Hepatitis viruses

1. Trao đổi trực tuyến tại:
http://www.mientayvn.com/Y_online.html

2. CAÙC VIRUS VIEÂM GAN
(Hepatitis viruses)
PGS. TS. Cao Minh Nga
Boä moân Vi sinh – Khoa Y – ÑHYD TP. HCM

3. * Ñònh nghóa
 Coù tính höôùng TB gan,
 Gaây beänh vieâm gan (VG) virus
 Hippocrates
 Vieâm gan do caùc virus : Epstein-Barr,
CMV (Cytomegalovirus), virus varicella-
Zoster vaø virus gaây soát vaøng.

4. * Phaân loaïi
 Coù 6 loaïi virus vieâm gan:
1. virus vieâm gan A (HAV),
2. virus vieâm gan B (HBV),
3. virus vieâm gan C (HCV),
4. virus vieâm gan D (HDV  taùc nhaân delta),
5. virus vieâm gan E (HEV),
6. virus vieâm gan G (HGV).

5. VIRUS VIEÂM GAN A (HAV)
 Theá kyû XIX: beänh vaøng da coù tính chaát laây lan.
 Theá kyû XX :
- 1973: Feinstone & cs  phaùt hieän HAV = KHV e-
- 1979: Provost & Hilleman  nuoâi caáy HAV.

6. I. Tính chaát virus (HAV)
1. Caáu truùc:
- HAV: enterovirus tyùp 72  nhoùm Picornavirus.
- Nhaân: 1 chuoãi RNA xoaén oác, M = 2,5x106 , VPG.
- Capsid hình khoái, 2R = 27 nm , VP1  VP4.
- MBN (-)
- Taêng tröôûng / baøo töông TB.

7. Sô ñoà caáu truùc HAV

9. I. Tính chaát virus (HAV) - 2
2. Söùc ñeà khaùng
- Nhaïy caûm: Clor, to > 600C
- Soáng ñöôïc ôû ether, moâi tröôøng ngoaøi.
3. KN: HAAg  1 tyùp Ag.
4. Nuoâi caáy:
- TB gan khæ
- TB thaän baøo thai khæ.

10. II. Beänh hoïc (HAV)
 Vieâm gan A (Vieâm gan truyeàn nhieãm): 50% / HV
- UÛ beänh:  25 ngaøy (TB: 14 –40 ngaøy)
- TCLS: 2 - 4 tuaàn , 50% (-) TCLS, theå toái caáp.
- Dieãn tieán: laønh tính,
 (-) mang maàm beänh maõn, VG maõn.

11. III. Sinh beänh hoïc - Mieãn dòch hoïc
(HAV)
doøng maùu
 virus  sinh / NM ruoät ----------------- gan: hoaïi töû
 IgM anti-HAV: (+) / vaøng da  qt /  PTN
IgG anti-HAV: (+) sau IgM 1-3 tuaàn
 t/d baûo veä raát laâu.
HAV khoâng coù MD cheùo vôùi caùc HV .

12. IV.  PTN (HAV)
1. Tìm IgM anti-HAV ñaëc hieäu: test quan troïng.
(+) / g/ñ ñaàu cuûa beänh, toàn taïi 3 - 6 thaùng
Kyõ thuaät MD: RIA, ELISA
2. Tìm IgG anti-HAV
-  (+): khi hieäu giaù laàn thöù II  4 laàn laàn thöù I.
- Neáu < 4 laàn hoaëc chæ tìm IgG anti-HAV / 1 laàn
 BN nhieãm HAV töø tröôùc vaø
coù ÑÖMD vôùi HAV.

13. IV.  PTN (HAV) - 2
3. Tìm HAV / phaân BN = KHV e-
(+) / cuoái t/k uû beänh  g/ñ ñaàu cuûa beänh.
4. Phaân laäp virus.
5. SHPT: RT-PCR, …

14.  PTN (HAV)

15. V. Dòch teã hoïc (HAV)
 Ñöôøng laây truyeàn: tieâu hoùa.
 OÅ chöùa virus: ngöôøi.
 (-) ngöôøi mang maàm beänh maõn tính.
 Yeáu toá nguy cô: veä sinh , ñoâng ñuùc, khaùch du lòch.

17. VI. Phoøng beänh (HAV)
1. PB chung: veä sinh caù nhaân, aên uoáng
2. PB ñaëc hieäu:
* MD thuï ñoäng: ISG (Immuno serum globulin).
Chæ ñònh: - Tröôùc khi nhieãm
- Trong th/kyø uû beänh
- Khaùch du lòch
 Ngöøa hoaëc  ñoä naëng.
* MD chuû ñoäng: - Vaccin HAV baát hoaït.
- Vaccin soáng  ñoäc löïc.

18. VII. Ñieàu trò (HAV)
 Ñaëc hieäu: chöa coù .
 Bieän phaùp chung:
-  toång traïng,
- cheá ñoä aên uoáng, duøng thuoác hôïp lyù.

19. VIRUS VIEÂM GAN B
(HBV)
 1883: Beänh vieâm gan huyeát thanh.
 1965: Blumberg  HBsAg
(Hepatitis B surface Antigen)

20. I. Tính chaát
HBV  nhoùm Hepadnavirus
1. Caáu truùc:
 Nhaân: 2 chuoãi DNA
daïng voøng.
 Capsid: hình khoái,
2R = 42 nm.
 MBN: chöùa HBsAg.
 Phaàn loõi (core): chöùa
- HBcAg
- HBeAg

22. HBV – quan sát dưới KHV e-

23. II. Tính chaát (HBV) - 2
2. Heä thoáng Khaùng nguyeân vaø Khaùng theå:
HBsAg Anti-HBs
(khaùng theå baûo veä)
HBcAg Anti-HBc
(-) / huyeát thanh
HBeAg Anti-HBe

24. II. Tính chaát (HBV) - 3
3. Söùc ñeà khaùng
- Khaùng : coàn vaø ether.
- Nhaïy caûm: 560C / 30' hoaëc 1000C /10',
formaldehyd, tia UV.
4. Nuoâi caáy treân TB: chöa ñöôïc.

26. III. Beänh hoïc (HBV)
 Vieâm gan B
(VG huyeát thanh): 41% / HV.
 UÛ beänh: 60 ngaøy (  160 ngaøy).
 LS : -  VG A nhöng naëng hôn.
- ()  theå toái caáp, 90% (-) TCLS.
 Dieãn tieán xaáu  VG maõn (10%)
 Xô gan hoaëc K gan.
(2/3 soá ca lieân quan ñeán HBV)

27. III. Sinh beänh hoïc - Mieãn dòch hoïc
 Sinh beänh hoïc:
- Virus / maùu  TB gan: vieâm & hoaïi töû.
- Phöùc hôïp KN-KT
 ñau khôùp, vieâm caàu thaän, vieâm maïch maùu.
 MDH: Khoâng coù MD cheùo vôùi caùc HV .

29. IV.  Phoøng thí nghieäm
* PP mieãn dòch hoïc:
 Ý nghĩa:
1. HBsAg (+):
Đang nhiễm HBV, xuất hiện sớm nhất sau khi nhiễm
- g/ñ caáp.
-  20 tuaàn: + mang HBsAg maõn: (-) TCLS, c/n gan .
+ VG maõn (toàn taïi hoaëc hoaït ñoäng).
- Khi VG maõn vôùi HBsAg (-) do [HBsAg]    HBcAb 
2. HBsAb (anti-HBs): choáng taùi nhieãm.
- Có miễn nhiễm với HBV
- là dấu ấn duy nhất sau chủng ngừa.

30. IV.  Phoøng thí nghieäm - 2
* PP mieãn dòch hoïc:
 Ý nghĩa:
3. HBcAb (anti-HBc):
-  VG B /”giai ñoaïn cöûa soå” .
- Ñaõ/ñang nhieãm HBV.
4. HBeAg:
- Virus ñang nhaân leân maïnh.
-  laây nhieãm.
- Giaûm / maát khi coù ñoät bieán BCP/PC.
5. HBeAb (anti-HBe):
- Virus nhaân leân  (tröø khi coù ñoät bieán)
-  laây nhieãm.

31. Hiệu
giá
Thaùng sau khi nhieãm
Trieäu chöùng
Anti-HBe
0 1 2 3 4 5 6 12 24
Vaøng da
ALT
Anti-HBc
HBeAg
HBsAg
Anti-HBs
VGSV B caáp coù trieäu chöùng töï giôùi haïn

32. VGSV B khoâng trieäu chöùng
Thaùng sau khi nhieãm
Hiệu
giá
0 1 2 3 4 5 6 12 24
ALT
Anti-HBs
Anti-HBc
Anti-HBe
HBsAg

33. Thôøi gian sau nhieãm
Hiệu
giá
ALT
Anti-HBc
Anti-HBe
Trieäu chöùng
5 60 1 2 3 4 6 71 2 3 4 5 8 9 10
HBsAg
HBeAg
Vieâm gan sieâu vi B maõn tính
Thaùng Naêm

34. Beänh söû töï nhieân cuûa nhieãm HBV maõn
LAÂM SAØNG VIEÂM GAN CAÁP VIEÂM GAN MAÕN XÔ GAN K GAN
SIEÂU VI HBeAg: HBV DNA Anti-HBe
HBsAg
GAN NHAÂN LEÂN
THÔØI GIAN
THAÙNG NAÊM THAÄP NIEÂN
HOØA NHAÄP

35. Daáu aán MD trong caùc theå laâm saøng
Daáu aán Vieâm
caáp
Laønh
beänh
Vieâm
maïn
(-) h /
ñoäng
Theå aån Tieâm
ngöøa
HBsAg + -- + + -- --
HBsAb -- + -- -- +/- +
HBcAb + (IgM) + + + +/- --
HBeAg + -- +/- -- +/- --
HBeAb -- + +/- + +/- --
HBV-DNA + -- +
(>104 - 5)
+
(<104)
+
(<103)
--

36. IV.  Phoøng thí nghieäm - 3
* PP sinh hoïc phaân töû:
 Caùc phöông phaùp
1. Khoâng khueách ñaïi, duøng ñoaïn doø (Southern
blot, dot blot,…).
2. Khueách ñaïi tín hieäu (b-DNA).
3. Khueách ñaïi DNA (PCR).
4. Sequencing

37. IV.  Phoøng thí nghieäm - 4
* PP sinh hoïc phaân töû:
 Öùng duïng:
1. HBV-DNA ñònh tính/ ñònh löôïng:
- Xaùc ñònh tröïc tieáp HBV
- Nguy cô beänh tieán trieån: xô gan, HCC
- Chæ ñònh .
- Theo doõi ñaùp öùng 
(Ñoåi thuoác / Phaùt hieän khaùng thuoác…)
2. Kyõ thuaät SHPT khaùc:
- Xaùc ñònh typ gen (genotype)
- Phaùt hieän ñoät bieán töï nhieân (BCP, PC)
- Phaùt hieän khaùng thuoác kieåu gen

38. Öu ñieåm cuûa kyõ thuaät SHPT
- Ñaùnh giaù chính xaùc hoaït ñoäng cuûa HBV khoâng leä thuoäc
vaøo HBeAg.
- Ñaùnh giaù theå troäi trong ñoàng nhieãm.
- Phaùt hieän nhieãm sôùm / giai ñoaïn cöûa soå.
- Phaùt hieän theå vieâm gan B tieàm aån.
- Phaùt hieän nhieãm HBV theå ñoät bieán thoaùt.
- Phaùt hieän sôùm nhieãm sau gheùp gan.

39. V. Dòch teã hoïc
Ngöôøi coù HBsAg (+) laø oå chöùa chính.
Maùu: chuû yeáu – 1/107 ml maùu coù HBsAg
3 ñöôøng truyeàn beänh SD, dòch theå khaùc.
Meï con: trong vaø sau khi sinh.

41. VI. Phoøng beänh
1. PB toång quaùt:
- Kieåm soaùt moâi tröôøng chöùa HBV.
- Kieåm soaùt nguoàn laây trong gia ñình.
2. PB ñaëc hieäu:
 MD chuû ñoäng: vaccin chöùa HBsAg,
SX = kyõ thuaät CN di truyeàn
 MD thuï ñoäng:
- HBIG (Hepatitis B immune globulin) chöùa [HBsAb]
- duøng trong voøng 24h.

42. VII. Ñieàu trò (HBV)
 Ñaëc hieäu: Chöa coù, () duøng lamivudin,….
 BP chung: - nhö HAV
- Interferons.

43. Partially
double-
stranded
DNA
Lamivudine
A(n)
(-)-DNA
HBV
mRNAcccDNA
DNA pol Men
phieân maõ
õ ngöôïc
mRNA tieàn
genome
Vò trí taùc duïng cuûa lamivudine
HBV
Voû boïc
HBsAg

44. VIRUS VIEÂM GAN C (HCV)
hoï Flaviviridae, gioáng Hepacivirus

46. Sự nhân lên của HCV

50. VIRUS VIEÂM GAN D (HDV)
Taùc nhaân delta: virus khieám khuyeát
Sô ñoà caáu taïo HDV
HBsAg bao boïc beân ngoaøi

56. VIRUS VIEÂM GAN E (HEV)

57. Sơ đồ cấu trúc của HEV

61. Ñaëc ñieåm HCV
( 3 %)
HDV
(<1%)
HEV
(<1%)
Caáu truùc RNA
MBN (+)
1 boä gen nhoû RNA
MBN (+)
RNA
MBN (+)
Ñöôøng
laây truyeàn
- maùu
- SD
- Meï  con
Xaûy ra / BN nhieãm
HBV tröôùc ñoù
- tieâu hoùa
TCLS  HBV
(-): 90%
 HBV -  HAV
- töû vong  /
phuï nöõ coù thai
( 20%)

62. Ñaëc ñieåm HCV
( 3 %)
HDV
(<1%)
HEV
(<1%)
Dieãn tieán  HBV  HBV  HAV
 - anti-HCV
- HCV-RNA
- anti-HDV
- HDV-RNA
- HBsAg
- IgG anti-HBc
- IgM anti-HEV
- HEV-RNA
Phoøng &  (-) (-)
Nhöng nhôø
vaccin HBV
(-)

63. VIRUS VIEÂM GAN G (HGV)
 Khi bò VG nhöng khoâng  (+) caùc taùc nhaân
neâu treân
 nghó ñeán VG SV G do HGV gaây ra.
 HGV (1995)  nhoùm Flaviviridae
 Caáu truùc ssRNA

64. HGV - 2
 Beänh hoïc
- VG caáp tính:
+ nheï hôn VG C
+ TCLS: thöôøng (-)
- VG maõn tính (>30% cas), nheï hôn VG C
- Xô gan, K gan : chöa roõ

65. HGV - 3
 : RT-PCR  HGV-RNA
 DTH:
-  nôi / theá giôùi (caû VN)
- Tæ leä maéc: 1-5%
- Ñöôøng laây truyeàn:
+ Maùu  HBV, HCV.
+ SD
+ Meï  con: 50%