1. Haryaty Sua Liya binti Sukimin
Unit Pengajian Am, Kolej Komuniti Sabak Bernam
Penggunaan herba bagi wanita berpantang
Wanita amat sinonim dengan kecantikan dan juga penjagaan kesihatan. Pada masa kini pelbagai kaedah bagi mengekalkan kecantikan dan penjagaan kesihatan yang lebih berbentuk moden. Walau bagaimanapun sumber tradisional masih lagi digunakan kerana kurangnya kesan sampingan. Menurut Noraida Arifin (2005) herba adalah semua jenis tumbuhan yang mana-mana bahagiannya termasuk daun, batang buah, kulit batang, akar ataupun bunga yang mempunyai nilai perubatan ataupun digunakan dalam masakan. Wanita bersalin amat memerlukan pemerhatian dan penjagaan yang rapi. Lebih kurang 20 herba yang boleh digunakan untuk penjagaan wanita di dalam pantang antaranya seperti kacip fatimah, kunyit, inai, manjakani dan mas cotek.
Herba kacip fatimah atau Labisia pumila turut dikenali dengan pokok siti fatimah, kerakap rimba dan seriau malam. Herba ini digunakan eksklusif untuk wanita sahaja. Kacip fatimah dikatakan mampu mempercepatkan proses kelahiran bayi dan juga mengembalikan kecergasan selepas bersalin. Selan daripada itu, herba ini membantu untuk megecutkan rahim dan melangsingkan badan. Cara penggunaan herba ini ialah merebus satu pokok kacip fatimah termasuk daunnya sekali dan air rebusannya hendaklah diminum. Kunyit (curcuma longa atau curcuma domestica) merupakan tumbuhan yang berasal daripada India. Kunyit merupakan sejenis tumbuhan berumput dengan daun selari yang lebar dan membiak melalui pecahan rizom. Bagi wanita bersalin, rizom kunyit yang muda dan juga bunga kunyit perlu dimakan bersama nasi sebagai ulam selama 40 hari berpantang. Kunyit dikatakan mampu untuk mengembalikan kecergasan badan dan menyembuhkan luka dalaman.
Inai turut dikenali sebagai lawsonia inermis biasanya ditanam oleh masyarakat India dan Melayu. Inai mempunyai bau yang wangi manakala bunganya bewarna pucat dan bewarna putih ataupun merah jambu pucat. Kebiasannya inai digunakan sebagai pemerah kuku serta pewarna rambut. Penggunaan inai ini telah digunakan sejak
2. daripada zaman tamadun Mesir lagi. Inai juga boleh digunakan untuk merawat luka sama ada luaran atau dalaman terutama selepas melahirkan anak secara normal ataupun pembedahan. Bagi menyembuhkan luka bersalin dan pembedahan, tujuh helai daun inai perlu dimakan waktu pagi dan petang di mana ianya mampu mempercepatkan proses penyembuhan. Herba yang berikutnya ialah serai wangi atau cymbopogon nardus yang merupakan tumbuhan tempatan di Malaysia. Struktur serai wangi adalah sama seperti serai biasa cuma batangnya bewarna kehitaman. Serai wangi ini mempunyai bau seperti bau lemon dan daunnya bewarna hijau gelap serta bertekstur lebih licin. Daun serai wangi ini boleh digunakan oleh wanita berpantang dengan merebus campuran serai wangi bersama daun gardarusan dan daun sireh untuk digunakan sebagai basuhan selepas membuang air kecil. Selain daripada itu, daun serai wangi dibalut pada besi ataupun batu panas untuk dituam pada kawasan urat saraf yang lemah, bisa-bisa otot, sendi, mengecutkan rahim yang bengkak serta memecahkan lendir, darah dan angin. Serai wangi juga boleh digiling bersama jintan hitam untuk dijadikan param dan boleh ditampal pada dahi ibu. Serai wangi yang dicampur dengan minyak boleh digunakan sebagai minyak urut bagi memecahkan gumpalan serta membuang angin dan juga boleh membantu untuk mengimbangi kestabilan hormon.
Mas cotek adalah daripada keluarga moraceae turut dikenali sebagia ficus deltoidea jack. Bagi wanita selepas bersalin, 2 – 3 helai daun mas cotek yang telah dikeringkan direbus dengan 3 cawan air. Rebusan air ini dibiarkan sehingga tinggal secawan dan diminum setelah suam. Mas cotek ini dikatakan berkesan untuk mengembalikan rahim dan faraj ke kedudukan asal serta mengecutkannya. Antara herba yang agak popular ialah manjakani atau quercus infectoria oliv. Herba manjakani ini bertindak sebagia astrigen di mana dapat membina dan membaiki tisu-tisu yang rosak selepas melahirkan anak. Selain itu, manjakani mampu untuk mengurangkan lelehan mukus dan juga membantu menstabilkan hormon, melancarkan darah serta memberi tenaga. Buah manjakani direndam dengan air suam dan dimakan bersama madu dikatakan mampu untuk merawat lukan dalaman selepas bersalin dan juga luka luaran.
Untuk memastikan wanita itu kekal sihat selepas melahirkan anak, penjagaan kesihatan dalam tempoh berpantang amat penting. Walaupun kini terdapat ubat-ubat moden yang digunakan untuk memulihkan kesihatan ibu bersalin, namun penggunaan herba tidak
3. harus dilupakan dan masih lagi sesuai digunakan. Herba seperti kacip fatimah, kunyit, inai, manjakani dan mas cotek merupakan sebahagian herba yang boleh digunakan oleh wanita dalam tempoh berpantang. Penggunaan herba dengan lebih kosisten dan berdisiplin mampu membantu untuk mempercepatkan proses pemulihan seseorang wanita itu.
RUJUKAN
1) Sidang Pengarang Education Matters Sdn Bhd, (2008) Koleksi Petua untuk Wanita. Batu Caves: Perniagaan Normahs.
2) Noraida Arifin, (2005) Penyembuhan Semulajadi dengan Herba. Bentong: PTS MilleiniaBentong
3) Zainon Abu Samah, (2002) Tumbuhan Penawar Pelbagai Penyakit: Tongkat Ali, Kacip Fatimah dan Pegaga. Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia. Seminar on Medical Plants. Kuala Lumpur.
