Museum Overbodig Beleid Catalogus

M useum voor overbodig beleid

20 beleidsstukken
Museum voor overbodig beleid

Catalogus_mvob_20.indd 1 27-03-2006 11:05:53

Museum
voor overbodig
beleid

Jasper Krabbé, collected drawings 07 2003
bicpen, collage op doek
200 x 230 cm
Privé Collectie, Huizen

Catalogus_mvob_20.indd 2-3 27-03-2006 11:06:01

INHOUD PAGINA

Voorwoord 7

BELEIDSSTUKKEN
1 Wil het werk vlotten? 10

2 Grenzen stellen aan grenzen 12

3 Verstrikt in het verkeerde web 14

4 Rijden of rusten? 16

5 Stoelen van de scouts 18

6 Smaak als twistpunt 20

7 Waarin een klein scharniertje groot kan zijn 22

8 Deelbestuur of speelbestuur? 24

9 Met het CWI op vakantie 26

10 De overlevingsstrategie van de hoofdluis 28

11 Gladde tegels, stroeve tegels 30

12 Stoken in de frisse lucht 32

13 Verboden, maar niet illegaal 34

14 De postcode 36

15 Van oude visies en de dingen die voorbij gaan 38

16 Op de vingers kijken 40

17 Gelijk, gelijker, gelijkst, gelijkheid 4 42

18 Effe vangen, effe dokken! 44

19 Eén ei is geen ei... 46

20 De man als watermerk 48

Curriculum Vitae kunstenaars en studenten 50 - 61
Dankwoord 63
Colofon 64


Voorwoord
Een museum voor overbodige zaken, kan dat eigenlijk of tegenstrijdige situaties op waar burgers, bedrijven of
wel? Het lijkt een contradictio in terminis. medeambtenaren last van hebben. Al deze wetten en
regels noemen we overbodig beleid.
In onze gecompliceerde samenleving is een stelsel van Het museum is voor haar collectie afhankelijk van gulle
weten regelgeving noodzakelijk om het intermen- gevers die stukken aandragen. Niet alle donaties kun-
selijk verkeer in goede banen te leiden. Deze wetten nen de toets der kritiek doorstaan. Veel aangedragen
en regels zijn niet van vandaag of gisteren. De meeste ‘overbodig beleid’ blijkt niet bestaand beleid. Het zijn
bestaan al en zijn in de loop der tijden gemoderniseerd. de verhalen van de verhalen van de verhalen. Op deze
Andere zijn toegevoegd omdat de bestaande weten wijze heeft het museum ook een aanzienlijke collectie
regelgeving nieuwe ontwikkelingen niet voldoende kitsch opgebouwd.
dekte. Tot slot kent het museum een groeiende collectie
‘afgeschaft beleid’.
Veel wetten en regels voldoen naar tevredenheid,
maar bij al die wijzigingen en toevoegingen zijn er hier Het Museum voor overbodig beleid verzamelt de
en daar passages ingeslopen die tegenstrijdig zijn met pronkstukken van overbodig beleid en stelt deze ten
andere. Of, zijn er wel toevoegingen of wijzigingen aan- toon. De museumdirectie wil zo beleidsmakers en
gebracht omdat de vernieuwde omstandigheden daarom uitvoerders attent maken op deze overbodigheid in de
vroegen, maar is vergeten tekstdelen te verwijderen die dagelijkse weten regelgeving.
alleen betrekking hadden op omstandigheden die al ver De nu tentoongestelde collectie is een selectie. Het
achter ons liggen. museum heeft nog zo’n tachtig stukken in depot en
geregeld schenken gulle gevers nieuwe stukken.
Maar: wet is wet en zo zijn de regels...
De directie ziet een uniek spanningsveld ontstaan door
Daarnaast is er soms de onverbiddelijke logica van be- de confrontatie van overbodig beleid met authentieke
leidsmakers en wetgevers. Vanuit hun perspectief maken kunst.
ze volstrekt eerbare wetten en regels. De praktische
uitwerking levert even zo goed kolderieke, onbedoelde Kijk en oordeel zelf.

De directie van het Museum voor overbodig beleid

Annemarie Jorritsma (burgemeester Almere) Erik Gerritsen (gemeentesecretaris Amsterdam)
Alexander Ribbink (CEO TomTom) Wim van de Giessen (gemeentesecretaris Rheden)
Marc Albers (burgemeester Madurodam) Nima Obohat (consultant Boston Consultant Group)
Ronald Gerritsen (Secretaris-generaal bij het ministerie van Financiën) is aangesteld als suppoost
Kees van Twist (directeur Groninger Museum) is aan het Museum verbonden als adviseur

6 7

Museum voor overbodig beleid Museum voor overbodig beleid


Museum
voor overbodig
beleid

8 9



Vaste collectie
01

Wil het werk vlotten?

Het Arbeidstijdenbesluit Vervoer is de regelgeving op Het Museum voor Overbodig beleid heeft in scheep-
het gebied van arbeids-, rij- en rusttijden. Het komt vaartkringen proberen te achterhalen wat kan worden
voort uit de Europese richtlijn voor Organisatie van de bedoeld met die vlotten. Want dat een vlot niet altijd
Arbeidstijd (2003/88/EG) en geldt voor verschillende een door drenkelingen bij elkaar geknoopte verzameling
vervoerssectoren. boomstammen is, is ons wel duidelijk. Maar veel meer
dan een groot uitgevallen roeiboot is het ook niet. En we
Het Arbeidstijdenbesluit Vervoer bevat een hoofdstuk zien daar niet zo gauw een bemanning met vaste arbeids-
over de binnenvaart. Dat maakt onderscheid tussen tijden op dienst doen. De scheepvaartkringen konden
soorten vaartuigen en tussen medewerkers op schepen. ons niet verder helpen. Tenzij reddingssloepen worden
Dit hoofdstuk kent zijn oorsprong in de Wet vaartijden bedoeld, maar die zijn al apart in de uitzonderingsregel
en bemanningssterkte binnenvaart, die op zijn beurt via opgenomen. Dat daarop geen vastgelegde arbeidstijden
een lange geschiedenis uiteindelijk zijn bron heeft in de gelden is menig drenkeling goed uitgekomen.
Akte van Mannheim die in 1868 tot stand kwam. Bij de
laatste wijzigingen zijn enkele verouderde regels niet ge- De schenkers van dit museumstuk vinden het voor schip-
wijzigd. pers verwarrend dat voor personeel op hetzelfde schip
verschillende regels gelden. Op het eerste oog lijkt het
Zo gelden de normen van de Arbeidstijdenbesluit Ver- wel handig dat de kok nog even doorwerkt als de an-
voer uitsluitend voor bemanningsleden en niet voor andere bemanningsleden de kombuis opzoeken, maar in de
dere medewerkers aan boord, zoals horecapersoneel. praktijk gaat het natuurlijk over passagiersboten met ho-
Bovendien is er een uitzondering voor werknemers op recavoorzieningen; de reisjes langs de Rijn. En dan is het
schepen die bestemd zijn voor het redden van drenkelin- overzichtelijker als voor alle bemanningsleden dezelfde
gen en voor werknemers op vlotten. regels gelden. De museumdirectie beschouwt de uitzon-
deringsregels als overbodig beleid.

Liset van Dommelen, Vlottend werk 2006
Fotografie
10 x 15 cm

10 11



Vaste collectie
02

Grenzen stellen aan grenzen

In een ver verleden markeerden grenspalen de precieze Tot in de vorige eeuw hadden de grenspalen een beteke-
scheidslijn tussen Nederland en Duitsland. Maar door de nis. De Europese samenwerking en het verdwijnen van
moderne techniek zijn grenspalen niet meer nodig. Bo- de binnengrenzen in 1992 beroofden de palen van hun
vendien worden grenzen steeds meer opengesteld. De nut. Controle en onderhoud is niet meer nodig. Temeer
wettelijke plicht grenspalen te onderhouden is daardoor omdat, mocht dat nodig zijn, met moderne technieken
overbodig geworden. de grens zeer nauwkeurig kan worden bepaald.
Het opheffen van de bouwvrije zone levert grond op
In 1824 en 1852 kwam het Koninkrijk der Nederlanden die geschikt te maken is voor bouw of agrarische doel-
met het Koninkrijk Hannover en het Koninkrijk Pruisen einden, zonder dat overheden, ondernemers of particu-
overeen, dat tussen hun grenzen markeringen moesten lieren daarvoor omslachtige en tijdrovende procedures
worden aangebracht. Beide verdragen werden in 1980 hoeven te volgen.
met de Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Neder- Wandelaars zijn minder blij als de palen zouden verdwij-
landen en de Bondsrepubliek Duitsland van een modern nen. Ze zouden massaal verdwalen. In menig routebe-
jasje voorzien. Hierin is overeengekomen dat de twee schrijving staan de grensmarkeringen immers genoemd
landen zich verplichten de noodzakelijke grenspalen in als herkenningspunten.
stand te houden en waar nodig te vernieuwen. De palen
markeerden tevens de bouwvrije zone die aan weerszijde De museumdirectie stelt voor enkele grenspalen ook uit
van de grens smokkel moest voorkomen en in tijden van cultuurhistorische overwegingen in stand te houden en
oorlog een vrij schootsveld bood. over te dragen aan wandelorganisaties, die daarbij de
Het gaat hier wel om een paar paaltjes. Om een indruk taak op zich nemen de monumenten te onderhouden.
te geven: de grens tussen Limburg en Duitsland is 170
kilometer lang. Daarin zitten zo’n 1800 knikpunten waar-
van er 1225 zijn gemarkeerd.

Teun Hocks, Zonder Titel 1995
Reproductie als giclée druk, olieverf op getinte zwart-witfoto
146 x 127 cm

12 13



Vaste collectie
03

Verstrikt in het verkeerde web

De vestigingswet bedrijven eist dat startende onderne- den veel hinder van deze wet.
mers beschikken over Algemene Ondernemingsvaardig-
heden, voorheen het middenstandsdiploma (AOV), en In 1999 heeft de Tweede Kamer al met afschaffing van de
bewezen vakbekwaamheid. wet ingestemd. Dat zou uiterlijk per 1 januari 2006 zijn
beslag hebben moeten krijgen. Het ministerie van Eco-
De eerste vestigingswet in 1937 had tot doel startende nomische Zaken is inmiddels begonnen met afschaffing
ondernemers tegen zichzelf te beschermen. De grote maar heeft de deadline van 1 januari 2006 niet gehaald.
werkeloosheid zette veel mensen aan tot het starten van
een eigen bedrijf, maar vaak bleken ze daarvoor onbe- De alinea die hierboven staat bevat geen enkele tikfout.
kwaam. Ondertussen hadden de zittende bedrijven veel Het ministerie is al zeven jaar bezig de wet af te schaf-
last van deze uitwassende concurrentie. In 1954 en 1996 fen, maar is toch niet in staat gebleken het op tijd af te
werd de vestigingswet gemoderniseerd. Maar de AOV en ronden. De oorzaak van de vertraging lijkt te liggen in
- in sommige sectoren - een proeve van vakbekwaamheid, de krachtige lobby van brancheorganisaties. Zij betogen
bleven voorwaarden voor een vestigingsvergunning. dat zonder de wet iedereen ‘zomaar zonder diploma aan
de slag kan’. Maar zoals hierboven geschetst: een vakdi-
Toch is er al sinds 1993 geen controle meer op de wet. ploma voor de directeur garandeert geen vakkundigheid
Uit evaluaties is gebleken dat de wet best kan worden van de werknemers die het werk doen.
afgeschaft. Het al dan niet bezitten van een AOV heeft
geen invloed op de kwaliteit van het ondernemersschap. De museumdirectie heeft nog wel een overbodig pot-
De vakbekwaamheidseisen zouden in sommige sectoren lood liggen dat zij graag ter beschikking stelt aan het de-
eerder voor het personeel dan voor de eigenaar van een partement. Daarmee kan met één ferme haal een streep
bedrijf moeten gelden. Startende ondernemers ondervin- door de wet worden getrokken.

Babette Wagenvoort, WHS - The meetings 2001
Interactieve film over de vergadercultuur bij Engels bedrijf WHSmith’s

14 15



Futuristische kunst
04

Rijden of rusten?

De vrijwilligers die de toeristische stoomtram in Medem- vrijwel geen gekwalificeerd personeel te vinden.
blik onderhouden zijn veelal professionele spoorwegme-
dewerkers. Voor de tram geldt het Arbeidstijdenbesluit Dit manco geldt niet alleen voor het trammetje van Me-
Vervoer. Dat betekent dat de vrijwilligers hun dagelijks demblik, er rijden in Nederland wel meer toeristische
werk en hun vrijwilligerswerk bij elkaar moeten optellen. stoomtreinen. En de mensen die deze machines kunnen
De exploitatie van de stoomtram komt daardoor in het bedienen zijn professionele machinisten.
gedrang en er bestaat het gevaar dat een wet de uitoe-
fening van een hobby doorkruist. De organisatie moet De vrijwilligersorganisatie pleit daarom voor afschaf-
bovendien een registratie bijhouden van de rijtijden van fing van het laten gelden van deze regelgeving voor
haar vrijwilligers. de stoomtram. De overheid kan moeilijk voorschrijven
welke vrijetijdsbesteding treinpersoneel wel of niet mag
Het Arbeidstijdenbesluit Vervoer komt voort uit de hebben. Bovendien, we verbieden een buschauffeur toch
Europese Richtlijn voor Organisatie van de Arbeidstijd ook niet op een zonnige dag met zijn gezin een auto-
(2003/88/EG) en is de regelgeving op het gebied van tochtje te ondernemen? En als de vrachtwagenchauffeur
arbeids-, rij- en rusttijden in verschillende vervoerssec- in zijn vrije tijd een bestelbusje bestuurt kraait er geen
toren. haan naar.

Volgens dit besluit mogen machinisten op tram of trein Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
maximaal 45 uur per week rijden, met een maximum van bekijkt momenteel of het mogelijk is in het Arbeidstij-
48 uur vanwege overwerk voor een periode van maxi- denbesluit Vervoer een vrijstelling voor de vrijwilligers
maal dertien weken. Het besturen van een toeristische op te nemen, zonder het doel van de regelgeving (be-
stoomtrein valt ook onder het besluit. Dat houdt in de schermen van kwetsbare groepen) aan te tasten.
machinisten buiten hun reguliere baan nauwelijks nog tijd
‘over’ hebben het trammetje van Medemblik te laten rij- Alweer een uitzonderingsregel erbij? Kunnen we niet af-
den. spreken dat het Arbeidstijdenbesluit Vervoer uitsluitend
Het voortbestaan van de historische tram komt zo in voor beroepsmatige activiteiten geldt?
gevaar, want buiten de kring van werkende machinisten is

Babette Wagenvoort, It takes time 2001
Digitale print
83 x 115 cm

16 17



Kitsch
05

Stoelen van de scouts

De Arbowet moet ervoor zorgen dat werknemers veilig nisaties waar sprake is van een zekere gezagsverhouding
en gezond kunnen werken. In de wet zijn regels opge- gelden de Arboregels.
steld voor de werkomgeving en het werkmeubilair. De Maar de leden van scouting zijn natuurlijk geen werkne-
stoelen die voldoen aan de eisen hebben tegenwoordig mers van de akela of de hopman.
allemaal vijf poten op wieltjes. Dat reduceert de kans op Bovendien staat nergens in de wet dat een stoel vijf po-
omvallen. ten moet hebben. Daarin worden alleen de werk en zit-
houding omschreven. Dat bureaustoelen vijf poten op
De wet geldt ook voor vrijwilligersorganisaties. Dat deed wieltjes hebben is omdat ze daardoor lekker rijden en
een slimme hopman ineens beseffen dat ook scouts tij- goed bestuurbaar zijn.
dens hun bijeenkomsten op stoelen met vijf pootjes zou- En tot slot: de Arbeidsinspectie heeft wel wat beters te
den moeten zitten. Zijn alarmkreet bereikte de hogere doen dan scoutinggroepen te controleren op hun stoe-
regionen van Scouting Nederland, en ergens onderweg len.
was er de toevoeging aan vast blijven hangen, dat de
Arbodiensten streng op de wet zouden toezien. De slimme hopman smeerde dus een broodje aap. Scou-
Leiden in last, want dat ging de scoutinggroepen veel ting kan gerust zijn: een kruk met vier poten mag ook.
geld kosten.

Het is waar. De Arbowet regelt de rechten en plichten
van werkgevers en werknemers. Ook in vrijwilligersorga-

Liset van Dommelen, Stoel 1999
Fotocollectie “365”
10 x 15 cm

18 19



Provocatieve kunst
06

Smaak als twistpunt

Iedere gemeente is verplicht een welstandsnota op te Architecten en ontwerpers voelen zich beperkt in hun
stellen. Daarin staan criteria waaraan bouwwerken moe- artistieke vrijheid. En het is hen een doorn in het oog dat
ten voldoen. Een welstandscommissie ziet toe op de na- in welstandscommissies collega’s (concurrenten) of leken
leving ervan en adviseert de gemeente. over hun ontwerp moeten oordelen.
Ze zijn bang dat strakke regelgeving leidt tot conserva-
De verplichting tot het opstellen van welzijnscriteria tieve architectuur.
voor bouwwerken vloeit voort uit de Woningwet. Deze Anderen vinden juist dat ‘de welstand’ bewoners be-
criteria en de naleving ervan hebben als doel het toeken- schermt tegen ‘wanstaltige bouwwerken’ in hun omge-
nen van bouwaanvragen transparant te maken. Dat geldt ving en waarschuwen voor ‘Belgische toestanden’.
voor aanvragers en voor de mensen die bezwaar maken
tegen een gepland bouwwerk. Over de overbodigheid van de welstandscommissies be-
Helemaal geen criteria hanteren zou kunnen leiden tot staan dus uiteenlopende meningen. Is ‘de welstand’ een
wildgroei in de bouw en dat zou weer kunnen leiden tot uiting van angst voor vrijheid of is het pleidooi voor af-
onwenselijke straatbeelden. schaffing ervan een uiting van een laat-maar-waaiencul-
tuur? Een aantal gemeenten is al overgegaan tot afschaf-
Huiseigenaren, architecten, projectontwikkelaars en be- fing ervan. De museumdirectie vindt dat een moedige
woners van monumentale panden vinden deze regelge- stap en kijkt uit naar hun ervaringen.
ving overbodig en subjectief.

Jan Schilders, Vechtende mannen 2005
Installatiedraad, blauw
85 x 50 cm

20 21



Kitsch
07

Waarin een klein scharniertje
groot kan zijn

Er zou een regeling bestaan die zegt dat de invoerheffing mogelijke verklaring voor dit broodje aap kan worden
op poppenhuisscharniertjes 8,25% zou zijn, terwijl die gevonden in het verschil in materiaal: poppenhuisschar-
voor andere modelbouwspullen slechts 8% zou bedra- niertjes zijn van ijzer, andere modelbouwspullen meestal
gen. Waar het verhaal vandaan komt is een raadsel, want niet. De heffing voor ijzeren scharnieren is 2,7%. De hef-
beide getallen zijn onjuist. fing van ander materiaal varieert van 0 tot 4,7%.

Bij elk product dat wordt ingevoerd hoort een goede- Uitsluitend kleding heeft erg hoge invoerheffingen, 8%
rencode. Aan de hand hiervan kan de douane de invoer- en meer. De indieners van dit ‘overbodig beleid’ zullen
heffing vaststellen. Er zijn verschillende percentages voor ter voorkoming van invoerheffing hun poppenhuisschar-
verschillende producten, die te maken hebben met de niertjes toch niet verborgen hebben in een scheepslading
concurrentiepositie ten opzichte van Europese produc- Chinese T-shirts?
ten.
Er zou nog wel een extra heffing op ingevoerde pro-
ducten vanuit Amerika kunnen zitten, vanwege bepaalde
GATT afspraken.
Invoerheffingen voor dergelijk materiaal zijn niet zo
hoog, maximaal 4,7%. Ook is er geen verschil tussen ove-
rige modelbouwspullen en poppenhuisscharniertjes. Een

Yvonne Philippa, Zonder Titel 2006
Gips op karton en kopermenging
6 x 5 cm

22 23



Provocatieve kunst
08

Deelbestuur of speelbestuur?

In het begin van de jaren tachtig zijn de eerste Am- ling (bestuur dichter bij de bevolking brengen) is niet
sterdamse stadsdelen met hun deelraden ingesteld. De gehaald. Het splitsen van bestuurlijke verantwoordelijk-
bedoeling was het bestuur dichter bij de bewoners te heid staat haaks op de ontwikkeling in Noord-Holland
brengen en te komen tot een efficiëntere beleids- en be- waar gemeenten zich voorbereiden op fusies om de be-
sluitvorming. Veel mensen vinden dat die belofte niet is stuurskracht te laten toenemen. Veel mensen willen wel
waargemaakt. De stadsdeelraden leiden in hun ogen tot de loketdiensten en andere dienstverlenende aspecten
inefficiëntie en overbodige bureaucratie. Een soortgelijke van een gemeente op stadsdeelniveau behouden. Maar
situatie speelt in Rotterdam. het kleine bestuur en de ‘speelraad’ moeten worden af-
geschaft, vinden zij.
Stadsdelen en deelgemeenten zijn in het leven geroe- Niet iedereen denkt er zo over. Sommigen moeten er
pen om de controle van bewoners op het bestuur van niet aan denken dat een groot bestuur op afstand zich
hun directe omgeving te vergroten. Er is een eigen geko- weer moet inlaten met problemen in de buurt.
zen raad, een eigen budget en er zijn verregaande eigen
bevoegdheden. De ‘grote’ gemeenteraad hoeft zich op Hier en daar wordt geopperd dat het opheffen van een
die manier niet bezig te houden met onderwerpen die gekozen deelraad en het instellen van een door beroeps-
slechts een bepaalde buurt of wijk aangaan. krachten bemand bestuursorgaan een alternatief kunnen
zijn. Maar dat is weinig democratisch.
Amsterdam, waar de schenkers van dit museumstuk hui- Een ander alternatief dat wordt gehoord is om juist wel
zen, kent nu veertien stadsdeelraden. Niet overal is even de gekozen deelraad te handhaven maar dan zonder ei-
duidelijk waar de grens ligt tussen de stadsdeelverant- gen ambtelijk apparaat. De deelraad functioneert dan als
woordelijkheid en die van de centrale stad en hoe de een zwaar adviesorgaan van de gemeenteraad.
taakverdeling is geregeld. Kleine deelraden komen slechts
moeizaam en met veel bureaucratische rompslomp tot Voldoende ingrediënten voor een stevig debat. Met dank
samenwerking. aan de schenker die dit stuk bestemde voor de verzame-
ling Provocatieve Kunst van ons museum.
Veel bestuurders en bewoners vinden de stadsdelen (en
dan vooral het bestuurlijk deel) overbodig. De doelstel-

Reproductie als giclée druk, olieverf op getinte zwart-witfoto
Orgineel : 132 x 176 cm

24 25



Vaste collectie
09

Met het CWI op vakantie

Ouderen die na ontslag recht hebben op een WW-uit- worden die gewoon toegewezen.
kering zijn vanaf een leeftijd van 60 jaar vrijgesteld van
de sollicitatieplicht. Maar als ze eens wat langer dan de Op de aanvraagformulieren moet bovendien de bestem-
toegestane 20 vakantiedagen per jaar van huis willen, ming van de vakantie worden ingevuld. Het CWI is de
moeten ze speciale vakantiedagen aanvragen. Het CWI enige instantie in Nederland die hiernaar vraagt.
moet altijd weten waar ze zijn. Waarom, als ze toch niet Deze maatregel wekt niet alleen ergernis bij de betrok-
meer hoeven solliciteren? kenen, maar brengt ook veel overbodige administratie
met zich mee.
WW-gerechtigden moeten elke maand een formulier
invullen om hun uitkering te behouden. Dat betekent Als het antwoord altijd ‘ja’ is, waarom moet de vraag dan
dat ze niet lang van huis kunnen zijn. Dat is precies de steeds weer worden gesteld?
bedoeling. Het CWI wil weten waar de uitkeringsgerech- Tja, zegt het CWI, regels zijn nu eenmaal regels.
tigden zijn en of ze zich actief beschikbaar houden voor
de arbeidsmarkt. De museumdirectie vindt dat een voorbeeld van regels
omwille van de regels. Overbodig dus.
Voor degenen die vrijgesteld zijn van de sollicitatieplicht In de rede ligt dat vrijgestelden van sollicitatieplicht ook
– omdat de kans op het vinden van een nieuwe baan vrij- worden vrijgesteld van het aanvragen van extra vakantie-
wel nihil is - geldt die beschikbaarheid vanzelfsprekend dagen. Het mes snijdt dan aan twee kanten. Het bespaart
niet. Maar toch moeten ook deze uitkeringsgerechtigden de ouderen veel onnodige administratieve last en het
maandelijks een formulier indienen. En als ze eens langer CWI spaart tijd en geld. Goed te gebruiken om mensen
dan twintig dagen op vakantie willen moeten ze via een aan het werk te helpen.
speciale procedure extra dagen aanvragen. Doorgaans

Babette Wagenvoort, RP050105 2005
potlood op papier,
10,7 x 14,6 cm

26 27



Kitsch
10

De overlevingsstrategie
van de hoofdluis

Er zou een richtlijn zijn die heel nauwkeurig bepaalt op lige hoogte, of aan de binnenkant van een plankje. Maar
welke afstand van elkaar en op welke hoogte de kapstok- in de wet zijn slechts speeltoestellen, trappen, meubi-
jes voor de kleuterjasjes van de basisschoolleerlingen in lair en de brandveiligheid beschreven. Geen woord over
groep 1 en 2 moeten hangen. En de controle is streng. kapstokhaakjes.
Een staaltje van overbodig beleid. Zegt men. Maar over
welke richtlijn gaat het? Ter voorkoming van besmettingen en ter bestrijding van
Kapstokhaakjes kunnen gemene dingen zijn, waar je je hoofdluis bij kinderen adviseren de GGD’s de kapstok-
lelijk aan kunt stoten. Onstuimige en ravottende kinde- haken ‘verder uit elkaar’ te plaatsen. Maar wat dat pre-
ren moeten daar tegen worden beschermd. Dus het lijkt cies betekent is niet duidelijk. Er bestaat hiervoor geen
niet zo onlogisch dat voor basisscholen voorschriften be- vastgelegde regelgeving. Dat lijkt ook ondoenlijk. Wie
staan over het aanbrengen van kapstokken. Maar in de wel eens een basisschool in de winter bezoekt en al die
bouwvoorschriften voor scholen is zo’n bepaling niet te kleurrijke jasjes, mutsen en dassen tegen de wand ziet
vinden. Niet vanuit de Europese of landelijke overheid en hangen, beseft dat je wel hele lange gangen nodig hebt
ook niet vanuit de bouw zelf. om eventuele luizen te beletten van het ene bolletje op
het andere te springen.
Vanuit de Arbowet zijn scholen verplicht een veilig-
heidsplan op te stellen. Zowel sociale veiligheid (pesten, Kortom, dit voorbeeld van overbodig beleid is een heus
discriminatie, geweld, seksuele intimidatie) als fysieke broodje aap. Er bestaan geen regels op dit gebied, laat
veiligheid dienen daarmee zoveel als mogelijk te zijn ge- staan dat ze (streng!) worden gecontroleerd.
waarborgd.
Bij dit laatste kan gedacht worden aan kapstokjes op vei-

Tom Bhargava, 5 jaar. Gaat naar de Sint Dominicusschool te Utrecht, Kleuterkapstok 2006
Gips op karton
40 x 25 cm

28 29



Kitsch
11
BAKTERION

Gladde tegels, stroeve tegels Men dicht mij geen bewustzijn toe.
Men heeft het mis. Ik weet
waartoe ik ben bestemd. In deze keuken
hoor ik thuis. Men noemt mij immers kok?

Mijn broeders Schroef en Staaf en ik,
wij maken en wij breken u. Bestrijdt u ons,
wij weren ons, muteren. Wij zijn een deel
van u.

Splijtzwam ben ik. Maak uw vloeren
glad en u valt op uw neus.
In de keukens van horecabedrijven moeten op grond Vereist is uitsluitend dat tegels gemakkelijk schoon te Maak stroef die vloer en ik verschans mij.
van de Arbowet uitsluitend stroeve tegels liggen om uit- houden zijn en indien nodig kunnen worden ontsmet. Wanneer zult u het leren? Ik ben u.
glijden te voorkomen. Maar vanuit hygiënisch standpunt
moeten er juist gladde tegels liggen. Beleid, kortom, dat Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
horecaondernemers en controleurs voor een onmoge- stelt dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van deze Edith de Gilde,
lijke opgave stelt. Is dat ook zo?” regelgeving, inclusief de Arbeidsinspectie en de Voedsel http://edithdegilde.web-log.nl/
en Waren Autoriteit.
Sinds 1 januari 2006 geldt in de hele Europese Unie ver- Maar de praktijk is weerbarstig. Veel horecapersoneel én
ordening (EG) nr. 852/2004 op het gebied van levens- controleurs leven in de vaste overtuiging dat keukente-
middelenhygiëne. Daarin staat over vloeren in ruimten gels zowel glad als stroef moeten zijn.
waar levensmiddelen worden bereid, behandeld of ver-
werkt uitsluitend het volgende voorschrift: ‘Vloeropper- Daarom dus nu maar eens onomwonden en niet voor
vlakken moeten goed worden onderhouden en moeten tweeërlei uitleg vatbaar: Er is géén sprake van tegenstrij-
gemakkelijk kunnen worden schoongemaakt en, indien digheid tussen voedselveiligheidsregels die gladde vloe-
nodig, ontsmet. Dit betekent dat ondoordringbaar, niet- ren eisen en Arbo-wetgeving die vereist dat alleen stroe-
absorberend, afwasbaar en niet-toxisch materiaal moet ve tegels mogen worden gebruikt. Die eisen bestaan niet:
worden gebruikt’. noch voor gladde, noch voor stroeve vloeren.

Tot 1 januari 2006 stond een vergelijkbaar voorschrift in Samen met het ministerie hoopt het Museum voor over-
de Warenwet. Met geen woord wordt gerept over een bodig beleid dat dit steeds weer opduikende en hardnek-
gewenste gladheid of stroefheid van de tegels. kige misverstand nu voor eens en altijd de wereld uit is.

Anne Rensen, Herhalingen 2006
Gem.techn. / papier
105 x 75 cm

30 31



Absurdistische kunst
12

Stoken in de frisse lucht
Via Postbus 51 adviseert de overheid het huis goed en altijd goed te ventileren. Dat is goed voor de gezond-
te ventileren. Het is het beste als er altijd een raam- heid.
pje openstaat, zegt het televisiespotje. Daarmee wordt
dwars ingegaan tegen de eisen die het bouwbesluit stelt Inderdaad moeten woonhuizen goed geventileerd te zijn
aan de energieprestatie van woningen en gebouwen. om vochtproblemen en gezondheidsklachten te voorko-
men. Volgens energiebedrijf Eneco is het zelfs energie-
Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Orde- besparend om ook in de winter af en toe te ventileren
ning en Milieu stelt bepaalde eisen aan gebouwen. Deze omdat de lucht in ruimten waarin wordt gewoond altijd
eisen liggen vast in het Bouwbesluit. Bijbehorende nor- vochtig wordt, terwijl het opwarmen van droge lucht
mering is vastgelegd in NEN-normen. sneller en dus zuiniger gebeurt.
Sinds 1995 stelt het Bouwbesluit ook eisen aan de ener-
giezuinigheid. Dat gebeurt aan de hand van zogenaamde Maar Eneco bedoelt een kwartiertje per dag een raam
energieprestatienormen. Deze geven de bouwwereld een of deur openzetten. In het Postbus 51-spotje wordt ven-
keus in hoe de energiezuinigheid van een gebouw is te tileren vergeleken met de ademhaling van een mens. Je
realiseren. De eisen zijn niet gericht op specifieke maat- hoeft er maar even mee te stoppen en de dood staart je
regelen, maar op een totaalpakket van maatregelen voor in het aangezicht.
de noodzakelijke energiezuinigheid van een gebouw: de
energieprestatie. Dat lijkt op zich al overdreven. Bovendien doet de op-
roep van het ministerie een betere isolatie van woningen
In januari 2006 is de Energie Prestatie Coëfficiënt ver- volledig teniet.
laagd van 1,0 naar 0,8. Dat betekent dat woonhuizen nog
beter moeten worden geïsoleerd. Waar dat niet meer De combinatie van tegenstrijdig beleid maakt het stuk
kan moet er extra techniek worden ingebouwd, zoals tot een van de topstukken in de collectie absurdistische
een uitgebalanceerd ventilatiesysteem en warmte terug- kunst van het museum. De hamvraag is wel: welk beleid
winningsystemen. is hier overbodig? Is dat de oproep tot continu ventile-
Dit werkt alleen als woonhuizen min of meer een geslo- ren, of – gelet ook op het advies van Eneco – die lage
ten doos vormen. Energie Prestatie Coëfficiënt die de kosten van woning-
bouw sterk verhoogt?
Tegelijkertijd verschijnen op televisie de Postbus 51-
spotjes die bewoners adviseren vooral ramen te openen

Reproductie als giclée druk, olieverf op getinte zwart-witfoto,
Orgineel : 112 x 156 cm

32 33



13

Verboden, maar niet illegaal

Antarctica is een immens groot en uniek natuurgebied. Zo’n vergunning wordt in eigen land aangevraagd. Ne-
Het zeer beperkt aantal dier- en plantsoorten dat er derland verleent ze tot nu toe bij elke aanvraag ook als
voorkomt, leeft uitsluitend op het zuidpoolcontinent. die toeristisch van aard is.
Om het gebied te beschermen is een internationaal mi- Daar moeten we geen overdreven voorstelling van ma-
lieuprotocol vastgelegd. Nederland heeft dat vertaald ken. Het zijn er jaarlijks maar vijf. Twee voor weten-
naar de Wet bescherming Antarctica. Daarin staat, om schappelijke doeleinden en drie voor toeristische. De
het kort samen te vatten, dat elke activiteit op het conti- vraag is of die wet niet overbodig is, als elke vergunning
nent illegaal is. Alleen voor sommige activiteiten kan een toch wordt gehonoreerd?
vergunning worden aangevraagd. Natuurliefhebbers vinden de vergunning helemaal niet
overbodig. Als alle landen net zo met de aanvragen om-
Niet alleen is er een toenemende belangstelling van de springen als Nederland, krioelt het straks van de reislus-
wetenschap, maar ook de reiswereld heeft Antarctica tige avonturiers op Antarctica. Want er zijn steeds meer
ontdekt. Jaarlijks komen er al meer toeristen dan we- mensen die een reis naar het eeuwige ijs willen maken.
tenschappers. Ook zijn er andere menselijke activiteiten, Een vergunning verleent toeristen feitelijk het recht ver-
zoals visserij, het uittesten van producten, de productie boden activiteiten uit te voeren. Daartoe is het milieu-
van films, enzovoort. protocol niet ingesteld.
Te veel activiteit dreigt de kwetsbare natuur op het con-
tinent te verstoren en aan te tasten. In het internationale Een ‘vergunning voor verboden activiteiten’, de term al-
milieuprotocol en de daarop gebaseerde Wet bescher- leen al rechtvaardigt een plaats in de collectie absurdis-
ming Antarctica zijn daarom strenge regels opgenomen. tische kunst van dit museum. Mag het nu wel, of mag
Wie iets op het zuidpoolgebied wil ondernemen moet het niet? Op die vraag zou de overheid helder antwoord
daarvoor een speciale vergunning aanvragen. moeten geven en er ook naar handelen.

Hennie Beenders, Pinguïn 2001
Steatiet, handbewerkt
33cm hoog

34 35



Kitsch
14

De postcode

Overheden, bedrijven en instellingen gebruiken de post- overwegingen die nog steeds geldig zijn. De demogra-
code om demografisch te rubriceren, te sorteren of te fische indeling was nimmer het doel van de postcode.
sturen. Maar dankzij de voortschrijdende techniek is het Het maakt dus niet uit of hiervoor verfijnder methoden
mogelijk met veel betere methoden een nauwkeurigere beschikbaar zijn.
demografische indeling van Nederland te maken. De
schenker van dit stuk meent dan ook dat de verplichting Sinds de overname van de PTT door TPG Post is de
voor burgers om de postcode te gebruiken kan worden postcode geen zaak meer van de overheid. Er valt dus op
afgeschaft. dit terrein geen wet af te schaffen.

In 1977 is de postcode door het toenmalige Staatsbedrijf Het verhaal dat de overheid burgers verplicht de post-
der PTT ingevoerd. In 1991 is deze overgenomen door code te gebruiken voor bijvoorbeeld het versturen van
TPG Post nadat hierover een convenant met de gemeen- post, op straffe van latere bezorging, berust op een mis-
ten (VNG) werd gesloten. verstand.
Destijds was het nog niet goed mogelijk handgeschreven
adresseringen machinaal of elektronisch te lezen en het
beschikbare computergeheugen was beperkt. Daarom
moest de postcode zo kort mogelijk zijn.
De postcode is in het leven geroepen uit bedrijfsmatige

Matthijs Sluiter, Slapende hond 2006
Aquarel en pen op postkaart
10 x 15 cm

36 37



Provocatieve kunst
15

Van oude visies en de dingen
die voorbij gaan

Gemeentelijke herindeling komt feitelijk neer op een fu- de samenwerkende gemeenten. Zulke organisaties heten
sie van kleine gemeenten met elkaar of met een grote ‘shared services’ in het jargon.
buurgemeente. Doel is bestuurskracht te vergroten, het
ambtenarenapparaat efficiënter in te richten en het voor- Degenen die het herindelingsbeleid willen afschaffen vin-
zieningenniveau op peil te houden. Maar tegenwoordig den dat met deze nieuwe manier van organiseren alle
kunnen deze doelen dankzij ontwikkelingen op gebied doelen van de gemeentelijke herindeling zijn bereikt,
van ICT ook worden bereikt zonder het dure en emoti- zonder moeizame en kostbare fusies af te dwingen.
onele proces van fusie. Mocht het bij kleinere gemeenten nodig blijken, dan kan
altijd nog de provincie bepaalde taken van de gemeente
Soms willen gemeenten zelf fuseren. In andere gevallen overnemen, zonder de eigenheid van de woongemeen-
doet de provincie voorstellen. Steeds moeten regering schap aan te tasten.
en parlement zich hierover buigen. Het is meestal de
start van een langdurig en soms emotioneel proces. Het ministerie van Binnenlandse Zaken denkt daar anders
Bewoners hebben vaak het gevoel dat met het opheffen over. Het vindt dat shared services slechts een gedeel-
van ‘hun’ gemeente een deel van de eigen identiteit ver- telijke oplossing bieden voor de opgaven van deze tijd.
dwijnt. Ook leeft de vrees slachtoffer te worden van de Ook is er de angst dat sterke shared service organisaties
dadendrang van de grote broer. over zoveel kennis beschikken dat ze de kleine gemeen-
ten overvleugelen, waardoor deze feitelijk niet meer au-
Fusie is niet per se nodig om een betere samenwerking tonoom zijn. Tot slot stelt het ministerie vragen bij de
tussen gemeenten te bereiken, de bestuurskracht te ver- democratische legitimatie: houdt de gemeenteraad vol-
groten en het serviceniveau op peil te houden. doende invloed, als de uitvoering van steeds meer taken
Er zijn ambtelijke functies en afdelingen die gemakkelijk buiten de gemeentelijke organisatie worden geplaatst?
zijn samen te voegen zonder dat gemeenten hun auto-
nomie kwijtraken. Voorbeelden zijn afdelingen voor ICT, De museumdirectie is trots op dit provocatieve stuk,
belastingen, handhaving, vergunningen, groenvoorziening waarin nieuwe mogelijkheden van deze tijd de traditi-
en onderhoud, enzovoort. onele wijzen van organiseren ter discussie stellen, maar
Gespecialiseerde samenwerkende afdelingen kunnen een dat ook de vraag oproept welke verworvenheden daarbij
relatie van opdrachtgever-opdrachtnemer aangaan met op het spel staan.

Nelleke Scharroo, Frictie 2000
Lithografie
60 x 80 cm

38 39



Provocatieve kunst
16

Op de vingers kijken
Sinds de invoering van de Wet Werk en Bijstand zijn komt bij dat het ministerie van Sociale Zaken en Werk-
gemeenten volledig verantwoordelijk voor de uitkering gelegenheid het signaleringssysteem van de gemeentese-
van bijstandsgelden. Ze krijgen daarvoor een vast be- cretarissen in essentie niet veel anders beoordeelt dan
drag. Slagen ze erin mensen aan het werk te krijgen, dan het huidige toezicht op de Wet Werk en Bijstand.
houden ze geld over. Belanden er meer mensen in de Het huidige toezicht door het ministerie is ‘proportio-
bijstand, dan moeten ze zelf bijpassen. neel’. Dat wil zeggen dat de zwaarte van het toezicht
Dit nieuwe systeem van uitkeren is zelfregulerend en in overeenstemming is met het belang dat de overheid
heeft allerlei prikkels voor gemeenten een goed beleid heeft bij een goede uitvoering van het beleid. Het be-
te voeren. Er worden zoveel mogelijk verantwoordelijk- langrijkste dat het ministerie van de gemeenten vraagt
heden bij de gemeente gelegd. Een toezichtregime van is dat zij aan het eind van het jaar kunnen laten zien dat
hogerhand past daar niet bij. zij de middelen rechtmatig hebben besteed. Het minis-
Dit zadelt gemeenten op met allerlei verantwoordings- terie merkt daarbij op dat tot nu toe slechts 30% van de
plichten die geld en energie kosten. Ook het toezicht gemeenten zo’n verklaring heeft overlegd. En dat geeft
vanuit het ministerie kost overbodige inzet. te denken.
Het ministerie doet een voorstel: laat een gemeentese-
De Vereniging van Gemeentesecretarissen heeft de ‘Staat cretaris voor korte tijd stage lopen op het ministerie van
der Gemeente’ ontwikkeld. Deze moet inzicht geven in Sociale Zaken en Werkgelegenheid en laat hem of haar
de sociaal-economische gezondheid van de gemeente en daar zijn eigen voorstel beoordelen op eventuele over-
de tevredenheid van burgers en bedrijven. Pas als indica- bodigheid.
toren op ‘oranje’ of ‘rood’ springen zouden provincie en
rijk moeten ingrijpen. De museumdirectie juicht deze tegemoetkomende op-
stelling zeer toe. Het gaat weliswaar ten koste van het
Toch houdt het ministerie van Sociale Zaken en Werkge- provocatieve karakter van het stuk, maar het is een mooie
legenheid voorlopig aan het toezicht vast. Om te begin- kans om of van overbodig beleid of van overbodige kri-
nen omdat het systeem nog nieuw is en er ontwikkelingen tiek en overbodige alternatieven af te komen.
gaande zijn in de interbestuurlijke verhoudingen. Daar

Nelleke Scharroo, Mijn vader niet 1999
Olieverf op doek
60 x 80 cm

40 41



Futuristische kunst
17

Gelijk, gelijker, gelijkst, gelijkheid 4

Om discriminatie tegen te gaan is in 1994 de Algemene staan die gelijke behandeling voorstaan en waar burgers
wet gelijke behandeling in werking getreden. Een goede een beroep op kunnen doen.
zaak, zo lijkt het, want iedereen is tegen discrimineren. De algemene wet voegt niets toe aan al deze specifieke
Maar deze wet overlapt al bestaande wetten en regels en wetten. Het is zelfs de vraag, of alle ingewikkelde uitzon-
is daarmee eigenlijk overbodig. deringen in de wet nog altijd relevant zijn.

De Algemene wet gelijke behandeling schrijft voor dat Dat is althans de mening van de schenker van dit muse-
personen ongeacht hun godsdienst, levensovertuiging, umstuk. Er zijn andere opvattingen.
politieke voorkeur, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele De belangrijkste reden om deze wet vooralsnog te blij-
gerichtheid en burgerlijke staat gelijk moeten worden ven hanteren is omdat hij onduidelijkheden poogt weg
behandeld. te nemen bij het ingewikkelde probleem van botsingen
Onder deze wet vallen bijvoorbeeld de arbeidsvoorwaar- van grondrechten. Het pleit voor de wet dat de soms
den, scholing, werving en selectie, promotie, ontslag. wat vage en onduidelijke internationale richtlijnen hierin
concreter zijn geformuleerd.
Maar er zijn al speciale wetten die de rechten van af- De wet is ten slotte de legitimatie van de Commissie Ge-
zonderlijke groepen afdoende beschermen. Zoals de lijke Behandeling, die op basis hiervan is geïnstalleerd.
Wet gelijke behandeling mannen en vrouwen en de
Wet onderscheid arbeidsduur, enkele artikelen in boek Voor en tegenstanders lijken het in ieder geval met el-
7 (arbeidsrecht) van het Burgerlijk Wetboek, Wet gelijke kaar eens dat de verschillende wetten en regels beter op
behandeling op grond van handicap of chronische ziekte, elkaar kunnen worden afgestemd en geformuleerd.
Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de ar- Het is de directie duidelijk dat we ergens met overbodige
beid, Ambtenarenwet. regelgeving opgescheept zitten. Nu nog uitzoeken waar
Ook zijn er internationale verdragen waarin artikelen precies.

Paul Kombrink, Dagdoeken
Fotografie onder olieverf, op doek
50 x 50 cm

42 43



18

Effe vangen, effe dokken!

Vrijwilligersorganisaties kunnen de kosten van medewer- gen vaak hoger zijn dan de werkelijk gemaakte onkosten
kers vergoeden op basis van declaraties of ze kunnen en dat het daarom een verkapte vorm van inkomsten kan
een vast bedrag betalen. Om administratieve rompslomp zijn. Daarom is het zo in de Wet werk en bijstand te-
met bonnetjes te voorkomen wordt vaak gekozen voor rechtgekomen. De fiscus ziet het anders. Die beschouwt
het vaste bedrag. de vergoeding als werkelijk gemaakte kosten.
Wie naast zijn vrijwilligerswerk een vaste baan heeft mag
€ 1500,- onkostenvergoeding ontvangen zonder dat die Wat is het gevolg van deze regelgeving? Allereerst dat
bij het inkomen moet worden opgeteld. De fiscus be- een bijstandsgerechtigde minder kosten vergoed mag
schouwt dat als tegemoetkoming van werkelijk gemaakte krijgen dan iemand die werkt. Terwijl de vraag gerecht-
kosten. Geen inkomsten dus. vaardigd is of we het niet moeten toejuichen dat mensen
Maar voor mensen met een bijstandsuitkering geldt in- met een bijstandsuitkering zich inzetten voor de samen-
eens iets anders. Die mogen € 95,- per maand als vaste leving.
onkostenvergoeding ontvangen met een maximum van Op de tweede plaats levert het lasten op voor de vrijwil-
€ 764,- per jaar. ligersorganisatie. Zij moet bijhouden aan wie zij welke
Alleen als het vrijwilligerswerk bijdraagt aan het vinden vergoedingen verstrekt en of dit al dan niet een bij-
van een vaste baan kan de gemeente besluiten dat ook standsgerechtigde is. Anders komen hun vrijwilligers van
de uitkeringsgerechtigde een vaste onkostenvergoeding een koude kermis thuis.
van maximaal € 1500,- per jaar mag ontvangen.
De museumdirectie ziet hier kansen voor vereenvoudi-
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ging. Trek de vrijwilligersbijdragen voor fiscus en bijstand
stelt zich op het standpunt dat vaste onkostenvergoedin- gelijk. Dat creëert helderheid.

Hennie Beenders, Liefde 2004
Albast, handbewerkt
51 cm hoog

44 45



Futuristische kunst
19

Eén ei is geen ei...

Mensen van buiten Europa die zich langer dan drie maan- trerend. Vooral de onzekerheid en tijd die met elke aan-
den in Nederland willen vestigen, moeten voor hun vraag gepaard gaat ervaren mensen als zeer hinderlijk.
komst een Machtiging tot voorlopig verblijf (MVV) aan-
vragen. Wie met een MVV Nederland binnenkomt moet Het is opvallend dat de IND twee keer een haast iden-
zich binnen drie dagen melden om een verblijfsvergun- tiek onderzoek moet doen, terwijl de dienst al zo zwaar
ning aan te vragen. Voor de machtiging en de vergun- belast is. Overheid en IND stellen dat iemand na het ver-
ning moet aan dezelfde voorwaarden worden voldaan, krijgen van een MVV maximaal een half jaar de tijd heeft
en beide worden toegewezen door dezelfde IND. Eén om naar Nederland te komen. Deze tijd kan worden ge-
van beide procedures lijkt dus overbodig. bruikt om noodzakelijke regelingen te treffen. In een half
jaar kan de situatie van iemand zijn veranderd. Daarom is
De MVV blijkt niet meer dan een inreisvisum, want met- een nieuwe aanvraag voor een verblijfsvergunning nodig.
een na aankomst in ons land moet weer precies dezelfde
procedure worden doorlopen als bij de aanvraag voor De overheid erkent desondanks dat deze dubbele pro-
de machtiging. De enige extra voorwaarde is een tbc- cedure als overbodig ervaren wordt. Het ministerie van
onderzoek. Vreemdelingenzaken en Integratie laat onderzoeken of
Voor degenen die in Nederland willen komen studeren, beide procedures in elkaar kunnen worden geschoven.
werken of zich bij hun partner voegen is dit onnodig frus-

Anne Rensen, Wachtkamers 2006
Acryl op linnen
80 x 95 cm

46 47



Museum Overbodig Beleid Catalogus

Museum Overbodig Beleid Catalogus

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (20)

Museum Overbodig Beleid Catalogus