SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 7
Baixar para ler offline
Niet-christelijke schrijvers over Jezus

Sommige mensen hebben de indruk dat het enige bewijs voor het Christelijk geloof de Bijbel
zelf is (samen met andere Christelijke bronnen uit de eerste eeuwen). Sceptici suggereren dat
dit bewijs onbetrouwbaar is omdat de schrijvers bevooroordeeld waren door de Christelijke
boodschap.
Het is uiteraard een feit dat er buiten de Bijbel en de Christelijke gemeenschap slechts een
beperkt aantal referenties naar de oorspong van het Christendom te vinden zijn. Dat hoeft ons
niet te verbazen. De vandaag beschikbare documenten zijn immers maar een fractie van wat
toen is opgeschreven. En in de vroegste fase was de Christelijke beweging niet van grote
omvang of betekenis. Alle gebeurtenissen vonden aanvankelijk plaats in een onbetekenende
provincie aan de oostelijke rand van het Romeinse imperium.
Er zijn evenwel meerdere Romeinse, Griekse en Joodse bronnen die verwijzen naar de
oorspong van het Christendom. Auteurs uit deze periode zijn onder andere historici zoals
Tacitus, Suetonius en Thallus; Joodse bronnen zoals Josephus en de Talmoed; Romeinse
bestuurders en staatsmannen zoals Plinius de Jongere en Keizer Trajanus en de Griekse
schrijvers Lucianus en Phlegon. De volgende schrijvers passeren de revue:
   •   Flavius Josephus (37- ca. 100) – Testimonium Flavianum over Jezus
   •   Tacitus (ca. 55-120)
   •   Plinius de Jongere (ca. 60-115)
   •   Suetonius (ca. 130)
   •   De Joodse Talmoed (ca. 70-200)
   •   Julius Africanus citeert Thallus (ca. 52) and Phlegon (ca. 140)
   •   Lucianus van Samosata (2e eeuw)
   •   Flavius Josephus over andere personen die genoemd worden in het NT
Deze bronnen geeft de lezer veel informatie over wat historisch vastgelegd is.


Was Jezus een historische figuur?
We zijn benieuwd wat deze teksten kunnen bevestigen over Jezus. Verrichtte hij wonderen?
Had hij discipelen en werd hij door hen aanbeden als God? Wordt de naam Christus vermeld
in dit verband? Wordt er ergens vermeld of hij bekend stond als leraar of filosoof en waar zijn
onderricht dan betrekking op had? Worden zaken genoemd als bekering, leven na de dood,
samenkomsten en broederschap of ontkenning van andere goden? Wordt er melding gemaakt
van de kruisiging van Jezus - evt. gespecificeerd naar of dat onder Pontius Pilatus plaatsvond
tijdens het bestuur van Tiberius? Kunnen we aanwijzingen vinden of zijn volgelingen
beweerden dat hij daarna weer levend geworden was?
Welke andere personen worden door Flavius Josephus genoemd die we ook in het Nieuwe
Testament tegenkomen?
Welke details komen we tegen bij de Romeinse en Griekse schrijvers over hoe het
Christendom zich verspreidde in de eerste eeuw en hoe de wereld daarop reageerde?
“Deze bronnen zijn gedateerd van ongeveer 20 tot 150 jaar na Jezus’ dood en daarom heel
vroeg volgens de standaard van oudheidkundige geschriften.” Dr. Gary Habermas


                                                                                                1
Flavius Josephus (37 – ca. 100 AD) – Testimonium Flavianum over Jezus
Flavius Josephus was een Joodse officier en historicus. Hij werd geboren in 37 AD en groeide
op als een Farizeeër. Hij nam deel aan de opstand tegen de Romeinse overheersing in 66 AD
en de Joodse Raad stelde hem aan als commandant van Galilea. In een vroeg stadium van de
oorlog werd hij verslagen en door de Romeinen gevangen genomen. Zijn leven werd gespaard
dankzij het ingrijpen van een vriend. Toen Vespasianus keizer werd in 69 AD werd Josephus
een van zijn adviseurs en hij adopteerde zelfs de familienaam van Vespasianus: Flavius. In het
jaar 70 AD vergezelde hij Titus, de zoon van Vespasianus en generaal van het Romeinse leger,
in zijn opmars en belegering van Jeruzalem. Diverse malen probeerde Josephus – zonder
succes – de Joden te overtuigen zich over te geven om de belegering te beëindigen teneinde de
slachting en de uiteindelijke verwoesting van de stad te voorkomen.




Josephus produceerde een aantal boeken van grote historische waarde.
De Joodse Oorlog (77-78 AD) beschrijft het Romeins-Joodse conflict van de tijd van
Antiochus Epiphanes tot net na de val van Jeruzalem. En waarschijnlijk is Joodse Oudheden
zijn belangrijkste werk. Het is een werk van 20 boekdelen die de Joodse geschiedenis vanaf de
schepping tot het uitbreken van de oorlog met de Romeinen in 66 AD beschrijft. Zes boeken
uit dit werk beschrijven de besturen van Herodes de Grote en Herodes Antipas, dit betreft de
tijdsperiode van het leven van Jezus.
Het meest bijzondere gedeelte van Josephus in dit opzicht is het zgn. Testimonium Flavianum,
het staat in zijn 18de boek van de Joodse Oudheden [63,64 – geschreven in 94 AD]:
Rond die tijd leefde Jezus, een wijs man… Hij was iemand die verbazingwekkende daden
deed en een leraar van mensen die de waarheid graag aannemen. Hij won veel Joden en veel
heidenen voor zich… Toen Pilatus, die hem gehoord had, na beschuldiging van zeer
hooggeachte mannen onder ons, hem had veroordeeld tot de kruisdood, gaven degenen die als
eersten van hem waren gaan houden, hun genegenheid voor hem niet op… En de groep
christenen, zo naar hem genoemd, is tot op de huidige dag niet verdwenen.

De Engelse vertaling van een Arabische tekst met het Testimonium Flavianum:
And at this time there was a wise man named Jesus. He did good deeds and was known to be
virtuous. And many from among the Jews and other nations became his disciples. Pilate
condemned him to be crucified and die. Those who became his disciples did not abandon their
discipleship. They reported that he appeared to them three days after his crucifixion and that
he was alive. So--perhaps--he was the Messiah about whom the prophets told wonders.




                                                                                             2
Tacitus (ca. 55-120 AD)
Er is weinig bekend over het leven van de Romeinse historicus Cornelius Tacitus, maar zijn
nog bestaande werken presenteren een beschrijving van het Romeinse leven in de eerste eeuw
die van onschatbare waarde is. Hij leefde tijdens het bestuur van een zestal Romeinse keizers
en wordt zelfs de “grootse historicus” van het antieke Rome genoemd. In zijn werk Annales
(Jaarboeken 15.44; 115 AD) beschrijft hij de Christelijke vervolgingen onder Nero:
Noch menselijke hulp en schenkingen van Nero, noch zoenoffers aan de goden, konden het
schandelijke gerucht, dat de brand op bevel was gesticht, de kop indrukken. Om aan dat
gerucht een einde te maken liet Nero schuldigen aanwijzen, die hij de meest geraffineerde
martelingen liet ondergaan. Dit waren de mensen die verfoeid werden om hun wandaden en
die door het volk ‘christenen’ genoemd werden. Die benaming is ontleent aan Christus, die
tijdens de regering van Tiberius door een van onze procurators, Pontius Pilatus, met de
doodstraf was bestraft. En ook al was dit verderfelijk bijgeloof voor een ogenblik onderdrukt,
toch stak het opnieuw de kop op, niet alleen in Judea, de bakermat van het kwaad, maar ook
in Rome zelf. (...) Men begon dus met hen gevangen te nemen die openlijk belijdenis van hun
geloof aflegden; vervolgens op hun aanwijzing een zeer groot aantal mensen die schuldig
verklaard werden, niet zozeer aan de hun ten laste gelegde brandstichting, dan wel aan haat
tegen de mensheid. Bij hun terechtstelling dreef men ook nog de spot met hen. Men kleedde
hen in dierenhuiden en liet hen door honden verscheuren of aan het kruis nagelen of men stak
ze na het invallen van de duisternis in brand, opdat ze als fakkels konden dienen. Nero had
voor dit spektakel zijn eigen parken ter beschikking gesteld en bood tevens gelegenheid voor
een circusvoorstelling. Als wagenmenner gekleed mengde hij zich onder het volk of toonde
zich, staande op de renwagen, aan het volk. Hierdoor werd medelijden opgewekt voor deze
mensen, ook al waren ze schuldig en verdienden ze de zwaarste straffen; want het leek er op
dat ze niet voor het algemeen belang, maar voor de bevrediging van de wreedheid van één
man werden opgeofferd.




In deze paragraaf bevestigt Tacitus dat:

   •   Christus was geëxecuteerd door Pilatus tijdens het bewind van Tiberius.
   •   De beweging, waarvan de leden Christenen werden genoemd, begon in Judea.
   •   Deze Christenen werden geëxecuteerd door Nero op de meest verschrikkelijke
       manieren voor haat tegen de mensheid (64 AD).
   •   De kerk in Rome was in het jaar 64 al groot genoeg om de zondebok te zijn voor het
       afbranden van de stad.




                                                                                             3
Plinius de Jongere (ca. 60-115 AD)
Gaius Plinius Caecilius Secundus (bijgenaamd Minor, ofwel de Jongere) was de neef en na de
dood van zijn vader ook de geadopteerde zoon van Plinius de Oudere, Romeins militair en
procurator. Rond het jaar 110 wordt Plinius door zijn vriend keizer Trajanus als consul naar
Bithynië in NW-Turkije gestuurd om een aantal ongeregeldheden in het bestuur daar te
onderzoeken. In deze tijd schreef hij de keizer om advies te vragen over hoe hij de Christenen
in zijn provincie moest behandelen, omdat hij er zoveel moest executeren. Plinius schrijft rond
112 AD (citaat uit brief 10:96-97):
Ik heb hun gevraagd of ze christenen zijn, en als ze dit toegeven, herhaal ik de vraag een
tweede en derde keer, met een waarschuwing voor de straf die hen te wachten zou staan. Als
ze volhouden, geef ik bevel hen weg te leiden voor de terechtstelling; want wat de aard van de
bekentenis ook is, ik ben ervan overtuigd, dat hun koppigheid en onwrikbare halsstarrigheid
niet ongestraft kan blijven... Zij hebben ook verklaard, dat hun hele schuld of overtreding
hierin bestond: zij waren regelmatig voor de dageraad op een vaste dag bij elkaar gekomen
om afwisselend verzen voor elkaar te zingen ter ere van Christus als aan een god, en ook zich
onder ede aan elkaar te verbinden, niet met enig misdadig doel, maar om zich te onthouden
van diefstal, roof en overspel, nooit hun woord te verdraaien, noch een belofte te breken;
hierna was het hun gewoonte om uit elkaar te gaan, en later weer bij elkaar te komen om te
eten – voedsel van een onschuldige en alledaagse soort... Dit deed mij besluiten, dat het eens
te meer noodzakelijk was door marteling de waarheid uit twee slavinnen te trekken, die zij
diaconessen noemden. Ik vond niets behalve een soort gedegenereerd, sektarisch geloof dat
tot in het extreme werd doorgevoerd.

Uit deze brief van Plinius volgt dat:

   •   De Christenen Christus als God aanbaden.
   •   Zij zich verplichten tot een leven met hoge ethische waarden.
   •   Zij waarschijnlijk bijeenkwamen voor een gezamenlijke maaltijd op een vaste dag van
       de week.
   •   Er reeds in het begin van de tweede eeuw een redelijk grote Christelijke gemeenschap
       bestond in Bithynië.

Keizer Trajanus antwoordde op de brief van Plinius:
De methode die je hebt gebruikt, mijn beste Plinius, om de zaken uit te ziften van hen die zijn
aangeklaagd als Christenen, is uitermate correct. Het is niet mogelijk een algemene regel op
te stellen die kan worden toegepast als de vaste standaard in al dergelijke gevallen. Je moet
deze mensen niet actief opsporen; als ze worden aangeklaagd en schuldig bevonden dan
moeten ze worden gestraft, echter met de beperking dat wanneer de persoon ontkent Christen
te zijn en bewijst dat hij dat niet is (dat wil zeggen door onze goden te aanbidden) dan moet hij
gratie verkrijgen op grond van zijn berouw, hoewel hij misschien voorheen verdacht was.
Informatie zonder de naam van de aanklager erbij mag niet als bewijsstuk gelden tegen
iemand, omdat het een heel gevaarlijk precedent schept en geenszins in overeenstemming is
met een gepaste aanpak.

De brief van Trajanus bevat geen verdere bevestigingen m.b.t. Bijbelse teksten of de vroege
kerk, maar geeft waardevolle inzichten over de officiële Romeinse visie op de groeiende
beweging. Het toont ook dat vervolgingen plaatsvonden en dat Christenen tijdens de dagen
van Trajanus - met beperkte terughoudendheid – werden geëxecuteerd om hun geloof.




                                                                                               4
Suetonius (ca. 130 AD)
Over de Romeinse historicus Gaius Suetonius Tranquillus is niet veel meer bekend dan dat hij
de hoofdsecretaris voor Keizer Hadrianus (117-138 AD) was met toegang tot de keizerlijke
archieven. Suetonius maakt twee verwijzingen naar Christus en de Christenen: “Omdat de
Joden in Rome voordurend opschudding veroorzaakten op aansporing van Chrestus
[Christus], joeg hij [Claudius] ze de stad uit.”

Dit citaat refereert naar een opstand in de Joodse gemeenschap in Rome in 49 AD waardoor
Claudius besloot de Joden uit de stad te verbannen. Dit is waarschijnlijk wat Aquila en
Priscilla was overkomen zoals genoemd in Handelingen 18:2:
Daar leerde hij [Paulus] Aquila kennen, een Jood uit Pontus, die kort daarvoor met zijn vrouw
Priscilla uit Italië was gekomen omdat Claudius had bevolen dat alle Joden Rome moesten
verlaten. Paulus bracht hun een bezoek.

De tweede verwijzing is naar de Christenvervolging door keizer Nero:
Na de grote brand van Rome … werden er ook straffen opgelegd aan de Christenen, een sekte
die een nieuw en schadelijk religieus geloof aanhangt.
In deze twee verwijzingen bevestigt Suetonius dat:

   •   In 49 AD de Joden in Rome “voortdurend opschudding” veroorzaakten vanwege
       Christus. Klaarblijkelijk was er toen reeds een Christelijke kerk in Rome (slechts 16
       jaar na de Opstanding).
   •   In 64 AD werden Christenen vervolgt door Nero (blijkbaar was er toen al een
       Christelijke gemeenschap in Rome die groot genoeg was om zo geïdentificeerd te
       kunnen worden).


De Joodse Talmoed (ca. 70-200 AD)
De Talmoed, een Joods heilig boek, is een verzameling - in eerste instantie uitsluitende
mondelinge - Joodse tradities (de Misjna) en Bijbelcommentaren (de Gemara). De geschriften
van de Talmoed uit de periode 70-200 AD zijn voor de Christelijke geschiedenis het
interessantst. Veruit de meest significante tekst over Jezus Christus wordt gevonden in
Sanhedrin 43a:
Op de vooravond van Pesach (Pasen) werd Yeshu (Jezus) gehangen. Veertig dagen ervoor
ging een heraut uit en riep: “Hij moet worden gestenigd, omdat hij toverij heeft gepleegd en
Israël heeft verlokt tot afvalligheid. Laat iedereen die iets in zijn voordeel kan zeggen, naar
voren komen en voor hem pleiten.” Maar omdat er niets in zijn voordeel naar voren werd
gebracht, werd hij gehangen op de vooravond van het Pascha!
Dit is een solide bevestiging van het feit en de datum van executie door “hangen”, een woord
dat werd gebruikt voor “kruisigen” (zie vergelijkbare woorden in Galaten 3:13 en Lucas
23:39).
Opmerking: Jezus werd uiteindelijk niet gestenigd, zoals door de heraut werd uitgeroepen.
Steniging was de Joodse manier van uitvoering van de doodstraf. Jezus werd gekruisigd, dat
was de wrede, door de Romeinen gebruikte, manier van executeren van misdadigers.




                                                                                               5
Thallus (ca. 52 AD) en Phlegon (ca. 140 AD)
geciteerd door Julius Africanus (ca. 220 AD)
Een indirecte verwijzing naar gebeurtenissen tijdens de kruisiging komt via de 3e eeuwse
kerkschrijver Julius Africanus. Hij refereert naar historische werken uit de eerste eeuw (die
verloren zijn gegaan); het betreft de Samaritaanse ofwel Palestijnse historicus Thallus en de
Griekse auteur Phlegon. Julius Africanus (160-240 AD) schrijft:
 Over de hele wereld heerste een zeer angstaanjagende duisternis; en de rotsen barstten door
een aardbeving, en veel plaatsen in Judea en andere districten stortten in. Thallus noemt de
duisternis in zijn derde Geschiedenisboek een zonsverduistering, wat volgens mij onterecht
is... Phlegon beschrijft dat er in de tijd van keizer Tiberius, bij volle maan, een volledige
zonsverduistering was van het zesde uur tot het negende - klaarblijkelijk degene waarover
we hier spreken.

Deze tijd komt overeen met de duisternis die vermeld staat in Matteüs 27:45 gedurende de
kruisiging van Jezus. Dit is in onze tijdsberekening van 12 tot 3 uur ’s middags. De Romeinse
telling begon om 6 uur ’s morgens; 12 uur ’s middags was dan het zesde uur.
Blijkbaar proberen Thallus en Phlegon de mysterieuze duisternis uit te leggen als een
zonsverduistering. Julius Africanus beargumenteert dat er in het midden van een maancyclus
geen zonsverduistering mogelijk is (de Joodse maand Nisan was gebaseerd op een
maancyclus, de 14de van die maand was het pascha, het Joodse paasmaal).
Phlegon schreef in zijn 13de boek over de Olympiades:
In het vierde jaar echter van de 202e Olympiade (30 à 33 AD), was er een zonsverduistering,
groter en vollediger dan elke voorgaande; op het zesde uur veranderde de dag in donkere
nacht, zo dat de sterren aan de hemel werden gezien; en door een aardbeving in Bithynië
storten veel gebouwen in van de stad Nicea. - geciteerd uit de vertaling van Jerome van de
Kroniek van Eusebius.


Lucianus van Samosata (120-180 AD)
De 2e eeuwse Griekse satiricus Lucianus van Samosata schrijft een sarcastische kritiek over
het Christendom in zijn geschrift Over de dood van Peregrinus:
De Christenen aanbidden tot op de dag van vandaag een man – de vermaarde persoon die
nieuwe ceremoniën introduceerde en die om die reden gekruisigd werd… Deze mensen zijn in
alle gevallen waarbij de hele gemeenschap betrokken is, buitengewoon actief en sparen kosten
noch moeite… Deze misleide schepselen hebben ten eerste de algemene overtuiging, dat ze
onsterfelijk zijn en in alle eeuwigheid zullen leven. Dit is ook de reden waarom zij de dood
verachten en velen van hen hem zelfs vrijwillig aanvaarden. Bovendien heeft hun eerste
wetgever (Paulus) hen geleerd, dat ze allemaal broeders van elkaar zijn, zodra ze de
beslissing hebben genomen de Griekse goden te verloochenen en hun knieën voor die
gekruisigde sofist (wijze man) te buigen en volgens zijn wetten te leven. Dit alles nemen ze in
geloof aan, met als resultaat dat ze zonder uitzondering alle wereldse goederen verachten, ze
beschouwen die louter als gemeenschappelijk bezit.
De satire van Lucianus toont aan dat:

   •   De Christenen een gekruisigde man, Christus, aanbaden
   •   Deze Christus nieuwe ideeën introduceerde, waarvoor hij werd gekruisigd
   •   De Christenen deze ideeën en regels van Christus volgden en bereid waren ervoor te
       sterven

                                                                                                6
Flavius Josephus – vervolg – Andere personen die tevens genoemd worden in het NT
     Van alle niet-christelijke schrijvers bevat het werk van Josephus veruit de meeste
     verwevenheid met het Nieuwe Testament. Sommige teksten van Josephus voegen zelfs
     informatie toe. In de onderstaande tabel is een overzicht van Bijbelse gebeurtenissen en namen
     die we ook aantreffen in de geschriften van Josephus.
Datum      Gebeurtenis     Bijbel tekst                      Getuigenis van Flavius Josephus
6/7 AD     Romeinse        “Deze eerste volkstelling vond    “en Cyrenius [is Quirinius], diegene die
           overheersing    plaats tijdens het bewind van     ook consul was geweest, werd door
           en              Quirinius over Syrië.”            Caesar naar Syrie gestuurd om de
           volkstelling    Lukas 2:2                         eigendommen van de mensen vast te
                                                             leggen”
6/7        Opstand van     “Na hem was er Judas de           “een zekere Galileeër, die Judas heette,
           Judas,          Galileeër, die ten tijde van de   kwam met zijn volksgenoten in opstand”
           de Galileeër    volkstelling met zijn
                           volgelingen in opstand kwam”
                           Handelingen 5:37
28         Pontius         “In het vijftiende jaar van de    “Pilatus nu, werd door Tiberius als
           Pilatus         regering van keizer Tiberius,     procurator naar Judea gestuurd”
                           toen Pontius Pilatus Judea
                           bestuurde…”’
                           Lukas 3:1
29/30      Johannes de     “Herodes ….. Hij stuurde          “een straf van God voor wat hij deed
           Doper           iemand van zijn garde weg         tegen Johannes, die de Doper werd
                           met het bevel hem het hoofd       genoemd… die een goed man was, en de
                           te brengen. De soldaat ging       Joden opdroeg om rechtschapen te
                           naar de gevangenis en             leven… en zich zo te laten dopen… Het
                           onthoofdde Johannes”              leek Herodes het beste om hem ter dood
                           Marcus 6:14-29                    te brengen om niet zelf in moeilijkheden
                                                             te komen”
ca. 36     Kajafas         In alle evangeliën wordt          “hij zette ook Joseph af, die Kajafas werd
                           Kajafas genoemd.                  genoemd, van het hogepriesterschap…”
44         Dood van        “Onmiddellijk werd Herodes        “Agrippa … dat hij een god was… Toen
           Herodes         geveld door een engel van de      hij dit zei, werd zijn pijn heftig; toen hij
           Agrippa I       Heer omdat hij God niet de        volkomen uitgeput was door de pijn in
                           verschuldigde eer had             zijn buik gedurende vijf dagen, stierf hij”
                           bewezen, en door wormen
                           aangevreten blies hij de
                           laatste adem uit.”
                           Handelingen 12:20-23
ca. 57     Jakobus,        “Maar van de overige              “Ananus verzamelde de rechters van het
           de broer van    apostelen heb ik niemand          Sanhedrin en bracht voor hen de broer
           Jezus           gezien, behalve Jakobus, de       van Jezus, die Christus genoemd werd,
                           broer van de Heer.”               zijn naam was Jakobus, en enkele
                           Galaten 1:19                      anderen, … hij gaf hen over om
                           Hij was een steunpilaar 2:9,      gestenigd te worden.”
                           Hand. 12:17, 15:13, 21:18
                           Brief van Jakobus (1:1)


     Met dank aan Rob and Jacoba van de Weghe voor de informatie op hun website:
     http://www.windmillministries.org/frames/NL-CH15-2A.htm
     Info op Wikipedia over dit onderwerp: http://en.wikipedia.org/wiki/Historicity_of_Jesus

                                                                                                    7

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Jezus - een historisch persoon? Info uit niet-christelijke bronnen

30 jaar in de greep der Jehova Getuigen
30 jaar in de greep der Jehova Getuigen30 jaar in de greep der Jehova Getuigen
30 jaar in de greep der Jehova Getuigenvader Jakob
 
De 10 tijdvakken
De 10 tijdvakkenDe 10 tijdvakken
De 10 tijdvakkenguest8757c5
 
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006 Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006 smc
 
Powerpoint voor bijspijkerles
Powerpoint voor bijspijkerlesPowerpoint voor bijspijkerles
Powerpoint voor bijspijkerlesgueste0d7a6d5
 
Ons verwaarloosd erfdeel
Ons verwaarloosd erfdeelOns verwaarloosd erfdeel
Ons verwaarloosd erfdeelvader Jakob
 
De katharen - ketters ? Geloven zonder angst 14 sept.16
De katharen - ketters ?  Geloven zonder angst 14 sept.16 De katharen - ketters ?  Geloven zonder angst 14 sept.16
De katharen - ketters ? Geloven zonder angst 14 sept.16 koenraad verhagen
 
Xiamaro en noemi blok 1
Xiamaro en noemi blok 1Xiamaro en noemi blok 1
Xiamaro en noemi blok 1ivanstraten
 
Het Cantalamessa (Vaticaan) incident
Het Cantalamessa (Vaticaan) incidentHet Cantalamessa (Vaticaan) incident
Het Cantalamessa (Vaticaan) incidentCSR
 
Yardo en Maciej blok 1
Yardo en Maciej blok 1Yardo en Maciej blok 1
Yardo en Maciej blok 1ivanstraten
 
2. Gezalfde en Mensenzoon
2. Gezalfde en Mensenzoon2. Gezalfde en Mensenzoon
2. Gezalfde en MensenzoonMPAmersfoort
 
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2Patrick Smink
 
Bij de tijd samenvattingen groep 7
Bij de tijd samenvattingen groep 7Bij de tijd samenvattingen groep 7
Bij de tijd samenvattingen groep 7ChristadeKoning
 
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014Vlaamse Bijbelstichting
 
Het Woord van God compleet
Het Woord van God compleetHet Woord van God compleet
Het Woord van God compleetgoedbericht
 

Semelhante a Jezus - een historisch persoon? Info uit niet-christelijke bronnen (15)

30 jaar in de greep der Jehova Getuigen
30 jaar in de greep der Jehova Getuigen30 jaar in de greep der Jehova Getuigen
30 jaar in de greep der Jehova Getuigen
 
De 10 tijdvakken
De 10 tijdvakkenDe 10 tijdvakken
De 10 tijdvakken
 
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006 Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006
Het Lijdensverhaal Een Dwaasheid 2006
 
Powerpoint voor bijspijkerles
Powerpoint voor bijspijkerlesPowerpoint voor bijspijkerles
Powerpoint voor bijspijkerles
 
Ons verwaarloosd erfdeel
Ons verwaarloosd erfdeelOns verwaarloosd erfdeel
Ons verwaarloosd erfdeel
 
De katharen - ketters ? Geloven zonder angst 14 sept.16
De katharen - ketters ?  Geloven zonder angst 14 sept.16 De katharen - ketters ?  Geloven zonder angst 14 sept.16
De katharen - ketters ? Geloven zonder angst 14 sept.16
 
Xiamaro en noemi blok 1
Xiamaro en noemi blok 1Xiamaro en noemi blok 1
Xiamaro en noemi blok 1
 
Het Cantalamessa (Vaticaan) incident
Het Cantalamessa (Vaticaan) incidentHet Cantalamessa (Vaticaan) incident
Het Cantalamessa (Vaticaan) incident
 
De Heilige Paulus
De Heilige PaulusDe Heilige Paulus
De Heilige Paulus
 
Yardo en Maciej blok 1
Yardo en Maciej blok 1Yardo en Maciej blok 1
Yardo en Maciej blok 1
 
2. Gezalfde en Mensenzoon
2. Gezalfde en Mensenzoon2. Gezalfde en Mensenzoon
2. Gezalfde en Mensenzoon
 
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2
Mattheus Evangelie Hfdst 1 En 2
 
Bij de tijd samenvattingen groep 7
Bij de tijd samenvattingen groep 7Bij de tijd samenvattingen groep 7
Bij de tijd samenvattingen groep 7
 
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014
Tobit, een novelle die tot de verbeelding spreekt - Didachè 2014
 
Het Woord van God compleet
Het Woord van God compleetHet Woord van God compleet
Het Woord van God compleet
 

Jezus - een historisch persoon? Info uit niet-christelijke bronnen

  • 1. Niet-christelijke schrijvers over Jezus Sommige mensen hebben de indruk dat het enige bewijs voor het Christelijk geloof de Bijbel zelf is (samen met andere Christelijke bronnen uit de eerste eeuwen). Sceptici suggereren dat dit bewijs onbetrouwbaar is omdat de schrijvers bevooroordeeld waren door de Christelijke boodschap. Het is uiteraard een feit dat er buiten de Bijbel en de Christelijke gemeenschap slechts een beperkt aantal referenties naar de oorspong van het Christendom te vinden zijn. Dat hoeft ons niet te verbazen. De vandaag beschikbare documenten zijn immers maar een fractie van wat toen is opgeschreven. En in de vroegste fase was de Christelijke beweging niet van grote omvang of betekenis. Alle gebeurtenissen vonden aanvankelijk plaats in een onbetekenende provincie aan de oostelijke rand van het Romeinse imperium. Er zijn evenwel meerdere Romeinse, Griekse en Joodse bronnen die verwijzen naar de oorspong van het Christendom. Auteurs uit deze periode zijn onder andere historici zoals Tacitus, Suetonius en Thallus; Joodse bronnen zoals Josephus en de Talmoed; Romeinse bestuurders en staatsmannen zoals Plinius de Jongere en Keizer Trajanus en de Griekse schrijvers Lucianus en Phlegon. De volgende schrijvers passeren de revue: • Flavius Josephus (37- ca. 100) – Testimonium Flavianum over Jezus • Tacitus (ca. 55-120) • Plinius de Jongere (ca. 60-115) • Suetonius (ca. 130) • De Joodse Talmoed (ca. 70-200) • Julius Africanus citeert Thallus (ca. 52) and Phlegon (ca. 140) • Lucianus van Samosata (2e eeuw) • Flavius Josephus over andere personen die genoemd worden in het NT Deze bronnen geeft de lezer veel informatie over wat historisch vastgelegd is. Was Jezus een historische figuur? We zijn benieuwd wat deze teksten kunnen bevestigen over Jezus. Verrichtte hij wonderen? Had hij discipelen en werd hij door hen aanbeden als God? Wordt de naam Christus vermeld in dit verband? Wordt er ergens vermeld of hij bekend stond als leraar of filosoof en waar zijn onderricht dan betrekking op had? Worden zaken genoemd als bekering, leven na de dood, samenkomsten en broederschap of ontkenning van andere goden? Wordt er melding gemaakt van de kruisiging van Jezus - evt. gespecificeerd naar of dat onder Pontius Pilatus plaatsvond tijdens het bestuur van Tiberius? Kunnen we aanwijzingen vinden of zijn volgelingen beweerden dat hij daarna weer levend geworden was? Welke andere personen worden door Flavius Josephus genoemd die we ook in het Nieuwe Testament tegenkomen? Welke details komen we tegen bij de Romeinse en Griekse schrijvers over hoe het Christendom zich verspreidde in de eerste eeuw en hoe de wereld daarop reageerde? “Deze bronnen zijn gedateerd van ongeveer 20 tot 150 jaar na Jezus’ dood en daarom heel vroeg volgens de standaard van oudheidkundige geschriften.” Dr. Gary Habermas 1
  • 2. Flavius Josephus (37 – ca. 100 AD) – Testimonium Flavianum over Jezus Flavius Josephus was een Joodse officier en historicus. Hij werd geboren in 37 AD en groeide op als een Farizeeër. Hij nam deel aan de opstand tegen de Romeinse overheersing in 66 AD en de Joodse Raad stelde hem aan als commandant van Galilea. In een vroeg stadium van de oorlog werd hij verslagen en door de Romeinen gevangen genomen. Zijn leven werd gespaard dankzij het ingrijpen van een vriend. Toen Vespasianus keizer werd in 69 AD werd Josephus een van zijn adviseurs en hij adopteerde zelfs de familienaam van Vespasianus: Flavius. In het jaar 70 AD vergezelde hij Titus, de zoon van Vespasianus en generaal van het Romeinse leger, in zijn opmars en belegering van Jeruzalem. Diverse malen probeerde Josephus – zonder succes – de Joden te overtuigen zich over te geven om de belegering te beëindigen teneinde de slachting en de uiteindelijke verwoesting van de stad te voorkomen. Josephus produceerde een aantal boeken van grote historische waarde. De Joodse Oorlog (77-78 AD) beschrijft het Romeins-Joodse conflict van de tijd van Antiochus Epiphanes tot net na de val van Jeruzalem. En waarschijnlijk is Joodse Oudheden zijn belangrijkste werk. Het is een werk van 20 boekdelen die de Joodse geschiedenis vanaf de schepping tot het uitbreken van de oorlog met de Romeinen in 66 AD beschrijft. Zes boeken uit dit werk beschrijven de besturen van Herodes de Grote en Herodes Antipas, dit betreft de tijdsperiode van het leven van Jezus. Het meest bijzondere gedeelte van Josephus in dit opzicht is het zgn. Testimonium Flavianum, het staat in zijn 18de boek van de Joodse Oudheden [63,64 – geschreven in 94 AD]: Rond die tijd leefde Jezus, een wijs man… Hij was iemand die verbazingwekkende daden deed en een leraar van mensen die de waarheid graag aannemen. Hij won veel Joden en veel heidenen voor zich… Toen Pilatus, die hem gehoord had, na beschuldiging van zeer hooggeachte mannen onder ons, hem had veroordeeld tot de kruisdood, gaven degenen die als eersten van hem waren gaan houden, hun genegenheid voor hem niet op… En de groep christenen, zo naar hem genoemd, is tot op de huidige dag niet verdwenen. De Engelse vertaling van een Arabische tekst met het Testimonium Flavianum: And at this time there was a wise man named Jesus. He did good deeds and was known to be virtuous. And many from among the Jews and other nations became his disciples. Pilate condemned him to be crucified and die. Those who became his disciples did not abandon their discipleship. They reported that he appeared to them three days after his crucifixion and that he was alive. So--perhaps--he was the Messiah about whom the prophets told wonders. 2
  • 3. Tacitus (ca. 55-120 AD) Er is weinig bekend over het leven van de Romeinse historicus Cornelius Tacitus, maar zijn nog bestaande werken presenteren een beschrijving van het Romeinse leven in de eerste eeuw die van onschatbare waarde is. Hij leefde tijdens het bestuur van een zestal Romeinse keizers en wordt zelfs de “grootse historicus” van het antieke Rome genoemd. In zijn werk Annales (Jaarboeken 15.44; 115 AD) beschrijft hij de Christelijke vervolgingen onder Nero: Noch menselijke hulp en schenkingen van Nero, noch zoenoffers aan de goden, konden het schandelijke gerucht, dat de brand op bevel was gesticht, de kop indrukken. Om aan dat gerucht een einde te maken liet Nero schuldigen aanwijzen, die hij de meest geraffineerde martelingen liet ondergaan. Dit waren de mensen die verfoeid werden om hun wandaden en die door het volk ‘christenen’ genoemd werden. Die benaming is ontleent aan Christus, die tijdens de regering van Tiberius door een van onze procurators, Pontius Pilatus, met de doodstraf was bestraft. En ook al was dit verderfelijk bijgeloof voor een ogenblik onderdrukt, toch stak het opnieuw de kop op, niet alleen in Judea, de bakermat van het kwaad, maar ook in Rome zelf. (...) Men begon dus met hen gevangen te nemen die openlijk belijdenis van hun geloof aflegden; vervolgens op hun aanwijzing een zeer groot aantal mensen die schuldig verklaard werden, niet zozeer aan de hun ten laste gelegde brandstichting, dan wel aan haat tegen de mensheid. Bij hun terechtstelling dreef men ook nog de spot met hen. Men kleedde hen in dierenhuiden en liet hen door honden verscheuren of aan het kruis nagelen of men stak ze na het invallen van de duisternis in brand, opdat ze als fakkels konden dienen. Nero had voor dit spektakel zijn eigen parken ter beschikking gesteld en bood tevens gelegenheid voor een circusvoorstelling. Als wagenmenner gekleed mengde hij zich onder het volk of toonde zich, staande op de renwagen, aan het volk. Hierdoor werd medelijden opgewekt voor deze mensen, ook al waren ze schuldig en verdienden ze de zwaarste straffen; want het leek er op dat ze niet voor het algemeen belang, maar voor de bevrediging van de wreedheid van één man werden opgeofferd. In deze paragraaf bevestigt Tacitus dat: • Christus was geëxecuteerd door Pilatus tijdens het bewind van Tiberius. • De beweging, waarvan de leden Christenen werden genoemd, begon in Judea. • Deze Christenen werden geëxecuteerd door Nero op de meest verschrikkelijke manieren voor haat tegen de mensheid (64 AD). • De kerk in Rome was in het jaar 64 al groot genoeg om de zondebok te zijn voor het afbranden van de stad. 3
  • 4. Plinius de Jongere (ca. 60-115 AD) Gaius Plinius Caecilius Secundus (bijgenaamd Minor, ofwel de Jongere) was de neef en na de dood van zijn vader ook de geadopteerde zoon van Plinius de Oudere, Romeins militair en procurator. Rond het jaar 110 wordt Plinius door zijn vriend keizer Trajanus als consul naar Bithynië in NW-Turkije gestuurd om een aantal ongeregeldheden in het bestuur daar te onderzoeken. In deze tijd schreef hij de keizer om advies te vragen over hoe hij de Christenen in zijn provincie moest behandelen, omdat hij er zoveel moest executeren. Plinius schrijft rond 112 AD (citaat uit brief 10:96-97): Ik heb hun gevraagd of ze christenen zijn, en als ze dit toegeven, herhaal ik de vraag een tweede en derde keer, met een waarschuwing voor de straf die hen te wachten zou staan. Als ze volhouden, geef ik bevel hen weg te leiden voor de terechtstelling; want wat de aard van de bekentenis ook is, ik ben ervan overtuigd, dat hun koppigheid en onwrikbare halsstarrigheid niet ongestraft kan blijven... Zij hebben ook verklaard, dat hun hele schuld of overtreding hierin bestond: zij waren regelmatig voor de dageraad op een vaste dag bij elkaar gekomen om afwisselend verzen voor elkaar te zingen ter ere van Christus als aan een god, en ook zich onder ede aan elkaar te verbinden, niet met enig misdadig doel, maar om zich te onthouden van diefstal, roof en overspel, nooit hun woord te verdraaien, noch een belofte te breken; hierna was het hun gewoonte om uit elkaar te gaan, en later weer bij elkaar te komen om te eten – voedsel van een onschuldige en alledaagse soort... Dit deed mij besluiten, dat het eens te meer noodzakelijk was door marteling de waarheid uit twee slavinnen te trekken, die zij diaconessen noemden. Ik vond niets behalve een soort gedegenereerd, sektarisch geloof dat tot in het extreme werd doorgevoerd. Uit deze brief van Plinius volgt dat: • De Christenen Christus als God aanbaden. • Zij zich verplichten tot een leven met hoge ethische waarden. • Zij waarschijnlijk bijeenkwamen voor een gezamenlijke maaltijd op een vaste dag van de week. • Er reeds in het begin van de tweede eeuw een redelijk grote Christelijke gemeenschap bestond in Bithynië. Keizer Trajanus antwoordde op de brief van Plinius: De methode die je hebt gebruikt, mijn beste Plinius, om de zaken uit te ziften van hen die zijn aangeklaagd als Christenen, is uitermate correct. Het is niet mogelijk een algemene regel op te stellen die kan worden toegepast als de vaste standaard in al dergelijke gevallen. Je moet deze mensen niet actief opsporen; als ze worden aangeklaagd en schuldig bevonden dan moeten ze worden gestraft, echter met de beperking dat wanneer de persoon ontkent Christen te zijn en bewijst dat hij dat niet is (dat wil zeggen door onze goden te aanbidden) dan moet hij gratie verkrijgen op grond van zijn berouw, hoewel hij misschien voorheen verdacht was. Informatie zonder de naam van de aanklager erbij mag niet als bewijsstuk gelden tegen iemand, omdat het een heel gevaarlijk precedent schept en geenszins in overeenstemming is met een gepaste aanpak. De brief van Trajanus bevat geen verdere bevestigingen m.b.t. Bijbelse teksten of de vroege kerk, maar geeft waardevolle inzichten over de officiële Romeinse visie op de groeiende beweging. Het toont ook dat vervolgingen plaatsvonden en dat Christenen tijdens de dagen van Trajanus - met beperkte terughoudendheid – werden geëxecuteerd om hun geloof. 4
  • 5. Suetonius (ca. 130 AD) Over de Romeinse historicus Gaius Suetonius Tranquillus is niet veel meer bekend dan dat hij de hoofdsecretaris voor Keizer Hadrianus (117-138 AD) was met toegang tot de keizerlijke archieven. Suetonius maakt twee verwijzingen naar Christus en de Christenen: “Omdat de Joden in Rome voordurend opschudding veroorzaakten op aansporing van Chrestus [Christus], joeg hij [Claudius] ze de stad uit.” Dit citaat refereert naar een opstand in de Joodse gemeenschap in Rome in 49 AD waardoor Claudius besloot de Joden uit de stad te verbannen. Dit is waarschijnlijk wat Aquila en Priscilla was overkomen zoals genoemd in Handelingen 18:2: Daar leerde hij [Paulus] Aquila kennen, een Jood uit Pontus, die kort daarvoor met zijn vrouw Priscilla uit Italië was gekomen omdat Claudius had bevolen dat alle Joden Rome moesten verlaten. Paulus bracht hun een bezoek. De tweede verwijzing is naar de Christenvervolging door keizer Nero: Na de grote brand van Rome … werden er ook straffen opgelegd aan de Christenen, een sekte die een nieuw en schadelijk religieus geloof aanhangt. In deze twee verwijzingen bevestigt Suetonius dat: • In 49 AD de Joden in Rome “voortdurend opschudding” veroorzaakten vanwege Christus. Klaarblijkelijk was er toen reeds een Christelijke kerk in Rome (slechts 16 jaar na de Opstanding). • In 64 AD werden Christenen vervolgt door Nero (blijkbaar was er toen al een Christelijke gemeenschap in Rome die groot genoeg was om zo geïdentificeerd te kunnen worden). De Joodse Talmoed (ca. 70-200 AD) De Talmoed, een Joods heilig boek, is een verzameling - in eerste instantie uitsluitende mondelinge - Joodse tradities (de Misjna) en Bijbelcommentaren (de Gemara). De geschriften van de Talmoed uit de periode 70-200 AD zijn voor de Christelijke geschiedenis het interessantst. Veruit de meest significante tekst over Jezus Christus wordt gevonden in Sanhedrin 43a: Op de vooravond van Pesach (Pasen) werd Yeshu (Jezus) gehangen. Veertig dagen ervoor ging een heraut uit en riep: “Hij moet worden gestenigd, omdat hij toverij heeft gepleegd en Israël heeft verlokt tot afvalligheid. Laat iedereen die iets in zijn voordeel kan zeggen, naar voren komen en voor hem pleiten.” Maar omdat er niets in zijn voordeel naar voren werd gebracht, werd hij gehangen op de vooravond van het Pascha! Dit is een solide bevestiging van het feit en de datum van executie door “hangen”, een woord dat werd gebruikt voor “kruisigen” (zie vergelijkbare woorden in Galaten 3:13 en Lucas 23:39). Opmerking: Jezus werd uiteindelijk niet gestenigd, zoals door de heraut werd uitgeroepen. Steniging was de Joodse manier van uitvoering van de doodstraf. Jezus werd gekruisigd, dat was de wrede, door de Romeinen gebruikte, manier van executeren van misdadigers. 5
  • 6. Thallus (ca. 52 AD) en Phlegon (ca. 140 AD) geciteerd door Julius Africanus (ca. 220 AD) Een indirecte verwijzing naar gebeurtenissen tijdens de kruisiging komt via de 3e eeuwse kerkschrijver Julius Africanus. Hij refereert naar historische werken uit de eerste eeuw (die verloren zijn gegaan); het betreft de Samaritaanse ofwel Palestijnse historicus Thallus en de Griekse auteur Phlegon. Julius Africanus (160-240 AD) schrijft: Over de hele wereld heerste een zeer angstaanjagende duisternis; en de rotsen barstten door een aardbeving, en veel plaatsen in Judea en andere districten stortten in. Thallus noemt de duisternis in zijn derde Geschiedenisboek een zonsverduistering, wat volgens mij onterecht is... Phlegon beschrijft dat er in de tijd van keizer Tiberius, bij volle maan, een volledige zonsverduistering was van het zesde uur tot het negende - klaarblijkelijk degene waarover we hier spreken. Deze tijd komt overeen met de duisternis die vermeld staat in Matteüs 27:45 gedurende de kruisiging van Jezus. Dit is in onze tijdsberekening van 12 tot 3 uur ’s middags. De Romeinse telling begon om 6 uur ’s morgens; 12 uur ’s middags was dan het zesde uur. Blijkbaar proberen Thallus en Phlegon de mysterieuze duisternis uit te leggen als een zonsverduistering. Julius Africanus beargumenteert dat er in het midden van een maancyclus geen zonsverduistering mogelijk is (de Joodse maand Nisan was gebaseerd op een maancyclus, de 14de van die maand was het pascha, het Joodse paasmaal). Phlegon schreef in zijn 13de boek over de Olympiades: In het vierde jaar echter van de 202e Olympiade (30 à 33 AD), was er een zonsverduistering, groter en vollediger dan elke voorgaande; op het zesde uur veranderde de dag in donkere nacht, zo dat de sterren aan de hemel werden gezien; en door een aardbeving in Bithynië storten veel gebouwen in van de stad Nicea. - geciteerd uit de vertaling van Jerome van de Kroniek van Eusebius. Lucianus van Samosata (120-180 AD) De 2e eeuwse Griekse satiricus Lucianus van Samosata schrijft een sarcastische kritiek over het Christendom in zijn geschrift Over de dood van Peregrinus: De Christenen aanbidden tot op de dag van vandaag een man – de vermaarde persoon die nieuwe ceremoniën introduceerde en die om die reden gekruisigd werd… Deze mensen zijn in alle gevallen waarbij de hele gemeenschap betrokken is, buitengewoon actief en sparen kosten noch moeite… Deze misleide schepselen hebben ten eerste de algemene overtuiging, dat ze onsterfelijk zijn en in alle eeuwigheid zullen leven. Dit is ook de reden waarom zij de dood verachten en velen van hen hem zelfs vrijwillig aanvaarden. Bovendien heeft hun eerste wetgever (Paulus) hen geleerd, dat ze allemaal broeders van elkaar zijn, zodra ze de beslissing hebben genomen de Griekse goden te verloochenen en hun knieën voor die gekruisigde sofist (wijze man) te buigen en volgens zijn wetten te leven. Dit alles nemen ze in geloof aan, met als resultaat dat ze zonder uitzondering alle wereldse goederen verachten, ze beschouwen die louter als gemeenschappelijk bezit. De satire van Lucianus toont aan dat: • De Christenen een gekruisigde man, Christus, aanbaden • Deze Christus nieuwe ideeën introduceerde, waarvoor hij werd gekruisigd • De Christenen deze ideeën en regels van Christus volgden en bereid waren ervoor te sterven 6
  • 7. Flavius Josephus – vervolg – Andere personen die tevens genoemd worden in het NT Van alle niet-christelijke schrijvers bevat het werk van Josephus veruit de meeste verwevenheid met het Nieuwe Testament. Sommige teksten van Josephus voegen zelfs informatie toe. In de onderstaande tabel is een overzicht van Bijbelse gebeurtenissen en namen die we ook aantreffen in de geschriften van Josephus. Datum Gebeurtenis Bijbel tekst Getuigenis van Flavius Josephus 6/7 AD Romeinse “Deze eerste volkstelling vond “en Cyrenius [is Quirinius], diegene die overheersing plaats tijdens het bewind van ook consul was geweest, werd door en Quirinius over Syrië.” Caesar naar Syrie gestuurd om de volkstelling Lukas 2:2 eigendommen van de mensen vast te leggen” 6/7 Opstand van “Na hem was er Judas de “een zekere Galileeër, die Judas heette, Judas, Galileeër, die ten tijde van de kwam met zijn volksgenoten in opstand” de Galileeër volkstelling met zijn volgelingen in opstand kwam” Handelingen 5:37 28 Pontius “In het vijftiende jaar van de “Pilatus nu, werd door Tiberius als Pilatus regering van keizer Tiberius, procurator naar Judea gestuurd” toen Pontius Pilatus Judea bestuurde…”’ Lukas 3:1 29/30 Johannes de “Herodes ….. Hij stuurde “een straf van God voor wat hij deed Doper iemand van zijn garde weg tegen Johannes, die de Doper werd met het bevel hem het hoofd genoemd… die een goed man was, en de te brengen. De soldaat ging Joden opdroeg om rechtschapen te naar de gevangenis en leven… en zich zo te laten dopen… Het onthoofdde Johannes” leek Herodes het beste om hem ter dood Marcus 6:14-29 te brengen om niet zelf in moeilijkheden te komen” ca. 36 Kajafas In alle evangeliën wordt “hij zette ook Joseph af, die Kajafas werd Kajafas genoemd. genoemd, van het hogepriesterschap…” 44 Dood van “Onmiddellijk werd Herodes “Agrippa … dat hij een god was… Toen Herodes geveld door een engel van de hij dit zei, werd zijn pijn heftig; toen hij Agrippa I Heer omdat hij God niet de volkomen uitgeput was door de pijn in verschuldigde eer had zijn buik gedurende vijf dagen, stierf hij” bewezen, en door wormen aangevreten blies hij de laatste adem uit.” Handelingen 12:20-23 ca. 57 Jakobus, “Maar van de overige “Ananus verzamelde de rechters van het de broer van apostelen heb ik niemand Sanhedrin en bracht voor hen de broer Jezus gezien, behalve Jakobus, de van Jezus, die Christus genoemd werd, broer van de Heer.” zijn naam was Jakobus, en enkele Galaten 1:19 anderen, … hij gaf hen over om Hij was een steunpilaar 2:9, gestenigd te worden.” Hand. 12:17, 15:13, 21:18 Brief van Jakobus (1:1) Met dank aan Rob and Jacoba van de Weghe voor de informatie op hun website: http://www.windmillministries.org/frames/NL-CH15-2A.htm Info op Wikipedia over dit onderwerp: http://en.wikipedia.org/wiki/Historicity_of_Jesus 7