Krizat ekonomike dalja nga kriza ligj.4 myrvete badivuku-pantina

1. Prof.dr. Myrvete
Badivuku-Pantina
Lenda: KRIZAT EKONOMIKE
Ligj. 4

2. Dallja nga kriza dhe nxitja e ekspansionit
ekonomik
Dallojme dy metoda te daljes nga kriza ekonomike:
a) Me iniciativen e kapitalit privat dhe
b) Me intervenimin e shtetit
a) Dalja nga kriza me iniciativen e kapitalit privat
u praktikua nga kriza e pare dhe deri te kriza e
vitit 1929-33, kur edhe kishte sukses kjo metode
Ne kohen e depresionit tregjet mbushen me
mallra, oferta e tyre eshte e madhe, kurse
kerkesa bjen ne piken me te ulet

3.  Pronaret e firmave te shtyre nga
konkurrenca si edhe nga etja per fitime sa
me te larta detyrohen te nxjerrin nga
perdorimi makinat moralisht te
amortizuara dhe t’i zevendesojne me ato
më moderne
 Ky zevendesim mundeson nje zhvillim te
metejshem dhe nje ngritje te produktivitetit
 Kjo menyre e nxjerrjes se ekonomise nga
kriza dha fryt deri ne krizen e vitit 1929-33,
kur u paraqit domosdoshmeria e
intervenimit te shtetit

4. b) Intervenimi i shtetit
 Gjithe potenciali luftarak i vendeve
kapitaliste nderluftuese menjehere pas
Luftes se I-re Boterore u orientua per
prodhim te mallrave ne treg
 Mirepo, tregu as qe ishte i afte te
absorboje tere kete mall, çka e shkaktoi
krizen me te madhe boterore e cila pati
pasoja katastrofale per kapitalistet dhe
shtresat e gjera popullore

5. John Maynard Keynes
 Emri i Kejnsit eshte i lidhur ngushtë me
teorine makroekonomike moderne
 Ne krizen ek. te vitit 1929-33 erdhi ne
shprehje gjenialiteti i Kejnsit, ku nepermes te
kritikes shkencore qe i beri ekonomise politike
vulgare i revidoi parimet e doktrines “laisser
faire” dhe te mekanizmit te tregut te lire
 Kejnsi parashtroi kerkesen per intervenimin e
shtetit ne ekonomi, prandaj edhe
konsiderohet si ideolog i kapitalizmit shtetëror

6.  Nder shume shkrime te tij, vend te
vecante fitoi vepra me titull “The general
theory of Employment, Interes and Money
(Teoria e pergjithshme mbi punesimin,
kamaten dhe parane) me te cilen Kejnsi
beri nje kthese vendimtare ne zhvillimin e
mendimit ekonomik modern

7. Intervenimi i shtetit kishte per qellim:
 Te ndikoje dhe te siguroje nje vellim te
domosdoshem investimesh per te ruajtur
nivelin e riprodhimit shoqeror. Keto
investime shteti u detyrua t’i siguroje nga
kapitali privat aksionar ose nga mjetet e veta
investive
 Ne SHBA, sipas Planit New Dill te
Presidentit Ruzvelt, nxjerrja e ekonomise
nga kriza u be sidomos duke aktivizuar
investime joprodhuese(ndertimi i rrugeve,
urave, aeroporteve, etj.)

8. Ne kete menyre, nuk u prodhuan produkte te
reja qe te keqsonin gjendjen ne treg edhe
ashtu kritike. Ne anen tjeter fuqia punetore e
papune tani punesohet dhe ndikon ne rritjen
e kerkeses ne treg
 Te orientoje investimet private apo
shteterore ne ato dege dhe veprimtari kyçe
te ekonomise, per te cilat nuk kishte
interesim kapitali privat, si, ne miniera,
energjetike, hekurudha etj. ku koeficienti i
rrotullimit te kapitalit ishte teper i ngadalshem
dhe norma e fitimit ishte me e ulet

9.  Te ruaje dhe te nxis punesimin, qofte ne
veprimtari prodhuese apo joprodhuese
 Me masa proteksioniste doganore te ruaje
ekonomine e vendit nga konkurenca e
jashtme, dhe duke stimuluar eksportin te
beje liferimin e mallrave te pashitura ne
tregjet e huaja

10. Per realizimin e qellimeve te cekura
shteti ndermori keto masa:
1.Masat fiskale-shteti permes tatimeve
merrte deri ne 90% te fitimeve te firmave,
poashtu shpalli huane shteterore per te
grumbulluar mjete monetare per realizimin
e qellimeve te parapara
2. Shtetezimi-I degeve kyçe te ekonomise
(komunikacioni, energjetika, minierat,etj.),
me ç’rast u formua sektori shtetror ne
ekonomi

11. 3. Politika e kreditimit dhe e normes se
kamates si instrumente te rendesishme
per orientimin e aktiviteteve ekonomike
dhe joekonomike
4. Porosite shteterore per produkte te
ndryshme (ushtarake, ndertimet e
infrastruktures, etj.)
5.Investimet joprodhuese ne ndertimin e
objekteve qe rrisin punesimin si dhe
fuqine blerese te shtresave te gjera
6. Subvencionimi i bujqesise dhe çmimet e
garantuara te produkteve bujqesore

12. 7. Militarizimi i ekonomise – apo shnderrimi
i industrise se konsumit te gjere ne
industri ushtarake per qellime lufte
Me ane te ketyre masave shteti arriti te
nxjerre ekonomine nga kriza, por jo edhe
t’i eliminoje pergjithmone, por vetem
perkohesisht