1. Steve Ronse
Nazareth, 11 juni 2012
Buitencontractuele aansprakelijkheid van
de gemeente als vergunningsverlenende
overheid

2. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 2
Overzicht
– korte introductie: grondslagen van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
– de gemeente als vergunningverlenende overheid: de stedenbouwkundige vergunning
– administratieve procedure
– buitencontractuele aansprakelijkheid van de gemeente
– de gemeente als vergunningverlenende overheid: de milieuvergunning
– administratieve procedure
– buitencontractuele aansprakelijkheid van de gemeente
– medebewind: beperking van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de gemeente als
vergunningverlenende overheid

3. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 3
Korte introductie
Grondslagen van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- principes van overheidsoptreden voor 1920:
- gemeente als privaat persoon
- gemeente als openbare macht
- Cassatie 5 november 1920: buitencontractuele aansprakelijkheid
- scheiding der machten en grondwettelijke bevoegdheidsregeling rechterlijke macht
- principe van de ‘rechtstaat’
- gevolg
- artikelen 1382-1383 Burgerlijk Wetboek
- fout – schade – oorzakelijk verband

4. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 4
De stedenbouwkundige vergunning
Reguliere administratieve procedure
- Bevoegdheden van het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente:
- ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek van het aanvraagdossier
- ! Nieuwe termijn: dertig dagen na de dag waarop de aanvraag werd ingediend
- organisatie openbaar onderzoek
- noodzakelijke adviezen diverse overheidsinstanties inwinnen
- besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 tot aanwijzing van de instanties die
over een vergunningsaanvraag adies verlenen
- specifiek voor niet-ontvoogde gemeenten: advies Gewestelijke Stedenbouwkundig
Ambtenaar

5. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 5
De stedenbouwkundige vergunning
Reguliere administratieve procedure
- Bevoegdheden van het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente
- beslissing over de vergunningsaanvraag binnen de decretaal voorziene vervaltermijnen
- 75 dagen voor niet-ontvoogde gemeente, indien er geen openbaar onderzoek werd
gehouden of indien de aanvraag niet is samengevoegd met een
milieuvergunningsaanvraag
- 105 dagen in alle andere gevallen
- geen beslissing binnen decretaal voorgeschreven vervaltermijn: aanvraag wordt
geacht afgewezen te zijn

6. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 6
De stedenbouwkundige vergunning
Reguliere administratieve procedure
- Administratieve beroepsprocedure bij de deputatie van de bevoegde provincieraad
- volheid van bevoegdheid van de deputatie
- gevolg: beslissing deputatie neemt de beslissing van de gemeente uit het rechtsverkeer
- Jurisdictionele beroepsprocedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen
(voorheen: Raad van State)

7. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 7
De stedenbouwkundige vergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- foutvereiste: overtreding van een wettelijke norm, miskenning zorgvuldigheidsplicht of het niet
(tijdig) handelen
- bv. Gent 8 januari 2010: onterecht ontvankelijk en volledig verklaren van een
aanvraagdossier
- bv. Antwerpen 21 september 2010: beraadslaging BPA en stedenbouwkundige vergunning
door schepen van de gemeente
- bv. Brussel 12 april 2011: foutieve informatie stedenbouwkundig attest
- bv. Antwerpen 3 januari 2006: intrekken van een regelmatige verkavelingsvergunning
- ! De gemeente begaat geen fout bij het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning
op basis van een onwettige verkavelingsvergunning, afgeleverd door de hogere overheid
- bv. Rb Brussel 27 oktober 2011

8. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 8
De stedenbouwkundige vergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- foutvereiste: hoe wordt de fout in hoofde van de gemeente vastgesteld?
- vernietigingsarrest van de Raad van State / Raad voor Vergunningsbetwistingen, gevolgd
door een procedure voor de burgerlijke rechter aangaande het aansprakelijkheidsluik
- arrest RvS / RvvB heeft gezag erga omnes: fout in hoofde gemeente staat vast
- burgerlijke rechter moet beslissen dat de gemeente een fout heeft begaan
- bv. Cassatie 21 december 2001
- exceptie van onwettigheid voor de burgerlijke rechter (artikel 159 Grondwet)

9. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 9
De stedenbouwkundige vergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- foutvereiste: gedeelde aansprakelijkheid indien begunstigde van de onwettige vergunning ook
een fout heeft begaan
- bv. Gent 7 april 2007: begunstigde onwettige vergunning had zich moeten informeren
omtrent de stedenbouwkundige toestand van zijn eigendom
- bv. Gent 8 januari 2010: begunstige onwettige vergunning is wetens en willens overgegaan
tot het bouwen van het aangevraagde
-

10. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 10
De stedenbouwkundige vergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- schade: ten gevolge van de onwettige vergunning heeft de begunstigde of derde schade
geleden
- eisende partij draagt de bewijslast
- diverse voorbeelden:
- herstelvordering na de uitvoering van een onwettige stedenbouwkundige vergunning
- vertraging bij de uitvoering van een project na onterechte weigering vergunning
- compensatie schade met voordelen uit onwettige vergunningsbeslissing
- bv. Gent 7 april 2006: begunstigde heeft voordelen genoten ten gevolge van de
onwettige vergunning

11. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 11
De stedenbouwkundige vergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- causaal verband: zonder fout had de schade zich niet, of niet in dezelfde mate voorgedaan
- loutere vernietiging van een onwettige vergunning door de RvS / RvvB volstaat niet .
- bv. Gent 18 maart 2011: motiveringsgebrek in de vergunning volstaat niet om
het causaal verband aan te tonen
- regularisatie onwettige vergunning: doorbreking causaal verband
- quid invloed administratieve beroepsprocedure bij de deputatie ?
- principe: doorbreking causaal verband (Antwerpen 6 december 2006)
- uitzondering: fouten in de administratieve afhandeling van de
vergunningsprocedure (geen adviezen opgevraagd of openbaar onderzoek
gehouden)

12. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 12
De milieuvergunning
administratieve procedure klasse 2-vergunning
- Bevoegdheden van het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente:
- ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek van het aanvraagdossier
- organisatie openbaar onderzoek
- noodzakelijke adviezen van diverse overheidsinstanties inwinnen
- beslissing over de vergunningsaanvraag binnen de 105 dagen na de
ontvankelijkheidsbeslissing
- Administratieve beroepsprocedure bij de deputatie van de bevoegde provincieraad
- Jurisdictionele beroepsprocedure bij de Raad van State
administratieve procedure klasse 3-vergunning
- Loutere aktename van de aanvang van de klasse 3-actviteiten, met mogelijkheid tot het opleggen
van voorwaarden

13. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 13
De milieuvergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- principes aangaande de stedenbouwkundige vergunning gelden mutatis mutandis ook voor de
milieuvergunning
- foutvereiste : overtreding wettelijk norm, miskenning zorgvuldigheidsplicht of het niet (tijdig)
handelen
- bv. Rb. Kortrijk 19 januari 2004: gemeente heeft geen passende voorwaarden in de
milieuvergunning opgelegd
- bv. Gent 24 september 1996: verlenen van een (onwettig) ongunstig advies
- bv. Rb. Brussel 29 juli 2010: passieve houding begunstigde milieuvergunning leidt tot
gedeelde aansprakelijkheid
- bv. RvS 15 december 2011: weigeren aktename klasse 3-melding is niet mogelijk

14. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 14
De milieuvergunning
Toepassing van de buitencontractuele aansprakelijkheidsleer
- principes aangaande de stedenbouwkundige vergunning gelden mutatis mutandis ook voor de
milieuvergunning
- foutvereiste : overtreding wettelijk norm, miskenning zorgvuldigheidsplicht of het niet (tijdig)
handelen
- bv. Rb. Kortrijk 19 januari 2004: gemeente heeft geen passende voorwaarden in de
milieuvergunning opgelegd
- bv. Gent 24 september 1996: verlenen van een (onwettig) ongunstig advies
- bv. Rb. Brussel 29 juli 2010: passieve houding begunstigde milieuvergunning leidt tot
gedeelde aansprakelijkheid
- bv. RvS 15 december 2011: weigeren aktename klasse 3-melding is niet mogelijk

15. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 15
Medebewind
- begrip: hogere overheden belasten de gewesten, provincies, gemeenten of hun organen met
de uitvoering van wetten, decreten, ordonnanties of reglementen
- lagere overheid treedt op in naam en voor rekening van de overheid die deze bevoegdheid
heeft doorgeschoven of gedelegeerd
- bv: Ruimtelijke Ordening en Milieu:
- bevoegdheid Vlaams Gewest (artikel 6 BWHI 1980)
- gemeente staat in voor het verlenen van de stedenbouwkundige- en milieuvergunning

16. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 16
Medebewind
- medebewind heeft echter geen verschuiving van de aansprakelijkheidsvordering naar het
Vlaams Gewest tot gevolg:
- Gent 3 mei 2000 en 18 maart 2011 : het feit dat men bij de uitoefening van een bepaalde
bevoegdheid geacht wordt te handelen in naam en voor rekening van een andere overheid,
staat een aansprakelijkheidsvordering ten aanzien van de vergunningverlenende overheid
niet in de weg
- Cassatie 12 april 2002: deputatie neemt op volkomen autonome wijze een beslissing over
een vergunningsaanvraag. Zodoende is zij aansprakelijk voor eventuele door haar begane
fouten
- actueel debat: eventuele gedeelde aansprakelijkheid tussen de gemeente en het Vlaams
Gewest?

17. Steve Ronse / 11 juni 2012 / 17
referenties
spreker:
Steve Ronse
t 056 74 56 00
sronse@publius.be
www.publius.be