh LFkkiuk ,oa izksQslj in ij flD[k
lekt ds lq;ksX; O;fDr dh fu;qfDrA
& izfro"kZ xq: xksfcUn flag t;Urh dk vodk'k Jh vdky r[r ls fuf'pr
frfFk dks gh djus gsrqA
& mRrj izns'k vYila[;d vk;ksx ds vUrZorhZ vfr vYila[;d vk;ksx dk
xBu ftlesa ps;jeSu in flD[k lekt dk gksA
& iwoZorhZ dq- ek;korh ljdkj ds le; ds lhfyax ,DV dks fujLr dj flD[kksa
dh vf/kxzghr tehusa okil djus gsrqA
mijksDr ekaxksa ij ekuuh; eqyk;e flag ;kno us fopkjksijkUr ekaxs iwjh djus
dk vk'oklu fn;kA
[kkylk lktuk fnol ds miy{; esa y[kuÅ dh lk/k laxr dks dksfV&dksfV c/kkbZ
tksfxUnj flag ts-,l- dkspj djethr flag fueZy flag fx0 y[kfoUnj flag gjthr flag ^ljyk* HkwfiUnj flag fiUnk lriky flag xksYMh
iz/kku ehr iz/kku egkea=h /kkfeZd lfpo gSM xzaFkh ehfM;k izHkkjh ih-vkj-vks- ih-vkj-vks-
Jh xq: flag lHkk] vkyeckx] y[kuÅ
Many Many Congratulations on Vaishakhi, Khalsa Sajna Diwas
S. Gurdayal Singh
M illennium
SERVICES
Deals in : Scientific, Diagnostics, Biotechnology &
Medical Equipments and Consumables
S. Prathvi Pal Singh
Ex. Corporator
4/269, Vikas Nagar, Lucknow.
Sales Office : 7 B, Shree Raj Complex, 8, B.N. Road, Lucknow. Ph. : 0522-4065406, 2638935
Regd. Office : 3, Vinayak Bhawan, A.P. Sen Road, Lucknow-226019 E-mail : millennium3@indiatimes.com Mobile : 9918420645
Hotel Inder Regency Charbagh, Lucknow. E-mail : prathvipalsingh722@gmail.com
Hello Chikan jkseh
vkVkseksckbYl
All Kinds of Chikan & other Garments CNG foØe ikVZ~l ds foØsrk
Guru Nanak Market Charbagh, Lucknow. fudV y{eh ghjks gkW.Mk odZ'kki]
S. Harminder Singh Mindi Mobile : 9336138020 Mobile : 9919441316 lqHkk"k ekxZ nqxkok¡] y[kuÅ
3. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934 POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014
gzikph ;[wB
gz i kph wkf;e
;kb 5 nz e 12
ngq?b 2013 sseok
BkBeFkjh u/ s $t? ; ky ;z g kdeh 3
;zgkde e-mail ;fsr[ o { ~ 4
;0 Bfozdo f;zx w'Irk r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/ 4
gkme fbyd/ jB 6
;j-;zgkde
uz[Bh j[zdh f;o dk fFzrko 7
;0 nihs f;zx r[o{ ;kfjp dh jk}oh ftu 7
;zgkdeh ;bkjeko ypoBkwK ns/ ;orowhnK 8
;0 fpqfizdo gkb f;zx edoK-ehwsK dh ezrkbh G'r fojk j? 10
;0 joGiB f;zx r[o{ BkBe d/ uoB fuZsoK T[Zs/ 12
r[owfs ;bkjeko gzikph p'bh 13
frnkBh byftzdo f;zx ykb;k gzE dk iBw d[FNk gkghnK HHHHHH 14
frnkBh irihs f;zx @ikue# p[Ykg/ ~ p'M Bk pDB fdU 15
;zgkdeh dcso
215$295 @e# ;[GkF wkor ykb;k gz E s/ r[ o { rq z E 16
d[rktK byBT{ - 226004 d/ o eo fdsh 17
w'0 L 9889065886 e[dosh fJbki 18
Email : office@punjabisuman.com w?I jK ;dk b'udk, soZeh wks p'bh dh 19
http://www.punjabisuman.com
o{g? ekw?d';sh G[y/ ;kd? rzY HHHHHH 21
gzikph ;[wB ekft F[ w B 22
gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/ ;kfjp}kdk nihs f;zx ih 23
;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk, b'eK dh fyZu dk e?do j? fdZbh dk f;Zy HHH 24
182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{
s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB r[Dekoh s[b;h 25
215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK r[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekoh 26
byBT{ s'I gqekfFs ehsk.
;z g kde r[ o pkDh ;z e / s e" F - 4 27
Bfozdo f;zx w'Irk f;Zy Xkowe gqFB'Isoh 28
b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk nkU gzikph f;yhJ/ - 9 29
;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?. wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-3 30
iatkch lqeu ;[ w B tor gj/ b h - 10 31
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV
z
bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'
eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls gfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk
izdkf'kr fd;kA
lEiknd % ujsUnz flag eksxk a
fgB e'v ;w/s c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skeh ;jh gs/
s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.
(1)
4. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
BkBeFkjh ;zws - 544
gurpurb
bwrh mwhw mWJ
pRkwS sRI gurU AMgd dyv jI 18 ApR Y l
vYswiK DIrin ikau vwFIAw ijnw pRym ibCohu
] hir swjnu purKu ivswir kY lgI mwieAw Dohu] pRkwS sRI gurU qyg bhwdr jI 18 ApR Y l
puqR klqR n sMig Dnw hir AivnwsI Ehu ] plic jnm Bgq DMnw jI 20 ApR Y l
plic sglI mueI JUTY DMDY mohu ] ieksu hir ky ieiqhwsk idhwVy
nwm ibnu AgY leIAih Koih ] dXu ivswir ivgucxw
jnm swihbzwdw jUJwr isMG jI 9 ApRYl
pRB ibnu Avru n koie ] pRIqm crxI jo lgy iqn
kI inrml soie ] nwnk kI pRB bynqI pRB imlhu vYswKI (Kwlsw swjxw idvs) 13 ApRYl
prwpiq hoie ] vYswKu suhwvw qW lgY jw sMqu BytY is`K dsqwr idvs 13 ApRYl
hir soie ]3] srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy
Gkt L- gowkswk dk Bkw f;woB s'I fpBk j'o fisB/ Gh jnm fw. bI. Awr. AMbydkr 14 ApRYl
eow fJE/ eohd/ jB T[j T[u/ nkswe ihtB dk nzr BjhI
Z SRI rwm nOmI 19 ApRYl
pD ;ed/ . gq G { dh :kd s' I ;yDk wB[ Z y d[ y h ihtB
mhWvIr jXM q I 24 ApR Y l
r[ikodk j?. u[co/ dh ;[jktDh e[dos Gh T[; ~ ;r',I tZY
/
tZY yKdh j?.
(2)
5. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
;' w[ e sk ;z ; ko fi r[ o T[ g d/ f ;nk
Bfoz d o f;z x w' I r k
;z;ko gqf;X ftdtkB ybhb fipokB fbydk j?,
@@w?I d[BhnK x[w e/ t/yh ! izrbk s'I FfjoK tZb, M[rhnK s'I wfjbK tZb. w?I e'wK ~ tXfdnK s/ v[pfdnK
z Z
t/fynk. w?I oki GtBK, ekbiK, wzdok, pbh p/dhnK s/ frnk. w?I goy ehsh fe ewi'o nwho dk r[bkw j?.
nwho nkdwh f;gkjh dk r[bkw j?. f;gkjh ioB?b dk r[bkw j?. ioB?b pkdFkj dk r[bkw j?. pkdFkj
g[ikoh dk r[bkw j? s/ g[ikoh fJe fBoiht w{osh dk r[bkw j?. w{osh i' fwZNh dh pDh j'Jh j?, fi; ~ ;?skB
B/ wB[yh y{B ftZu r[B e/ ofynk j'fJnk. wohnK nkswk tkb/ gkgh wB[yK d[nkok fJjBK w{oshnK ns/ g[ikohnK
z
dh g{ik ehsh iKdk j?.##
ybhb fipokB B/ i' toDB ehsk j? ;fsr[o{ ih B/ T[; s'I fBnkok Xow wkor f;ZyK ~ fdZsk ;h.
;' w[ e sk ;z ; kfo fi r[ o T[ g d/ f ;nk.. fs;eh rJh pbkfJ fwN/ nz d / f ;nk.. (519)
r[o{ ih B/ fJe ;e{b dh ;EkgBk ehsh, nkgD/ ;/teK ~ f;Zy pBkfJnk s/ fJ; bkfJe pBkfJnk fe
o{VhnK d/ tF B g?e/ sKfizdrh r[o{ dh ;/X, fFeFk ~ gokgs eo/ ns/ nwb ftu fbnkt/. go ;[nkoEK ftu
g?e/ gzE d/ nkr[nK B/ n?;k YKuk fsnko eo fdZsk fe f;Zy ns/ r[o{ dofwnkB ftu'fbn? nk rJ/.
ftu'fbnK dh rb s/ w?~ fJe ejkBh :kd nk ojh j?. T[; ejkBh ftu fJe phph dk y;w, T[; dk
gfs, god/F s'I fJe fuZmh r[ow[yh fbgh ftu fby e/ G/idk j?. T[j r[ow[yh gVQh B j'D eoe/ fJe r[ow[yh
fbgh ~ ikBD tkb/ pzd/ s'I fuZmh gVtKT[dh j?. fuZmh ftu fby/ e[M nZyo gsh gsBh d/ nzsob/ ;zpXk ~ T[ikro
z
eoD tkb/ jD iK fBqd/F jB ns/ gsBh j[zekoh Godh j'Jh fuZmh ;[B ojh j?. gVB tkbk fJ;/ soK fuZmhnK
gVd/ gVd/ fJe fdB gV/ j'J/ nyoK ~ nkgD/ nZyo dZ; iK nyoK ftu xkbw/b eoe/ T[; phph ~ Gowke/
nkgD/ ikb ftu c;k b?dk j?. ns/ T[j phph nkgD/ ;Zu/ gsh s'I p/tckJh eo gkgD j' iKdh j?. fJjh jkb nZi
I
f;Zy ;zrsK ns/ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ftueko nkJ/ e[M ftu'bhnK B/ ehsk j'fJnk j?. i' ;zs iK pkp/ nytkT[d/
z I
jB ns/ e[M ;fsr[o{ th pD rJ/ jB.
d;t/I gksFkj B/ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ~ r[o{ rZdh d/ e/ ftu'bhnK dh rzikfJF ysw eo fdZsh ;h. f;ZX/
z [
r[o{ dh uoDh bre/ r[o{ dh ;/X gokgs ehsh ik ;edh ;h. j[D fJjh ftu'bhn? e[wkorK s/ gzE ~ gk oj/
jB. nZi f;Zy th ybhb fipokB dh Xow dh gfoGkFk tkb/ ok;s/ s/ Xe/fbnk ik fojk j?. ;qh r[o{ rqE ;kfjp z
~ w[osh dh GKs g{fink ik fojk j?, nkoshnK, dht/, Bkw ikg[ dh EK r[opkDh dk wkbk c/o e/ ikg. eh fJj
r[o{ dk dZf;nk wkor j? < T[; T{go fJe BtK fFr{ck fe nsZ[b pkDh ~ s'fbnk ik fojk j?. fJ; pkDh d/
fJsB/ gkmK dk s'b T[; pkDh d/ fJsB/ gkmK pokpo j?. gzith gksFkjh B/ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ftu gzi ftfFnK
z
T[Zs/ pkDh ;zgkds ehsh j?. fJe nz; nekb g[oy d/ f;Xkzs o{g ns/ g;ko/ d/ toDB dk j?, d{;ok T[; dh
T[;ss ftu, sh;ok p/Bsh o{g ftu, u'Ek T[;~ XzBtkd d/D bJh ns/ nzsbk ;zdoGk d/ toDB dk j?. r[o{
;kfjp B/ fiZE/ p/Bsh, T[;ss nkd d/ FpdK d/ f;ob/y ftu okr nzes eo e/ T[; ~ pko-pko rkT[D bJh
skehd ehsh j? TZE? jh f;XKs tkbh pkDh T[s/ okr nzes B eo e/ pkDh ~ ;wM e/ T[;s'I ;/X b/D dh io{os
Z
dZ;h j?. jo pkDh dk nkgDk wjZst j? ns/ e'Jh th r[o{ wjkoki ih dh pkDh d{;oh pkDh dk ;EkB BjhI b?
;edh. fJj eoe/ n;h r[o{ wjkoki dh ;/X dh T[bzxBk eo oj/ jK. fJj soe eh ;zrsK ~ i'VB tk;s/
fJj fttjkoe ok;sk u[fDnK frnk j? mhe BjhI. pkpk okw okfJ B/ th n"ori/p s'I f;yh s/ j' oj/ i[bw s;dZd
~ o'eD bJh e[ZM nZyo pdbD dh fttjkfoesk fdykJh ;h T[jBK dk eh jFo j'fJnk ;p ikBd/ jB ns/
T[jBK d/ u/b/ (okwokJhn?) f;yK bJh nZi th fttois jB. nkT[ tkfjr[o{ T[; nekb g[oy gqG{ d/ Bkw dk
;[nk; ;[nk; ftZu f;woB eohJ/ frDshnK B fwEhn?, fi; bJh r[o{ wjkoki toid/ jB. r[ow[yh fbfg gVQe/
f;ye/ r[o{ rqzE ;kfjp s'I f;ZX/ ;/X XkoD eohJ/.
epho igBh ekm eh fenk fdybktfj b'fJ.. fjod/ okw B u/sjh fJj igBh fenk j'J/.. (1368)
(3)
6. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
e-mail r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
;fsr[ o { ~
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
r[o{ BkBe d/t ih dk f;ZXk ~ itkp
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
Guru Nanak Dev Answers Siddhas
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gow ;fsekos pkpk BkBe ih, f;Z X K B/ g[ Z f Snk L
tkfjr[o{ ih ek ykb;k. tkfjr[o{ ih eh csfj. f;X g[ S fD, @@;[ f D pkfbnk !
pkpk ih ! efbi[r s{z skoD fjs nkg ih tb'I ehs/ ekoi s/ T[BKQ eT[ D [ ;es s[ f j J/ E / fbnkJh <
The Siddhas Asked :
ekoiK ~ ;zg{oB eoD bJh nkg ih dh :'iBk ~ gV gV e/ nkg ih "Listen O Youngman !
jh feogk eo' sK jh ;{M g? ;edh j?. what power has brought you
ftFt d/ XowK dk ;Zu iK ;w[Zuh wB[ysk ~ nrtkJh d/D d/ to this place (i.e. the Mount Sumer)" ?
;woE @r[opkDh# i' nkg ih d/ tZy-tZy ikfwnK okjh nekb g[oy B/ r[ o d/ t B/ df;nk L
G/ih, T[; ~ ns/ GrsK, GZNk ns/ r[o{ fgnkfonk dh pkDh ~ fJeZso @@jT[ ifgnk gow/ ; o' ,
GkT[ Grfs ;z f r skVh bkJh,##
(nkg ik e/) eoBk feZE/ w[bskB feZE/ wjkokFNo feE/ pzrkb ns/ feE/ tkoK GkJh r[ o dk;, 1$28
oki;EkB ns/ :{0gh0 j?. fco fJ; ~ soshp tko ftF? w[skpe o;wJh The Guru Replied :
czr (okrK ftu) Bkb nzes eoe/ ;kfjp ;qh r[o{ rzqE ;kfjp ~ w[ewb z "I meditated on God
and contemplated Him
eoe/ d[BhnK T[Zs/ pj{s tZvk T[geko ehsk. with love and devotion".
fJj mhe j? fe nkg ih dh feogk ;dek ns/ eJh r[o{ fgnkfonK Varan Bhai Gurdas 1/28
ns/ ;z;EktK okjh ;zrsk ftu pkDh Bkb fgnko tfXnk j? go fJBQK f;Z X K B/ fco g[ f Snk L
ekoiK bJh e[M ;kXB fJj' fij/ ngBkJ/ ik oj/ B/ fi; s'I GftZy ftu fco g[ S D f;X, @@BkBek !
ysok Gk;dk fgnk j?. tX s'I tX pkDh gVB bJh g/qoBk eoB d/ wks b' e ftu fenk toskok <##
The Siddhas asked again :
y/so ftu, nfwqs SekT[D ;w/I gzuK e'b'I fJj sk ;[fDnk ;h fe pzfdnK The siddhas then enquired.
s?~ gVDk BjhI nkT[dk s{z w{b wzso gVQ fbnk eo. r[o{ wzso gsQ fbnk
I "Nanak ! what is happening
eo. go ni eb ejh ik ojh fJj rb fe fJsB/ w{b wzso eo bT[ in the world below ?"
fJj pokpo j'Dr/ ig[ih ;kfjp d/. fJe ;[ywBh ;kfjp dk gkm eo'r/ r[ o d/ t B/ df;nk L
sK fJsB/ ig[ih ;kfjp d/ gkm j'Dr/. fJsB/ r[o wzso eo'r/ sK fJj pkp/ efjnk BkE ih ! ;u uz d q w k e{ V nz X kok
j' ikJ/rk. fJj fejVh calculation ns/ fe; d/ fds/ nfXeko Bkb eo e{V nwkt; tofsnk, jT[ GkbD ufVQnk ;z;kok
gkgk frok;h fgoEwh, X" b yVk xo j/ m g[ e kok
oj/ jB. i/ f;oc w{b wzso Bkb jh ;kohnk pkDhnk d/ wjksw fwb f;ZX Sg p?m/ gopsh, e"D irs eT[ gko T[skok
ikD ih s/ pkpk ih nkg ~ gfotko d/ ;[y fsnkr e/ pkDh fJemh eoD i' r h r:kB-ftj{ f Dnk, fB; fdB nz r brkfJB
ikD dh eh b'V ;h ns/ Grs ghb{ tofrnK dh d[FwBh b?D dh eh Skok,
b'V ;h. pkM r[ o { v[ p k ir ;kok.##
pkpk ih nkg ih tb'I pyFh ;wM w[skpe fJj ;wM gJh j? fe tkoK GkJh r[ o dk;, 1$29
The Guru then Answered :
pkDh d/ w'N/ s'o s/ 3 ftF? ej/ ik ;ed/ jB. The divine Master replied, "Dear Naths !
T[;sfs f;XKs ns/ p/Bsh. the darkness of falsehood has eclipsed the
j[D 50 tkoh p/Bsh eohJ/ s/ T[j f;zXks E'Vh pD ikJ/rk ns/ moon of truth.
In the dark moonless night of utter falsehood.
f;zXks T[;ss fet/I j' ikJ/rh @@;'u/ ;'u B j/tJh HHHHHHHH## fJj f;zXks I have set out to seek the truth world over.
j? fesBh tko rkJhJ/ fe fJj p/Bsh pD ikJ/. Sin has enslaved the world
pkpk ih w?~ sK ;wM BjhI g?dh. i/ mhe j? sK w?~ ;wMk d/tI' BjhI
I and the Bull (Dharma : righteousness)
standing beneath the earth,
sk i' ;zrsk ~ fJ; e[okj/ gk oj/ jB T[jBK ~ toi' - ;'Mh pyF'. cries in anguish for help.
pkpk ih ! T[; tes ;jko BjhI j[zdk id'I gqw[y ;yFhnsk pkDh Who will save the afflicted world
(pkeh ;ck 5 s'I) when the Sidhas have hidden themselves
(4)
7. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
in mountain - retreats ?
s'I nZr/ bzxD dk :sB eodhnK jB nkg ih B/ pkDh ftu eJh EK s/ The Yogis who go about
ns/ ftF/F o{g ftu pqjw frnkBh ~ gfoGkFs ehsk j? ni ;kv/ eJh on the earth below,
;fsekos eEk tkue, ftnesh ftF/F bJh nyo tos oj/ jB @@g{oB lack real wisdom.
They occupy themselves in plastering their
pqjw frnkBh##. eh gksFkj ih nX{ok pqjw frnkBh th j[zdk j? s[;K bodies,
sK feXo/ fieo BjhI ehsk. day and night, with ashes
nkg ih B/ pkDh pkDk pyF e/ f;yK ~ fJe B/w pyfFnk sK i' and do nothing else
The whole world is drowning
;zrsK ftu gqG[ fwbD/ dk ukT g?dk j't' i' nkgD/ nkg ftu fJe nt;Ek without the grace and guidance of the Guru.
j?. gsk brk j? fe gzikp ftu fJe r[od[nkok pfDnk j? fi; dk BkT[ (the enlightener and the true leader)".
ofynk frnk j? r[od[nkok gqG[ fwbD? dk ukU. f;Z X K B/ fco fyZ M e/ nkfynk L
;' do ftu nkg ih nekb g[oy ~ ;zp'XB eoe/ g[S oj/ j' ;' f;fX p' b fB @@;[ D BkBek !
do s/ok e/jk pkpk ih j[D edh r/Vk bk ikU, nkg ih ~ nekb g[oy s[ f j ir ~ fenk eokwkfs fdykJh <
s'I g[SDk BjhI gt/rk. ;zrs ftu ekch ;fsekos ;ziDk B/ nbhFkB e[ M [ ftykb/ n;K B' ,
s[ f j feT[ fYb nt/ j h bkJh ##<
r[od[nkok pDkfJnk j? s/ Bk ofynk gowkswk dk do. nkg jh ikD'I The Siddhas then asked him in a challenging
fJj d"V feXo ~ b? ikt/rh ns/ ed'I ysw j'J/rh. tone :
w? ;'udk ;h fe po;K s'I r[bkw Gkos tk;h Gkt[esk tF i'F The Siddhas said, "Listen to us.
Nanak ! and tell :
ftu, j'F s'I fpBk nzBhQ FoXk tF ew eod/ jB ftF/F o{g ftu BK oyZD what miracles you have dispalyed to the
ftu ik ;BwkBs eoD ;w/I. ;kvk ;fjo byBT{, fJe Bro j? T[; world? Show some of those to us as well.
ftu 40-50 ;kb gfjbK s'I :'iBk pX sohe/ Bkb T[;koh j'Jh fJe Why have you been so dilatory
in exhibiting the same ?
ekb'Bh j? fi; dk BK wjkBro j?. fJ;/ soQk Gkos fJe okFNo j? T[;
r[ o d/ t B/ itkpfdnK df;nk L
ftZu fJe gqkzs wjkokFNo j?. pkpk p' b / , @@BkE ih !
pkpk ih fiw/tkoh dhnK Post s/ p/mhnK FyFhnsk gsk BjhI ed' n;K s/ t/ y D i' r h, t;s[ Bk ekJh .
Action b?DrhnK. r[ o [ , ;z r fs, pkDh fiBK,
;' gksFkj ih w? sk nkg ih nZr/ jh i'dVh eo ;edk jK fe f;ZyK d{ i h UN BjhI j? okJh .##
~ ;'Mh pyF'. ftt/e (Common Sense) pyF' ;iDk ;fs;zrhnK ~ tkoK GkJh r[ o dk;, 1$42
The Divine Master said, O dear Nath !
csfj. I have nothing to exhibit
fywk ;fjs. no supernatural power to display
nkg ih dk I depend on nothing like that and have no
w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com @feow# refuge other than the Guru-God,
the holy congregation of believers
and the holy Word of the Lord.
Varan Bh. Gurdas, 1/42
nBw'b ;[wB
1- i/jVk wB[Zy gkgK dh nZr s'I BjhI pu ;edk T[; ~ BoeK dh nZr ftu'I e'Jh th BjhI puk ;edk.
2- fi; wB[Zy dh ngBh nt;Ek e[eowh j't/ T[; ~ ;koh d[BhnK jh e[eowh ns/ gkgh ikgdh j?.
3- ;G s'I tZvk gkg j? fBo t?o Bkb th t?o eoBk ns/ ;G s'I tvk g[ZB j? t?oh T[s/ th fdnk eoBh.
4- i' nkgB/ gqkfJ jo fe;/ dk gVdk eZi e/ ok}h j'Idk j? T[; d/ gVd/ jw/Fk gowkswk eZidk j?.
5- B/e pzdk T[j j? i' nB fvm/ nB ikB/ dk th Gbk b'u,/ s/ pd T[j j? i' Bk tkec dh th p[okJh eo/.
6- oZp d/ xo ftu Ujh d'Fh frfDnk iKdk j? fi; B/ gkg ehsk j't,/ T[j BjhI fi; ~ b'e gkgh efjB.
7- i' p[fonkJh eoB tkb/ dk fto'X ;fj ;edk j? T[j tvh s'I tvh nT[eV nkB s/ th BjhI v'bdk.
frnkBh T{Xw f;zx ih
(5)
8. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH ;kjwD/ yVk eod/ s/ ;zrs dh nkfrnk Bkb ;}k d/Id/
. ngD/ FpdK ftu fJe tkXk }o{o eod/ fe feos eo',
feos eo', tzv e/ Se' ns/ Bkw ig' HH fJ; dh okyh eo', |ohpK, ngkj}k ns/ nBkE pZfunK
r[o{ BkBe ;kfjp id'I fJ; d[BhnK ftu nkJ/ sK Bkb tzv e/ Se'. g/N GfonK j? sK Bkw ig' BjhI sK g/N
;wki iksK, r'sK, XowK ns/ B;bK ftu p[oh soQK tzfvnk GoB dh T[gokbk eoB bJh ;zxoF eo'.
j'fJnk ;h. w~ d/ g?o'ekoK B/, Gkos d/ n;bh t;BheK ;o{g f;zx, b[fXnkDk
~ nS{s ns/ S'NhnK iksK eoko d/ e/, Bos d/ gkso r[opkDh nZi dh b'V
pDkfJnk j'fJnk ;h i' |[bkwh dh f}zdrh ihn oj/ ;B. i' xNBktK nieb nk}kd Gkos ftu xN ojhnK
pqkjwD, g[of' js ns/ T[uhnK iksK tkb/ ftjb/ p?m e/ yKd/ jB, nzro/} ekb ftu Bkj d/ pokpo ;B. fJ; dk
Z
;B. b'e tfjwK-GowK d/ wZeV ikb ftu p[oh soQk c;/ ekoD ;}k xN ns/ nk}kdh f}nkdk j?. ekB{B pBkD
j'J/ ;B. feosh, S'NhnK iksK tkb/ s/ fe;kB g{oh fwjBs ;w/I ;kv/ B/s/ nkgD/ je ftu tofsnk ikD tkbk ekB{B
eo e/ th w[FebK Goh f}zdrh ihn oj/ ;B idfe Xow u[Neh ftu gk; eo b?d/ jB, go fijVk ekB{B T[jBK s/
d/ ofjpo s/ tZvhnK }whBK d/ wkbe irhodko fJBQK s'I ne[zF bkD tkbk g/} j't/ sK eJh pjkfBnK nXhB ;z;d
b[ZNh j'Jh feos T[go n?F eod/ ;B. ns/ ftXkfJek ~ ubD jh BjhI d/d/. fJjBK pD/ j'J/
pkp/ BkBe B/ feos eoB tkfbnK ~ ;qFm eo e/ bkuhb/ ekB{B ~ wBkT[D tkbh g[fb; j? T[j nkgDh B'eoh
/
wzfBnk s/ ;ZG s'I tZX fJZ}s fdsh. iksK, r'sK s/ w}QpK pukT[D ns/ S/sh gqw'FB gkTD bJh B/fsnK d/ ;kjwD/
dk yzvB eo e/, wkBt Xow jh ;op T[uh wzfBnk. BhthI t?;/ jh Bsw;se ofjzd/ jB. g'bh; c'o; dh finkdk
Z
iks tkfbnK ~ T[Gkfonk. ;' pkpk ih B/ d[BhnK ftu j"ek fvT[Nh B/ f snK dh d/ y o/ y ns/ xN fvT{Nh
fdsk fe feos eo', tzv e/ Se' ns/ Bkw ig'. feos feT[I n?vfwB;No/FB mhe eoB tb brdh j?. n;h T[; ;w/
eo' < skfe s[;h nksw-fBoGo j't,' fe;/ nZr/ jZE Bk nZv,' I d/ rtkj jK id'I nzro/i oki ftu bkb N'gh tkbk fJe
ngD/ ns/ nkgfDnK bJh ][oke s/ j'o ;[y-;j{bsK gqdkB f;gkjh fgzv ftu nk tV/ sk B'itkB spek G?Ghs j'e/ fgzv'
Z
eo ;e' ns/ ][ddko pD ;e'. p/-;jkok ns/ ngzr b'eK pkjo Sbh G[ZNk yke/ r[ikok eo b?Idk ;h go fgzv BjhI
dh ;jkfJsk eo ;e' ns/ T[ B Q K Bkb tz v e/ Se' . ;h tVdk. j[D B/fsnK dh F?j j'D eoe/ fJe rbh w[jb/
(r[od[tkfonK ftu eVkj tzv e/ SeDk fJ; dk gqshe j?) dk r[zvk g'bh; fJzB;g?Do ~ u'okj/ ftu EZgV wko d/dk I
fco i/eo fYZv Gfonk j't/rk sK jh Bkw igD j[zdk j?. j? ns/ pu th iKdk j?. xgb/ x'Nkb/ pbkseko, B/sk
G[Zy/ g/N Grsh BjhI j[zdh. B'eo Fkjh ns/ ;oekoh eowukohnK dh Sfj Bkb nkw
go nZi eb sK fJ; s'I T[bN j' fojk j?. ;ko/ j' oj/ jB. fJjBk T[go'es wzd eowk s'I puD bJh ;k~
ny"sh pkp/ s/ ;ko/ jh gqukoe feos eoB ns/ tzv e/ r[opkDh s'I ;/X b?Dh ukjhdh j?.
SeD dk BK se BjhI b?d,/ f;o Bkw ig' Bkw ig' dh oZN
I jZ e gokfJnk BkBek T[ ; ;[ n o T[ ; rkfJ
bkJh oyd/ jB. FkfJd fJ; eo e/ fe T[BQK ~ e'Jh nro fJ; grzsh ~ wB ftu t;k fbnk ikt/ sK
;tkb Bk eo d/t' fe s[;h fejVh feos eod/ j' iK ehsh xgb/ x'NkfbnK s'I pfunK ik ;edk j?. fjzd{ f;Zy rT[
j? < ed'I feos ehsh j? < ;' T[BQK B/ T[j e[ZM efjDk s/ GeFD ns/ w[;bwkB ;[no ykD s'I pu ;edk j?.
gqukoBk j? i' e[ZM T[BQK ~ Bhe brdk j?, fJ; bJh d/ y gokJhnk uz r hnK, wktK XhnK G? D k ikD/
;wfMnk ikdk ukjhdk j? fe i/eo pkpk BkBe ih nZi j[d/ z r[opkDh d/ J/; eEB tb th nro fXnkB Bkb
sK ny"sh pkfpnK ~ s/ Xow gqukoeK ~ ;koh ;zrs d/ ftuko ehsk ikt/ sK pbkseko nkfd s' pfunk ik ;edk
(6)
9. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
j?. eJh fes{tkus ns/ j[ish ftnesh u;hnK bJh nkgD/
z '
;tkoE dk noE eYD dk :sB eod/ jB fJE/ fJj
u[zBh j[zdh f;o dk fFzrko
rb th toBD :'r j? fe uzrh wkVh dh gfjukB ;kv/ u[zBh j[zdh f;o dk fFzrko Bh gzikpD/.
;u/ ;[u/ wB ns/ nyK B/ eoBh j?. nro wB GVehbk ;wM/ s{z ihj~ n?t/I Gko Bh gzikpD/.
ns/ ny w?bh Bk j'trh sK jo fJ;soh uzrh jh br/rh.
/ ;kT[D d/ wjhB/ id'I shnK ;B nkT[IdhnK,
fJE/ n;h XB XB ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ;kjp dk XzBtkd uktK Bkb G?DK ;B u[zBhnK wzrkT[IdhnK,
ehs/ fpBk th BjhI ofj ;ed/ fiBk B/ eSfjo/ dk eeko ;ZG pdb rJ/ B/ fsT[jko Bh gzikpD/.
py;F eod/ j'J/ ni s'I 314 ;kb gfjbK go fJ;soh ns/ u[zBh j[zdh f;o dk fFzrkoHHHHHH
go wod d/ rwB dh wBkJh ehsh ;h. fJ; s'I iBs bzwh r[Zs eNtk e/, g'Bh pDkJh fcodh,
AIDS nkd i' phwkfonK ;kfJI; ~ j[D fd;hnK jB d;w bkj e/ ;{N-;btko, Nkg ihB gkJh fcodh,
fgsk B/ T[; ;w/I nBGt eo bJhnK ;B. fJe r'otwJh gzikph fto;k feT[I fdsk s{z fp;ko Bh gzikpD/ <
rb fJj th j? fe pbkseko nkd feosK ftu f;Zy u[zBh j[zdh f;o dk fFzrkoHHHH
B'itkBK dk Bkw Bkj d/ pokpo j? pbfe fJe r[of;Zy gkT[Dh BjhIT[I nkT[Idh s?~ seb/ s/ szd Bh,
phph ~ gzikp ftu pkdb ;oeko B/ g[o;efos ehsk ;h poro, ghf}nK #s/ v[ZbQh d[ZX djhI Bk g;zd Bh,
fi; B/ nkgDh gfjBh j'Jh feogkB Bkb fJe g[fb; tkb/ s/oh gfjbK fijh ojh Bk B[jko Bh gzikpD/.
~ xkfJb eo fdsk ;h i' T[; ~ S/V fojk ;h. fJ; u[zBh j[zdh f;o dk fFzrkoHHHHHHHHHH
b/y dk nzsw ns/ sh;ok nkd/F th r[opkDh dk cowkB @frzdo Bt/I febQ/ tkbk# tk;s/ j? gkT[Idk,
j/m doi j? L- ngD/ fgS'eV ~ fijVk G[Zb iKtdk,
Xow dh feos eo' Bkw ig' ns/ tz v Se' v[Zp iKdk nZX ftueko Bh gzikpD/.
fJj fsB/ ;/XK fJBhnK ;Nhe jB fe fJjDK ~ u[zBh j[zdh f;o dk fFzrko HHHHH
ngBk e/ pzdk b'e gqb'e ;[Xko eo ;edk j?. ;kv/ t; i[frzdogkb f;zx
s/ e/ t b nodk; j? fe ;fsr[ o ;uk gksFkj ;k~
T[go'es ewkT[D dk pb pyF/.
r[ o { ;kfjp dh jk}oh ftu
e?0 joGiB f;zx, byBT{ r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftu,
nkg ~ r[o{ s'I tZvk nytkT[Id/ B/ B/sk.
ukgb{;K dh ngDh "i e'b'I,
ngD/ Bkw d/ i?eko/ btkT[Id/ B/ B/sk.
w?I fJBQK ftu fco j'J/ Gko{,
ftu jzeko ftu t/fynk nkT[Id/ B/ B/sk.
fJj fe;/ th ekBoz; ftu,
;'jb/ nkgD/ jh sK t/y' rkT[Id/ B/ B/sk.
T[; NkJhw sK x[zwDk jZd j[zdh,
id'I M{m ~ ;Zu pDkT[Id/ B/ B/sk.
fJj t/y e/ pVk fco d[y brdk,
T[; dh p]f;F ~ id'I GbkT[Id/ B/ B/sk.
wBihs f;zx x[zwD
(7)
10. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
T[sZo gqd/F gzikph ne?vwh dk ;EkgBk fdt;
fwsh 7-3-2013 ~ r[o{ BkBe
rob} fJzNo ekb/i uzdo Bro d/
jkb ftu tZvQ/ gXo s/ fJe nkb
fJz v hnK eth dopko eokfJnk
frnk fi; ftu gzikp s'I nkJ/ phph
nwoihs e"o, ;0 ntsko f;zx
@skoh# ;0 u?B f;zx @ueotosh#,
nbhrVQ s'I nkJ/ vk0 eoKshgkb
ns/ byBT{ d/ eth ;0 fsqb'uB
f;z x @uz B #, ;0 wBw' j B f;z x
@w'jBh#, phph wBihs e"o ns/ ;0
nkswihs f;zx B/ fjZ;k fbnk ns/
nkgDhnK o;fGBhnK eftsktK
Bkb Gkoh frBsh ftu T[g;EZs
;'qsktK dk wB w'j fbnk. skoh ih fiZE/ nkgD/ ;{ohb? ezm eo e/ w[y nkeoFD oj/ T[jBK d/ fdb S'jd/ eftsk nyo
I
th p/fw;kb ;B. skoh ih B/ wK ~ ;zwogs wK torh B mzvVh SK b'e' wK w/oh bkv bvK T[Idh j?. pfunK ~ gke/
;{e/ EKs/ nkg frZb/ EK s/ ;T[dh j?. gVQe,/ ;'uD bJh wip{o eo fdZsk. Gk;k ftGkr d/ fBd/Fe ;qh d:k ;zeo ;qhtk;st
Z I{
B/ j'o gstZs/ ;iDk ;kpek tkJh; u?now?B ;0 okfizdo f;zx pZrk, ekb/i d/ gqXkB ;0 r[oBkw f;zx, fgq;hgb phph
z
gqGi's e"o nkfd d/ Bkb dhg ibk e/ eth dopko dh nozGsk ehsh. w[y nfsfEnK ftu ftXkfJe othdk; w/jo'sok
th Fkwb ;B.
;wkitkdh gkoNh tb' I xN frBsh n?ieFB ns/ t/bc/no ckT[vFB byBT{ tb'I fJe w/vheb
{ / /
u/eng e?Ig dk T[gokbk ehsk frnk fi; ftu ;o;tsh
spfenK dh ikroD o? b h v?Nb ekb/i d/ vk0 r'ot fwFok dh nrtkJh ftu v?Nb
I I
fwsh 1-3-2013 ~ r[od[nkok nkbwpkr fty/ ;oiBK dh fJe Nhw ns/ vk0 n? ; 0n? ; 0 T[ Z g b
byBT{ dhnK ;zrsK d/ gfsfBfXnK dh fJe whfNzr j'Jh n?enkg/Fo, o?eh ns/ gqkeos fues;k d/ wkfjo fufesFe
{ q
fi; ftu byBT{ dhnK iE/pzdh ns/ r[od[nkfonK dhnK B/ Gkoh frBsh ftu wohiK dk u/eng ehsk ns/ fJbki
gqpXe ew/NhnK d/ 114 n'jd/dkoK B/ fjZ;k b?e/ fJe wKr
z ;zpzXh ;bkj fdZsh.
gsZo fsnko ehsk fi; ~ fwsh 2-3-2013 ~ M{b/ bkb
gkoe ftu j'Jh o?bh ftu ;wkitkdh gkoNh d/ w[yh Bt/ I BkBe Fkjh ;wZ s dh ;[ n krs
w[bkfJw f;zx ~ g/F ehsk frnk. ;qh w[bkfJw f;zx B/ wKr fwsh 14-3-2013 ~ r[od[nkok Bkek fjzv'bk fty/
gZso s/ ftuko eoe/ g{ok eoD dk nkFtk;B fdZsk j?. Bt/I ;kb dk ;[nkrs pV/ i'; ns/ T[sFkj Bkb ehsk
nkFhnkBk r[od[nko/ fty/ w/vheb e?Ig frnk. okrh f;zxk ns/ gqukoeK B/ r[opkDh ehosB ns/
fwsh 14-3-2013 ~ r[od[nkok nkFhnkBk fty/ f;Zy r[owfs ftukoK Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk.
(8)
11. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
uz v hrV d/ frnkBh GrtkB f;z x dk
nkvhn' thi[ n b wkXZ w Bkb fJfsjk;
gq s h ikro{ e sk ns/ r[ o wfs gq u ko
uzvhrV s'I nkJ/ frnkBh GrtkB f;zx B/ nkX[fBe
fJb/eNqfBe wkXwK Bkb r[owfs ns/ r[o{ fJfsjk; dk
gquko ehsk ik fojk j? i' T[jBK tZbI' fwsh 14 s'I 17 wkou
se r[od[nkok nkbwpkr fty/ ehsk frnk ns/ j'o
r[od[nkfonk ftu th ehsk ik fojk j?. fi; dh Gog{o
Fbkxk j' ojh j?.
ekBg[ o d/ GkJh pZ B ' ih d/
r[ o d[ n ko/ fty/ Fjhd fdt;
fwsh 23-3-2013 ~ GkJh pZB' ih d/ ;EkB s/ Fjhd/
nkiw Grs f;zx d/ Fjhd fdt; ~ ;wogs ;wkrw
ehsk frnk fi; ftu byBT{ s'I nkJ/ frnkBh ;stzs
f;zx, f;o'wDh r[od[nkok ew/Nh d/ r[owfs ftukoe
frnkBh ;Zstzs f;zx B/ y'i g[oD sZEk s'I ;zrsK ~ ikD{
eokfJnk.
nkb'feZe Bro ehosB
byBT{ 24-3-2013 ~ owdk; ;qh nfwqs;o d/ pkpk
p[ZYk ih d/ ;EkB s'I ube/ s]s gNBk ;kfjp ~ Gkoh
frBsh ftu ;zrsK Bkb ik oj/ ftFkb Bro ehosB dk
fJfsjk;e r[od[nkok r[o{ s/r pjkdo ;kfjp njhnKrzi
ns/ r[od[nkok Bkek fjzv'bk fty/ Gkoh ;[nkrs ehsk
frnk. Bro ehosB d/ gqpXek B/ d'BK r[od[nkfonk dh
z
gqpXe ew/NhnK ns/ ;qh ;[ywBh ;kfjp ;[;kfJNh byBT{
z
d/ w?IpoK ~ XzBtkd ehsk j?.
j' b k wjZ b k
fwsh 27-3-2013 ~ d' g oo se r[ o d[ n kok
nkbwpkr fty/ y/ v K, eth dopko, ehosB dopko
eoe/, ns/ r[od[nkok Bkek fjzv'bk byBT{ fty/ ehosB
ns/ r[owfs gquko dnkok ;zrsK ~ fBjkb eoe/ j'bk
wjZ b k wBkfJnk frnk. fwsh 28-03-2013 ~ th
r[od[nkok r[o{ s/r pjkdo ;kfjp njhnkrzi fty/ Gkoh
dhtkB j'fJnk. fi; ftu okrh GkJh e[bdhg f;zx d/
jokd{B tkb/ ns/ GkJh eowihs f;zx gNhnkb/ tkb/ d/
iZfEnK B/ nkgB/ wB'jo ehosB Bkb fBjkb ehsk. ;ko/
gq'rokwK ftu bzro ns[ZN tofsnk.
(9)
12. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
Õçðź-ÕÆîåź çÆ Õ§×ÅñÆ í¯× ÇðÔÅ ÔË ê§ÜÅìÆ ÃîÅÜ
- r[ o uoB f;z x B{ o g[ o
ê§ÜÅì çÆ èðåÆ À°é·Åº ìäÅÀ°ºÇçÁź ò¶ÖÅ-ò¶ÖÆ Øðź
îÔÅé îÔźê°ðôź çÆ èðåÆ ÇòÚ ê± Ü Å ñÂÆ ÕîðÅ åź
ÔË, ÇÜé·Åº é¶ ÁÅêäÆ ì½ÇèÕåÅ ìäÅ ñËä׶ êð ÇÕåÅìź ñÂÆ
éÅñ ÃÅðÆ ç°éÆÁŠ鱧 Øðź ÇòÚ Õ¯ÂÆ æź éÔƺ Ô°§çÆ¢
êzíÅÇòå ÕÆåÅ¢ ×°ð± éÅéÕ ñ¯Õ ÇçÖÅòÅ Õðé, ë¯ÕÆÁź
ç¶ò 寺 ñË Õ¶ ×°ð± ׯÇì§ç ÇÃ§Ø ðÃîź, ÇòÁÅÔź-ôÅçÆÁź Òå¶
åµÕ ÃÅⶠçà װð± ÃÇÔìÅé ì¶åÔÅôÅ Õð÷Å Ú°µÕ-Ú°µÕ Õ¶
ÇÂà èðåÆ Òå¶ ÇòÚð¶ Áå¶ ÁÅêäÆ ÇòÚÅðèÅðÅ êË Ã Å ñÅÀ° ä , À° µ Ú¶ îÇÔ§ × ¶ Øð À° à Åðé Áå¶
ðÅÔƺ ÃîÅÜ é±§ ìóÆ òµâÆ ç¶ä ÇçµåÆ¢ ܯ ÇÕÔÅ À°Ô îÇÔ§×ÆÁź ×µâÆÁź ÖðÆçä ÇòÚ ÇÂÕ-ç±Ü¶ 寺 òè
ÇÃðë ÇÕÔÅ ÔÆ éÔƺ ìñÇÕ ÕðÕ¶ ÇòÖÅÇÂÁÅ¢ íÅÂÆ Õ¶ Á½Ö¶ Ô¯ Õ¶ òÆ êËÃÅ ñÅÀ°ä ñÂÆ ÇåÁÅð ðÇÔ§ç¶
ØéµÂÆÁÅ ÜÆ Áå¶ í×å ê±ðé ÇÃ§Ø òð׶ îé°µÖåÅ Ôé¢ ÁÇÜÔ¶ Ô¯ð òÆ ÕÂÆ Õ§î Õðé ÇòÚ ÁÃƺ
çÆ Ã¶òÅ ç¶ ç±å òÆ ÇÂö èðåÆ ç¶ ñ¯Õ Ãé¢ ×À± ÇÔ§ç°ÃåÅé ÇòÚ¯º êÇÔñ¶ é§ìð Òå¶ Ôź¢ êð ìÔ°Ç×äåÆ
×ðÆì çÆ ðµÇÖÁÅ Õðé òÅñ¶ Áå¶ ÔÕ±îåź ç¶ Üìð ñ¯Õź çÅ ÇÕåÅìź çÅ ìÜà ÷Æð¯ øÆÃçÆ Ô°§çÅ ÔË¢
éÅñ ÁÅÔãÅ ñÅÀ°ä òÅñ¶ ç°µñ¶ íµàÆ ÇÜÔ¶ ÇÕðçÅð ÇÂö ÕðÕ¶ ÁÖ½åÆ ìÅÇìÁź, â¶ÇðÁź, ܯåôÆÁź,
òÆ ÇÂà èðåÆ Òå¶ êËçŠԯ¶¢ èðîź î÷·ìź 寺 À°µêð òÃå± ôÅÃåðÆÁź çÅ ÕÅð¯ìÅð òÆ ê§ÜÅì ÇòÚ íÅðå
À°µá Õ¶ îÅéòòÅçÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ðµÖä òÅñ¶ Áå¶ ç¶ ç±Ü¶ ñÇìÁź ç¶ î°ÕÅìñ¶ Ç÷ÁÅçÅ ÚîÕ ÇðÔÅ ÔË¢
Û¯àÆ À°îð ÇòÚ òµâ¶ ÕÅðéÅî¶ Õðé òÅñ¶ ôÔÆç Ãׯº ç±ÇÜÁź ñÇìÁź ÖÅà ÕðÕ¶ ì§×Åñ 寺 ÁÖ½åÆ
í×å ÇçØ, ôÔÆç ÕðåÅð ÇÃ§Ø ÃðÅíÅ Áå¶ ôÔÆç ÕÅñ¶ ÇÂñî ç¶ îÅÔð ÇÂæ¶ ÁÅ Õ¶ ÁÅêäÆÁź öòÅòź
À±èî ÇÃ§Ø ÇÜÔ¶ ñðî¶ òÆ ÇÂà èðåÆ é¶ Ü§î¶¢ÃÅâ¶ ç¶ ðÔ¶ Ôé¢ íÅò ê§ÜÅìÆ ñ¯Õ ÁÅêäÆ ñ°µà ÕðòÅ Õ¶
ê§ÜÅìÆ ÃîÅÜ çÆ ÇÂÔ ìçÇÕÃîåÆ ÔË ÇÕ ÃÅⶠÀ°é·Åº 鱧 îÅñÅîÅñ Õð ðÔ¶ Ôé¢
Ú¶ÇåÁź ÒÚ¯º ڧ׶ ÇÕðçÅð ñ×ÅåÅð ÇòÃð ðÔ¶ Ôé¢ ÔðÆ ÕzźåÆ ÁÅÀ°ä éÅñ Ö¶åÆ ÇòÚ îôÆéÆ
ܶÕð Õç¶ ÁÃƺ îÔÅé ñ¯Õź 鱧 ïÅç Õðç¶ òÆ Ôź õÇíÁÅÚÅð òè Ç×ÁÅ, ÇÜÃ ç¶ Çõචòܯº îé°µÖ çÆ
åź ÇÂÔ ÃîÅ×î ÇÃðë ÁÅêäÆ ÔÅÀ°îË é±§ êµá¶ êÅÀ°ä îé°µÖ Òå¶ ÇéðíðåÅ ØàäÆ ô°ð± Ô¯ ×ÂÆ¢ îôÆéÆ
åµÕ ÔÆ ÃÆîå Ô¯ Õ¶ ðÇÔ ÜÅºç¶ Ôé¢ ÁÃƺ ì½ÇèÕ êµÖ¯º õÇíÁÅÚÅð éÅñ Õ§î çÆ ðøåÅð òÆ å¶÷ Ô¯ÂÆ Áå¶
Õ§×Åñ Ô¯ ðÔ¶ Ôź¢ ÇÂÃ ç¶ ÕÂÆ ÕÅðé Ôé¢ ê§ÜÅìÆ ÃÅⶠÁ§ç𯺠ÃÇÔÜåÅ Ô½ñÆ-Ô½ñÆ õåî Ô¯ä ñµ×
ÃîÅÜ ÇòÚ êó·é çÆ ð°ÚÆ çŠصà Ô¯äÅ, àÆ. òÆ. êÂÆ¢ ÇÂÕ êÆó·Æ òµñ¯º ç±ÜÆ êÆó·Æ åµÕ ÜÅºç¶ Ç×ÁÅé
ÚËéñź Òå¶ Á§èÇòôòÅÃÆ êz¯×ðÅîź çÅ êzÃÅÇðå Ô¯äÅ Üź À°ÃÅð± Õçðź-ÕÆîåź çÆ ñËÁ ñ×í× à°µà ÔÆ
Áå¶ îôÆéÆ ÃµÇíÁÅÚÅð çÅ ÇòÕÅà ÁÅÇç¢ ìÔ°å ×ÂÆ¢ ÇÂö Ã ç½ðÅé àËñÆÇò÷é Òå¶ Úñç¶ ç¯-
ÃÅð¶ ê§ÜÅìÆ êó·¶-ÇñÖ¶ Ô¯ä ç¶ ìÅòܱç ÁõìÅð åµÕ Çå§é ÚËéñź çÆ æź ÃËÕó¶ àÆ. òÆ. ÚËéñ ÃÅⶠØðź
éÔƺ êó·ç¶, ÇÕåÅìź êó·éÆÁź åź ç±ð çÆ ×µñ ÔË¢ ÇòÚ ÁÅä ÔÅ÷ð ԯ¶ Áå¶ ×Æå-ç×Æå ðäé çÆ
ÃÅⶠñ¯Õ î¯ìÅÂÆñ Òå¶ ÇàÀ±éź ñ×òÅ Õ¶ Üź ëܱñ ìÜŶ ò¶Öä çÆ ÕñÅ ìä Ç×ÁÅ¢ ÃÅⶠê§ÜÅìÆ
ÔÆ ÇÕö éÅñ ×µñź ÕðÕ¶ çà ê§çðź ð°ê¶ ìðìÅç ×ÅÇÂÕź çÅ ÇòðÊõæź ÇòÚ ê§ÜÅìÆ ñ¯Õ ×Æå,
Õð ç¶ä׶ êð B-C ð°ê¶ çÅ ÁõìÅð ÖðÆçäÅ ñ¯Õ ×æÅòź, ÕñÆÁź, ×ÅÀ°ä çÅ ÇðÔÅ ÔË¢ àÆ. òÆ.
ë÷±ñ-ÖðÚÆ ñ×çÅ ÔË¢ èéÅã ñ¯Õ Øð ÚËéñź çÆ íðîÅð éÅñ ÇÂÔ Ãí Õ°Þ ÇÂÕçî ÔÆ
(10)
13. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
ìçñ Ç×ÁÅ¢ Õç¶ ÃÅⶠé½ÜòÅé, ×ÅÇÂÕź 寺 ç°µñÅ îÔÅé ñ¯Õź çÅ ÃéîÅé éÔƺ Ãׯº À°é·Åº çÆ Ã¯Ú ç¶
íµàÆ, ê±ðé í×å, ÜËîñ ëµåÅ, ôÔÆç í×å ÇÃ§Ø À°ñà ÜÅ Õ¶ À°é·Åº çÅ ÁêîÅé Õðé ç¶ å°ñ ÔË¢ À°Ô
çÆÁź ×æÅòź ðäç¶ Ãé¢ ÇÂé·Åº ñ¯Õ ×æÅòź ç¶ ×ÅÇÂÕ ÇÜé·Åº ç¶ ×Æå ÁÃƺ êÇðòÅð ÇòÚ ìÇÔ Õ¶
êÅåð ÃÅⶠñ¯Õ éÅÇÂÕ Ô¯ÇÂÁÅ Õðç¶ Ãé¢ êð àÆ. ðä éÔƺ ÃÕç¶, À°Ô Ô°ä ñóÕ¶/ñóÕÆÁź ç¶ ÕÅñÜź
òÆ. ÚËéñź Òå¶ ô°ð± Ô¯ÂÆ ñµÚð Áå¶ ÁôñÆñ ×ÅÇÂÕÆ ÇòÚ ÜÅ Õ¶ ÁÅêäÆÁź Çøñîź, ÕËÃàź çÅ êzÚÅð
é¶ éôÂÆÁź, òËñÆÁź, ÕÅåñź, ÇòÔñóź, Õðé ñµ× ê¶ Ôé¢ ÕÅñÜź-ÃÕ±ñź ç¶ é½Ü°ÁÅé
ñóÅÂÆÁź î°µñ ñËä òÅÇñÁź, æÅÇäÁź ÇòÚ ÜÅ ñóÕ¶/ñóÕÆÁź ÇÜé·Åº 鱧 Ç÷§ç×Æ çÆÁź À°ÃÅð±
Õ¶ íóæ± êÅÀ°ä òÅÇñÁź, ïÚ-ÇòÚÅð Áå¶ Õçðź- Õçðź-ÕÆîåź ÇõÖä çÆ ñ¯ó Ô°§çÆ ÔË, ÁÇÜÔ¶
ÕÆîåź 寺 ðÇÔå é½ÜòÅé î°§ÇâÁź 鱧 ð¯ñ îÅâñ ÁÖ½åÆ ×ÅÇÂÕź 寺 ÕÆ ÇõÇÖÁÅ ñËºç¶ Ô¯ä׶? Ãׯº
ìäÅ Õ¶ ÃÅâÆ é½Ü°ÁÅé êÆóÆ Áµ×¶ êz¯ÇÃÁÅ¢ ÇÂæ¶ À°é·Åº 鱧 åź çµÃä çÆ ñ¯ó ÔË ÇÕ ÕÚÇÔðÆÁź 鱧
ÇÂÕ ×Æå çÅ î°µÖóÅ ò¶Ö¯ ÒÇÜÔóŠïÚ-ÇòÚÅð Õð¶ î¶ñ¶ çµÃä òÅñ¶, ì§ç±Õź, êÃå¯ñź, ÜÆêź, î¯àð
À°Ô ÕÅÔçŠܵà ìÂÆ¢Ò ÇÂà åð·Åº ïÚ-ÇòÚÅð êµÖ¯º ÃÅÂÆÕñź å¶ ì÷Åðź ç¶ ×¶ó¶ ñÅÀ°ä òÅñ¶ ÃÅâ¶
Õ§×Åñ ÇÜÔÆ ×ÅÇÂÕÆ, ×ÆåÕÅðÆ Áå¶ ÁôñÆñ éÅÇÂÕ éÔƺ Ôé ìñÇÕ ÃÅⶠñ¯ÕéÅÇÂÕ À°Ô Ôé
ÇëñîźÕä ÃÅâÆ é½Ü°ÁÅé êÆó·Æ Áµ×¶ êð¯Ã¶ ÜÅä ÇÜé·Åº é¶ ÁÅêäÆ Ãð÷îƺ ñÂÆ òµâÆÁź-òµâÆÁź
ñµ×¶¢ Õ°ðìÅéÆÁź ÕÆåÆÁź¢ ÃÅâÆÁź ÇÃñ¶ìà çÆÁź
ÁÃƺ ÕÇÔ ÃÕç¶ Ôź ÇêÛñ¶ Ççéƺ ê§ÜÅì ÇòÚ ÇÕåÅìź ç¶ êÅáÕzî ÇòÚ ÃÅ鱧 òµâÆÁź åìçÆñÆÁź
òÅêðÆÁź ëðÆçÕ¯à ÇòÚ ñóÕÆ çÅ Á×òÅÕźâ Õðé çÆ ñ¯ó ÔË¢ ÃÅâÆ ÁܯÕÆ ÇòµÇçÁÅ îé°µÖ é±§
Áå¶ Á§ÇîzåÃð ÇòÚ ÁÅêäÆ èÆ çÆ Çµ÷å çÆ ðµÇÖÁÅ ê±ðé îé°µÖ éÔƺ ìäÅÀ°ºçÆ¢ ÇÕµåÅî°ÖÆ ÇõÇÖÁŠ寺
ÕðÇçÁź ÇêåÅ çÅ Õåñ Õð ÇçµåÅ ÜÅäÅ ÁÅÇç òÆ Ç÷ÁÅçÅ ÷ð±ðå ÇÂà ׵ñ çÆ ÔË ÇÕ ÇõÇÖÁÅ
ØàéÅòź çÅ Ãì§è ÇÕå¶ éÅ ÇÕå¶ ÁÇÃµè¶ ã§× éÅñ îé°µÖ é±§ ê±ðé îé°µÖ ìäÅÀ°ä çÅ çðÜÅ ðµÖçÆ
ÃÅâÆ ÁܯÕÆ ×ÅÇÂÕÆ éÅñ òÆ ÜÅ Ü°óçÅ ÔË¢ ç±ÇÜÁź Ô¯ò¶¢ ÃÅⶠÃîÅÜ é±§ ÁµÜ Ãí 寺 òµè ڧ׶ ÇÂéÃÅéź
çÆÁź èÆÁź-íËäź çÆÁź ǵ÷åź çÆ ðÅÖÆ Õðé çÆ ñ¯ó ÔË¢ ÜÅ×çÆÁź ÷îÆðź òÅñ¶ ñ¯Õ ÁÅêä¶
òÅñ¶ ê§ÜÅìÆ ñ¯Õ, ÁµÜ ÇÕà ÇçôÅ òµñ ÜÅ ðÔ¶ Ôé ð°÷×Åð, ðÅÜéÆåÕ Áå¶ À°ÃÅð± õÇíÁÅÚÅð ç¶ êzì§è
ÇÂÔ ÃÅⶠÇòÚÅðé òÅñÆ ×µñ ÔË¢ ÃÅâÆÁź 鱧 ÇìÔåð ìäÅÀ°ä ç¶ òè¶ð¶ Ãîðµæ Ô°§ç¶ Ôé¢
îÅéòòÅçÆ Ã¯Úź îðçÆÁź ÇÕÀ°º ÜÅ ðÔÆÁź Ôé? ×°ðìÅäÆ çÅ êÅá Õðé 寺 ìÅÁç Ü篺 ÁÃƺ
ÁµÜ ÃÅâÆ é½ÜòÅé êÆó·Æ ÃÅÔîä¶ ð¯ñ îÅâñ ÁðçÅà Õðç¶ Ôź åź À°Ã ÇòÚ Çìì¶Õ çÅé î§×ç¶
çÅ ìóÅ òµâŠçÕà Öó·Å Ô¯ Ç×ÁÅ ÔË¢ ðÅÜéÆåÕ Ôź¢ ÇÜà çÅ íÅò ÔË ÃÅâÆ Ã¯Ú-ÇòÚÅð Õðé çÆ
êµÖ 寺 ܶÕð ò¶ÇÖÁÅ ÜÅò¶ åź ÃÅⶠé¶åÅ ÁµÜÕñ· ôÕåÆ ò趢 êð ÇÂà ñÂÆ ÁÃƺ ÁÅê ìÔ°å صà
Üñö-Üñ±Ãź ÇòÚ Çòð¯èÆÁź 鱧 í§âä ñÂÆ ÕÂÆ ÷ÇÔîå Õðç¶ Ôź¢ Ú§×ÆÁź ÁõìÅðź, Ú§×ÆÁź
òÅð ìóÆ ØàÆÁÅ ôìçÅòñÆ çÆ òð寺 Õðç¶ Ôé¢ ÇÕåÅìź ÇÂà ÇòÚ ÃÅâÆÁź Ãí 寺 òè ÃÔÅÂÆ Ô¯
êÅðñÆî˺à ÔÅÀ±Ã Áå¶ ÇòèÅé ÃíÅòź ÇòÚ òÆ ÃÕçÆÁź Ôé¢ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòź Ú§×Æ Ã¯Ú ðµÖä
ÇÂÕ-ç±Ü¶ ÇÖñÅø ×Åñ·Æ-×ñ¯Ú Õðé Áå¶ Ôµæ¯êÅÂÆ òÅñ¶ ڧ׶ ÃÅÇÔåÕÅðź, ñ¶ÖÕź, ÇòçòÅéź, ÇÚ§åÕź
Ô¯ä åµÕ Úñ¶ ÜÅºç¶ Ôé¢ ðÅÜéÆåÆ ÇòÚ ÇÂÕ-ç±Ü¶ ç¶ ÃÕ±ñź-ÕÅñÜź ÇòÚ ÃËîÆéÅð ÕðòÅÀ°ä¶ ÚÅÔÆç¶
寺 Á×ÅºÔ ñ§Øä ñÂÆ ÇøñîÆ ÔÆð¯, ÔÆð¯ÇÂéź Áå¶ Ôé¢ Ã¯Ú-ÇòÚÅð çÅ ÇòÕÅà Áå¶ ÁÅêä¶ ÇÂÇåÔÅÃ,
×ÅÇÂÕź çÅ ÃÔÅðÅ ÇñÁÅ ÜźçÅ ÔË¢ çåź-í×åź, Çòðö ÇòÚñÆ îÔÅé ñ¯Õź çÆÁź Çéµ×ð Õçðź-
ìÅìÅ øðÆç Áå¶ ÕðåÅð ÇÃ§Ø ÃðÅíÅ òðÇ×Áź ç¶ ÕÆîåź ×zÇÔä ÕðÕ¶ ÁÃƺ ì½ÇèÕ êµÖ 寺 Áµ×¶ òè
Üéî Ççé îéÅÀ°ä ñÂÆ òÆ ×§ç¶ ×Æåź ç¶ ÁÖÅó¶ ÃÕç¶ Ôź¢
ñµ×ä¶ ô°ð± Ô¯ ׶ Ôé¢ ÇÂÔ ÇÂÕ åð·Åº éÅñ À°é·Åº (nihs s'I ;kGko)
(11)
14. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
;Zuh ejkDh
r[o{ BkBe d/ uoB fuZsoK T[Zs/
GkJh s/ik f;zx
gmkBe'N n?e;gq; phBk ;N/FB T[s/ ;kY/ fszB
/ Z @@fJjBK ~ eh dJhJ/ <##
xzN/ b/N gj[uh okJ/g[o ikD tkbh p'rh d/ w[;koK ~
z @d' o[fgnK dk GkB fbnk e/ fJe-fJe d;h (10
phBk izeFB T[Zs/ ;Zs xzN/ T[vheDk fgnk. g?;/) ;kfonK ~ tzv fdU.##
fJe fBjkfJs ;'jDk fijk f;Zy B"itkB, fNh @@fJe d;/ Bkb fJjBK dk g/N Go ikJ/rk
tkbh ;[jDh d;sko ;ikJh nkgD/ fJe pZu/ s/ gsBh ;jh <##
;w/s, fJ;/ p'rh ftu okJ/g[o ik oj/ ;B. j'o eJh @@fco d' Bk ;jh d; dk B'N b? ikU.##
gzikph th fJ;/ p'rh ftu p?m/ ;B. p'rh ~ n?e;gq?; @@Bk w/oh okDh ! UB/ d/fj, fizB/ r[o{ BkBe B/
Bkb'I eZN e/ phBk ;N/FB dh y[v/ bkJhB ftu yVk eo
Z G[Zy/ ;kX{nK ~ ytk e/ nkg u[g/VK ykXhnK ;B.## G[Zy/
fdZsk frnk. ;kX{nK, r[o{ BkBe ns/ u[g/VK dk BK ;[D e/, gsBh
T[; f;Zy s/ T[jdh gsBh B/ o'Nh ykD fgS'I nkgDhnK w'NhnK w'NhnK fjoB nZyK Bkb gsh tZb MZN
;/p fSZb/ s/ ykX/. id'I T[; f;Zy B/ ;/p d/ fSbe/ pkoh e[ t/ydh ojh. fco nkgDhnK GohnK nZyK nZr/ s"bhnk
ftu'I pkjo ;[N,/ d{o'I gb/N kow T[s/ yV'sk fJe w[vk,
Z Z z d/ e/ gsh dh M"bh ftu f;o f;ZN fdZsk. gzikph w[;ko
f;o'I g?o'I Bzrk, fpyo/ tkb, fJe' gkN/-g[okD/ MZr/ ftu, sK ;G e[M ;wM rJ/ go d{i/ gqKsK, ;{fpnK-fJbkfenK
gkb/ Bkb m[o{ m[o{ eodk d"Vdk nkfJnk. ;/p-fSbfenK tkb/ b'e gzikphnK ~ g[ZSD bZr/ L
~ fJzi fgnk fit/I e'Jh pk} nkgD/ fFeko ~ g?dk j?. I @@fenk pks j' rJh <##
MZN ftu T[j ;ko/ fSbe/ yk frnk. go dqt/ fjofdnK s/ GohnK nZyK ftu'I e'Jh th
pkoh ftu'I jh T[j f;Zy f;o pkjo eZYe/ gfjbK fe;/ ~ e[M Bk dZ; ;fenk.
sK T[j~ so; s/ ;'u GohnK fBrkjK Bkb t/ydk fojk. MZN fgS'I gsBh B/ pBktNh w[;e[okjN w[;eok
fco gsBh ~ g[ZSD bZrk L e/ go; ftu'I thj o[gJ/ eZY/ s/ gsh ~ d/ fdZs/.
@@e'Jh o'Nh j? t/ vZp/ ftu <## ni/ rZvh uZbD ftu ;kY/ gzi xzN/ pkeh ;B.
@@ih ! j? !## ;odko B/ p'rh ftu'I Tso e/ fJe ukj tkb/ Bkb rZb
@@vZpk w?~ cVkU.## ehsh. e'fJbk, posD, u[ZbQk s/ T[; dk fJe nkdwh
T[; B/ fszB uko o'NhnK T[; pZu/ ~ d/ fdZshnK. xzfNnK dh w}d{oh s/ Bkb bk fbnk, p}ko'I ik e/ d;
pZu/ B/ o'NhnK yk e/ fJj rZb nkgD/ tor/ j'o eJh ;/o nkNk, fxU, fwou w;kbk, r'Gh-nkb{ s/ NwkNo
pZfunK ~ ik dZ;h. fco sK eJh G[y-GkD/ pZu/ nk rJ/
Z / yohd fbnKd/ s' p'rh ftu nk e/ gsBh ~ fejk L
p'rh e'b. B}oK f;Zy tZb iwk e/ u[g ehs/ yV' rJ/.
Z @@pkpk ih (b/ye) ;kwkB gk; p?m/ B/. s[;hI
fJe eKN/ tkb/ B/ ;kfonK ~ dpek wko e/ T[E'I Bmk nkU, ob fwb e/ ;/tk eohJ/.##
fdZsk. fco T[j ;ko/ gzi-uko bkJhBK o/b dhnK NZg d't/I ;p}h eZND pBkT[D ns/ nkNk r[zBD
e/ p'rh d/ ;kjwD/ jh ik e/ yVQ' rJ/. d{o'I jh fJe gekT[D dh ;/tk eod/ oj/. o'Nh gZe rJh ;odko B/
fpbe[b fBZe/ fij/ nzRkD/ B/ ;odko tZb ~ jZE i'V e/ Bkb tkb/ pzd/ ~ fejk,
T[Zuh fijh fJsBk jh nkfynk L @@;N/FB T[Zs/ fcod/ fJj' fij/ S'N/ S'N/ ;ko/
@@no/, ;odko ih.## pZfunK ~ p[bk fbnkt'.##
;odko dk fdb so; Bkb Go frnk s/ T[jB/ pZu/ eh nkJ/, ;kok ;N/FB jh ukj tkbh d[ekB
gsBh tZb t/y pVk dqthG{s j' e/ fejk, T[s/ T[bN fgnk. ;ko/ pZfunK ~ d'-d' goFkd/ s/ T[go
Z
@@y[fXnktzs[ B ikDJh bki e[bki e[p'b[..## ;[Zeh ;p}h tzvdh ojh. ;N/FB wk;No B/ ;[fDnk s/
Gkt-@@G[Zyk nkdwh fJZ}s p/-fJZ}sh d/ p'b- T[jB/ nk e/ ;odko ~ fejk,
e[p'b dh gotkj BjhI eodk. T[jB/ gsBh ~ g[fZ Snk, @@;odko ;kfjp ! nkg gzikp ;/ jw b'r'I ek
(12)
15. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
g/N GoB/ e/ bhJ/ :jK nk rJ/.## ek czv j'sk j?.##
@@BjhI ;kfjp ! w? I gz i kp ek BjhI nkg ek d{;ok nkg B/ Bhu iks e/ pZuI' e' G'iB fybkB/
;[d/Fh j{z.## e/ eFN ek f}eo ehnk j?. :j pks ;zgqdkfJe s"o
@@nZSk ! nkg ejK ofjs/ j?I <## go S{s-Sks e/ fto[ZX, r[o{ BkBe d/t ih ek ngBk
@@eNBh n"o okJ/g[o e/ dofwnkB J/e S'N/ ;/ nkozG ehnk j{nk J/e Xkofwe n;{b j?. :jK sZe fe
Bro w/I ;oekoh w[bk}w j{z.## nkg B/ ngB/ ihtB ekb w/I n?;/ nB/e'I eosZt eo
@pj[s nZSk ;kfjp, F[eohnk.## fdykJ/ n"o fJ; e/ ;zpX w/I ngBh pkBh w/I J/e c[owkB
z
pZfunK ~ o'Nh y[nk e/ T[jBK d/ i{m/ frnbk; Gh ikoh ehsk n"o efj rJ/ L
;k eoe/ gsh gsBh p'rh ftu nk p?m/. Bhuk nzdfo Bhu ikfs Bhuh j{ nfs Bhu[..
rZvh uZbD ftu ni/ d' xzN/ pkeh ;B. ;N/FB BkBe[ fsB e? ;zfr ;kfE tfvnk f;T[ fenk oh;..
wk;No nk frnk. fvT{Nh s'I jZfNnk o/bt/ ;Nk th fiE? Bhu ;wkbhnfB fsE? Bdfo s/oh py;h;..
nk frnk. eJh w[;ko ns/ eJh doFe nk rJ/. vZpk Gkt L BhuK ftu'I Bhu ns/ T[jBK ftu'I th nfs
Go frnk. ;N/FB wk;No B/ g[ZfSnk, Bhu b'r'I e/ ;zr ;kE j'Bk, ofjBk, ykBk-ghBk w/ok
@@;odko ih ! fenk pks Eh nkg B/ fJsBh eosZt j?. pV/ b'r'I e/ ;kE jwkoh e'Jh ;zr-;kE,
T[dkosk ;/ fJsBk eFN ekN eo jwko/ rohp n"o oh;-wB'oE BjhI j?. b/feB ijK @Bhu b'r# ;zwkQ b/ iks/
Bhu ikfs e/ pZu'I e' G'iB eokfJnk, n"o T[B e/ i{m/ j?I tjK oZp (gowkswk) eh Bdfo fwjo n"o p]fFF
frbk; ;k ehJ/ <## ek whIj po;sk ofjsk j?.##
@@BjhI ;kfjp ! pks s' e[S BjhI Eh, fi; e' nkg b'e ;[Dd/ ;B, dqth G{s j[d/ ;B. r[o{ BkBe
z
T[dkosk efjs/ j?. Xj s' jwko/ b'rI' e/ nkgDh ewkJh
I d/ fgnko ftu nkT[Id/ ;B.
ek d;tK fjZ;k (d;tzX) gfjbK jh nbfjdk oyB/ eh ;N/FB wk;No sK J/Bk gqGkfts j'fJnk fe p'b
J/e Xow wfo:kdk j?. fJ; d;t/I fjZ;/ ;/ jwko/ b'r Bk ;fenk. nZyK Go e/ nkgD/ d'tI/ jZE nkgD/ f;o'I T[u/
Z
n?;h nfXekos ;/tk ek nt;o ne;o Y{vs/ jh ofjs/
z eoe/ i'V/ s/ ndp ftu nk e/ J/Bk efj e/ u[g ehsk s[o
j?. tk;st w/I :j d;tzX jwko/ r[o{ ;kfjpkB e/ Bkw
I frnk L
@@nZSk ;odko ih, ;fs ;qh nekb.##
gz i kph p' b h fsqb'uB f;zx @uzB#
wkfyT[ fwmh gz i kp dh wK p'bh,
i/ Q V h ;dk s' I ;ko/ jh p' b d/ oj/ .
n?go Y[et/I s/ ;'y/ nyoK ~
eJh ;dhnK she y' i h N' b d/ oj/ .
p/ s oshp nDY[ e t/ I nyoK B/
frnkB ;kro s' I ofynk d{ o ;G ~.
BthI fbgh ;ik e/ ftfdnk dk
nt;o p]fFnk d{ i / ji{ o ;G ~.
nz r d r[ o { ih dh gktB feogk ;de/
gVQB tkbh b'ekJh @uzB# ;[yh j' rJh.
i' th pkDh T[ u koh rJh r[ o K w[ y ' I .
pkDh r[o{ s/ fbgh r[ow[Zyh j' rJh..
(13)
16. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
ykb;k gzE dk iBw d[FNk gkghnK, nfsnkukohnK,
}kbwK, iotkfDnK ~ ;'XD bJh f;zxfJnk ;qh nfwqs;o
- jodhg
j' fBwkDk,
1699 dh ft;kyh ~ e/;rV ;kfjp nzBdg[o n;hI c; rJ/ jK fe dksk w/jo eo/rk sK jh fBeb
fty/ Gkoh dhtkB ftu ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih ;eKr/. ebrhXo ih B/ ;k~ swke[ nkfd dh wBkjh
wjkoki B/ ykb;k gzE dh ;kiBk eoe/ BthI spdhbh ehsh ;h, go fJj fpwkoh tX ojh j?. wkvoB ns/
g?dk ehsh s/ fJ; wjkB ykb;/ dh f;oiBk j'Jh, fi; c?FB/pb f;y fjzd{ ;wki ns/ G?V/ BfFnK ftu c; e/
B/ ;wkie, okiBhse ns/ nfXnkswe y/so ftu fJe fJ; dk ;/tB eoB s/ th r[oi BjhI eod/. swke{ dk
/
nd[sh :'rdkB gkT[fI dnk j'fJInk nkgDh eowFhbsk phVk, iodk yKd/ jB, B;tko b?d/ jB. r[o{ ih B/ ;G
I
s/ ;{ophosK ;dek Gkosh b'eK dh ekfJnk ebg eo BfFnk dh wBkjh ehsh ;h gozs{ swke{ dh sK fe;/ th
fdZsh. d;w/F ih B/ Go/ dhtkB ftu bzph FwFho jE Feb ftu f;zx bJh wBkJh eo fdsh ;h, fJ; eoe/
ftu b? e/, tkoh tkoh gzik f;oK dh wzr ehsh ns/ T[jBK i' f;zx swke{ dh tos'I dk gkg eod/ jB, T[j r[o{ s'I
fgnkfonK ~ T[; nzfwqs dh dks pyFh, fi; d/ SeD w[Beo jB, i' nkgD/ nkg ~ r[o{ dk f;zx nytkJ/ s/
Bkb T[jBK ftu nEkj ;esh dk gqtF j'fJnk. ykb;k
/ j't/ gfss T[; dk ft;kyh r[og[op wBkT[Dk ebrhXo
~ Fo/FN wB[y ;zs f;gkjh, ;{opho :'Xk, jwdod ~ gqtkB BjhI j?. ;k~ j[ew ;h fe f;yh dh ;zGkb
ofjpo ns/ ;[bM/ j'J/ fJB;kB dk o{g pyFD ftu oyDh, e/;K dh p/-ndph BjhI eoBh, gozs{ ni wod
;kfjp ;qh r[o{ BkBe d/t ih s'I b? e/ ;kfjp ;qh r[o{ s/ B"itkB shthInK o'wK dh p/-ndph eod/ jB, i' f;o
r'fpzd f;zx ih se 10 r[o{ ;kfjpkB ~ brksko 230 d/ e/F esb eod/ jB T[jBK ~ f;zx efjDk s/ wzBDk
;kb dh wjkB xkbDk xkbDh gJh. r[o{ BkBe d/t tvk gkg j?. ni f;Zy B"itkB e[okj/ g? frnk j?, dkjVh
ih B/ f;yK ~ feos d/ Bkb Bkb jbhwh, fBwosk Nfow eod/ jB, eJh soK d/ T[gdo j' oj/ jB.
B/eh s/ tzv SeD s/ ;ops dk Gbk wzrD dh iku d;h phphnK c?FB gq;sh ftu c; e/ GotN/ w[B ojhnK jB.
;qh r[o{ nzrd d/t ih B/ r[ow[yh fbfg fdZsh, fgsk shi/ ;k~ j[ e w ;h fe ebrhXo dk Xe/ , i[ b w
FfjBFkj r[o{ nwodk; ih B/ fJe bzro s/ gzrs dh p/fJB;kch ns/ nfB-nkJ/ fto[X bVBk gokJ/ dk je
fgqs gkJh ns/ T[u Bhu dk G/d Gkt fwNkfJnk. ;qh r[o{ BjhI, ykDk foFts BjhI b?Bh, eogFB GoFNkuko s'I
noiB d/t ih B/ pbhdkB d/ e/ nkgk tkoBk f;ykfJnk puDk Xow dh feqs eoBh, d;tzX eYBk, B/e ewkJh
;qh r[o{ jfo r'fpzd ih B/ fJB;kc g;zdh dk ;pe fe;/ b'Vtzd dh roi ;koBh Xow dh jkBh BjhI j'D
fdsk. ;qh r[o{ jfookJ/ ih ns/ ;qh r[o{ jfo fe;B ih d/Dh ns/ fco j'o j[ew ;h fe ykb;k fBnkok oj/.
B/ dfJnk, ofjw, so; ns/ jw-dodh ns/ F[Xsk dh nkg B/ skVBk ehsh fe L-
pyfFF ezsh. ;qh r[o{ s/r pjkdo ih B/ ewkb eo ip br ykb;k oj/ fBnkok,
ftykfJnk s/ d{i/ d/ fjsK dh okyh ykso Fh; tkfonk sp br s/ i dhU w? I ;kok..
ns/ d;t/I fgsk ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ;kjkBk ;{ow ip fJj rj/ fpgoB eh ohs,
rsh s/ p/-gBkj db/oh dh FkB ukV e/ f;Zy ~ yzv/ pkN/ w?I B eo'I fJBeh goshs..
dk nzfwqs Sek e/ f;zx dk fyskp d/D T[gozs fJ; ~ go ni ;G e[M j' fojk j? Xow s/ XZek th j'
;o/FN r[Dk Bkb Gog{o eo fdsk. fojk j? i[bw ns/ nfBnkJ/ th j' fojk j?, B"itkB
;k~ ebrhXo ih B/ f;zx dk BtK Bkw fJ; n;bh fto;k G[bdk ik fojk j? s/ ykb;k nkgB/
eoe/ pyfFnk ;h fe fgS'eV G[b ikJ/ go f;zx ;iD fBnko/ gB s'I jh yzM frnk j? o;sk G[b frnk j? ni
[
s'I fgS'I iks r'so ns/ fpokdoh tkd ftu fJ; edo n;hI ykb;k fet/I pDkr/ w?I e"w d/ nkr{nk ~ ns/
(14)
17. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
Xkowe B/sktk ~ ni d/ fdB nghb eodk jK fe ikr' f;oXV dh pkih brkJh T[jBK d/ uoBK d/ g{ofBnK
j'F eo' ns/ jzpbk wko' s/ pkBD[ pB' ezw dk, f;yh s/ ube/ nZi d/ fdB gqD eohJ/ fe fijV/ b'e fBod'F
gquko dh bfjo ubkT[, nkg nfwqs Se' ns/ nfwqs b'eK d/ y[B g;hB/ dh ewkJh dk d;tzX yke/ r'rVK
SekD bJh bkwpzd j't' s/ d;w/F fgsk ih d/ ej/ tXk oj/ jB fijV/ d/j tgko ns/ FokpK t/u ftGuko
nB[;ko ub' s/ ubD dh gq/oBk fdU. ns/ BfFnK tb Ye/bd/ jB, okiBhsh dh y/s xgb/
b'V fJ; rb dh th j? fe ft;kyh ;k~ gqoBk / eod/ jB T[jBK ~ gSkD e/ T[jBK dh ;[XkJh ehsh
fe; rb dh fdzdh j?, eh T[gd/F fwbdk j? ;k~ ikJ/. nZi i" e[M j' fojk j? T[; Bkb ;kv/ n;bh
ft;kyh d/ fdB, 1699 dh ft;kyh ftF/Fsk Gfonk fdB fBFkB/ ~ ;N ti ojh j?, n;hI pdBkw j' oj/ jK fJ;
;h fi; fdB fgsk ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ w[odk o[jK bJh T[gokbk eoBk gt/rk sK jh n;hI nkgD/ fBFkB/
ftu BthI o{j c[e e/ fizdk ehsk ;h, 1699 dh ft;kyh dh g{osh tb tX ;eKr/.
dk jh T[j wjkB fdB ;h fi; fdB ebrhXo ih B/ ;kvk fJj coi pDdk j? fe n;hI yzv/ pkN/ dk
db/oK, ;{opho, :'fXnK ns/ f;o bEK dh e"w ~ iBw nzfwqs gkB eoe/ r[o{ tkb/ pDhJ/.
fdsk ;h s/ fJj fdqV eotkfJnk ;h fe fe;/ wib{w T[s/ i/eo n;hI nzfwqsXkoh j'tKr/ sK nkgDh e"w dh,
jE BjhI u[eDk, rohp s/ E/df' Fnk ~ BjhI wkoBk fBjE' gzE s/ ;wki dh ;/tk ;jh noEK ftu eo ;eKr/.
s/ tko BjhI eoBk, fe;/ dk je BjhI y'jDk rohpK w" i { d k ;w/ I io{ o h j' frnk j? fe n;hI r[ o { tkb/
d[yhnK dh wdd eoBh j?. pDhJ/ , i[ b w ns/ nfsnkuko dk w[ e kpbk n;hI
n;hI nkgD/ T[jBK ;{opho :'fXnK fijBK B/ nzfwqsXkoh j' e/ r[o{ dh ;/X Bkb eo ;ed/ jK, ;'
f;o sbh s/ oy/ j'J/ ;h, fijV/ f;yh d/ p'b pkb/ bJh fijBK B/ ni/ se nzfwqs gkB BjhI ehsk T[j jo jkbs
i{M oj/ ;h, fijBK B/ nkgD/ fwE/ fBFkB/ dh g{osh bJh ftu nzfwqs gkB eoe/ r[o{ tkb/ pBD.
p[ Y kg/ ~ p' M Bk pDB fdU
i/ s[;h ukj[zd/ j' fe p[Ykgk s[jkv/ bJh p'M Bk eo'. d{;fonK dk nj[dk s/ ;cbsk d/y e/ d[yh Bk
pD/, ns/ s[;h fizdk fdbh Bkb pkeh dk ihtB r[iko' sK, j't'.
j/m fbfynK rZbK s/ fXnkB fdU. - ykbh Bk p?m', nkgD/ ;oho dh ;woEk d/ fj;kp
- ;{oi uVQD s'I gfjbK T[mD ns/ ;?o eoD dh Bkb S'N-w'N/ ezw eo' ns/ c{b p{N/ bkU, T[jBK dh
/
nkds gkU. d/y Gkb nkg eo', tX/o/ ;wK pkr ftu bkT.
- d{;fonK d/ wkwb/ fpBk wzr s'I dyb Bk d/t', nfijk eoB Bkb ;oho ns/ wB d't/ y[F ofjd/
Gkt/I gfotko d/ w?Ipo j'B. fpBK wzr/ d{;fonK jB.
~ ;bkj Bk fdU, feT[Ife Bk wzBD s/ s[;h d[yh - fB:fws s"o s/ jo fdB Xow dk gkbD eo'. jo
j't'r/. o'} r[od[nko/ iK wzdo ikD dh geh nkds gkT.
- ngD/ g[so iK B{j$Xh s'I fJj T[whd Bk eo' fe T[j
Z T[wo ns/ ;oho dh fJZSk nB{;ko ;kdk G'iB
th s[jkvh soQK ihtB d/ f;XKsk ns/ nkdoFK ~ ykU. uz r / frnkB tXkT[ D tkb/ , r[ o wfs,
wzBDr/. s[;h ngD/ f;XKs T[jBk s/ E'gr/ sK io{oh
' r[opkDh, :'rk ns/ jk; o; d/ NhHthH gq'rokw d/
BjhI fe T[j wzBDr/ jh. iBo/FB r?g ~ ;obsk y e/ ngDk ;wk fpskU.
Bkb ;theko eo'. - jo pz d / d/ ftuko tZ y o/ - tZ y o/ jB, n;h ;G
- ;G bJh F[G GktBk oy' ns/ p/eko dk FZe wB ntr[DK d/ Go/ gJ/ jK, go i/ r[o{ dh w/jo j'
ftu Bk oZy. nfijh rZb jh Bk ej' fe e'Jh s[jk~
' ikt/, sK r[DK dh ykB pD ;ed/ jK. fJ; bJh
T[bNk itkp dt//. fJ; Bkb s[jk~ d[y j't/rk. jo pzd/ ~ goT[gekoh, ;zs'yh, f;woB ns/ gqG{ dk
T[dkotkdh, y[bQ/ fdb ns/ nrkjK tX{ ;jh ;'u GkDk wzBDk }o{oh j?.
ngDkU. e[M rZbK ~ nDd/yk eoB dk nfGnk;
(15)
18. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
ykb;k f;oiDk fd;t s/ ftF/F
ykb;k gzE s/ r[o{ rqzE nihs f;zx, byBT{
nkw s'o s/ fJj ;'u pDdh j? fe ykb;k gzE s'I ;gFN j[dk j? fe gzE sK j'd ftu ;h go T[; ftu
z I
dh ;EkgBk ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ehsh, fJj e[M yk; (Bt/eb/, fBnko/) f;zXks, e[M ofjsK gqubs
rb g{oh soK mhe BjhI ! r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ sK gzE eoe/ ;wkBsk pyFD dk ezw pkeh ;h fi; ~ d;t/I
(f;yh) ~ wB[ysk dk g{oB ;o{g (B{jko) pyFh ns/ ikw/I ftu r[o{ ;kfjp B/ wjkB xkbK xkb e/ ;zgoDsk
{
nfwqs dh dks pyF e/ ;?P wkDsk, iE/pzdh, ;{ophosk pyFh, id ykb;/ ftu jo soK dh y{phnK ns/ r[D t;
nkfd r[D gqdkB eoe/ ;zs f;gkjh pDkfJnk. rJ/ sK r[od/t B/ j[ew ehsk.
gzE dh BhIj sK fgjb/ ikw/I ftu ;qh r[o{ BkBe ykb;k w/o' o{g j? yk;, ykb;/ w?I jT[ eoT[ fBtk;.
;kfjp B/ jh oy fdsh ;h fi; dk gqwkD ;k~ GkJh fJ; soK ebrhXo gksFkj B/ ykb;k gzE ~
r[odk; ih d/Id/I jB L gqrN eoe/ fJe gzukfJsh f;zXks n;Ekfgs eo fdsk,
wkfonk f;eQ k irs ftu, gzE d/ ;ko/ f;zXks T[jh ;B fijV/ fgSb/ 230 ;kb s'I
BkBe fBowb gz E ubkfJnk. :kBh gzE d/ pkBh r[o{ BkBe ;kfjp s'I ub/ nk oj/
(tko 1 gkT[Vh 45) ;B. ns/ jw/Fk b/Jh ekfJw ofjDr/. fJBQK fB:wK
fBowb - w?b ofjs, ;tS - ykb; ~ pdbB dk fe;/ ~ nfXeko BjhI i/ nZ;h fJBQK n;{bK
;fsr[o ;uk gksFkj, r[ow[fy ;uk gzE ;[j/bk. nB[;ko ubd/ j'J,/ Bkw nfGnk; ns/ ewkJh BjhI eod/
(tko 30 gkT[Vh 1) sK fJ; ftu ;kvk nkgDk e;{o j'trk. rbK ftu f;yh
/
ns/ BjhI f;yhI sK ofjs wfonkdk ns/ ihtB ftu j?
Fpfd fish f;X wzvbh, fes'; nkgDk gzE fBokbk, r[od/t dk nkd/F
ebi[ f r BkBe Bkw ;[ y kbk.. ofjDh oj/ ;'Jh f;y w/ok
(tko 1 gkT[Vh 31) ns/
;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu nzfes ehos GZNQ ih ip br ykb;k oj/ fBokok
gzE dh jkwh nkgDh ouBk ftu God/ jB. sp br s/ i fdT[ w? I ;kok.
fJe T[ s w gz E ;[ f BU r[ o ;z r fs ip J/j rj/ fpgoB eh ohs,
fsj fwbz s iw sq k ; fwNkJh. jT B eoT[ fJB eh goshs..
(nze 1406) fJ; s'I ;gFN j? fe r[od/t B/ fe;/ fJe
T[sw gzE ;o'tsw $ ;p s'I uzrk (ykb;k iK (ftnesh) ~ BjhI, pbfe ykb;k gzE (fsnko po
ykb;k gzE) fsnko, ofjDh pfjDh tkb/ r[of;yK dk iEk) ~ fJj
fJBK gqwkDk s'I fdqV j[zdk j? fe fJj fBowb o[spk, fJj wospk pyfFnk, ns/ j[ew ehsk
gzE, T[sw gzE, f;Zy gzE dk nkozG ;qh r[o{ BkBe ;kfjp ykb;k w/o' ;fsr[o g{ok, ykb;k w/o' ;iD ;{ok..
s'I j'fJnk ns/ d;t/I ntsko ~ nekb g[oy dk j[ew n?;k ykb;k (gzifgnkohnK) ;kv/ fgS',I ;qh r[o{
j'fJnk L rqzE ;kfjp dh ji{oh ftu ns/ r[o{ rqzE ;kfjp dh
w?I ngBk ;[s s'fj fBtkik, ofjB[wkJh nXhB f;y ;zrsK ~ r[o{ wzsq d/D ns/
gzE gqu[o eop? e' ;kik.. nfwqs SekT[D dk nfXekoh j'Jrk. ns/ gzik fgnkfonK
/
(pfusq BkNe) dtkok fdsk T[gd/F (fjdkfJsK) r[o{ j[ew j't/rk.
gquo s' Gkt wip{s s/ ftfXts, noEks nekb
[ fJ;d/ Bkb jh ofjs wfonkdk dfoV eokJh
g[oy B/ r[o{ r'fpzd f;zx ~ nkgDk ;[s (g[so) Ekfgnk, nkswo; i' ikBjh, ;' j? ykb; d/t,
ns/ j[ew ehsk fe gzE ~ wip{s ns/ iE/pd eo' ! fi;
z gqG wfj w' wfj sk; wfj ozue BjhI G/d.
(16)
19. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
(b'j gqekF) dkntk eo ;edk j?.
fJBK gzeshnK s' nB[wkB j[dk j? fe r[o{ ;kfjp
z fJ; bJh nkgD/ nzsb/ gVk s/ dFw/F fgsk B/
ykb;/ Bkb feBK fgnko eod/ ;B, feBK wkD pyFd/ d;k r[onK dh nkswe i'fs ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih ftu
{ z
;B. fJjh ekoD ;h fe gzik f;zxK (fgnkfonK) ~ fNekJh ns/ T[BQK dh skfpnk (ji{oh) nkgD/ Bkdh
nfwqs dh dks pyFB T[gozs, T[BQK jh fgnkfonK s'I ;g[so ykb;/ ~ i[r' i[r nNb r[osk pyF e/ f;Zy
nfwqs dh dks dh wzr ehsh ns/ gzik fgnkfonk gzE ftu e'Jh j'o r[o{ pD ;eD dh ;zGktBk ;dk bJh
(ykb;/) ~ jh Bkw wzsq (nfwqs SekT[D) d/D d/ ;ko/ ysw eofdnK Goh ;zrs ftu j[ew ehsk
nfXeko ;'Ig fds/. r[ o { wkfBU rq z E ..
fgjb/ r[od/t ;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ r[osk fi;dh rtkjh ofjsBkw/ ftu GkJh gqfjbkd
rZdh ns/ pkDh nkgD/ nfBB ;/te bfjDk ih (r[o{ f;zx ih d/d/ jB ns/ jo r[o;EkB s/ fBsk gqsh fJj
I
nzrd d/t ih) ~ ;'g e/ T[BQK nr/ wEk N/e fdsk ;h,
I d'jok d'jokfJnk iKdk j?
fJjh gfogkNh r[o{ nzrd d/t ih B/ r[o{ nwodk; nfrnk GJh nekb eh, sGh ubkfJU gz E .
t/b/ ns/ fJ;h soK r[onkJh gqEk ubdh ojh, T[jh ;p f;yB e' j[ew j?, r[o{ wkfBU[ rqzE..
gozgok r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ gzik fgnkfonK (nkgD/
f;yK) s'I nfwqs dh dks wzr eoe/ fBGkJh, fi;dk fieo
GkJh r[odk; ih eod/ jB,
d/o eo fdsh
tkj[ - tkj[ r' f pz d f;z x , nkg/ r[ o u/ b k. nihs f;zx, byBT{
;B 1604 ftu id nkfd rqzE dk ;zgkdB ;qh dfonk u v[pd/ fJe pzd/ B/ g[b s/ N[od/ pzd/ B{ t/ye/
r[o{ noiB d/t ih B/ ehsk ns/ gfjbk gqekF ;qh jfo nktki brkJh pukT[-2,
wzdo ;kfjp fty/ ehsk frnk, ;zfXnk ;w/I pkpk p[ZYk g[b s/ N[od/ pzd/ B/ EbQ/ o;Qh bwekJh
ih B/ r[od/t s'I g[fSnk fe rqzE ;kfjp dk ;[ynk;B ns/ fejk cV b?
feE/ ehsk ikJ/ sK r[o{ ;kfjp B/ ;[ynk;B e'mk ;kfjp, v[pdk pzdk o;Qh cV B gk fojk ;h
nkgD/ gzbr s/ eoB b/Jh fejk, ns/ nkg ;fseko ti'I ns/ o[e-o[e e/ o'bQk gk fojk ;h
gzbr d/ bkr/ coF s/ fp;so ftSk e/ nkokw ehsk. w? woBk BjhI ukjz[dk fizdrh pj[s fwjzrh j?
fi; s'I gsk ubdk j? fe r[od/t ikDd/I ;B fe nkT[D eb jh sK J/ ph ;h egzBh ftu w/oh B'eoh brh j?
tkb/ ;w/I ftu rqE ;kfjp ~ jh r[o{ dk wospk gqkgs
z J/ ;[Dfdnk jh g[b tkb/ pzd/I B/ o;Qh fyu bZJh
j'J/rk. s/ T[; ~ v[pdk wodk d/y nyhI fwu bJh
shi/ BkBe r[o{ nwo dk; ih d/ ;w/I s'I w;zd fvrdK Y/Idk J/ ph ;h ezgBh gjz[funk
gqEk nkozG j'Jh ;h fijV/ r[owfs dk, f;yh dk gquko nfXekoh ~ fwfbnk s/ df;nk
d{o d[okv/ eod/ ns/ ;zrsk dhnK gq/w G/NktK, r[o{ ;[D' ih j[D/- j[D/ sjkvk fJe pzdk
;kfjp se iK r[o{ e/ bzro ftu gj[ukT[Id/ ;B. go v[p e/ wo frnk j?
;wK gk e/ pj[s/ w;zd, r[owfs s'I d{o jz[d/ rJ/ ns/ ns/ fJ; soK s[jkvh ezgBh ftu
;tkoE tF b'Gh s/ p/fJwkB j' rJ/, r[o{ r'fpzd f;zx fJe EK ykbh eo frnk j?.
ih w;zd gqEk g{oh soK pzd ehsh ns/ eJh nkr{ w;zdk nk bT[ w/ohnk fvrohnK ;KG'I
~ dzv th fds/. p/o'irko jK w?~ brk bT[
r[o{ r'fpzd f;zx ih fiBQK B/ rqE ;kfjp ~ r[o{
z nfXekoh, j;fdInk p'fbnk
rZdh d/D dh ftT[Is T[bheh j'Jh ;h, T[BQK ~ fJj th fwsoK s{z nkT[D ftu d/o eo fdsh
gsk ;h fe ;qh uzd ih dh soK, dks{, dk;{ ih dh soK, j[D/ d; fwBN fgjbK, nkgK T[j EK Go fdsh
w'jB ih, w'joh ih dh soK ns/ fgqEhuzd dh soK, nkT[D ns/ T[; EK n;hI T[; pzd/ ~ bkfJnk j?
tkb/ ;w/I e'Jh th w;zd iK e'Jh r[o{ tzFi, r[o{ j'D dk fijVK T[; ~ dfonk #u XeQk d/ e/
s/o/ s'I fgjbK nkfJnk j?.
(17)
20. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
o/ e h wk;No vk0 T[ Z g b dh ebw s' I gz i kph ;[ w B bJh ftF/ F b/ y
e[dosh fJbki
e[dosh sohe/ Bkb fe;/ th fpwkoh dk fJbki nZi ebQ ng'b'
pr?o fe;/ dtkJh s'I iK fco xN s'I xN dtkJhnK Bkb j;gskb fdZbh tor/ Bkwh
ehsk ik ;edk j?. e[dosh fJbki tkbhnK fJj j}koK j;gskb fdb d/ ngo/FB vk0 n?;0n?;0 @T[gb#
;kb g[okDhnK ftXhnK j[D fco pVh s/}h Bkb o'FBh ;w/ I Bkb Bkb o/ e h dh th w'0 9935887790
ftu nk ojhnK jB. pdfe;wsh Bkb eJh n?;hnK wdd b?Id/ jB.
fpwkohnK th jB, fijBK dk fJbki gZSwh fJbki eJh tkoh sK vkeNo jo fpwkoh dk fJbki
gqDkbh ni/ sZe th BjhI ;wM ;eh. fisBhnK th ngo/FB dZ; fdzd/ jB, Gkt/I T[; dh io{os Bk th
n?b'g?ph dtkJhnK dh BthI BthI y'i j[zdh j?, Bkb jh j't. w/o/ e'b eJh n?;/ wohi nkJ/ fijBK ~ vkeNoK
/
T[jBK d/ ;kJhv nc?eN th y'i/ iKd/ jB ns/ fJjBK B/ ngo/FB eotkT[D bJh nkfynk ;h, go T[j e[M
dk e'Jh ;wkXkB BjhI bZGdk. b/feB fJbki dhnK jh fdBK d/ o/eh d/ fJbki Bkb uzr-Gb/ j' rJ/. jK,
/
g{oph gqDkbhnK ftu ;kJhv nc?eN dk e'Jh ysok BjhI o/eh dh fJbki gqDkbh ftu nk;Ek ns/ ;po dh pj[s
j[dk. o/eh th nfijhnK fJbki gqDkbhnK ftu'I fJZe j?.
z b'V j[dh j?. wo} fisBk g[okDk j'trk, T[; d/ fJbki
z /
o/eh d' FpdK Rei ns/ Ki dk i'V j?. Rei dk s/ th T[sBk jh finkdk ;wK bZr/rk. 15-20 ;kb
wspb j? Universal Heeling Power ns/ Ki dk g[okDh fpwkoh dk fJbki d'-uko fdBK ftu sK BjhI j'
wsbp Energy j?. :{Bhto;b jhfbzr gkto tkbh ;edk. o/eh fJbki gqDkbh okjhI n?e;fonK tr?ok s/
fJj ;esh ;k~ gqkD T[oik fdzdh j? ns/ f;jswzd th pj[sK youk BjhI j[dk. fJZe siop/eko o/eh wk;No
z
ofjD bJh wdd eodh j?. fJj gowkswk dh nd[sh jZE bk e/ jh gsk brk b?dk j? fe wohi dh sebh
I
ihtB Fesh j?, fijVh jo iht, ikBto ns/ g/V- feE/ j? <
g'fdnk ftu th j[dh j?. iht fJ; Fesh ~ b? e/ g?dk
z ;kv/ bJh fJj ikBDk pVk }o{oh j? fe n;hI
j[zdk, tXdk-c[bdk ns/ ftek; eodk j?. ;z;ko fJ;/ fpwko feT[I j[d/ jK < ;kv/ ;oho ftu rb?v j[d/ jB,
z I z
;esh s'I j'd ftu nkfJnk j? ns/ fJj Fesh eD eD
I fijV/ nkg' nkgDk ezw eod/ jB ns/ ;oho ~ szdo[;s
ftu ;wkJh j'Jh j?. fJj gqkD T{oik jo ;w/I ;kv/ oZyd/ jB. go eJh tkoh fuzsk, vo, r[;/ iK fe;/ j'o
Z
nzdo tkfJpo/N eodh ofjzdh j?, go n;hI fJ; T[s/ ekoD fJjBK dk ;zs[bB ftrV iKdk j? ns/ fJ;/
fXnkB BjhI fdzd/ ns/ fJ;/ eo e/ ;k~ fJ; dk gsk BjhI ekoD ;kv/ ;oho ftu th ftrkV g? iKdk j?. szdo[;s
bZrdk. ofjD bJh fszB ;kXkoD B[efsnK dk fynkb oZyDk
o/eh fJ; gqkD T{oik dh tkfJpo/FB ~ ;wM ukjhdk j? l
e/ eJh n;kX fpwkohnK dk fJbki eoB dh ;wZoEk 1H ihD tk;s/ fjseo G'iB ykT[.
oZydh j?. fJ; Bkb fpBQk fe;/ ngo/FB s'I fdb, fdwkr 2H G[Zy s'I E'VQk xZN ykT[.
ns/ fevBh dhnK fpwkohnK dk fJbki th ehsk ik 3H jZe dh ewkJh ykT[.
;edk j?. i'VK d/ dod tor/ o'rK ftu sK o/eh pj[s fJjBK fszBK rZbK dk gkbD eo e/ n;hI sB-
jh ekw:kp j?. N[NhnK jZvhnK th o/eh Bkb ibdh i[V
Z wB dh F[Xh oZy ;ed/ jK ns/ ;dk bJh szdo[;s ofj
iKdhnK jB. ;ed/ jK. ;w/I f;o ykDk ykD tkb/ ~ ns/ goj/} Bkb
p/;e nZi d/ ;w/I ftu w?vheb ;kfJz; th pj[s ykD tkb/ ~ ed/ fe;/ dtkJh dh b'V BjhI ofjzdh. i/
n?vtK; j' u[eh j? ns/ n?b'g?Eh dtkJhnK s[os n;o
Z z fes/ fpwko j' th ikt' sK dtkJhnK th goj/} Bkb
eoB tkbhnK j[zdhnK jB. go i/ n?b'g?Eh d/ Bkb o/ ykDhnK ukjhdhnK jB, fJ; Bkb S/sh szdo[;sh
eh iK nke{go?Fo dh th ;jkfJsk bJh ikt/ sK fJbki fwbdh j?.
ibdh ns/ ;jh j' ;edk j?.
(18)
21. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
î˺ Ôź ÃçÅ ñ¯ÚçÅ, åðµÕÆ îÅå ì¯ñÆ çÆ
gq'0 i;gkb f;zx
ñ×í× â¶ã ý 寺 òµè î°ñÕź ÇòÚ åÕðÆìé ÃîÅÇÜÕ ÇòÕÅà ԰§çÅ ÔË, úéÅ ÔÆ îÔµåòê±ðé À°Ã
ê§çðź Õð¯ó ê§ÜÅìÆ òÃç¶ Ôé¢ ì¯ñä òÅÇñÁź çÆ ÇÖµå¶ çÆ ì¯ñÆ çÅ ÇòÕÅà ԰§çÅ ÔË¢ ܶ ç¯òź ÃÇæåÆÁź
Ç×äåÆ é±§ ÇèÁÅé ÇòÚ ðµÖÇçÁź ÇÂÕ Áé°îÅé ÇòÚ åÅñ-î¶ñ éÔƺ ìËáçÅ åź ÕÂÆ Õ°Þ ÇéðÅðæÕ
Áé°ÃÅð ê§ÜÅìÆ íÅôÅ ç°éÆÁÅ ÇòÚ çÃò¶º ÃæÅé Ô¯ ÜźçÅ ÔË¢ ܶ òðåîÅé Ã ÇòÚ ÔÆ ç¶Öƶ åź
Òå¶ ÁÅÀ°ºçÆ ÔË¢ íÅðå 寺 ÇÂñÅòÅ êÅÇÕÃåÅé ÇòÚ Ã±ÚéÅ åÕéÅñ¯ÜÆ é¶ ÜÅäÕÅðÆ çÅ Ôó· ñË ÁźçÅ ÔË
òÆ òµâÆ Ç×äåÆ ÒÚ òïº ê§ÜÅìÆ ì¯ñçÆ ÔË¢ Çìzà¶é êð Áܯն ï°µ× çÆÁź Ç×ÁÅé-î±ñÕ À°êñìµèÆÁź
ÇòÚ Á§×ð¶÷Æ å¯º ìÅÁç ê§ÜÅìÆ ç±ÜÆ òµâÆ ÷ìÅé Áå¶ ÃÅâÆÁź ÁÅðÇæÕ, ÃîÅÇÜÕ, ðÅÜéÆåÕ
çÅ ð°åìÅ êzÅêå Õð Ú°µÕÆ ÔË¢ éÆåÆÁź å¶ ï¯ÜéÅòź çÅ êzÚÅð-êzÃÅð ê§ÜÅìÆ
îź-ì¯ñÆ ÃÅⶠçÚÅð çÅ î°µãñÅ îÅÇèÁî Ô°§çÆ ÃîÅÜ ñÂÆ À°ç¯º ÔÆ ñÅíÕÅðÆ Ô¯ ÃÕçÅ ÔË Üç ê§ÜÅìÆ
ÔË¢ îé°µÖ ÁÅêäÆ ñ¯ó î°åÅÇìÕ ÕÂÆ íÅôÅòź çÅ ì¯ñä òÅñÅ ÃÅðÅ íÅÂÆÚÅðÅ À°Ã 寺 ê±ðÆ åð·Åº
Ç×ÁÅé êzÅêå Õð ÃÕçÅ ÔË êð îź-ì¯ñÆ çÅ ÜÆòé òÅÕø Ô¯ò¶¢ ê§ÜÅìÆ íÅôÅ çÅ ÇòÕÅà ê§ÜÅìÆ ÃîÅÜ
ÇòÚ ÁÅêäÅ Çéò¶ÕñÅ îÔµåò Ô°§çÅ ÔË¢ ÇÂÔ ÇÂÕ ç¶ Ã§å°Çñå ÇòÕÅà ñÂÆ ÁåÆ ÷ð±ðÆ ÔË¢
Ãðì-êzòÅÇéå åµæ ÔË ÇÕ ÁÅêäÆ îź-ì¯ñÆ ÇòÚ ÇÂà ÃÅð¶ ççðí ÇòÚ Ü¶ קíÆðåÅ éÅñ ÇòÚÅð
×µñ ÕÇÔäÆ ÇܧéÆ Ã½ÖÆ å¶ êzîÅÇäÕ Ô°§çÆ ÔË, úéÆ Õðƶ åź ÇÂà ÔÕÆÕå 寺 î±§Ô éÔƺ î¯ÇóÁÅ ÜÅ
ÇÕö òÆ Ô¯ð íÅôÅ ÇòÚ éÔƺ Ô¯ ÃÕçÆ¢ ÇÂÔ îź- ÃÕçÅ ÇÕ ÁµÜ ç¶ ç½ð ÇòÚ îź-ì¯ñÆ ê§ÜÅìÆ é±§ ÕÂÆ
ì¯ñÆ ÔÆ Ô°§çÆ ÔË, ÇÜÔóÆ Üéî 寺 ñË Õ¶ î½å åµÕ Ú°ä½åÆÁź çðê¶ô Ôé¢ ÇÂé·Åº Ú°ä½åÆÁź çÅ ÃÅÔîäÅ
îé°µÖ ç¶ éÅñ-éÅñ ÇòÚðçÆ ÔË, ÇÜà ðÅÔƺ îé°µÖ ÕðéÅ ÁµÜ Ã çÆ ÁÇÔî î§× ÔË¢ ÕÂÆ ñ¯Õ ê§ÜÅìÆ
ÁÅêä¶ ÁÇå-ñÖî å¶ î°µãñ¶, òñòñ¶, Ü÷ìÅå å¶ ç¶ Áñ¯ê Ô¯ ÜÅä Ãì§èÆ ÇÂÕ ï±éËÃÕ¯ çÆ Çðê¯ðà ç¶
ÁÇÔÃÅà êz×à ÕðçÅ ÚÇñÁÅ ÜźçÅ ÔË¢ Çëð îź- òÆ ÔòÅñ¶ Çç§ç¶ Ôé¢ êð ÇÂæ¶ ÇÂÔ Ãêµôà ÕðéÅ
ì¯ñÆ Õ¶òñ îź-ì¯ñÆ ÔÆ éÔƺ Ô°§çÆ, Ãׯº ÃÅⶠÃî°µÚ¶ ôÅÇÂç ÷ð±ðÆ Ô¯ò¶×Å ÇÕ ÁÇÜÔÆ Õ¯ÂÆ Çðê¯ðà ï±éËÃÕ¯
õÇíÁÅÚÅð çÅ êz×àÅòÅ òÆ Ô°§çÆ ÔË¢Á§åððÅôàðÆ òµñ¯º ÜÅðÆ éÔƺ ÕÆåÆ ×ÂÆ¢ ÃÅâÅ ÇòÚÅð ÔË ÇÕ
êµèð Òå¶ Ô¯ÂÆ Ö¯Ü é¶ ÇÂÔ òÆ ÃæÅÇêå Õð ÇçµåÅ ÔË ê§ÜÅì ñÂÆ ò§×Åðź ÷ð±ð Ôé êð À°é·Åº çÅ î°ÕÅìñÅ
ÇÕ ÁÅêäÆ îź-ì¯ñÆ ÇòÚ î°ÔÅðå ðµÖä òÅñÅ, ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË Áå¶ ê§ÜÅìÆ îź-ì¯ñÆ ç¶ Ú§×¶
ç±ÜÆÁź ì¯ñÆÁź òÆ ÜñçÆ Áå¶ Ú§×Æ åð·Åº ÇÃµÖ íÇòµÖ çÆ ÇÃðÜäÅ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË¢ î¶ð¶ ÇÂÃ
ÃÕçÅ ÔË¢ ÇõÇÖÁÅ ÇòÇ×ÁÅéÆÁź é¶ ÇÂÔ åµæ òÆ ÇòôòÅÃ ç¶ Çå§é ÕÅðé Ôé :
ÃæÅÇêå Õð ÇçµåÅ ÔË ÇÕ îź-ì¯ñÆ ç¶ îÅÇèÁî ñ×í× â¶ã ý 寺 òµè î°ñÕź ÇòÚ åÕðÆìé
ðÅÔƺ êó·ÅÂÆ ÇìÔåð ã§× éÅñ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË¢ ê§çðź Õð¯ó ê§ÜÅìÆ òÃç¶ Ôé¢ ì¯ñä òÅÇñÁź çÆ
×µñ ÇÂÔ ÔË ÇÕ Ü篺 ÁÃƺ îź-ì¯ñÆ çÆ æź ÇÕö Ô¯ð Ç×äåÆ é±§ ÇèÁÅé ÇòÚ ðµÖÇçÁź ÇÂÕ Áé°îÅé
íÅôÅ ðÅÔƺ êó·ÅÂÆ Õðç¶ Ôź åź ìÔ°å ÃÅðÆ ÕîÆ Áé°ÃÅð ê§ÜÅìÆ íÅôÅ ç°éÆÁÅ ÇòÚ çµÃò¶º ÃæÅé
ìÅÕÆ ðÇÔ ÜźçÆ ÔË¢ îź-ì¯ñÆ ç¶ îÅÇèÁî ðÅÔƺ Òå¶ ÁÅÀ°ºçÆ ÔË¢ íÅðå 寺 ÇÂñÅòÅ êÅÇÕÃåÅé ÇòÚ
êó·ç¶ ԯ¶ ìµÚÅ Õ¶òñ ôìçź ç¶ Áðæ ×zÇÔä éÔƺ òÆ òµâÆ Ç×äåÆ ÒÚ òïº ê§ÜÅìÆ ì¯ñçÆ ÔË¢ Çìzà¶é
ÕðçÅ, Ãׯº À°é·Åº ôìçź ç¶ ç°ÁÅñ¶ ÇòÚð ðÔ¶ íÅò ÇòÚ Á§×ð¶÷Æ å¯º ìÅÁç ê§ÜÅìÆ ç±ÜÆ òµâÆ ÷ìÅé
çÃÅð 鱧 òÆ ×zÇÔä ÕðçÅ ÔË¢ ÇÕö òÆ ÃîÅÜ, çÅ ð°åìÅ êzÅêå Õð Ú°µÕÆ ÔË¢ ÕËé¶âÅ ÇòÚ Á§×ð¶÷Æ
õÇíÁÅÚÅð ç¶ ÃðìêµÖÆ ÇòÕÅà ñÂÆ Çܧ é Å Áå¶ ëðËºÚ å¯º ìÅÁç ê§ÜÅìÆ åÆÜÆ òµâÆ ÷ìÅé ìä
îÔµåòê±ðé Ç×ÁÅé-ÇòÇ×ÁÅé, ÁÅðÇæÕ, ×ÂÆ ÔË¢ ÇçØÅê°ð ÇòÚ òÆ ê§ÜÅìÆ é±§ ÃðÕÅðÆ å½ð
(19)
22. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
Òå¶ À°Ú¶ðÅ ð°åìÅ êzÅêå ÔË¢ ÇÂÔ åµæ òÆ òµâ¶ îÔµåò ê§ÜÅìÆ íÅÂÆÚÅðÅ, ê§ÜÅìÆ íÅôÅ êzåÆ ÇÕ§éÅ Õ° Ú¶å§é
òÅñÅ ÔË ÇÕ I@ 寺 òµè î°ñÕź ÇòÚ ×°ðç°ÁÅðÅ ÔË? ÇÂà çÆ ÚðÚÅ ÷ð±ðÆ ÔË¢ ÁÃƺ ÁÅêäÆÁź
ÃÅÇÔìÅé ÃæÅÇêå Ôé Áå¶ ê§ÜÅìÆ, ÒìÅÂÆ ÇâëÅñàÒ Á×ñÆÁź êÆó·ÆÁź 鱧 ê§ÜÅìÆ íÅôÅ çÅ ÇòðÃÅ
ç°éÆÁÅ íð ç¶ ÇõÖź çÆ ÁÇèÕÅðÕ íÅôÅ ìä Ú°µÕÆ ÇÕ§éÅ Õ° ýºê ðÔ¶ Ôź, ÇÂà êÅö òÆ ÇèÁÅé ç¶äÅ
ÔË (ÇòµÕÆêÆâÆÁÅ-B@AC))¢ ÕÇÔä 寺 íÅò ÇÂÔ ÔË ìäçÅ ÔË¢ ÇÕö Ôµç åµÕ, ÇÂÔ ÔÕÆÕå ÔË ÇÕ ÁÃƺ
ÇÕ Çòôò ç¶ íÅôŠçÃÅð ÇòÚ ê§ÜÅìÆ îź-ì¯ñÆ Ô°ä ÁÅêäÆ ÇòðÅÃå 寺 Áò¶Ãñ¶ Ô¯ ðÔ¶ Ôź¢ ÁÅêäÆ
îÔµåòê±ðé ÃæÅé ðµÖçÆ ÔË Áå¶ ÇÂà åð·Åº çÅ ÇòñµÖäåÅ Ö¯ð ðÔ¶ Ôź¢ ÁÅêäÆ îź-ì¯ñÆ éÅñ
òµâÅ ð°åìÅ å¶ î°ÕÅî ðµÖä òÅñÆ Áå¶ Â¶éÆ òµâÆ ê±ðÆ òÚéìµèåÅ òÅñÅ ÇêÁÅð ÃÅâÅ Øà ÇðÔÅ ÔË¢
åÅçÅç ÇòÚ ì¯ñÆ ÜÅä òÅñÆ íÅôÅ Ôî¶ôÅ åðµÕÆ ÁÅêäÆ èðåÆ Òå¶ òÆ ê§ÜÅìÆ íÅÂÆÚÅðÅ îź-ì¯ñÆ
çÆ ðÅÔ Òå¶ Áµ×¶ òèçÆ ðÔ¶×Æ-ÇÂà ÇòÚ ÇÕö ÇÕÃî ê§ÜÅìÆ é±§ ê±ðÆ åð·Åº Çôµçå éÅñ ÁêäÅÀ°ä òÅñ¶
çÅ Õ¯ÂÆ ôµÕ éÔƺ¢ êÅö æ¯ó·Å êÛó ÇðÔÅ ÔË¢
ê§ÜÅìÆ ÇÜæ¶ òÆ òÃç¶ Ôé ÁÅêä¶ ÃµÇíÁÅÚÅð Á§åððÅôàðÆ Ö¶åð ÇòÚ é÷ð îÅðƶ, åź
éÅñ Ⱨض åð·Åº Ü°ó¶ ԯ¶ Ôé¢ Çòç¶ôź ÇòÚñ¶ òÆ ÃÇæåÆ Ã§ÜÆç×Æ éÅñ ÇòÚÅðé òÅñÆ ÔË¢ BAòƺ
ê§ÜÅìÆÁź ç¶ ìµÚ¶ òÆ ê§ÜÅìÆ ÃµÇíÁÅÚÅð êzåÆ Ô¶Ü ÃçÆ ÇòÚ ê§ÜÅìÆÁź ç¶ Çòôò íÅÂÆÚÅð¶ ç¶ Ãð¯ÕÅð
ðµÖç¶ Ôé¢ îÆâÆÁÅ Áå¶ À°Ú¶Ú¶ å½ð Òå¶ Ã§×Æå ò§é-ðò§é¶ Áå¶ ìÔ°-êðåÆ Ôé¢ òµÖ-òµÖ î°ñÕź
ÃéÁå é¶ òÆ ê§ÜÅìÆ ÃµÇíÁÅÚÅð 鱧 ëËñÅÀ°ä ÇòÚ ÇòÚ òÃä òÅñ¶ ê§ÜÅìÆÁź é¶ Ç÷§ç×Æ ç¶ Ôð Ö¶åð
ÁÇÔî ï¯×çÅé êÅÇÂÁÅ ÔË¢ Õ¯ÂÆ òÆ òµâÆ ÇòÚ ÁÅêäÆ ÁÅìÅçÆ ç¶ Áé°êÅå 寺 òµè òµâÆÁź
ÇÔ§ç°ÃåÅéÆ Çøñî ê§ÜÅìÆ ×Æå 寺 Çìéź ê±ðÆ éÔƺ îµñź îÅðÆÁź Ôé¢ òµâÆ ×µñ, ÇÜÔóÆ À°é·Åº ç¶ ÔµÕ
Ô°§çÆ¢ ÇÂ毺 åµÕ ÇÕ ÔÅñÆò°µâ çÆÁź Çøñîź òÆ ÇòÚ ÜźçÆ ÔË, À°Ô ÇÂÔ ÔË ÇÕ êðòÅÃÆ ê§ÜÅìÆÁź
ê§ÜÅìÆ ê¶ôÕÅðÆÁź 寺 ÁäÛ¯ÔÆÁź éÔƺ ðÔÆÁź¢ é¶ ÕÅëÆ Ôµç åµÕ ÁÅêäÆ ê§ÜÅìÆÁå éÔƺ ÛµâÆ
ÇÂà ÔÅñÅå ÇòÚ ÕÅëÆ Ôµç åµÕ îÇÔñà ԰§çÅ ÔË ÇÕ Áå¶ ÁÅêäÆ òµÖðÆ ÇòñµÖä Áå¶ ×½ðòîÂÆ ÔÃåÆ
Ü篺 åµÕ ê§ÜÅìÆ ÃµÇíÁÅÚÅð çÅ ÇÂÔ êÅÃÅð ÕÅÇÂî å¶ Ô¯ºç 鱧 ÇÜÀ±ºçÅ ðµÇÖÁÅ ÔË¢ êð ÁµÜ ç¶ éò¶º
ÔË, ê§ÜÅìÆ íÅôÅ çÅ ð°åìÅ òÆ ÕÅÇÂî ðÔ¶×Å¢ îÅÔ½ñ ÇòÚ ç°éÆÁÅ çÆ ìçñçÆ é°ÔÅð ç¶ îµç¶é÷ð,
åÆÜÅ å¶ Ãí 寺 ÁÇÔî åµæ êÅòé ÃzÆ ×°ð± Ãí Õ°Þ áÆÕ éÔƺ ÜÅêçÅ¢ ÁµÜ Çëð ÷ð±ðå ÔË
×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ ê§ÜÅìÆ íÅôÅ å¶ ×°ðî°ÖÆ ÇñêÆ ê§ÜÅ쯺 ç±ð òµÃç¶ ê§ÜÅìÆÁź 鱧 ê§ÜÅìÆ íÅôÅ Áå¶
ÇòÚ À°êñìµè Ô¯äÅ ÔË¢ ÃzÆ ×°ð± ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÅåź, ÁÅêä¶ ÇòðÅÃåÆ ÃµÇíÁÅÚÅð éÅñ ܯóÆ ðµÖä ñÂÆ
èðîź 寺 À°µêð À°µá Õ¶ Ãî°µÚÆ ñ¯ÕÅÂÆ é±§ ÁÅêä¶ Ô¯ð á¯Ã Õçî Ú°µÕä çÆ¢ Ãź޶ òÃÆñ¶ Áå¶ ÃÔÆ
ÕñÅò¶ ÇòÚ ñ˺çÅ Ô¯ÇÂÁÅ, ÁÇÜÔÅ èðî-×z§æ ÔË Ü¯ ÇòÀ°ºåì§çÆ çÆ¢ ÇÂÔ¯ ÇÜÔ¶ ÃÇÔï¯× Áå¶ Ãîðæé
ÇÂÕ èðî Çòô¶ô çÅ èðî-×z§æ Ô¯ä ç¶ éÅñ-éÅñ çÆ, ÇÜÔóÆ À°é·Åº ç¶ Ôî¶ôÅ ÁÅêä¶ ÇêÛ¯Õó Áå¶
Ãî°µÚÆ îÅéòåÅ çÅ îÅð×-çðôé ÕðçÅ ÔË¢ ܰׯ- ÁÅêäÆ èðåÆ éÅñ Ü°ó¶ ðÇÔä çÅ ðÅÔ êµèðÅ Õð
Ü°× Áàµñ, ÃzÆ ×°ð± ×z§æ ÃÅÇÔì é¶ ðÇÔ§çÆ ç°éÆÁÅ ÃÕ¶¢
åµÕ ÕÅÇÂî ðÇÔäÅ ÔË å¶ ÇÂÃ ç¶ éÅñ-éÅñ ê§ÜÅìÆ ÁµÜ ñ¯ó ÔË ê§ÜÅìÆ ç¶ êzÚÅð å¶ êzÃÅð ñÂÆ
íÅôÅ å¶ ×°ðî°ÖÆ ÇñêÆ òÆ ðÇÔ§çÆ ç°éÆÁÅ åµÕ ÃÅ鱧 ÃÅÇðÁź 鱧 ÃîðÇêå Ô¯ä çÆ¢ ÃÅ鱧 îź-ì¯ñÆ
ÕÅÇÂî ðÔ¶×Æ, ÁÇÜÔÅ î¶ðÅ ÇòôòÅà ÔË¢ ìÔ°å Ãêµôà êzåÆ íÅò°Õ êÔ°§Ú åź ðµÖäÆ ÔÆ ÚÅÔÆçÆ ÔË êð
ÔË ÇÕ ÇéðÅô Ô¯ä çÆ ñ¯ó éÔƺ¢ ÇÂé·Åº é°ÕÇåÁź ç¶ éÅñ ÔÆ åÅðÇÕÕ ÇçzôàÆ å¯º òÆ ÁÅêäÆ ÇòðÅÃå ç¶
ÁÅèÅð Òå¶ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË ÇÕ õåðÅ ÇÂÔ¯ ÇÜÔÅ îÔµåò 鱧 ÃîÞäÅ å¶ ÜÅäéÅ ÚÅÔÆçÅ ÔË åź ܯ
éÔƺ, ÇÜÔóÅ àÅÇñÁÅ éÅ ÜÅ ÃÕçÅ Ô¯ò¶¢ êð Çëð ê§ÜÅìÆ íÅôÅ ç¶ êzÃÅð å¶ êzÚÅð ç¶ ÇéôÅé¶ òµñ
òÆ, î¶ðÆ ÜÅÚ¶ ÇÚ§åÅ ÷ð±ð ÕðéÆ ìäçÆ ÔË¢ Ãî°µÚÅ (pkeh g/i 21 s/)
(20)
23. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
Ççzó·åÅ éÅñ Áµ×¶ òÇèÁÅ ÜÅ ÃÕ¶¢ ì¶ñ¯óÆÁź ÇÂÕ ÃźÞÆ ÇòÀ°ºå éÅñ ÁÅêä¶ ÃµÇíÁÅÚÅðÕ Çòðö
ò§âÆÁź Áå¶ ÇòåÕÇðÁź 寺 ÃÅ鱧 êðÔ¶÷ ÕðéÅ çÆ Ã§íÅñ Õð ÃÕç¶ Ôé¢ ÇÂà åð·Åº ê§ÜÅìÆÁź çÆ
ÚÅÔÆçÅ ÔË¢ ÃæÅéÕ, ðÅôàðÆ Áå¶ Á§åððÅôàðÆ ÃµÇíÁÅÚÅðÕ Ô¯ºç î÷ì±å Ô¯ ÃÕçÆ ÔË Áå¶ À°é·Åº
êµèð Òå¶ ÁÅÀ°ä òÅñÆÁź ÃîµÇÃÁÅòź çÅ Ôµñ çŠضðÅ òµè ÃÕçÅ ÔË¢ ÁÅêäÆ ×µñ Úðé ÇçØ
åñÅôäÅ ÷ð±ðÆ ÔË¢ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ ÁµÜ ñ¯ó ÔË ôÔÆç çÆÁź Ô¶áñÆÁź Ãåðź éÅñ õåî ÕðéÅ
ê§ÜÅìÆ ç¶ Ú§×¶ ÇîÁÅðÆ ÃÅÇÔå, ڧ׶ ÇîÁÅðÆ ×Æå, ÚÅÔ°§çÅ Ôź¢ ÇÂé·Åº Ãåðź ÇòÚ ÃµÚî°µÚ ê§ÜÅìÆ éÅñ
ç×Æå çÆ ðÚéÅ çÆ¢ ê§ÜÅìÆ ñ¯Õ êð§êðÅ å¶ Ã±øÆ ÇêÁÅð Õðé òÅÇñÁź çÆ Á§åðÆò íÅòéÅ Áå¶
ÇòðÅÃå 鱧 ÃźíÆ ðµÖä çÆ¢ ê§ÜÅì ç¶ ôÅÃåðÆ- åÆìð ǵÛÅ Ãî¯ÂÆ Ô¯ÂÆ ÔË :
ç×Æå ØðÅÇäÁź çÆ îÔµååÅ À°ÜÅ×ð Õðé çÆ¢ ÇÕö 鱧 í°µÖ Ú§×¶ Ú¯Ö¶, ÛµåÆ ÖÅÇäÁź çÆ
éÅñ ÔÆ ñ¯ó ÔË Ú§×¶ ÇîÁÅðÆ êÅáÕź, Ãð¯ÇåÁź, ÇÕö 鱧 ǵÛÅ, Ã¶Ü Ã¯ÔäÆ ê¯ñÆ ê¯ñÆ çÆ¢
çðôÕź çŠضðÅ òµâÅ Õðé çÆ¢ ê§ÜÅìÆÁå ç¶ ÇÕö 鱧 ÔË ÚÅÔ, íóÕÆñÆÁź ê°ôÅÕź çÆ
ÃÔÆ ð±ê 鱧 êÛÅäéÅ, î°ó êÇðíÅôå ÕðéÅ Áå¶ Õ¯ÂÆ ÚÅÔ¶ î½Ü, ð¯÷ ÂÆç Áå¶ Ô¯ñÆ çÆ¢
Çëð À°Ã 鱧 ÃÔÆ Ã§çðí ÇòÚ Çòôò êµèð Òå¶ ê¶ô ÇÕö 鱧 ÔË ñÅñÃÅ, ÔÕ±îåź ïÅ ñÆâðÆ çÆ
ÕðéÅ Ã çÆ ÁÇÔî ÷ð±ðå ÔË¢ éò¶º ÇòÕÇÃå ԯ¶ ÇÕö 鱧 ÔË ñµ×Æ Áµ×, Ã¯é¶ íðÆ Þ¯ñÆ çÆ¢
ÃÅèéź çÆ òð寺 ÕðÕ¶ Çòôò ç¶ Õ¯é¶-Õ¯é¶ ÇòÚ Õ¯ÂÆ Õ°Þ Ã¯ÚçÅ ÔË, Õ¯ÂÆ Õ°Þ ñ¯ÚçÅ ÔË
òö ê§ÜÅìÆ, ÁÅêÃÆ Ã§êðÕ î÷ì±å Õð ÃÕç¶ Ôé, î˺ Ôź ÃçÅ ñ¯ÚçÅ, åðµÕÆ îÅå ì¯ñÆ çÆ¢
o{g? ekw? d';sh G[y/ ;kd? rzY ..
bp? wkb? x[fb fwfb fwufb T{x? ;T[fV gbzx[..
(r[ o { BkBe d/ t ih nz r 1288)
noE - o{gtzs gqkDh dh ekw Bkb d';sh (fwzsosk) j[zdh j? G[y/ pzd/ dh ;[nkd Bkb rzY j[zdh j? bkbuh pzdk
d'bs ftu x[bfwb iKdk j? ns/ nkb;h pzd/ dh BhId (nok wdh ;/i) Bkb d';sh j[zdh j?.
ftuko L dk; ~ ne;o eJh ftnesh ;tkb efonk eod/ ;B fe ;'jDk fdyD bJh dkjVh iK f;o d/
e/; ozr b?D Bkb eh coe g?Idk j?< dkVh iK f;o d/ e/; ozrDK e'Jh r[Bkj BjhI ! fJ; ;tkb dk itkp dk; B/
gfjbK s/ ed/ BjhI fdsk gozs{ j[D r[o{ BkBe ;kfjp ih d/ fJ; puB ~ gV e/ fJj Go';k pD frnk fe ;'jDk
fdyDk r[Bkj sK BjhI go ;'jD/ pDB fgZS/ o{gtzs b'eK dh GktBK eh j[zdh j? T[j r[o{ BkBe d/t ih B/ y[b/nkw
efj fdsh j? nkw pzfdnK dh s/ SZv' iok fJj ;'u' id'I e'Jh r[o{ xo dh ;/tk fBGk oj/ pzd/ dkVh s/ f;o d/ e/; ozr
e/ (fJ;soh s/ g[oF d'B' jh) r[o{ xo dh ;/tk eod/ j'Dr/ sK T[jBK d/ wB nzdo nk ojh ;zrs d/ pko/ fe; soK
dh ftuko pDdh j'trh feT[fI e.. o{g? ekw? d';sh.. o{g dh ekw Bkb d';sh j?. i' e/F ozr e/ ;'jD/ pDB dh fJSk
/
oydk j? T[; d/ nzdo eh ekw tkFBk th S[gkJh BjhI ik ;edh fe;/ d/ efjD iK fbyD Bkb s/ ;kfJd e'Jh BjhI
pdb/rk go i/eo ;fseko :'r f;zx ;kfjpkB ;qh nekb s]s tb'I fJ; ;zpfz Xs e'Jh ofjs d/ fJ; fB:w d/ gkbB
bJh ;ys j[ewBkwk ikoh eoB sK e'Jh coe g?D dh T[whd oZyh ik ;edh j?. xN s'I xN d[BhnK God/ r[o{ xoK
ftu sK ;/tkdkoK, okrhnK, gukoeK, gqpXek nkd bJh i' ;zrsk bJh fw;kb g/F eod/ jB ftFJh (ekwh) goftosh
z
tZb (o'e) gkJh ikt/.
ikue
(21)
24. gzikph ;[wB wkf;e ngq?b 2013
ekft F[ w B
nkU f;zx ;odko nytk bJhJ/
;q0 e[btzs f;zx t?Be[to
ikr' ;[ Z f sU, j' o Bk d/ o bkU, nkU rbs dh BhI d w[ e k bJhJ/ .
o{ g yk; ;h n;hI sK d;w r[ o d/ , f;Z y h-nkJhB/ ftu n}wk bJhJ/ .
eo wB wkBhnK f;Z y h s' I d{ o j' J / , nkU ;Z i D' I ;Z i D wBk bJhJ/ .
nZ s j' rJh j' D y[ n ko dh j[ D , nkU r[ o { dh FoD ngDk bJhJ/ .
Yfj e/ fgsk p]fFzd d/ do T[s/, nkU fgSbhnK G[ZbK p]Fk bJhJ/.
M' b h ;dk d:kb feq g kb r[ o s' I , nkU p]fFFK Bkb Gotk bJhJ/ .
v[ZbQ/ p/oK dk ni/ e[M ftrfVnk BjhI, nkU gzE ftu Bkw fbytk bJhJ/.
bZ E h gZ r ;ik fco ;h; T[ s / , nkU f;z x ;odko nytk bJhJ/ .
Gz B ' p' s bK s/ SZ v ' BF/ ;ko/ , nkU Bkw dk BFK uVQ k bJhJ/ .
yzvk Bkw o{gh, wB d/ jZE d/ e/, gziK d[FNK s'I yfjVk S[Vtk bJhJ/.
T[ m / jZ E Bk edh fBod' F T[ s / , B[ e sk f}jB ftu fJj fpmk bJhJ/ .
go gkt/ gZr ~ jZE i/ e'Jh ;kv/, fpBK fMie T[j jZE MNek dJhJ/.
M{ m / c? F BK dk fsnkr eohJ/ , Beb SZ v e/ n;b ngDk bJhJ/ .
pkDh pkD/ d/ XkoBh pD r[ o f;Z y , feos Xow dh tz v Sek dJhJ/ .
oh;' oh; i' f;Z y h dk esb j[ z d k, nkU ob e/ o' e brk dJhJ/ .
bZ E h gZ r ;ik fco ;h; T[ s / , nkU f;z x ;odko nytk bJhJ/ .
gq d / ; hI nkJ/ ;h d[ B h oZ M kD d/ bJh, fes/ dhB Bk fJE/ rtk bJhJ/ .
nkU ;KG e/ f;Z y h nwho fto;k, nkgD/ tko;K skJhI puk bJhJ/ .
jo} e' J h BjhI f;Z y D dk j' o p' b h, go p' b h wK ~ Bk G[ b k dJhJ/ .
r[o T[gd/F ~ ;wM ;wMkT[D d/ bJh, GkFk r[ow[yh gVQ gVQk bJhJ/.
r[o{ Xkw sK ;Zuh Ne;kb j[zd/, ekfJw oZyD bJh wZs xVtk bJhJ/.
r[owfs frnkB dk ukBD g;koB/ bJh, wB-wZs ~ gfjbK Gik dJhJ/.
gfjok r[ o { dh wZ s #s/ d/ eoVk, doik ;z s -f;gkjh dk gk bJhJ/ .
bZ E h gZ r ;ik fco ;h; T[ s / , nkU f;z x ;odko nytk bJhJ/ .
ceho pDhJ/ Bk d/ y beho n? t / I , nebhI ;kfjp dh ;/ t ewk bJhJ/ .
N{ D / NkwD fEZ s -tko wjhfBnK dk, Gow nkgD/ ftu' I fwNk bJhJ/ .
ojhJ/ ;dk jh d{ o d/ j XkohnK s' I , N/ e r[ o { gz E -rq z E pDk bJhJ/ .
fpgoB ohsK dh ohs dk eo yzvB, gqshs r[o{ dh gZeh eotk bJhJ/.
eohJ/ nkg gfjbK i' n;hI nkyd/ jK, c/ o pZ f unK s' I eotk bJhJ/ .
b' j Vh, oZ y Vh nkfd ~ oZ d eo e/ , XhnK g[ Z s k dk coe fwNk dJhJ/ .
nekb s]s dk j[ e w wz B f;o wZ E / , ;h; ndp d/ Bkb M[ e k dJhJ/ .
bZ E h gZ r ;ik fco ;h; T[ s / , nkU f;z x ;odko nytk bJhJ/ .
yfjVk SZv d[fBnkth rfjfDnK dk, nkU r[o{ d/ F;so ;ik bJhJ/.
gzEe ofjs ftu j'JhJ/ gqgZe J/B/, ofjs wfo:kdk ~ wB fdqsk bJhJ/.
SZ v j[ Z i sK g/ F j' gz E nZ r / , nkgDh no} wB}{ o eotk bJhJ/ .
i' i' j[ e w j' t / r[ o { - gz E tb' I , ofjz d h f}z d rh bJh ngDk bJhJ/ .
gk e/ tk;sk r[ o { dopko nz d o, nkU nZ i p/ d ktk gVtk bJhJ/ .
;[o, Bo, w[B, iB fi; ~ y'id/ B/, nw'be dks T[j r[o{ s'I gk bJhJ/.
yzv/ pkN/ d/ nzfwqs dh Se gkj[b, nekb g[oy dh c"i nytk bJhJ/.
bZ E h gZ r ;ik fco ;h; T[ s / , nkU f;z x ;odko nytk bJhJ/ .
(22)