Ndermarrjet e Vogla dhe te Mesme

1. Mësimdhënës:
Doktorant, Sokol Domniku

2.  Zanafilla e biznesit të vogël 4.000 vjet më parë
 300 ligjet e Mbretit të Babilonisë
 Kundërshtimet dhe zhvillimi i biznesit të vogël
 Biznesi i vogël – shtyllë kurrizore e ekonomisë
kombëtare
 Shkaqet e hyrjes dhe mos hyrjes në biznes
 Disa të dhëna statistikore për rëndësinë e
biznesit të vogël
Itali: 84% të punonjësve
Danimarkë: 92% janë biznese të vogla (punësojnë
43% të forcës së punës)
 Aktiviteti ndërmarrës më shumë i orientuar drejt
tregtisë (tre vitet e fundit në Kosovë)

3.  Rritjen e punësimit
 Prodhon për tregun e brendshëm duke
shfrytëzuar resurset e vendit
 Stimulon novacionet teknologjike dhe idetë e
reja
 Dy sistemet konkurruese të Shek. XX
 Sistemi kapitalist (mbështet parimin e lirisë së
individit)

4.  Nukka përkufizim të përgjithshëm të
biznesit të vogël?!
 Shembulli i Francës?
 Përkufizimi
i ndërmarrjeve sipas kritereve të
BE-së dhe Bankës botërore:
0-9; mikro-ndërmarrje
10-49; ndërmarrje të vogla
50-250; ndërmarrje të mesme
250 – e më shumë; ndërmarrje të mëdha

5.  Jean
Baptiste i ka shtuar konceptit të
ndërmarrjes edhe faktorët e prodhimit
 Schumpeter i ka shtuar edhe novacionin
 Shumë ndërmarrës arrijnë suksesin edhe
nëpërmes imitimit të të tjerëve dhe
kreativitetit të tyre
 Aktivitetet
e biznesit të vogël
produkte dhe shërbime (me shumicë dhe
pakicë)

6.  Firmat e manifakturës dhe montimit (furrat,
etj)
 Firmat minerare dhe të shpimit
 Firmat e lëndëve nga druri dhe pyjet
 Firmat bujqësore dhe blegtorale

7.  Firmat e shitjes me shumicë dhe pakicë
 Firmat e shitjes me shumicë
 Firmat e shitjes me pakicë
 Shërbimet (kostoja kryesore shpërndahet në
paga)
 Firmat financiare
 Avantazhet e biznesit të vogël
 Disavantazhet e biznesit të vogël (52%)

8.  Mungesa e eksperiencës menaxherike
 Eksperienca jo e balancuar
 Konkurrenca
 Lënia pas dore e biznesit
 Rregullat e shumta qeveritare

9.  Biznesi
i vogël nuk mund të ekzistojë pa
produktet finale, etj.
 Biznesii madh pa mundësinë e shpërndarjes,
p.sh. një biznes i madh mbështetet nga 500
furnizues dhe 3.000 shitës me pakicë.

10.  Fillimi i ri
 Blerja e një biznesi ekzistues
 Blerja e franshizës

11. Struktura e e gjinisë
0
0
Femra 2% Gjinia
Meshkuj 98%
0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%
Grup mosha
55- 8%
46-55 27%
36-45 42%
Grup mosha
26-35 21%
18-25 2%
0% 10% 20% 30% 40% 50%

12. Niveli i arsimimit
0
Tjeter 0
Fakullteti 34%
E larte 23% Niveli I Edukimit
Mesme 42%
Fillor 1%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Viti i themelimit
1989-1991 28%
1991-1995 20% Niveli I Edukimit
1996-1998 4%
1999-2003 48%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

13. sherbyese % tregtare % prodhuese % e pergjithshme %
8.7
4.6
Ortakeri e pergjithshme
7.6
6.7
4.9
2.3
Ortakeri e kufizuar
1.5 Format e organizimit
3
4.9
11.5
Shoqeri me pergjegjsi te kufizuar
21.2
11.3
4.9
5.3
Shoqeri Aksionare
13.6
7
76.7
76.3
Biz.Individuale
56.1
72

14. Mënyra e menaxhimit
Pronari 61%
Menaxheri 6%
Bashkarisht (menaxheri dhe
34%
pronari)
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Struktura e kualifikimit të punonjësve
Meshkuj Femra
Fakultet 75%
25%
Shkollë të lartë 75%
25%
Shkollë të mesme 86%
14%
Shkollë fillore 95%
6%
Të Tjerë 100%
0%
E pergjithshme 86%
14%

15.  Çepani Ariana (2006): “Sipërmarrja dhe menaxhimi i
biznesit të vogël”, Tiranë
 Domniku Sokol: “Karakteristikat kryesore të
ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme në Republikën e
Kosovës”, Revista Shkencore Administrim Biznesi (nr.
3) fq. 300 – 310, Pejë
 Zimmerer & Scarborough (2007): “Essentials of
Entrepreneurship and Small Business
Management”, ShBA
 Domniku Sokol (2011): “Bazat e biznesit”, Pejë