Made by McTomass

2. Komunizm
Komunizm - zbiór poglądów ideologicznych i zbudowany na tej podstawie program polityczny
dążący do stworzenia bezklasowego społeczeostwa, wprowadzenia zasad egalitaryzmu i
zniesienia własności prywatnej. Społeczeostwo komunistyczne miało byd ujednolicone pod
względem przekonao i zachowao politycznych.
Podstawą komunizmu jako zintegrowanej koncepcji
ideologicznej jest Manifest Komunistyczny
K. Marksa z 1848, według którego zbudowanie
ustroju komunistycznego jest główną historyczną
misją klasy robotniczej.
Partie komunistyczne zdobyły władzę w Rosji w 1917,
później, zwłaszcza po II wojnie światowej w wielu
krajach Europy Środkowej i Wschodniej, Afryce,
Ameryce Środkowej. W paostwach gdzie ugrupowania
komunistyczne przejęły władzę następowało
wprowadzanie ustroju komunistycznego opartego na
mechanizmach właściwych totalitaryzmowi.

3. Po zakooczeniu II wojny światowej w wyniku, której aliantom udało się ostatecznie rozbid
potęgę hitlerowskich Niemiec, powoli coraz wyraźniej rysował się konflikt między
współpracującymi dotychczas ze sobą paostwami europejskimi i Stanami Zjednoczonymi, a
Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Ostatnimi przejawami zgodnej współpracy były
konferencja w Poczdamie oraz proces głównych
zbrodniarzy wojennych w Norymberdze.
Stopniowo nasilała się rywalizacja
amerykaosko-radziecka na różnych polach;
pogłębiał się też podział Europy na dwa
przeciwstawne bloki.
Zimna wojna

4. Za początek „zimnej wojny” w sensie pojęciowym, uważa się wystąpienie Winstona Churchilla w Fulton 5
marca 1946. W wystąpieniu Churchill stwierdził:
„Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem zapadła żelazna kurtyna dzieląc nasz Kontynent. Poza
tą linią pozostały stolice tego, co dawniej było Europą Środkową i Wschodnią. Warszawa, Berlin, Praga,
Wiedeo, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt i Sofia, wszystkie te sławne miasta i wszyscy ich mieszkaocy leżą w
czymś, co trzeba nazwad strefą sowiecką, są one wszystkie poddane, w takiej czy innej formie, wpływowi
sowieckiemu, ale także – w wysokiej i rosnącej mierze – kontroli ze strony Moskwy.”
Jednak wcześniej, 9 lutego 1946 roku, Józef Stalin wygłosił przemówienie, w którym stwierdził, że „komunizm i
kapitalizm nie mogą koegzystowad” oraz ogłosił plan „przygotowania ZSRR w ciągu pięciu lat na każdą
ewentualnośd”. Wystąpienie zostało odebrane na zachodzie jako „deklaracja III wojny światowej”. Zdecydował
o zatrzymaniu wszelkiego handlu z Zachodem oraz o rozpoczęciu budowy nowoczesnej broni, bez względu na
to, jak wiele kosztowałoby to Związek Radziecki
Geneza

5. 12 marca 1947 r. prezydent USA Harry Truman
podczas przemówienia w Kongresie zwrócił się do
niego o przyznanie 400 milionów dolarów USD na
pomoc dla Grecji i Turcji, które były zagrożone przez
komunizm.
W maju 1947 r. podczas przemówienia w Princeton
przedstawił on zasady „doktryny powstrzymywania”,
znanej jako Doktryna Trumana. Bazowała ona na tezie
o podziale świata na strefę amerykaoską i strefę
radziecką oraz odpowiedzialności USA za utrzymanie
zasad kapitalistycznych na skalę światową.
Doktryna Trumana

6. 5 czerwca amerykaoski sekretarz stanu George Marshall wysunął
propozycję udzielenia pomocy gospodarczej paostwom
zniszczonym przez wojnę. Europejski Plan Odbudowy i Rozwoju,
znany szerzej jako Plan Marshalla, był oczywiście również korzystny
dla Stanów Zjednoczonych. W ten sposób umacniały one swoją
pozycję na Starym Kontynencie, a zarazem pozwalały własnej
gospodarce, nastawionej na zaspokajanie potrzeb związanych z
prowadzeniem wojny, w sposób stosunkowo łagodny przestawid się
na tory pokojowe. Amerykanie liczyli też zapewne na
powstrzymanie postępów komunizmu w Europie.
Przywódcy radzieccy trafnie to odczytali i
uznali, że jest to inicjatywa wymierzona
przeciwko ZSRR, który w tej sytuacji 2 lipca
odrzucił Plan Marshalla. Po kilku dniach - w
wyniku radzieckich nacisków - również
Polska i Czechosłowacja odrzuciły go w
nocie do rządu USA.
Plan Marshalla

7. Działania podjęte przez USA w ramach realizacji Doktryny Trumana to:
• dążenie do zachowania monopolu atomowego
• organizowanie paktów militarnych
• budowa sieci amerykaoskich baz wojskowych wokół granic ZSRR
• pomoc wojskowa i ekonomiczna dla paostw zagrożonych przez komunizm
• pomoc w odbudowie Europy Zachodniej
• wsparcie zbrojne paostw przeciwstawiających się bezpośredniemu
zagrożeniu ekspansją bloku komunistycznego
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego - organizacja
polityczno-wojskowa powstała 24 sierpnia 1949 na mocy
podpisanego 4 kwietnia 1949 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Początkowym celem istnienia NATO była obrona militarna przed
atakiem ze strony Związku Radzieckiego i jego satelitów
REALIZACJA DOKTRYNY

8. Doktryna zakreślona przez amerykaoskiego prezydenta, chod znajdowała
zastosowanie jeszcze przez lata, nie mogła stanowid zasadniczego narzędzia dla
globalnej polityki amerykaoskiej, a to za sprawa zasadniczej zmiany, jaką było
przejście Chin na stronę światowego komunizmu. Chod Chioska Republika Ludowa
dystansowała się od Związku Radzieckiego i promowała własną wizję tego ustroju,
powstanie komunistycznych Chin stanowiło zasadnicza zmianę na arenie światowej.
Nowa doktryna, określona przez Johna
Fostera Dullesa, sekretarza stanu USA, znana
jako doktryna Dullesa, zakładała odpychanie
Związku Radzieckiego ze stref wpływów, a jej
wojskowym odpowiednikiem stała się
doktryna masowego atomowego odwetu.
Nowe określenie militarne stało się konieczne
po opracowaniu w Związku Radzieckim broni
atomowej.
DOKTRYNA DULLESa

9. Kim Ir Sen, przywódca KRLD, od chwili utworzenia paostwa północnokoreaoskiego
snuł plany "wyzwolenia" południowej części półwyspu, apelując o pomoc do
Stalina, ten jednak odmawiał, obawiając się otwartego konfliktu z USA. Gdy w 1950
roku amerykaoski sekretarz stanu Dean Acheson nie wymienił Korei Południowej w
liście obszarów chronionych przez USA, Korea Północna pod wodzą Kim Ir Sena
dokonała agresji na południe, za zgodą Józefa Stalina..
W odpowiedzi na agresję Rada Bezpieczeostwa ONZ
uchwaliła 27 czerwca wysłanie do Korei sił
międzynarodowych. ZSRR oficjalnie zbojkotował obrady.
Wojna w Korei spowodowała interwencję amerykaoskich
wojsk pod wodzą generała Douglasa MacArthura,
dążącego do otwartego konfliktu także z Chinami
Ludowymi, otwarcie wspierającymi Koreę Północną.
Śmierd Józefa Stalina i groźba eskalacji
konfliktu zakooczyły działania zbrojne -
powrócono do podziału paostwa wzdłuż 38
równoleżnika. Wojna w Korei była jednym z
najbardziej niebezpiecznych wydarzeo zimnej
wojny, gdyż, w przypadku włączenie Chin i
ZSRR, stanowiła groźbę przeistoczenia się w
wojnę światową.
WOJNA W KOREI

10. W latach pięddziesiątych XX wieku ujawnił się kontekst ideologiczny zimnej wojny. W Stanach
Zjednoczonych przybrał on form makkartyzmu - Joseph Raymond McCarthy, prowadzona w latach 1950 -
1954 polityka skrajnej podejrzliwości antykomunistycznej.
Obawa przed rzekomo nieuchronnym i bliskim konfliktem
atomowym i przesadny, paranoidalny strach przed
sowieckimi agentami niebezpiecznie kierował Stany
Zjednoczone w kierunku paostwa autorytarnego -
prowadzono między innymi szeroką inwigilację środowisk
uznawanych za potencjalnie niebezpieczne.
Makkartyzm

11. Porażka Francuzów pod Dien Bien Phu zostawiła Indochiny praktycznie na pastwę
komunistów. Układy paryskie na szczęście pozostawiły kraj podzielony na
komunistyczną Północ i prozachodnie Południe. Już prezydent USA D. Eisenhower w
1953 r. stwierdził, że Zachód nie może dopuścid do utraty Indochin, gdyż pociągnie to
za sobą groźbę wejścia komunistów do Indonezji, a nawet na subkontynent indyjski.
Stąd należy rozumied poparcie USA udzielone prozachodniemu reżimowi
Oficjalne włączenie się Stanów Zjednoczonych do wojny w Wietnamie było wynikiem tzw. incydentu w Zatoce
Tonkioskiej. 2 sierpnia 1964 roku amerykaoski niszczyciel USS Maddox został ostrzelany podczas prowokacyjnego
rejsu na granicy północnowietnamskich wód terytorialnych. 10 sierpnia 1964 roku amerykaoski Kongres
przegłosował tzw. rezolucję tonkioską dającą prezydentowi prawo do niemal nieograniczonego prowadzenia
kampanii wojennej w Indochinach
7 marca 1965 roku lotnictwo Stanów Zjednoczonych
rozpoczęło, trwającą do listopada 1968 roku, kampanię
nalotów bombowych na Wietnam Północny. 8 marca
1965 do Wietnamu Południowego przybyły pierwsze
jednostki amerykaoskiej piechoty morskiej (Marines), a
następnie regularne formacje wojsk lądowych.
Wojna w wietnamie

12. Wojna zakooczyła się klęską Zachodu i opanowaniem całego Wietnamu
przez komunistyczną północ, wspieraną przez Chiny i Związek Radziecki.
Obydwa bloki - w ramach konfliktów peryferyjnych, udzielały też wsparcia
dla przewrotów politycznych w paostwach trzeciego świata
Wojna wietnamska była ściśle związana z nazwiskiem Roberta
MacNamary, który w administracjach J.F. Kennedy'ego i L.
Johnsona był sekretarzem obrony USA. Sam MacNamara już po
latach przyznał, że wojna ta była błędem, a on sam informował
prezydenta L. Johnsona o tym, że nie można jej wygrad.
Wojna w wietnamie

13. Kryzys w Zatoce Świo z 1961 i kryzys kubaoski z roku następnego ponownie postawiły obydwa bloki na krawędzi
wojny nuklearnej a świat na krawędzi wojny światowej. W 1959 roku autorytarne rządy Fulgencio Batisty na Kubie
zostały zastąpione przez komunistyczną dyktaturę Fidela Castro. Po zawarciu sojuszu pomiędzy Kubą a ZSRR, Stany
Zjednoczone, zgodnie z nową doktryną wojskową opracowaną przez Roberta McNamarę, usiłowały obalid nowe
rządy na Kubie zbrojnie rękami agentów CIA.
Ich lądowanie z Zatoce Świo zakooczyło się porażką i
kompromitacją USA. Po tym wydarzeniu Kuba otworzyła
swoje terytorium dla sowieckiej broni masowego rażenia
zdolnej osiągnąd terytorium USA. Kryzys Kubaoski, jaki
wybuchł pomiędzy 14 a 28 października 1962 roku, został
zażegnany wymianą not dyplomatycznych pomiędzy Johnem
Fitzgeraldem Kennedym, prezydentem USA, a I Sekretarzem
Partii Komunistycznej ZSRR Nikitą Chruszczowem.
Na skutek kryzysu ZSRR wycofał swe rakiety z
Kuby, a USA z Turcji, chod to posunięcie
planowane było już wcześniej. Kryzys Kubaoski,
wydarzenie stawiające świat nad przepaścią
wojny, został rozwiązany pokojowo i przyniósł
względne zwycięstwo Stanom Zjednoczonym.
KRYZYS NA KUBIE

14. 22 listopada 1963, Kennedy rozpoczynając swoją kampanię wyborczą, udał się wraz z żoną Jackie do Dallas, w
stanie Teksas. Podczas przejazdu otwartym samochodem marki Lincoln, do Kennedy’ego oddano kilka strzałów z
karabinu. Prezydent został trafiony w szyję i w głowę. Poważnie ranny został także gubernator Texasu, John
Connally. Rannego Kennedy’ego odwieziono do Parkland Hospital w Dallas, gdzie zmarł o godz. 13.00. 25
listopada został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington.
O zamordowanie prezydenta został oskarżony Lee Harvey
Oswald, były żołnierz US Marines, znany z marksistowskich
sympatii. Oswald przez kilka lat przebywał w ZSRR, skąd
jednak wrócił do USA. Pracował w budynku składnicy książek
w Dallas, z którego padły śmiertelne strzały. Na piątym piętrze
owego budynku znaleziono karabin należący do Oswalda.
Jednak zanim stanął przed sądem, 24 listopada 1963, gdy
wyprowadzano go z budynku policji w Dallas, został
śmiertelnie postrzelony przez Jacka Ruby’ego, właściciela
klubu nocnego w Dallas, człowieka mającego powiązania z
mafią. Zgodnie z ustaleniami Komisji Warrena Oswald był
jedynym sprawcą. Jednak jej prace od początku były
kwestionowane. Istnieje wiele hipotez na temat tego
zamachu. W 1966 śledztwo w sprawie zamachu rozpoczął
również Jim Garrison, prokurator okręgowy Nowego Orleanu.
11/22/63

15. Wyścig kosmiczny – współzawodnictwo Stanów Zjednoczonych i ZSRR w eksploracji kosmosu, w przybliżeniu
obejmujące okres 1957- 1975. Obejmował wysiłki zmierzające do eksploracji przestrzeni kosmicznej przez
sztuczne satelity, umieszczenia w niej człowieka oraz jego lądowania na powierzchni Księżyca.
Po II wojnie światowej, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki zostały
wciągnięte w szpiegostwo i propagandę zimnej wojny. Eksploracja kosmosu i
technologia satelitarna mogła zasilid obie strony konfliktu. Odpowiednio
wyposażone satelity mogły prowadzid nasłuch nad dowolnym terytorium i byd
symbolem propagandowym potencjału naukowego i militarnego paostwa.
Te same rakiety które były w stanie wynieśd człowieka w kosmos albo trafid w
określony punkt na powierzchni Księżyca mogły również posłużyd do ataku
nuklearnego na wybrane miasto wroga.
Wiele technologii opracowanych do podróży w kosmos mogło mied
zastosowanie w konstrukcji m.in. międzykontynentalnych pociskach
balistycznych. Wraz z innymi aspektami wyścigu zbrojeo, postęp w technologii
kosmicznej stał się wskaźnikiem potencjału technicznego i ekonomicznego,
demonstrującego wyższośd ideologii danego paostwa. Badania kosmiczne miały
więc podwójną przyczynę: mogły byd zarówno wykorzystywane w celach
pokojowych, jak również do osiągnięcia określonych celów militarnych.
Rywalizacja

16. Ograniczenia w zbrojeniach i ograniczenia polityczne zostały
przełamane na przełomie lat siedemdziesiątych i
osiemdziesiątych. Agresja ZSRR na Afganistan spowodowała
zmianę polityki USA. Pomiędzy 1981 a 1986 rokiem
amerykaoski prezydent Ronald Reagan prowadził politykę
nowego wyścigu zbrojeo, już w warunkach ograniczeo
narzuconych przez układy o kontroli zbrojeo i budowie
wzajemnego zaufania. Nowy wyścig zbrojeo wykazał
niezdolnośd Związku Radzieckiego do sprostania temu
wyzwaniu i coraz bardziej zaawansowanym technologicznym
wymogom. Objawem tej bezsilności była polityka jawności
(głasnost) i przemian (pierestrojki) w Związku Radzieckim za
Michaiła Gorbaczowa.
Załamanie się bloku komunistycznego na przełomie
1989 i 1990 roku świadczyło o skuteczności
amerykaoskiej polityki globalnej lat
osiemdziesiątych. W sierpniu 1990 roku nowy
amerykaoski prezydent George Bush (senior) ogłosił
zakooczenie zimnej wojny. W 1991 roku Związek
Radziecki przestał istnied. Świat wszedł w nową erę
stosunków międzynarodowych.
Koniec wojny