1. OPINIE
ROEL VISSER / H.H.
Bestuur
gemeente als
voorbeeld
corporaties
Pleidooi voor horizontaal toezicht op wo-
ningcorporaties. En een beetje dualisme
H
enigingen omgevormd tot stichting en maakten lokaal Woningcorporatie Vestia
et is tien jaar geleden dat zich de gewortelde bestuurders plaats voor afstandelijke ra- raakte in grote financiële pro-
grootste wijziging in de bestuurlijke den van commissarissen. Om toch nog enige grip te blemen. Het toezicht faalde.
inrichting van gemeenten in Nederland houden is in de loop der jaren het verticaal toezicht
voltrok, de dualisering. De Tweede Ka- steeds verder uitgebouwd. Gegeven de ontsporingen
mer sprak in haar debat over woning- en de publieke verontwaardiging daarover is het maar
corporatie Vestia om het zwaarste toezichtinstrument de vraag in hoeverre dit toezicht, of het verder optui-
dat er is – een parlementaire enquête – in te zetten gen daarvan, voorkomt dat excessen optreden. De
om grip te krijgen op het bestuurlijk gedonder in de roep om meer toezicht horen we nu al jaren op vele
volkshuisvesting. Wij pleiten voor een tegenbeweging. terreinen, en vertaalt zich vooral in meer bureaucratie.
Los het bestuurlijk falen in corporatieland op met een Het is vaak niet meer dan boekhoudkundige verant-
wijziging van de bestuurlijke structuur. Kijk daarbij woording zonder publieke druk. Nog meer toezicht
naar de effecten van de wijzigingen bij de gemeenten leidt volgens ons niet tot een betere (publieke) verant-
tien jaar geleden. woording. Wij pleiten voor de ontwikkeling van een ei-
Vóór 2002 werden gemeenten bestuurd volgens een gentijdse vorm van horizontaal toezicht die lijkt op
verenigingsmodel. Wethouders waren tevens lid van wat dualisme heeft betekend voor de versterking van
de gemeenteraad en stemden dus de positie van de gemeenteraad.
‘Shame and
mee over de benoeming en het ont- De raad van commissarissen met
slag van hun collega’s en hun eigen een versterkte positie, kan een meer
blame veel
voorstellen. Na 2002 is een aantal zelfstandige positie innemen ten
fundamentele wijzigingen ingevoerd, opzichte van het bestuur van de wo-
effectiever dan
de dualisering van het gemeentebe- ningcorporatie. Het proces van con-
stuur. Wethouders verloren hun trole en verantwoording in nabijheid
een nationaal
raadslidmaatschap, waardoor wet- door de raad van commissarissen
houders ook van buiten de raad kon- kan versterkt worden door een eigen
debat’
den worden benoemd. Het dagelijks secretaris voor de raad van commis-
bestuur van de gemeente kwam een- sarissen, een zelfstandig audit-in-
duidig bij het college te liggen. Ge- strument zoals een rekenkamer, en
meenteraden kregen hun eigen amb- verplichting tot transparante verant-
telijke ondersteuning, waarmee zij minder afhankelijk woording aan stakeholders in de lokale omgeving
werden van de ambtelijke organisatie/secretaris. Ver- (huurders, gemeente etc.). Een corporatie als Nijestee OPINIE ONLINE
der is de positie van raden versterkt door een aantal in Groningen werkt daar bijvoorbeeld aan door een
controle-instrumenten. jaarlijkse Binnenstebuitendag. Verankering en verant- Mystery Burger (5)
Het effect van deze stelselwijziging is dat de rolverde- woording in een lokale context, shame and blame voor ■ ‘Politiek bedrijven is een
ling tussen raad en college aan helderheid heeft ge- gedrag dat niet door de beugel kan lijkt ons vele ma- vierdimensionale kunst. Al-
wonnen. De verantwoording is sterker, de eigen infor- len effectiever dan een nationaal debat over een zich- les wat je besluit heeft niet
matiestroom beter, de controle groter. Zo is het aantal zelf verrijkende bestuurder die inmiddels in zijn wo- alleen impact in de samen-
om politieke redenen afgetreden wethouders na in- ning op de Antillen zit. leving, maar ook op de toe-
voering van deze wijziging verviervoudigd van gemid- Roel Freeke en Wouter de Jong zijn lid van de directie komst. Zoals het archeolo-
deld 25 per jaar naar 100 per jaar. Dat lijkt veel, maar van Necker van Naem bv. gisch beleid, wat in de raad
als we er vanuit gaan dat er zo’n 1500 wethouders in van Zwijndrecht moet wor-
Nederland zijn, is het één aftreden per portefeuille in den vastgesteld.’
de vijftien jaar. >> De rubriek opinie staat open voor leesbare, opinierende bijdragen
die betrekking hebben op actuele zaken in het openbaar bestuur. De maxi-
Staatssecretaris Heerma zette in de jaren ’80 de ver-
male lengte voor inzendingen is 600 woorden. Inzendingen graag naar
Lees de hele column van
zelfstandiging van de woningcorporaties in. Met de info@binnenlandsbestuur.nl o.v.v. ‘Rubriek Opinie’. Via dit e-maildres kunt John Bijl op www.binnen-
verzelfstandiging kwamen de fusies, werden veel ver- u ook reageren. landsbestuur.nl
34 13 april 2012 | Binnenlands Bestuur