Prezentacja przedstawiona przez dr Walentynę Wnuk na konferencji Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji w dniu 24 pażdziernika 2013 roku.

1. ZNACZENIE EDUKACJI
I AKTYWNOŚCI NA RYNKU
PRACY OSÓB W WIEKU
SENIORALNYM
dr Walentyna Wnuk

2. PLAN PREZENTACJI
Wprowadzenie
 Co składa się na potencjał ludzi starszych
 Potencjał zawodowy
 Aktywność edukacyjna osób starszych
 Propozycja współpracy
 Proponowane zmiany – rekomendacje
 Miejsca pracy osób starszych


3. WPROWADZENIE
Aktywność jest dzisiaj wartością cenioną
 Znalazła uzasadnienie w teorii aktywności i teorii
starości konstruktywnej
 koncepcja aktywnego starzenia się zakłada
bycie społecznie użytecznym (produktywnym).
 Konieczna jest redefinicja terminu „społeczna
produktywność”,
 Amerykańscy gerontolodzy zaproponowali teorię
produktywnej starości.
 W Polsce utrwala się w mentalności społecznej
negatywny stereotyp człowieka starego


4. WPROWADZENIE
Najgroźniejsze stereotypy to te, które starość
traktują jako:
- chorobę (medykalizacja starości),
- jako „życie po życiu” odbierając starości status
równoważny z poprzednimi etapami życia,
- brak możliwości rozwojowych.
 Idea całożyciowego rozwoju przeczy tym
stereotypom.
 Następuje zmiana modelu przeżywania starości.
 Rozwijające się kraje europejskie już zrozumiały, że
ich dobrobyt zależy również od umiejętności
wykorzystania potencjału osób starszych, których
przybywa z dnia na dzień.
 Środowisko senioralne jest wciąż niedocenionym
zasobem ludzkim potrzebnym do budowania
społeczeństwa obywatelskiego.


5. CO SKŁADA SIĘ NA POTENCJAŁ LUDZI
STARSZYCH (ZASOBY)?
Mądrość życiowa – potencjał intelektualny:
ważne wyższe procesy myślowe: synteza, analiza,
refleksyjność, zrównoważenie emocjonalne,
cierpliwość, wyrozumiałość, odpowiedzialność,
rozwaga ;
 Potencjał społeczny (relacyjny): wyrażający się
zaangażowaniem w życie społeczne. To budowani
kapitału społecznego (relacji społecznych):
- dla siebie – uzdrawianie relacji z otoczeniem,
- nośnik sił społecznych (wolontariat).
Daje szansę organizacji wsparcia i samopomocy;


6. CO SKŁADA SIĘ NA POTENCJAŁ LUDZI
STARSZYCH (ZASOBY)?
Potencjał dotyczący życia rodzinnego;
 Potencjał psychologiczny (atuty
osobowościowe – pracowni to też człowiek, co
przekłada się na jego efektywność);
 Potencjał przekazu kulturowego;
 Potencjał zawodowy.
W andragogice mówi się o potencjale
rozwojowym człowieka na całej linii życia
(w 23% tylko wykorzystywany). Rozwój nie
kończy się wraz z osiągnięciem dojrzałości, ale
trwa przez całe życie (dzieła życia tworzone
u progu życia). Potencjał rozwojowy to kapitał
społeczny i zasoby ludzkie.


7. POTENCJAŁ ZAWODOWY
Odnoszę do wieku przedemerytalnego obejmującego
wiek 50-64, jak i wieku emerytalnego po 65 r.ż.
(obecnie po 67 r.ż.). Obecnie mamy do czynienia z
dyskryminacją czy marginalizacją potencjału
zawodowego tych grup.
 Grupa niezwykle zróżnicowana pod względem
wykształcenia i rzeczywistych kwalifikacji;
 Są wśród nich mistrzowie zawodów, w tym zawodów
tzw. „wymierających”;
 Wskaźniki zatrudnienia tych grup są najgorsze w
Unii Europejskiej;
 Mamy do czynienia z „wypychaniem” ich z rynku
pracy, co powoduje ich bierność zawodową (zwłaszcza
kobiet).

8. POTENCJAŁ ZAWODOWY
Jest wiele przyczyn tego stanu rzeczy, najważniejsze
to:
 stereotypowe postrzeganie starszych pracowników
przez pracodawców, jako gorszych, mniej
wydajnych,
 bariery psychologiczne – brak wiary w swoje
możliwości, w swój dalszy rozwój zawodowy,
 pracodawcy wolą zatrudniać osoby młode.
Tymczasem z badań „Kondycja życiowa
dolnośląskich seniorów” wynika, że aż 57%
badanych wróciłaby do aktywności zawodowej;

9. AKTYWNOŚĆ EDUKACYJNA OSÓB STARSZYCH
(MOŻLIWOŚCI)


to wielowymiarowy proces, nadający sens życiu na tle
przemian cywilizacyjnych, społecznych, kulturowych. Celem jest
utrzymanie odpowiedzialności za własne życie i samodzielne jego
kształtowanie.
UTW jako dobra praktyka
Są fenomenem współczesności, odczytując rzeczywiste potrzeby
osób starszych:
- jako placówki profilaktyki gerontologicznej realizują ideę
całożyciowego rozwoju,
- pokazują potencjał rozwojowy osób starszych,
- dzięki nim upowszechniają się inicjatywy edukacyjne,
- są przykładem praktyk lokalnego rozwoju,
- to agendy dające szansę edukacji we wszystkich możliwych
wymiarach,
- umożliwiają reaktywację zawodową przygotowując: liderów
społecznych, wolontariuszy itp.

10. AKTYWNOŚĆ EDUKACYJNA OSÓB STARSZYCH
(MOŻLIWOŚCI)
Obszary edukacyjne w Uniwersytecie Trzeciego
Wieku:






utrzymywanie sprawności intelektualnej,
zdobywanie nowych kompetencji,
rozwój osobisty związany z psychologicznym wymiarem
człowieka,
reaktywacja zawodowa przyjmująca różne formy,
kompensacja dopełniająca przebytą drogę edukacyjną,
kontynuacja rozwoju poznawczego (aktualizacja i
rekonstrukcja wiedzy).

11. PROPONUJĘ WSPÓŁPRACĘ W RAMACH:


Porozumienia Pełnomocników Rektorów Uczelni
Wyższych Miasta Wrocławia ds. UTW pod
patronatem Prezydenta Miasta i
Przewodniczącego Kolegium Rektorów,
Dolnośląskiego Forum UTW (kolejne Forum
możemy poświęcić tu rozpatrywanej tematyce).

12. PROPONOWANE ZMIANY –
REKOMENDACJE







Edukacja do starości i edukacja w starości. Edukacja
pracodawców,
Wprowadzenie koncepcji zarządzania wiekiem.
Redefinicja starszego pracownika,
Walka z negatywnym stereotypem starości –
kampanie społeczne,
Rzeczywista edukacja osób 50+ (60+) motywująca do
dalszej aktywności (zmiana samooceny, uzupełnianie
kwalifikacji),
Kursy przygotowujące do przejścia na emeryturę:
nowe pola aktywności, zawody zastępcze, wolontariat
senioralny,
Podejmowanie inicjatyw międzypokoleniowych,
Troska o zdrowie osób 50+ (opieka lekarska).

13. ROZWÓJ SENIORÓW W WYMIARZE
WOLONTARIATU
Badanie kompetencji seniorów musi objąć
cztery obszary:
1. Kompetencje poznawcze,
2. Kompetencje funkcjonalne,
3. Kompetencje społeczne,
4. Metakompetencje.

14. MIEJSCA PRACY OSÓB STARSZYCH








stowarzyszenia, fundacje,
nowe formy elastycznego zatrudnienia (telepraca,
praca w niepełnym wymiarze czasu, praca w domu,
„podwójna gwiazda”, praca w weekend),
opiekunowie osób starszych niesamodzielnych,
doradcy: prawni, mieszkaniowi, zawodowi,
dietetyczni,
obsługa klientów: sprzedawcy,
serwis domowy, stacjonarny, naprawy,
usługi dla osób starszych,
własna firma (jej powołanie),
nowe zawody: edukator osób starszych, animator osób
starszych, terapeuta zajęciowy, asystent osoby
starszej, psychoterapeuta osób starszych.

15. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ