1. TOBB
TÜRK‹YE ODALAR VE
BORSALAR B‹RL‹⁄‹
KOBİ REHBERİ
Hazırlayan
Mustafa H.ÇOLAKOĞLU
KOSGEB Başkanlığı
Teknoloji Destek Süreçleri Yöneticisi
Nisan 2002

2. TOBB Genel Yayın No Genel : 359 - PM : 2
ISBN 975-512-631-7
25.000 Adet Basılmıştır.
Yorum Matbaacılık
İvedik Matbaacılar Sanayii Sitesi 570. Sk. No:10-12
Yenimahalle - Ankara
Tel: (0312) 229 61 20 - 395 21 12

3. Değerli Sanayicimiz,
Ülke ekonomisinin ve sosyal yapısının temelini oluşturan küçük ve
orta ölçekli işletmeler; içinde bulunduğumuz dönemde bir yandan üre-
terek ayakta kalabilme mücadelesi verirken, diğer yandan da sınırların
kalktığı ve bilgi teknolojilerinin mesafeleri yok ettiği çetin rekabet or-
tamında dünyanın öbür ucundaki bilmediği rakiplerle rekabet edebil-
mek için güç kazanmak zorundadır.
Üyesi bulunduğumuz OECD Sınai İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı
ve üyeliğe adaylık süreci yaşadığımız Avrupa Birliği, küçük ve orta öl-
çekli işletmelerin gelişmesi ve desteklenmesi için yoğun bir çaba sar-
fetmekte, sürekli olarak yeni politika ve stratejiler üretmektedir.
Türkiye, OECD’ nin KOBİ’ leri desteklemeye yönelik temel kriter-
leri içeren dokümanı ve AB KOBİ sözleşmesini kabul ederek gelişmiş
ve gelişmekte olan ülkelerle aynı politika ve prensipleri benimsediği-
ni vurgulamıştır.
AB’ nin KOBİ’ lere yönelik projelerini içeren İşletmeler Çokyıllı
Programına 2002 yılından itibaren KOSGEB’ in "Ulusal Temas Nokta-
sı" görevini üstlenmesi ile katılan ülkemiz, üye ve üyeliğe aday ülke-
lerdeki başarılı uygulama örneklerini ve yeni yaklaşımları yakından ta-
kip ederek özümsemek ve kazanmak mecburiyetindedir.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin Ahilik kültürüne dayanan tarihi
geçmişi ve insanımızın yeni iş kurma ve risk alabilme becerisi günü-
müzün teknolojisi ve yeni yaklaşımlarıyla sentezlenerek ortaya çıkacak
sinerji küçük ve orta ölçekli işletmelerin dış ticaretimizin % 70’ini
oluşturan AB’ deki 18 milyon KOBİ ile rekabet edebilmesini sağlaya-
caktır.
Yukarıda belirtilen hedeflere ulaşılmasında KOBİ’ ler kadar onlara
hizmet vermek ve destek sağlamak amacıyla faaliyette bulunan kurum
ve kuruluşlara da çok büyük görevler ve sorumluluklar düşmektedir.
III

4. İşletmelere yönelik mevzuatın basitleştirilmesi, gereksiz mevzuatın
kaldırılması, kamu kuruluşlarına KOBİ’ lerin yaptığı başvuruların sürat-
li ve şeffaf bir biçimde neticelendirilmesi vb. başlıklar altında toplana-
bilecek hayati öneme haiz tedbirlerin yanısıra, KOBİ’ lerin hangi hiz-
meti, hangi kuruluştan ve nasıl alabilecekleri hususunda bilgilendiril-
meleri de çok önemlidir.
Zira, KOBİ’lere destek verecek kuruluşlar yeterli talep göreme-
mekten yakınırken, KOBİ’lerin de kendilerine ihtiyaç duyulan desteğin
verilmediğinden yakındıkları çok sık olarak rastlanılan bir durumdur.
İşte bu tespitten hareketle hazırlanan "KOBİ REHBERİ" işletmele-
rin ihtiyaç duyacakları temel bilgileri ve hizmet alabilecekleri önemli
kuruluşları tanıtmayı amaçlamaktadır.
KOBİ Rehberinin hazırlanmasında gerekli bilgileri sağlayan tüm
kurum ve kuruluşlara, KOSGEB çalışanlarına, ve Rehberin basımını ve
dağıtımını sağlayarak büyük bir hizmeti ifa eden Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliğine teşekkür eder, KOBİ’ lere muassır medeniyet sevi-
yesine ulaşma mücadelelerinde başarılar dilerim.
A.Kenan TANRIKULU
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanı
IV

5. SUNUŞ
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak, bir taraftan mevcut so-
runların çözümü ile ilgili olarak yoğun faaliyetlerde bulunurken, diğer
taraftan orta ve uzun vadede KOBİ’lerin kemikleşmiş sorunlarını çöz-
mek ve rekabet güçlerini artırmak için çalışmalar yapıyoruz.
Günümüze kadar süregelen problemlerinden bir tanesi, karmaşık
idari yapı içerisinde KOBİ’lerin kendilerine hizmet veren kurum ve
kuruluşlardan ve verilen hizmetlerin içeriğinden yeterince haberdar ol-
mamalarıdır.
Bu dağınıklık ve bilgi akışı eksikliğinden dolayı, KOBİ’lere hizmet
veren 46 kamu kurum ve kuruluşunun bütçelerinde yer alan yaklaşık
800 trilyon liralık ödeneğin yarısından fazlası kullanılamamaktadır. Ay-
rıca, bu çok ayaklı yapı, KOBİ politikalarının uygulanmasında bir koor-
dinasyon eksikliğini beraberinde getirmektedir.
Yürütmekte olduğumuz KOBİ gelişim projesi dahilinde hazırlan-
mış olan bu rehberin amacı, KOBİ’lere ihtiyaç duyacakları tüm bilgile-
ri olabildiğince sunmaktır. Başvuracaklarını kolayca bulmalarını sağla-
maktır. Böylelikle KOBİ’lere ayrılan kaynaklar daha verimli kullanıla-
cak ve uzun vadeli gelişimlerine katkıda bulunulacaktır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın da desteğiyle yürüttüğümüz KOBİ
gelişim projemizin ilk basılı ürünlerinden biri olan bu rehber, farklı ko-
nuları ele alacak yayınlar dizisinin ilk örneğidir. KOBİ’lerin gelişimi-
ne katkıda bulunacak diğer alanlarda da yayınlarımız devam edecektir.
Rifat HİSARCIKLIOĞLU
TOBB Yönetim Kurulu Başkanı
V

6. VI

7. Değerli Sanayicimiz ,
24 Nisan 1990 tarih ve 3624 sayılı kanunla kurulan KOSGEB Baş-
kanlığı, İcra Komitesini oluşturan kamu ve özel sektörün değerli yöne-
ticilerinin isabetli kararları ve nitelikli personelinin çabalarıyla 10
TEKMER, 28 KÜGEM ve 3 Enstitü’ den oluşan hizmet birimleriyle
27 ilimizde 200.000 KOBİ ve yaklaşık 2.800.000 Esnaf ve Sanatkara
yüklendiği görevin önemine ve değerine inanarak hizmet vermenin ça-
bası içindedir.
Kuruluş Kanunu’nun yayınlandığı tarihte KOBİ’ lere destek ver-
mek amacıyla oluşturulan kaynaklar giderek ortadan kalkarken KOS-
GEB’ten beklentiler ve KOSGEB’in yapması gereken hizmetler ve
destekler azami ölçüde artmıştır. Bu nedenle Başkanlığımız, kıt kaynak-
ları optimum biçimde kullanarak hizmet üretmek bilinciyle hareket et-
mektedir.
Bu yaklaşım çerçevesinde KOBİ’lerin bilgilendirilmesinin ve üre-
tilen bilginin olabildiğince geniş kitlelere yayılmasının en önemli ve
stratejik faaliyet olduğunun bilinciyle hazırlanan KOBİ REHBERİ,
kamu ve özel sektör temsilcisi kurum ve kuruluşlar arasında işbirlikle-
ri ve güçbirlikleri yapılarak başarılı sonuçlar alınabileceğinin de güzel
bir örneğini teşkil etmiştir.
TOBB Başkanlığına teşekkür eder, KOBİ REHBERİ’nin işletmele-
re yararlı olmasını dilerim.
Bayram ÇAMKERTEN
KOSGEB Başkanı
VII

9. İÇİNDEKİLER
1. KOBİ MEVZUATI
- Avrupa Birliği ve Türkiye’de KOBİ tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . .3
- AB Sanayileşme Stratejisinin Dünü, Bugünü ve Yarını . . . . . . . . .9
- AB Mevzuat Uyum Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
- AB Rekabet Hukuku ve Anti-damping Uygulaması . . . . . . . . . .12
- AB Genel Sekreterliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
- Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
- AB İşletmeler Çokyıllı Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
- AB Küçük İşletmeler Sözleşmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
- Türkiye İmalat Sanayi KOBİ İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
- AB Aday Ülkeler İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
- Türkiye Rekabet Gücü Göstergeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
- OECD BOLOGNA KOBİ Deklerasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . .43
- CC BEST ve En İyi Uygulama Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
- Şirket Kuruluşları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
- İşletmenin Kuruluşu Sırasında Alınacak İzin ve Ruhsatlar . . . . . .58
- Ülkemizde Yabancı Sermaye Yatırımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
- Küçük Sanayi Siteleri ve Organize Sanayi Bölgeleri . . . . . . . . .63
- Serbest Bölgeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
- Teknoloji Geliştirme Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
- Endüstri Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
- TOBB Tahkimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
- Kapasite Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
- Sanayi Sicili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
- İmalat Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
- TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
- Patent Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
- Know-how veya Ticari Sırların Korunması . . . . . . . . . . . . . . . . .89
- Tasarım ve Faydalı Model Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . .93
- Marka Tescili İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98
- Coğrafi İşlemleri İşaret Tescil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
- Entegre Devrelerin Topografyasının Korunması . . . . . . . . . . . .106
- Türk Gıda Kodeksi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
- Garanti Belgesi, Satış Sonrası Servis Hizmetleri Yeterlik Belgesi ve
Kullanım Kılavuzu Düzenleme Yetkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110
- Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
IX

10. - Etiket ,Tarife,Fiyat Listeleri Yönetmeliği . . . . . . . . . . . . . . . . . .116
- Tek İmalatçı ve Yed-i Vahit Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
- Tüketici Hakları Dernekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121
- Tüketici Hakem Heyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122
- Tüketici Konseyi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124
- Reklam Kurulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125
2. KOBİ FİNANSMANI
- Proje Profili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129
- KOBİ Teşvik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130
- KOBİ’lere Finansal Destek ve Yardımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . .133
- Türkiye Halk Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150
- Türkiye Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
- Türk Eximbank Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153
- Türkiye Sınai Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . .157
- Sınai Yatırım Bankası A.Ş. Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158
- Avrupa Yatırım Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160
- Asya Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164
- Kredi Garanti Fonu A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165
- Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168
- Sermaye Piyasası Kurumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169
- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170
- Finansal Kiralama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171
- Risk Sermayesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173
- Franchising . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
- Factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180
- Forfaiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
- ECIP- Avrupa Topluluğu Yatırım Ortaklığı Programı . . . . . . . . .184
- Ar-Ge Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186
- KOSGEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188
- TÜBİTAK /TİDEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190
- EUROKA-Türkiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191
- TTGV Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
3. İNSAN KAYNAKLARI
- Hizmetiçi Kariyer ve Eğitim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . .197
- Yönetim Danışmanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
X

11. - NMCP Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202
- İŞKUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
4. ÜRETİM /PLANLAMA VE GELİŞTİRME
- Ürün İmalat ve Montaj Resimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209
- Hammadde ve Ürün Test İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211
- Üretim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212
- İşyeri Yerleşim Planı ve İş Akış Planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
- Tezgah, Cihaz ve Makinaların Bakım Planlaması . . . . . . . . . . .218
- Çalışanların Görev Tanımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220
- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222
- Kıyaslama (Benchmarking) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224
- Standardizasyonun Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
- Üretimle ilgili TSE,AB,DIN,ISO,SIS ve diğer standartları . . . .229
- ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
- Toplam Kalite Yönetimi ve EFQM/Avrupa Mükemmeliyet
Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
- İstatistik Süreç Kontrol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253
- Arıza Modları ve Etki Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
- TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi . . . . . . . . . . . . . . .257
- TS-EN-ISO/IEC 17025 Laboratuar Yeterlilik Standardı . . . . . .262
- Akreditasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264
- Kalibrasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
- CE İşaretlemesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .268
- Ürün Barkodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272
- Eko-Etiketleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
- Eko-Teks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278
- Ürün Güvenlik Bilgi Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .281
- Ambalajda "Yeşil Nokta" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285
- EPAL Damgalı Europalet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287
- TSE Bilgi İşlem ve Enformasyon Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . .290
- ESİM Test Hizmetleri A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291
- Atık Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294
5. PAZARLAMA/DIŞ TİCARET
- Ticaret Fuarları ve Sergilerde Başarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299
- İhracat Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
- Tipik Bir İhracat İşlemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306
- İhracatta Teslim Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
XI

12. - Dış Ticarette Uluslararası Ödeme Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . .311
- Tek Tip Gümrük Beyannamesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317
- GATS Hizmet Ticareti Genel Anlaşması . . . . . . . . . . . . . . . . . .322
- Dünya Ticaret Örgütü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324
- İhracatçı Birlikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326
- Sektörel Dış Ticaret Şirketleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
- TIR ve ATA Karneleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330
- İTO Yan Sanayi Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331
- Takas (Barter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
- İGEME Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .337
- DEİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .339
- Savunma Sanayi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340
- NAMSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .344
- OFFSET Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347
6. BİLGİ VE DOKÜMANTASYON
- TOBB Bilgi Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353
- KOSGEB Avrupa Birliği Merkezleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356
- KOBİNET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .360
- Elektronik Ticaret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .364
7. İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR
- TİKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .373
- TURKAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376
- TESK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379
- TMMOB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .381
- TİSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .383
- Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) . . . . . . . . . . . . . . . . .384
- TMMMB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..386
- Türkiye Müteahhitler Birliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .388
- İktisadi Kalkınma Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390
- MEKSA Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .392
- TOSYÖV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394
- ÇEVKO Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .395
- KALDER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .397
- BİTAV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399
8. İLGİLİ ADRESLER
- KOSGEB Hizmet Birimleri Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .403
- Web Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .406
XII

13. İşletmelere Yönelik Hizmet Üreten Kurum ve Kuruluşların Hiyerarşi Şeması
TBMM Cumhurbaşkanı YÖK Üniversiteler
Bakanlar Kurulu
Başbakan
Bakanlar
Devlet Bakanı Devlet Bakanı ve Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı Sanayi ve Ticaret Devlet Bakanı Milli Eğitim Çevre Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Enerji ve Tabii Maliye Bakanlığı Turizm Bak.
Dr. D. Bahçeli Başbakan Yrd. K. Derviş M. Yılmaz M. Keçeciler N. Arseven Prof. Dr. R.Mirzaoğlu R. Doğru Prof. Dr. T. Toskay Bakanlığı O. Durmuş Bakanlığı F. Aytekin Güvenlik Bakanlığı Kaynaklar Bakanığı Sümer Oral M. Taşar
M. Yılmaz A. K. Tanrıkulu M. Bostancıoğlu Y. Okuyan Z. Çakan
GAP İdaresi Bşk. Gümrük Vakıflar Genel Sağlık İl Çıraklık ve Yaygın Çevre İl Defterdarlık
Müsteşarlığı TSE Türk İşbirliği Türkiye Elektrik Turizm İl
DPT Müdürlüğü Kalkınma İdaresi Müdürlükleri Eğitim Gn. Md. Müdürlükleri Üretim ve İletim A.Ş. Müdürlükleri
AB Genel
Müsteşarlığı Sekreterliği Bşk. (TYKA) DİE Gn. Md.
TOSYÖV
Vergi Milli Emlak
Türk Eximbank Daireleri Daireleri
TÜBİTAK TTGV
XIII
Türk Akreditasyon İŞKUR Bağ-Kur Sosyal Sigortalar Sendikalar
Hazine Müsteşarlığı Türkiye İş Kurumu Gn. Md. Kurumu Bşk. Mal
BİTAV Kurumu
Türkiye Bilimler Gn. Md. TİSK Müdürlükleri
Akademisi (TÜBA) BDDK TÜRKİŞ
MEKSA Dış Ticaret DİSK
Müsteşarlığı HAK-İŞ
SPK Bşk.
İktisadi Kalkınma
Vakfı YKV
Bankalar Birliği
Vakıf Bank Genel Müdürlükler
İhracatçı Birlikleri
Vakıfrisk İhracat Gn. Md.
Özel ve Kamu Bankaları İthalat Gn. Md. İGEME Genel Müdürlükler TPE KOSGEB M.P.M. TOBB TESK
TKB Serbest Bölgeler Gn. Md.
Sanayi Gn. Md.
TSKB (SYB) Genel Müdürlükler Anlaşmalar Gn. Md. Serbest Bölgeler
İç Ticaret Gn. Md. Başkanlık Süreç Enstitüler Odalar ve Borsalar
AB Gn. Md.
İşrisk İş Bankası Yabancı Sermaye Gn. Md. Sanayi Ar-ge Gn. Md. Grupları KGF
Teşvik Uygulama Gn. Md. Dış Ticarette
Standardizasyon Gn. Md. Küçük Sanatlar ve San. Böl. ve DEİK İş Konseyleri
Halk Yatırım HalkBank Ekonomik Araş. Gn. Md. Sit. Gn. Md. KOBİ A.Ş.
Kamu Finansmanı Gn. Md. Ekonomik Araş. ve
Değerlendirme Gn. Md. KSS AB Koordinasyon Gn. Md. Bilgi işlem ve E-ticaret
KİT Gn. Md.
Sigortacılık Gn. Md. Ölçüler ve Standartlar Gn. Md. Finansman destekleri
Dış Ekonomik İlişkiler Gn. Md. OSB
Tüketicinin ve Rekabetin Teknoloji destekleri
Banka ve Kambiyo Gn. Md. Korunması Gn. Md.
Darphane ve Damga Matbaası Gn. Md. El Sanatları Mali İşler ve satın alma
Bağlı ve İlgili Kuruluşlar Bölgesel Kalkınma Enstitüsü
Gn. Md. İdari işler ve insan kaynakları Girişimciliği Geliştirme Enstitüsü
İlgili Kuruluşlar
Eğitim süreçleri Pazar Araştırma ve İhracatı Geliştirem Enstitüsü
Bağlı Kuruluşlar
Teknoloji Geliştirme
Tekno Parklar Merkezleri

15. KOBİ MEVZUATI

17. AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE’DE KOBİ TANIMI
• Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ):
- 250 kişiden az işçi çalıştıran,
- Yıllık satış cirosu 40 milyon EURO’yu geçmeyen veya arsa ve
bina hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itiba-
riyle 27 milyon EURO'yu geçmeyen,
- 3.paragrafta tanımlanan 'bağımsızlık' kriterine uygun olan, işlet-
meler
• Küçük işletmeler ise,
- 50 kişiden az işçi çalıştıran,
- Yıllık satış cirosu 7milyon EURO'yu geçmeyen veya arsa ve bi-
na hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itibariy-
le 5 milyon EURO'yu geçmeyen,- 3.paragrafta tanımlanan 'ba-
ğımsızlık' kriterine uygun olan,
işletmeler
• Bağımsız işletmeler, sermayesinin ya da hisse senetlerinin %25
veya daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan veya
sermayesi, "küçük ve orta büyüklükteki işletme" tanımı dışındaki
işletmelerden meydana gelmemiş olan işletmelerdir. Ancak bu
şart şu iki durumda aşılabilecektir:
- Eğer işletmenin sermaye sahipleri, kamu yatırım ortaklıkları,
risk sermayesi şirketleri veya kurumsal yatırımcılar ise,
- Eğer işletme sermayesi, hisselerinin kime ait olduğunun belir-
lenemeyeceği kadar küçük hisselere bölünmüş ise ve eğer işlet-
me sermayesinin %25 veya daha fazlasının tek bir işletme tara-
fından üstlenilmemiş olduğunu veya sermayesinin küçük ve or-
ta büyüklükteki işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydana
gelmemiş olduğunu yasal olarak belirtirse.
• 1. ve 2. paragraflardaki koşulları değerlendirirken sermayesinin
veya hisselerinin %25 veya daha fazlasını doğrudan veya dolaylı
olarak kontrol eden işletmelerin dikkate alınması gerekmektedir.
• Mikro işletmeleri, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden ayır-
mak gerektiğinde, bunlar, '10'dan az işçi çalıştıran işletmeler' ola-
rak tanımlanırlar.
• Dönem sonu bilançosunda bir işletme, takip eden iki yıl içinde,
üstüste; işçi sayısı ile ilgili ya da finansal kıstasları aştığı veya bu
sınırların altına düşmesi durumunda o işletme, 'KOBİ', "Orta bü-
3

18. yüklükteki işletme" "Küçük İşletme", veya "Mikro İşletme" sta-
tüsünü kaybedecek veya kazanacaktır.
• İstihdam edilen işçi sayısı, yıllık çalışma ünitelerinin (Annual
Working Unit AWU) sayısı ile ilişkili olmalıdır. Bu demektir ki bir
yıl boyunca tam gün çalışan işçi sayısının, kısmi ve dönemsel ola-
rak çalışan işçi sayısı ile yıllık çalışma ünitelerinin (AWU) oranla-
rı olarak ilişkilendirilmesi gerekir. Esas alınacak referans yılı son
hesap dönemini içeren yıldır.
• Yıllık satış cirosu ile bilanço net değerleri rakamları, son 12 aylık
onaylanmış hesap dönemine ilişkin olmalıdır. Henüz hesapları
onaylanmamış yeni işletmeler söz konusu olduğunda, o mali yılın
gidişatına göre yapılacak gerçekçi tahminlerden çıkartılacak ra-
kamlar, dikkate alınacaktır.
Komisyon, AB'deki ekonomik düzenlemeleri dikkate alarak, nor-
mal olarak her 4 yılda bir veya ihtiyaç oldukça bilanço net değeri
ve yıllık satış cirosu ile ilgili rakamları değiştirebilir.
AB Komisyonu yukarıdaki tanıma göre, içinde 'KOBİ', "Orta Bü-
yüklükteki İşletme", "Küçük İşletme" veya "Mikro İşletme" terimleri
geçen tüm AB mevzuatını uyumlandırmıştır.
İşletme tanımlarının AB istatistiklerine yansımasını EUROSTAT
aşağıda belirtildiği şekilde düzenlemiştir;
- 0 işçi çalıştıran,
- 1-9 işçi çalıştıran,
- 10-49 işçi çalıştıran,
- 50-249 işçi çalıştıran,
- 250-499 işçi çalıştıran,
- 500 ve daha fazla işçi çalıştıran,
4

19. AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ YAPISI
Toplam İşletme Sayısı : 16.350.000 (%99,78’si KOBİ)
Toplam İstihdam : 101.350.000
(%71.48’si KOBİ’lerde istihdam)
Ortalama İstihdam : 6 İşçi/işletme
KOBİ İşgücü Verimliliği : 45.000 Euro/İşçi
Katma Değer'de İşgücü Maliyetinin Oranı : %59
AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ'LERİN SAYISAL DAĞILIMI
Ölçek İşletme Sayısı Çalışan Sayısı Ort. İstihdam
Mikro 0-9 15.210.000 31.450.000 2
Küçük 10 - 19 605.000 8.250.000 13
20 - 49 370.000 12.250.000 33
Orta 50 - 99 70.000 4.950.000 71
100- 249 60.000 10.400.000 173
250 -499 15.000 5.100.000 340
Büyük 500 (+) 20.000 28.900.000 1445
TOPLAM 16.350.000 101.350.000
5

20. İşletme Ortalama Ağırlık KOBİ İşgücü
Sayısı İstihdam Verimliliği (*)
(x 1.000)
Belçika 490 6 KOBİ 108
Danimarka 170 9 KOBİ 100
Fransa 1.980 7 KOBİ 90
Almanya 2.290 9 KOBİ 102
Yunanistan 715 3 Mikro 94
İrlanda 180 8 KOBİ 91
İtalya 3.920 4 Mikro 90
Lüksemburg 15 10 KOBİ 94
Hollanda 420 10 KOBİ 99
Portekiz 600 5 KOBİ 88
İspanya 2.460 4 Mikro 92
İngiltere 2.630 8 KOBİ 83
Avusturya 180 12 KOBİ 79
Finlandiya 150 12 KOBİ 98
İsveç 150 13 KOBİ 95
(Kaynak: EIM Small Business Research and Consultancy Company, 1995)
(*) KOBİ İşgücü Verimliliği : Üretilen mal veya hizmetin miktarı / Değeri ile üretimi gerçek-
leştirmek için kullanılan işgücü arasındaki ilişki
6

21. TÜRKİYE İMALAT SANAYİNDE KOBİ TANIMLARI
KOSGEB tanımı (3624 sayılı Kanun)
1-50 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri küçük sanayi
51-150 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri orta ölçekli sanayi işlet-
meleridir.
HALKBANK tanımı
Teşvik belgeli KOBİ : İşçi sayısı : 1 - 150
: 100 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım Tutarı
Normal KOBİ : İşçi sayısı : 1-250
400 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım Tutarı
EXİMBANK tanımı
Kısa vadeli Türk Lirası kredileri kapsamında "Küçük ve Orta Boy İş-
letmeler İhracat Kredisi için 1-200 işçi çalıştıran imalat sanayi işletme-
leri
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI tanımı
İmalat sanayiinde faaliyette bulunan ve yasal defter kayıtlarında arsa
ve bina hariç, makine ve teçhizat, tesis, taşıt araç ve gereçleri, demir-
başlar vb. toplamının net tutarı 400 milyar Türk Lirasını aşmayan;
1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
50-250 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
işletmelerdir.
En fazla 400 milyar TL. tutarında sabit yatırım harcaması yapan işlet-
melerin tüm yatırımları KOBİ kapsamında değerlendirilir.
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI tanımı
28 Ocak 2000 tarih ve 23948 sayılı, Resmi Gazetenin 45.sayfasında ya-
yımlanan Tebliğe göre, imalat sanayiinde faaliyet gösteren, 1-200 işçi
çalıştıran, gerçek usulde defter tutan, arsa ve bina hariç sabit sermaye
tutarı bilanço net değeri itibariyle 2 milyon ABD doları karşılığı TL'yi
aşmayan işletmeler
7

22. DİE ve DPT tanımı
1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
50-99 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
işletmelerdir.
TOSYÖV tanımı
1-5 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
5-100 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
100-200 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
8

23. AVRUPA BİRLİĞİ SANAYİLEŞME STRATEJİSİ’NİN
DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI
Helsinki Zirvesi sonrası üyelik sürecini yaşadığımız AB, Sanayileş-
meye büyük bir önem vermektedir. Çevre dostu, sürdürülebilir bir kal-
kınmanın sağlanması,işletmelerin rekabet güçlerinin korunması ve ge-
liştirilmesi,yeni pazarlara açılınması Birliğin temel hedeflerini oluştur-
maktadır. Bu hedeflerin yansıdığı sanayileşme stratejisi üye ülkelerin
ve üyeliğe aday ülkelerin sanayileşme stratejisinin, programlarının ve
planlarının oluşturulması açısından önem taşıdığı kadar işletmeler açı-
sından da önem taşımakta olduğundan aşağıdaki tabloda özet olarak
ifade edilmektedir.
Dünkü Bugünkü Hedef Stratejisi
Stratejisi Stratejisi
Büyük seri, standart Küçük seri, özel Bireysel düzeyde ihtiyaçlara
mal üretimi nitelikli mal üretimi cevap veren özel ürünler
Ürün Ürün /fiyat oranı, Çözüm-satış Yüksek kaliteli ürüne yüksek
stratejileri Kalite kontrolu sonrası hizmetler fiyat
Performans kontrolü Tasarım, üretim ve
pazarlamaya eş değerde önem
vermek
Miktar, ölçek Hızlı teslimat, çeşit Hızla yeni ürünleri pazara
ekonomisi ekonomisi sürmek
Üretim Randıman, Esneklik Çok işlevli üretim tezgahları
Stratejileri
bilgi işlem destekli Lojistik tasarım El emeği , taşıma gibi
üretim faktörleri asgariye indirmek
Karmaşık yapılar Organizasyon, Üretim ve hizmetleri aksatıcı
Organizas otonomi, bireysel etkenleri yok etmek
yon Hiyerarşi
sorumluluk Görevleri bireyselleştirerek hızlı
Stratejileri
çözüm elde etmek
Bölgesel ve ulusal Dünya pazarları Mal ve hizmetlerin pazarda ger-
pazarlar çek ihtiyaçlara cevap
Doğrudan vermesi
yatırım ve Taşeron iş tarzı Kapsamlı ortaklıklar Risklerin ve karların
pazara giriş çerçevesinde taşeron paylaşımına ortak olabilmek
stratejileri işlerin verilmesi
Emek yoğun Anahtar pazarlara Yeni pazarlarda doğrudan
ağırlıklı yan sanayi doğrudan yatırım rekabete açılmak
ile işbirliği
http://www.kobinet.gov.tr
http://www.abgs.gov.tr
http://www.europa.eu.int
http://www.deltur.cec.eu.int
9

24. AB MEVZUAT UYUM ÇALIŞMALARI
Tam üyeliğe aday statüsünde bulunduğumuz Avrupa Birliği’nde
temel hedeflere ulaşmada oluşturulan strateji ve politikalar zaman içe-
risinde mevzuat haline getirilmektedir. AB web sayfalarında bulunan
söz konusu mevzuat; 40 yıl boyunca oluşturularak sürekli gözden ge-
çirilip güncelleştirilen Tek Senet, Maastricht , Amsterdam ve Roma
Anlaşmaları,Bakanlar Konseyi tarafından kabul gören düzenlemeler ve
yönetmelikler ile Avrupa Adalet Divanı kararlarından oluşmaktadır.
Üye ülkeler AB’nin tüm mevzuatına uymayı ve uygulamayı kabul
etmektedirler. Aday ülke statüsündeki Türkiye de 10-11 Aralık 1999 ta-
rihlerinde gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi Sonuç Metni 12.maddesine
göre ulusal mevzuatını gözden geçirerek AB mevzuatı ile uyumlandır-
mak durumundadır. Bu amaçla 27 Haziran 2000 tarihinde 4587 sayılı
kanunla Başbakanlığa bağlı olarak kurulan AB Genel Sekreterliği ko-
ordinasyonu ile ilgili tüm kurum ve kuruluşların katıldığı şu komiteler
oluşturulmuştur;
-Malların Serbest Dolaşımı - Sermayenin Serbest Dolaşımı
-Hizmetlerin Serbest Dolaşımı - Rekabet Politikası
-Şirketler Hukuku - Ortak Balıkçılık Politikası
-Ortak Tarım Politikası - Vergilendirme
-Ortak Taşımacılık Politikası - İstatistik
-Ekonomik ve Parasal Birlik - Enerji
-Sosyal Politika ve İstihdam - KOBİ’ler
-Sanayi Politikaları - Eğitim ve Staj
-Bilim ve Araştırma - Kültürel ve Görsel –İşitsel
-Telekominikasyon Politikalar
-Bölgesel Politika - Çevre
-Tüketicinin Korunması ve Sağlık - Adalet ve İçişleri
-Gümrük Birliği - Dışilişkiler
-Mali Kontrol - Maliye ve Bütçe Hükümleri
-Rekabet Hukuku ve Devlet Yardımları -İletişim ve Bilim
-Diğerleri Teknolojileri
-Kişilerin Serbest Dolaşımı
-Sermayenin Serbest Dolaşımı
10

25. Bu komitelerde yürütülen çalışmalarda ilgili AB mevzuatı ve Tür-
kiye mevzuatı gözden geçirilerek varsa eksik mevzuatın tamamlanma-
sı, gereksiz mevzuatın yürürlükten kaldırılması ve uyumlandırılması ay-
nı konuda birden fazla ve benzer mevzuatın birleştirilmesi ve basitleş-
tirilmesi çalışmaları yürütülmektedir.
AB müktesabatının üstlenilmesine ilişkin Ulusal Programa yansı-
yan çalışmalar Türkiye’nin AB’ye uyum sürecindeki gelişmelerin tes-
pit edildiği yıllık İlerleme Raporuna da esas teşkil etmektedir.
24 Mart 2001 tarihinde yayınlanan Ulusal Program ile ilgili İlerle-
me Raporu 13 Kasım 2001 tarihinde yayınlanmıştır.
AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Eskişehir Yolu 9.km
06520 Ankara
Tel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08
http://www.abgs.gov.tr
webmaster@abgs.gov.tr
11

26. AB REKABET HUKUKU VE ANTİDAMPİNG UYGULAMASI
AB oluşumu, Roma Antlaşması’ndan hareketle, kişilerin, malların,
hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı ilkesi üzerine inşa edilmiş-
tir. Bu amaçla üye devletler arasında gümrük engelleri kaldırılmış ve
adil rekabet ortamı yaratılmaya çalışılmıştır. AB Rekabet Hukuku ve
Rekabet Politikası hiçbir konuda hiçbir kişi veya kuruma ayrıcalık gö-
zetmeme ilkesi üzerine kurulmuştur.
"İç pazar rekabetini bozacak veya üye devletler arasındaki ticareti
etkileyecek şirketler arası anlaşmaları" yasaklamak (md. 85) ve "paza-
ra egemen durumdaki şirket veya kurumların bu konumlarını kötüye
kullanmalarını engellemek" (md.86) rekabet hukukunun iki temel un-
surudur.
85 ve 86. maddelerin tanımladığı bu kavramların nasıl uygulanaca-
ğı AB Konseyi’nce kabul edilen tüzük ve yönergeler ile Adalet Divanı
kararlarından oluşan bir içtihat çerçevesinde belirlenir. Roma Antlaş-
ması’nın 90. maddesi ile, kamu mülkiyetinde olan kuruluşlara, 85 ve
86. maddelerle belirlenen rekabet kurallarına uyma zorunluluğu getiri-
lerek, Üye Devletlerin devletleştirme aracılığıyla rekabet kurallarını uy-
gulamaktan kaçınmaları engellenmiştir. Eşit rekabet kurallarına uyum
sağlandığı sürece, AB içinde şirket ve kurumların mülkiyetinin kamu-
ya ait veya özel olması için herhangi bir kısıtlama yoktur.
AB Rekabet Politikası, Roma Antlaşması’nın 9l. maddesinde yer
alan anti-damping uygulamalarının ve 92, 93, ve 94. maddelerde yera-
lan devlet yardımlarının rekabeti bozmayacak biçimde oluşturulmasını
kapsar.
AB Rekabet Hukuku, şirketlerin rekabeti bozucu girişimlerini
(damping, fiyat anlaşmaları, egemen durumun kötüye kullanılması) en-
gelleyen, AB düzeyinde şirketlerin tekelleşmesini belirli boyutlarda
tutan, kamu müdahalelerinin rekabeti bozmasını engelleyen, vergilen-
dirmeyle iç pazarda adil rekabeti bozmayı engelleyen bir kararlar ve iç-
tihatlar bütünüdür.
Avrupa Birliği Rekabet Hukukuna uyum Türkiye açısından
zorunlu mudur?
Türkiye’nin AB Dış Ticaret Politikası’na uyumunun Gümrük Birli-
ği ile birlikte değil, Gümrük Birliği sonrasında tedrici olarak sağlanma-
12

27. sı öngörülmüştür. Türkiye, ayrıca GATT Antlaşması çerçevesinde de
fikri ve sınai mülkiyet haklarını korumayı hedef alan ulusal mevzuatı
geliştirmektedir. Gümrük Birliği çerçevesinde, Türkiye’nin anlaşma-
larda açıkça yer alan hükümlere uymanın dışında otomatik olarak yeri-
ne getirmesi gerekli herhangi bir husus yoktur. Açıkça uyulması gerek-
li hükümler ise sınai ürünlerde gümrük vergilerinin, eşetkili vergilerin
ve miktar kısıtlamalarının kaldırılması, Türkiye’nin üçüncü ülkelere
karşı Ortak Gümrük Tarifesini benimsemesi mevzuatını AB Dış Ticaret
Politikasına yakınlaştırılmasıdır. Bu kapsam dışında kalan hususlar ise
müzakerelere konu olacaktır.
AB üyesi ülkeler, Roma Antlaşması’nın yukarıda sayılan tüm hü-
kümlerini, Antlaşma’ nın geçiş dönemi sonunda uygulamaya koyarak
yeknesak bir dış ticaret politikası oluşturmuşlardır.
Damping uygulamaları Avrupa Birliği’nde nasıl kovuşturulur?
AB, GATT Antlaşması’nın damping konusundaki hükümlerine pa-
ralel olarak kendi damping mevzuatını geliştirmiştir. AB üyesi olma-
yan ülkelerden yapılan dampingli veya teşvikli ithalata karşı korunma
ile ilgili Komisyon Kararına göre, herhangi bir ülkeden yapılan ithalat-
ta AB içindeki bir işletme, kuruluş ya da AB üyesi bir ülke damping
yapıldığını iddia eder ve dampingli bu ithalatın Birliğin belli bir sektö-
ründeki imalat ve ticareti bozucu etkiler taşıdığını delilleriyle ortaya
koyarsa, AB Komisyonu tarafından damping soruşturması açılır. Dam-
ping soruşturmaları ihracatçılara karşı yürütüldüğü gibi, gerek görül-
mesi halinde, bir ihracatçı ülke için de anti-sübvansiyon araştırması
şeklinde yürütülebilir.
Genel olarak, sürdürülen soruşturma sonucunda herhangi bir dam-
ping marjı saptanırsa, eşit düzeyde antidamping vergi ihdasına gidile-
rek AB endüstrisi korunur. Ancak ihracatçı işletmeler ihraç fiyatlarını
yükseltmeyi kabul ederse (price undertaking) damping soruşturması
durdurulur. Damping soruşturmalarında, genelde ihracatçı ülkedeki iç
piyasa fiyatı ile ihraç fiyatı karşılaştırılarak karar verilir. Böylece, AB,
sanayi mamulleri itibariyle gerçek anlamda bir korumayı zaten düşük
olan gümrük vergileriyle değil, miktar kısıtlamaları ve özellikle anti-
damping ve antisübvansiyon mevzuatı kapsamındaki uygulamalarıyla
gerçekleştirmektedir.
13

28. • Anti-damping önlemlerin daha geniş bir "seçme" olanağı tanıma-
sı nedeniyle teoride eşit bir uygulama öngören koruma (safeguard) ön-
lemlerinin aksine, antidamping önlemlerinin belirli bir ihracatçı ülke-
ye, hatta özgün olarak o ülkede yerleşik belirli bir şirkete yöneltilme-
si mümkündür.
• Anti-damping önlemlerinde soruşturma, kolaylıkla kesin ve mik-
tarlarla tanımlanabilir matematiksel gerçeklere dönüştürülebilir. Anti-
damping önlemleri ve uygulama yöntemleri Avrupa sanayi çevrelerin-
de gayet iyi bilinmekte olup UNICE, CEFIC gibi üst organizasyonlar
muhtelif etkinliklerle AB sanayicisini bilgilendirmişlerdir. Sanayici-
mizi bilgilendirmek amacıyla bu konu Rehberimizde detaylı olarak an-
latılmıştır.
Ancak, diğer korumacı önlemlerin her birinin kendine özgü bazı sa-
kıncaları da, Avrupalı sanayicilerin korumacılık taleplerinin anti-dam-
ping önlemleri üzerinde yoğunlaşmasında etkili olmuştur. Örneğin, ko-
ruma (safeguard) önlemlerinin daha az tercih edilmesinin nedenleri
olarak; ayırım gözetmeyen (nondiscriminatory) temelde kullanma zo-
runluluğu ile "zarar marjını" (injury threshold), antidamping önlemleri
ve telafi edici önlemlere göre daha yüksek belirlenmiş olmasının yarat-
tığı nisbi yükün yanısıra AB sanayinin miktar kısıtlaması taleplerini
başka yollarla elde etme olanaklarının varlığını göstermek mümkündür.
GATT kuralları uyarınca, antidamping önlemlerinin uygulanabil-
mesi için;
• Dampingli satışın yapılmış ya da halen yapılıyor olması,
• İthalatçı ülkelerin yerli sanayiine yönelik maddi zarar ya da mad-
di zarar tehdidi oluşması,
• Zararın dampingden kaynaklanması
koşulları aranmaktadır. AB mevzuatında ise, bunlara ek olarak; An-
ti-damping önleminin uygulanmasında "AB çıkarı" olması koşulu da
aranmaktadır.
Yukarıda sözü edilen kavramlar kısaca şöyle açıklanabilir;
damping : Bir malın "ihraç fiyatı"nın o malın (ya da "benzer" bir
malın) "normal değeri"nin altında olmasıdır.
normal değer : İhracatçının, o mala iç piyasasında uyguladığı fiyat-
tır. Eğer, sözkonusu mal iç piyasaya verilmiyorsa, bu fiyat ihracatçının
başka ülkelere uyguladığı fiyat, o da mevcut değilse üretim maliyeti
esas alınarak belirlenen fiyat demektir.
14

29. maddi zarar : "Zarar" çeşitli şekillerde ortaya konabilir; pazar pa-
yının kaybı, karların azalması, düşük kapasite kullanımı gibi hususlar
zararın kanıtlanması için öne sürülebilir. Ancak, anti-damping önlem
uygulanabilmesi için zararın "maddi" olması, yani, geçici faktörlerden
(mevsim sonu satışlar gibi) kaynaklanmaması gerekir. Zararın ya tüm
AB imalatçılarını ya da önemli bir çoğunluğunu olumsuz biçimde etki-
leme koşulu aranır. Uygulama zor olmakla birlikte, AB’nin belirli bir
bölgesindeki imalatçıların zararı da gözetilir. Ayrıca, "AB sanayii" kav-
ramı dar şekilde tanımlanmıştır. Örneğin, "tekstil sektörü" gibi genel
bir kavram yerine pamuk ipliği sektörü gibi en alt sektör ele alınır.
topluluk çıkarı : Damping sonucu zarar oluştuğu belirlense dahi,
otomatik olarak anti-damping önlem uygulamasına gidilmez, alınacak
önlemlerin AB yararına olması koşulu aranır. Yani, ithalatçıların ve ni-
hai tüketicilerin yararları da gözönüne alınır ki, bu tür bir uygulama
ABD mevzuatında bulunmamaktadır. Ayrıca, ABD mevzuatından fark-
lı bir biçimde, AB’de anti-damping vergisi zorunlu olarak, damping
marjına eşit ölçüde belirlenmemekte, daha düşük uygulanabilmektedir.
Yine, ABD’den farklı olarak, önlemler belirli aralıklarla gözden geçi-
rilmekte ve AB sanayiinden aksine bir talep gelmedikçe, 5 yıllık uygu-
lama dönemi sonucunda anti-damping önlemleri sona erdirilmektedir.
(Ancak bu kural, GATT nezdinde sorun yarattığı için AB tarafından fi-
ilen uygulanmamaktadır.)
Antidamping önlemlerin uygulanması sürecindeki aşamalar ;
• Komisyona iletilen şikayetin ciddi bulunması halinde üye ülke
temsilcilerinden oluşan Antidamping Komitesi’nin gündemine alınır.
Komite teamül olarak soruşturmanın başlatılmasına itiraz etmez. Ge-
nellikle, karar toplantısından sonraki birkaç hafta içinde, AB Resmi
Gazetesinde yayımlanan bir ilanla soruşturma resmen başlatılır. İlan
yayımlanana kadar taraflara resmen bilgi verilmez ve soruşturmanın
ilk aşamaları gizli olarak tek taraflı bir biçimde yürütülür.
• İlanın yayımlanması ile birlikte, Komisyon tüm ilgili taraflara so-
ru formları gönderir. Bu aşamada, ihracatçılar ve imalatçılar şikayetin
bir örneğini elde etme hakkını kazanırlar. Kendilerine soru formu gön-
derilmeyen ihracatçı ve/veya imalatçılarda ilanda belirlenen süre için-
de Komisyona başvurmak suretiyle, yazılı veya sözlü olarak görüşleri-
ni belirtebilecekleri gibi, soru formu da talep edebilirler. Komisyon
15

30. Resmi Gazetede ilanı yayımlamakla ilgili tüm taraflara duyuru yapmış
sayılır.
• Soru formlarının cevaplanmasını takiben, yetkili uzmanlar önce
AB içinde soruşturmayı başlatırlar. Her soruşturma, özel konumları ve
çok geniş yetkileri olan birkaç yetkili uzman (case handler) tarafından
incelenir. Öncelikle ithalatçılar, ihracatçıların bağlı satış ve pazarlama
şirketleri ile AB imalatçıları ziyaret edilir. Daha sonra, ihracatçı ve ima-
latçının, ihracatı gerçekleştirdiği ülkede bulunan tesislerinde soruştur-
ma sürdürülür. İlk veriler derlendikten sonra, uzmanlar damping ve za-
rarla ilgili ön tespitleri hazırlar. Bu süreç içinde iki yönlü bilgi akımı
sağlanarak, Komisyon’un gerek duyduğu ek bilgiler alınır , hesaplama
yöntemi konusunda ihracatçı veya imalatçılara bilgi verilir. Ön sonuç-
ların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından sonra AB Resmi Ga-
zetesi’nde yayımlanarak, geçici vergi uygulaması başlatılabilir. Soruş-
turma sonucunda damping marjı belirlenemez veya damping ile doğan
zarar arasında ilişki saptanamaz ya da çok düşük oranda (%2 nin altın-
da) marj belirlenirse, soruşturma durdurulur. Ancak, geçici vergi dört
aylık bir süre için konulduğundan (6 aya kadar da uzatılması mümkün-
dür), bu süre içinde soruşturma sonuçlarının Konsey’e sunulması ve
sürekli vergi uygulaması başlatılması gerekmektedir.
• Ön sonuçların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından ve var-
sa dampingin belirlenmesinden sonra, şikayeti Komisyona getiren ta-
rafın görmekte olduğu zarar acil bir tedbir alınmasını gerektiriyorsa, ge-
çici bir vergi uygulaması, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanarak başla-
tılabilir. Normal olarak geçici vergi uygulaması dört ay sürmekte, an-
cak gerektiğinde altı aya kadar uzatılabilmektedir. Bu süre zarfında so-
ruşturmanın kesin bir sonuca bağlanması gerekmektedir. Kesin sonuç
ise üç şekilde ortaya çıkabilir :
• Soruşturma sonucunda damping marjı belirlenemez veya dam-
ping ile doğan zarar arasında illiyet bağı saptanamaz ya da çok düşük
oranda marj belirlenirse, soruşturma durdurulur.
• Damping marjı belirlenirse, Komisyon, saptanan marjları Kon-
sey’e iletir ve Konsey’in belirleyeceği oranda anti-damping vergisi ke-
sin olarak yürürlüğe konur.
• Damping marjı belirlenir ve soruşturmaya tabi olan ihracatçılar,
ürünlerini belli bir fiyatın altında satmayacaklarını garanti eden bir fi-
16

31. yat taahhüdü (price undertaking) verirlerse, konu Komisyon’ca incele-
nir. Makul bulunması durumunda Komisyon, Konsey’e, taahhüdün ka-
bul edilmesi yolunda öneride bulunur. Konsey’in bu öneriyi kabul et-
mesi durumunda, sözkonusu ürünün Birliğe ithalatı, fiyat taahhüdü
çerçevesinde sürdürülür.
Kesin antidamping vergisi , fiyat taahhüdünün yürürlüğe giriş tari-
hinden itibaren 5 yıl için geçerlidir. Bu süre zarfında her yıl, şikayetçi
olan veya vergiye konu olan taraf, mevcut uygulamanın yeniden göz-
den geçirilmesi yolunda başvuru yapma hakkına sahiptir. Eğer böyle
bir başvuru yapılır ve damping marjı saptanamazsa, kesin vergi yürür-
lükten kaldırılabilir ya da mevcut anti-damping vergisine rağmen söz-
konusu ürünün AB piyasasına daha düşük fiyatlarla girdiği tesbit edi-
lirse, yeni bir soruşturma başlatılarak beş yıl süreli yeni ve daha yük-
sek bir kesin vergi oranı da saptanabilir.
Kesin vergi ya da fiyat taahhüdü yürürlüğe girdikten sonra beş yıl
süreyle herhangi yeni bir karar alınmazsa uygulama kendiliğinden so-
na erer.
http://www.abgs.gov.tr
http://www.kobinet.org.tr
http://www.deltur.cec.eu.int
17

32. AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği kurulmasına ilişkin kanun tasarı-
sı TBMM Genel Kurulu' nun 23 ve 27 Haziran 2000 tarihli birleşimle-
rinde görüşülerek kabul edilmiş ve 4587 sayılı Kanun olarak 4 Tem-
muz 2000 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
ABGS, Türkiye' nin Avrupa Birliği' ne üyelik sürecinde Dışişleri
Bakanlığı' nca yürütülen dış ilişkilerin koordinasyonu ve katılım müza-
kereleri dahil tüm dış temas ve müzakereler çerçevesinde şu görevleri
yürütür;
- Avrupa Birliği müktesebatının üstlenilmesi amacıyla Genel Sekre-
terlik tarafından DPT Müsteşarlığı ile işbirliği halinde hazırlanan Ulu-
sal Program çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülecek
iç uyum çalışmalarında plan ve programlara uygun olarak koordinas-
yonu sağlamak,
- Türkiye' nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanması amacıyla oluş-
turulacak kurul ve komitelerin sekreterya hizmetlerini yürütmek ve bu
kurul ve komiteler tarafından alınan kararların uygulanmasını yönlen-
dirmek,
- Hükümetin ve oluşturulacak kurul ve komitelerin kararları doğ-
rultusunda gerekli araştırma ve incelemeleri yapmak,
- Görev alanına giren konularda sözleşme ile yurtiçi veya yurtdışı
gerçek ve tüzel kişilere araştırma, etüt ve tercüme işleri yaptırmak,
- Yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlere ilişkin olarak teb-
liğ, genelge ve benzeri düzenleyici işlemleri Başbakanlık kanalıyla
gerçekleştirmek.
AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Eskişehir Yolu 9.km
06520-Ankara
Tel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08
http://www.abgs.gov.tr
webmaster@abgs.gov.tr
18

33. AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
1974'te, Ankara'da Avrupa Komisyonu' nun Basın ve Enformasyon
Bürosu açılmış olup bu büro Brüksel'de 4 Şubat 1987 tarihinde imza-
lanan ve 4 Haziran 1987 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan "Avrupa
Toplulukları Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Kurulması ve Onun
Dokunulmazlık ve İmtiyazları Hakkında Anlaşma" temelinde tam dip-
lomatik statü tanınmış olan AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE
TEMSİLCİLİĞİ' ne dönüştürülerek dört bölüm halinde örgütlenmiş ve
bu bölümler kendi içlerinde alt birimlere ayrılmıştır.
• Siyasi Bölüm
- Siyasi İşler ve İnsan Hakları, Demokratikleşme ve Sivil Toplum
Projeleri
- Toplum Bilgilendirme Ağı, Dokümantasyon, Kültür
• Basın Bölümü
• Ekonomik Bölüm,
- Ekonomik İşler,
- Proje Yönetimi
• İdari Bölüm
1964 yılında imzalanan Ortaklık Anlaşması ile başlayan sürecin
Ocak 1996’da Gümrük Birliğini gerçekleştirmesi ve Helsinki Zirve-
sinden sonra üyeliğe adaylık sürecinin başlamasında önemli rolü bulu-
nan Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Dokümantasyon Mer-
kezi, pazartesi, salı ve çarşamba günleri 9.00-13.00 saatleri arasında
açıktır.
Ayrıca bilgi ihtiyacı, Ankara'da kurulu olan şu Dokümantasyon
Merkezleri'nden karşılanabilir.
• KOSGEB
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
• Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi
• Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama
Merkezi
AVRUPA KOMİSYON TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
Uğur Mumcu Cad. No:88 Gaziosmanpaşa-Ankara
Tel:(312) 446 55 11 Faks :(312) 446 67 37
http://www.deltur.cec.eu.int
mailto@deltur.cec.eu.int
docu@deltur.cec.eu.int
19

34. AB İŞLETMELER ÇOKYILLI PROGRAMI
Günümüzde işletmelerin büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçek-
li işletmeler oluşturmaktadır. Büyük ölçekli işletmelere göre daha di-
namik bir yapıya ve esnek karar alma mekanizmasına sahip olan KO-
Bİ’ler bu özellikleriyle istihdam yaratma potansiyelini en iyi değerlen-
direbilecek işletmeler olarak tanımlanmaktadır.
İşletmelerin yaklaşık %99,78 ini KOBİ’lerin oluşturduğu AB’de,
ekonomik büyüme,rekabet edebilirlik ve istihdam yaratılmasının teşvik
edilmesinde KOBİ’lerin temel unsuru oluşturduğu tüm üye devletler-
ce kabul edilmekte,işletme politikası KOBİ’lerin ihtiyaçlarını ve karşı-
laştıkları sorunları dikkate alarak rekabet edebilirliklerini güçlendire-
cek şekilde yapılandırılmakta ve bu amaçla çeşitli mekanizmalar uygu-
lamaya konulmaktadır.
Çok yıllı program ve Bütünleştirilmiş Program çerçevesinde uygu-
lanan AB’nin KOBİ’lere yönelik işletme politikası,1980’li yıllarda şe-
killenmeye başlamış;1989 yılında Komisyon bünyesinde işletme poli-
tikasından sorumlu yeni bir Genel Müdürlüğün oluşturulmasıyla ku-
rumsal bir nitelik kazanmıştır.
Bütünleştirilmiş Program, AB’de KOBİ’lere yönelik tüm faaliyet-
lerin eşgüdümlü ve uyumlu olmasını kolaylaştırmak amacıyla genel bir
çerçeve oluşturmakta;Birlik düzeyinde veya ulusal ya da bölgesel dü-
zeyde KOBİ’lerin gelişimiyle ilgili tüm taraflarca yürütülecek, iyi uy-
gulamaların karşılıklı değişimi(BEST ), İşletmeler Çokyıllı Programı ve
diğer Birlik politikaları kapsamında girişilen faaliyetler olmak üzere 3
eylem grubunu içermektedir.
Bütünleştirilmiş Programın bir parçasını oluşturan Çokyıllı Prog-
ram,AB’nin,diğer Birlik politikalarının kapsamadığı KOBİ’lere özgü
eylemleri için yasal ve mali çerçeveyi oluşturmaktadır.
Türk KOBİ’lerinin rekabet güçlerinin geliştirilmesi ve AB’deki po-
tansiyel ortaklarıyla ülke ekonomisine çok daha fazla katkı sağlayacak
girişimleri değerlendirme olanağının sağlanması büyük önem kazan-
maktadır.
13 Haziran 2000 tarihinde AB Dış İlişkiler Konseyi tarafından ka-
bul edilen ve 19/20 Haziran 2000 tarihinde Avrupa Komisyonu Feira
Zirvesinde görüşülerek onaylanan "Avrupa Birliği Küçük İşletmeler
Sözleşmesi" küçük işletmeleri teşvik etmek ve birçok alanda destekle-
mek amacıyla üye ülkelerin ve Komisyonun ortak görev metni niteli-
20

35. ğindedir. Sözleşme, üye ülkelerde politika oluşturanların bakış açıların-
da Avrupa ekonomisinin gelişmesinde kritik rol oynayan küçük ve or-
ta ölçekli işletmelerin önemini vurgulamayı KOBİ politikası oluşturu-
cu mercilerin,kişi ve kuruluşların KOBİ’lerin gelişmesi ve başarısına
yönelik gerekli faktörleri dikkate almalarını sağlamayı amaçlamakta-
dır.
AB Komisyonu, Feira Zirvesinde belirlenen hedeflere ulaşabilmek
amacıyla 4. KOBİ Çokyıllı Programını geliştirmiştir. 2001 –2005 yılla-
rını kapsayacak 4. Çokyıllı Programıyla ilgili Komisyon kararı
29.12.2000 tarih ve L333 sayılı AB Resmi Gazetesi’ inde yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir.
Türkiye’nin KOSGEB’in koordinasyonunda aday ülke statüsünde
katıldığı Çokyıllı Programda KOBİ Genel Politikaları şu şekilde belir-
lenmiştir.
1) KOBİ’lerde istihdam geliştirme önlemleri alınması
• Sosyal önlemler
• Vergi düzenlemeleri
2) Bürokratik, mali ve sosyal engellerin azaltılması, basitleştirilmesi
çalışma ortamlarının iyileştirilmesi, yeni işletme kurmanın teşvik
edilmesi
• Yasal ve bürokratik engeller
• Vergi politikalarının düzenlenmesi
• Sosyal maliyete ilişkin düzenlemeler
3) İş yönetimi kalitesinin yükseltilmesi
• Eğitim programlarına katılımın yaygınlaştırılması
• Enformasyon kaynaklarının geliştirilmesi
• Danışmanlık/müşavirlik hizmetlerinin geliştirilmesi
4) Ar-Ge (İnovasyon) çalışmalarının desteklenmesi
• Ar-ge programlarına katılımın desteklenmesi
• Kobi’lerin ar-ge’nin önemi hakkında bilgilendirilmeleri
5) Finans/kredi kaynaklarının geliştirilmesi
• Yeni işletme tesisinin desteklenmesi
• Faaliyet geliştirme projelerinin desteklenmesi
• Mülkiyet devir maliyetinin azaltılması
6) KOBİ’lerin iç pazara entegrasyonu ve uluslararası pazarlama açılı-
mının desteklenmesi
• İç Pazar koşullarının uyumlanması
• Üçüncü ülkelere ihracatın artırılması
21

36. 7) Diğer önlemler
• Bilgi çağına uyum sağlanması
• Kamu ihalelerine katılımın desteklenmesi
• İşletme kültürünün geliştirilmesi
ÇokYıllı Programı’nın öncelikli hedefleri ise şöyledir;
• KOBİ’lere yönelik yasal ve bürokratik düzenlemelerin sadeleşti-
rilmesi
• KOBİ’lerin finansal imkanlarının güçlendirilmesi
• Enformasyon şebekeleri ile KOBİ’lerin uluslararası pazarlara
açılımının teşvik edilmesi
• KOBİ’lerin rekabet gücünün arttırılması, AR-GE, İnovasyon ve
eğitim olanaklarının geliştirilmesi
• Girişimci ruhunun teşviki ve özel hedef kitlelerin belirlenerek
desteklenmesi
AB Komisyonu , bu hedef ve politikaları gerçekleştirebilmek için
aşağıda belirtilen projeleri yürürlüğe koymuştur;
• Bürokratik Engellerin Hafifletilmesi
- Üye Ülkelerle Koordinasyon
- Komisyon Düzeyinde Özgün Eylemler
- İlave Politikalar
• Bilgi/Enformasyon Şebekelerinin Geliştirilmesi
- Üye Ülkelerle Koordinasyon
- Topluluk Bilgi/Enformasyon şebekelerinin geliştirilmesi
• Eğitim Destekleri,
• Ar-Ge ve İnovasyon, Bilgi Toplumuna Geçişin Hızlandırılması,
• Çevre Koruma Alanında Hedeflere Ulaşılması,
• Avrupa ve Uluslararası Pazarlara Açılımı Destekleme Hedefleri,
• Kredi/Finansman Ortamının Geliştirilmesi
• İstişare ve KOBİ Politikaları Önceliklerinin Tespiti
Yerel katkısı KOSGEB tarafından sağlanacak İşletmeler Çokyıllı
Programı kapsamında Avrupa Bilgi Merkezi sayısı birden onikiye çıka-
rılacaktır.
22

37. KOSGEB, İşletmeler Çokyıllı Programına paralel olarak şu çalış-
maları yürütmektedir.
• Teknoloji Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması, hizmetle-
rin iyileştirilmesi ve bu Merkezlerde teknoloji tabanlı, yenilikci
KOBİ’lere verilen desteklerin çeşitlendirilmesi,
• İşletmelerin bilgisayar yazılımı kullanımının desteklenmesi,
• Bilgisayar yazılımı geliştiren işletmelerin desteklenmesi,
Elektronik Ticaretin yaygınlaştırılması,
• KOBİ’lerin internet kullanımını arttırmak amacıyla İnternet Kraat-
hanelerinin kurulması,
• Teknopark kuruluşunun teşviki ve kitle örgütlerinin bilgilendiril-
mesi ve motivasyonu,
• AB Programlarından KOBİ’lerin yararlanması için bilgilendirme,
• KOBİ-NET ile yaygın bilgilendirme,
• KOBİ’ler için yeni finansal araçlar ve modeller geliştirilmesi,
• KOBİ’ler için yatırım alanları tespiti ve yatırım danışmanlığı,
• İhracat odaklı ortak yatırım ve ticaret işbirliğine yönelik destekle-
me,
• İş Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması,
• Yeni İş Kurma, Yönetim ve İş Organizasyonu eğitimleri ve danış-
manlığı hizmeti verilmesi
• Test ve analiz hizmetleri verilmesi ve bu hizmetlerin AB standart-
larına ve düzenlemelerine uygun niteliğe kavuşturulması
KOSGEB
MKEK Binası 9.Kat. Tandoğan -Ankara
Tel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 212 25 08
http://www.kosgeb.gov.tr
kos@kosgeb.gov.tr
23

38. AB KÜÇÜK İŞLETMELER SÖZLEŞMESİ
AB üyesi ülkeler küçük ve orta ölçekli işletmelere bakış açılarında
birliktelik sağlamak amacıyla 19-20 Haziran 2000 tarihlerinde gerçek-
leştirdikleri Fiera Zirvesi sonucunda bir sözleşme yayınlamışlardır.
Üye ülkelerin KOBİ politikalarını oluşturmalarında anayasa niteliği ta-
şıyan sözleşme ülkemizdeki KOBİ’lerin AB rekabet ortamına uyum-
landırılmasını hedefleyen tüm kurum ve kuruluşlar için de yol gösteri-
ci bir nitelik taşımakta olup üyeliğe aday ülkelerin deklarasyonda yer
alan temel prensipleri kabullendiklerini teyid etmeleri beklenmektedir.
Sözleşme metni aşağıdadır,
Küçük işletmeler Avrupa ekonomisinin belkemiğidir. Onlar iş fi-
kirlerinin ve işlerin gelişmesi ve üremesi temelinde anahtar bir rol oy-
narlar. Eğer küçük işletmeler gündemin ön sıralarına alınırsa yeni eko-
nomide Avrupa’nın çabaları başarıya ulaşacaktır.
Küçük işletmeler iş ortamındaki değişikliklere en duyarlı olanlar-
dır. Eğer aşırı bürokrasi ile yüklenirse ilk sıkıntıya düşecek olanlar kü-
çük işletmelerdir ve kırtasiyecilik anlayışı terk edildiğinde girişimciler-
den ilk başarı elde edenler ve ekonomiyi başarıyla ödüllendirenler ge-
ne onlardır.
Lizbon Zirvesinde AB’nin dünyanın en rekabetçi ve dinamik, bilgi
tabanlı ekonomisi haline gelmesi, ekonomik gelişmenin artırılması, da-
ha fazla ve daha iyi işletmeler, daha büyük sosyal birleşme hedeflen-
miştir.
Küçük işletmeler Avrupa’da sosyal ve bölgesel bütünlük kadar is-
tihdam ve yenilik için de itici güç olarak gözönünde bulundurulmalıdır.
Küçük işletmeler ve girişimciler için mümkün olan en iyi iş orta-
mının oluşturulması gerekmektedir.
Temel Prensiplerimiz;
Bunu ileri sürerken, AB üyesi ülkeler olarak biz;
• İş sağlamada ve yeni pazar ihtiyaçlarına cevap vermede küçük iş-
letmelerin dinamik kapasitelerini onaylıyor;
• İşe başlayacak ve o işi sonuna kadar götürecek kişisel teşebbüs-
ler örneklerinde olduğu gibi davranırken, küçük işletmelerin sos-
yal ve bölgesel gelişiminin teşvik edilmesinin önemini vurgulu-
yor;
24

39. • Girişimciliği, tüm sorumlulukları üstlenen değerli ve üretken ya-
şamı sürdürebilme becerisi olarak kabul ediyor;
• Olabildiğince teşvik edilmeye hak kazanan başarılı işletmeleri
takdir ediyor;
• Bazı başarısızlıkları ve risk üstlenmeyi bir öğrenme fırsatı olarak
değerlendiriyor;
• Yeni ekonomide bilgi, işbirliği ve esnekliğin kıymetini kabul edi-
yoruz.
AB’nde küçük işletmelerin fonksiyonu, girişimciliği harekete ge-
çirmek, varolan girişimleri değerlendirmek ve gerektiğinde onlara kü-
çük işyerleri yapmak ve küçük işyerlerinin ihtiyaçlarına bağlı olarak
politika üretmek yoluyla geliştirilebilir.
Bu nedenle;
• Yenilik ve girişimcilik ruhunu canlandırmayı, güçlendirmeyi ve
desteklemeyi,
• Düzenleyici, mali ve idari çerçevede girişimci aktiviteye yardım
etmeyi ve girişimcilerin statüsünü geliştirmeyi başarmayı;
• Genel politika amaçlarına önem vermeyen en az külfetli ihtiyaçlar
temelinde pazarı arttırmayı sağlamayı,
• En iyi araştırma ve teknolojiyi geliştirmeyi, kolaylaştırmayı,
• Bir girişimin yaşam döngüsünün mali durumunu iyileştirmeyi,
• Performansımızı sürekli olarak artırmak suretiyle AB’ndeki küçük
işletmelere dünyadaki en iyi ortamı sunmayı,
• Küçük işletmenin sesini dinlemeyi,
• Üst sınıf küçük işletme desteğini ilerletmeyi
taahhüt ederiz.
Temel Faaliyetler
Bu sözleşmenin onaylanması ile küçük işletmelerin ihtiyaçlarını
gözönünde bulundurarak aşağıda belirtilen temel alanlarda çalışmaya
karar verdik;
1. Girişimcilerin eğitimi ve öğretimi
AB, girişimcilik ruhunu besleyip büyütecek ve daha erken yaşlar-
da yeni kabiliyetler geliştirecektir. İş dünyası ve girişimciliğin ihtiyaç-
ları hakkında genel bilgiler tüm seviyelerde okullarda öğretilecektir.
Özgün iş bağlantılı modüller lise, kolej ve üniversitelerde eğitim pro-
jelerinin temel kriteri yapılmalıdır.
25

40. Gençlerin girişimcilik gayretlerini artırıp teşvik edecek ve küçük
işletmelerin yöneticileri için uygun eğitim stratejileri geliştireceğiz.
2. Daha ucuz ve daha hızlı iş kurma süreci geliştirilmesi
İşletmelerin açılış maliyetleri dünyada en rekabetçi bir şekilde
azaltılmalıdır. Yeni kurulan işletmelerin tescili uzun zaman alan ve çok
külfetli prosedürleri olan ülkeler en hızlı prosedürü yakalamak için ça-
ba göstermelidir. İşletmelerin tescili için bilgisayar ortamında anında
(online) işlem prosedürü arttırılmalıdır.
3. Daha iyi kanunlar ve mevzuat düzenlemeleri yapılması
Ulusal iflas yasaları edinilen deneyimlerin ışığı altında gözden ge-
çirilmelidir. Kıyaslama uygulamalarından öğrenilenler, AB’de geçerli
uygulamaların geliştirilmesinde bize rehber olmalıdır.
Ulusal ve AB düzeyinde yeni yasal düzenlemeler, küçük işletmeler
ve girişimciler üzerindeki etkisini tayin etmek için gözlenmelidir.
Mümkün olan konularda ulusal mevzuat ve AB mevzuatı kolaylaştırıl-
malı ve hükümetler kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan (kullanıcı dos-
tu) idari dokümanları hayata geçirmelidirler.
Küçük işletmeler bazı mevzuatlardan muaf tutulmalıdırlar. AB ko-
misyonu küçük işletmelerin yükünü azaltmak için rekabet yasalarını
basitleştirmelidir.
4. Ustalık Eğitiminin Gerçekleştirilmesi
Eğitim Enstitülerini kurmaya gayret etmeli, işbaşında eğitim plan-
larını tamamlamalı, küçük işletmelerin ihtiyaçlarına uyumlu ustalığı uy-
gun şekilde sağlamalı ve sürekli eğitimi ve danışmanlığı gerçekleştir-
meliyiz.
5. Elektronik ortamda anında (on-line) işlem imkanının ger-
çekleştirilmesi
Küçük işletme sektörü ile elektronik ortamda iletişimi artırmak için
devlet yetkilileri teşvik edilmelidir. İşletmeler elektronik ortamda da-
nışabilmeli, uygulamalar yapabilmeli, vergi iadesi dosyası hazırlayabil-
meli, basit bilgi ağı yardımıyla daha hızlı ve daha ucuz olarak bilgiye
ulaşabilmelidir. Komisyon bu alanda bir örnekle rehberlik etmelidir.
26

41. 6. Tek Pazarın ötesinde daha fazla yapılabilecek olanlar
Küçük işletmeler Avrupa ekonomisinin reformlarından yararlar
sağlayacağını umut etmektedir. Komisyon ve üye ülkeler doğru bir iç
pazarın tamamlanması, kullanıcı dostu küçük işletmeler, e-ticaret, tele-
kominikasyon kuruluşları, kamu kuruluşları, kamu tedarikçileri ve sı-
nır ötesi ödeme sistemini içeren küçük işletmelerin gelişmesi gibi kri-
tik alanları amaçlayan reformları takip etmelidir.
Avrupa ve ulusal rekabet yasaları; küçük işletmelerin yeni pazarla-
ra girmesi ve uluslararası fuarlarda yarışması için her şansa sahip olma-
sı bakımından gayretle uygulanmalıdır.
7. Vergilendirme ve finansal konular
Vergi kanunları küçük işletmelerdeki başarı ve yaratıcılığı kolaylaş-
tırmalı, küçük şirketlerin büyümesi ve iş yaratmasına yardım etmeli; iş
kurmaya teşvik etmeli ve başarıyı ödüllendirmeye adapte edilmelidir.
Üye ülkeler vergilendirme ve kişisel performansta en iyi uygulamayı
tatbik etmelidir. Girişimcilerin istediklerinin gerçeğe dönüştürülmesi
için finansal desteğe ihtiyaçları vardır.
Küçük işletmelerin finansal destek hizmetlerinden yararlanmalarını
artırmak amacıyla;
• Avrupa sermaye piyasasının oluşturulması ve finansal hizmet iş
planı ve risk sermayesi iş planının yürütülmesindeki engelleri kal-
dıracağız ve tanımlayacağız;
• Kredi ve risk sermayesine uygun kabul koşullarını sağlayarak kü-
çük işletmeler ve banka sistemleri arasındaki bağlantıyı geliştire-
ceğiz;
• Yapısal fonlara kabulü geliştireceğiz ve yüksek teknoloji girişim-
cilerine işlerini kurmalarında Avrupa Yatırım Bankası tarafından
verilen fonların arttırılmasında yardımcı olacağız.
8. Küçük işletmelerin teknolojik kapasitesinin desteklenmesi
Küçük işletmelerin kapasitesini belirleyen uygun teknolojiyi seçip
adapte ederken teknolojinin küçük işletmelere yayılmasını ve geliştiril-
mesini amaçlayan mevcut programları güçlendireceğiz.
Özellikle farklı ölçekteki küçük işletmeler arasında teknolojik iş-
birliği ve bağlantıyı teşvik edeceğiz, bilgi ve teknoloji tabanlı ticari uy-
gulamalara dayalı araştırma programlarını daha etkili olarak geliştire-
ceğiz ve küçük işletmelere kalite ve belgelendirme sistemlerini geliş-
27

42. tirip adapte edeceğiz. Küçük işletmelere kolaylıkla uyum sağlayan AB
patentini sağlamak önem taşımaktadır.
Küçük işletmelerle; Yüksek Eğitim ve Araştırma Enstitüleri arasın-
daki işbirliği kadar küçük işletmelerin bölgesel, ulusal, Avrupa ve
uluslararası düzeyde işletmelerarası işbirliğinde varlığını teşvik edeceğiz.
İşletmelerarası işbirliği ve ağı geliştirme amaçlı ulusal ve bölgesel
seviyede planlar desteklenmeli, bilgi teknolojilerini kullanan küçük iş-
letmeler arasında işbirliği arttırılmalı, işbirliği kabulünde en iyi uygu-
lama yayılmalı ve küçük işletmeler arasındaki işbirliklerinin Avrupa ül-
keleri pazarına girmeye ve üçüncü ülke pazarlarındaki faaliyetlerini ge-
nişletmeye yönelik olarak kapasitelerini artırmaları desteklenmelidir.
9. Başarılı elektronik ticaret modelleri ve üst sınıf küçük işlet-
melerin desteklenmesi
Avrupa Birliği ve üye ülkeler en iyi uygulamaları tatbik etmek ve
yeni ekonomide doğru bir şekilde büyümeyi sağlayan başarılı iş mo-
dellerine adaptasyonu sağlamak için küçük işletmeleri teşvik etmelidir.
İş ihtiyaçları ile ilgili, kabulü ve anlaşılması kolay hizmetleri, bilgi
ağını ve iş destek sistemlerini oluşturmak için AB ve üye ülkelerin uy-
gulamalarını koordine edeceğiz; KOBİ’ler üzerinde AB gözlemlerini
kullanarak web-sitelerini içeren iş uzmanlarından ve danışmanlardan
destek ve rehberlik hizmeti alınmasını sağlayacağız.
10. AB ve Ulusal platformlarda KOBİ’lerin daha etkin ve daha
güçlü temsili
Sosyal diyaloğu içeren AB ve ulusal seviyede küçük işletmelerin
menfaatlerinin nasıl temsil edileceğinin bir özetini tamamlayacağız.
Ulusal girişim politikalarının koordinasyon metodunu kullanarak
bu amaçları ilerletmeye kendimizi adıyoruz. İşletmeler ve Girişimcilik
için Çokyıllı Program, ekonomik reformları konusunda Cardiff Belge-
si, istihdam politikaları üzerine Luxemburg Belgesi, diğer AB prog-
ramları ve teşebbüsler bu amaç doğrultusunda kullanılacaklardır. Bahar
zirvesinde ilgili konular üzerinde AB Raporu temelinde yıllık
gelişmeleri değerlendireceğiz ve izleyeceğiz.
Performansımızı sürekli geliştirmeye yönelik küçük işletmeleri et-
kileyen tüm alanlarda daha iyi bir uygulama için araştırma ve öğren-
memizi kuvvetlendirmek ve dünyada en iyilerle bağlantı kurmak ve ça-
lışmak için çok çaba sarfederek etkili göstergeleri kullanacağız.
28

43. TÜRKİYE İMALAT SANAYİ KOBİ İSTATİSTİKLERİ
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
3 1-150 toplam 204.831 99.18 975.659 56 2.898.403.648 27
3 1-150 kamu 84 5.869 27.649.863
3 1-150 özel 204.747 99.14 969.790 2.870.753.785
3 151+ toplam 1.690 0.82 776.964 44 7.858.323.022 73
3 151+ kamu 220 137.829 1.667.229.536
3 151+ özel 1.470 639.135 6.191.093.486
3 TP toplam 206.521 100 1.752.623 100 10.756.726.670 100
3 TP kamu 304 143.698 1.694.879.399
3 TP özel 206.217 1.608.925 9.061.847.271
31. Gıda - tütün ve içki sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
31 1-150 toplam 27.356 99 158.567 55 522.105.264 29
31 1-150 kamu 52 3.642 18.678.400
31 1-150 özel 27.304 154.925 503.426.864
31 151+ toplam 304 1 132.141 45 1.258.996.495 71
31 151+ kamu 110 54.013 344.662.784
31 151+ özel 194 78.128 914.333.711
31 TP toplam 27.660 100 290.708 100 1.781.101.759 100
31 TP kamu 162 57.655 363.341.184
31 TP özel 27.498 233.053 1.417.760.575
32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
32 1-150 toplam 49.104 99 247.347 47 644.181.233 32
32 1-150 kamu 6 414 1.355.192
32 1-150 özel 49.098 246.933 642.826.041
32 151+ toplam 616 1 273.837 53 1.386.549.404 68
32 151+ kamu 19 11.621 43.651.605
32 151+ özel 597 262.216 1.342.897.799
32 TP toplam 49.720 100 521.184 100 2.030.730.637 100
32 TP kamu 25 12.035 45.006.797
32 TP özel 49.695 509.149 1.985.723.840
29

44. 33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
33 1-150 toplam 49.157 99 133.179 92 156.504.398 64
33 1-150 kamu 4 424 4.135.997
33 1-150 özel 49.153 132.755 152.368.401
33 151+ toplam 33 1 11.344 8 86.743.010 36
33 151+ kamu 2 651 1.493.442
33 151+ özel 31 10.693 85.249.568
33 TP toplam 49.190 100 144.523 100 243.247.408 100
33 TP kamu 6 1.075 5.629.439
33 TP özel 49.184 143.448 237.617.969
34. Kağıt -kağıt ürünleri ve basım sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
34 1-150 toplam 8.077 99 38.073 65 177.629.862 53
34 1-150 kamu 4 192 1.246.226
34 1-150 özel 8.073 37.881 176.383.636
34 151+ toplam 54 1 20.804 35 159.895.105 47
34 151+ kamu 14 8.720 32.206.918
34 151+ özel 40 12.084 127.688.187
34 TP toplam 8.131 100 58.877 100 337.524.967 100
34 TP kamu 18 8.912 33.453.144
34 TP özel 8.113 49.965 304.071.823
35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk, ve plastik ürünleri sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
35 1-150 toplam 6.407 98 58.073 45 334.421.335 17
35 1-150 kamu 7 529 1.323.463
35 1-150 özel 6.400 57.544 333.097.872
35 151+ toplam 158 2 71.858 55 1.677.607.536 83
35 151+ kamu 22 18.126 781.966.904
35 151+ özel 136 53.732 895.640.632
35 TP toplam 6.565 100 129.931 100 2.012.028.871 100
35 TP kamu 29 18.655 783.290.367
35 TP özel 6.536 111.276 1.228.738.504
30

45. 36. Taş ve toprağa dayalı sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
36 1-150 toplam 6.856 98 56.725 57 198.668.062 26
36 1-150 kamu 6 372 448.931
36 1-150 özel 6.850 56.353 198.219.131
36 151+ toplam 111 2 43.441 43 568.913.388 74
36 151+ kamu 8 2.470 11.292.646
36 151+ özel 103 40.971 557.620.742
36 TP toplam 6.967 100 100.166 100 767.581.450 100
36 TP kamu 14 2.842 11.741.577
36 TP özel 6.953 97.324 755.839.873
37. Metal ana sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
37 1-150 toplam 1.700 96 21.585 30 91.538.747 10
37 1-150 kamu 0 0 0
37 1-150 özel 1.700 21.585 91.538.747
37 151+ toplam 68 4 51.244 70 852.310.940 90
37 151+ kamu 13 23.767 368.562.809
37 151+ özel 55 27.477 483.748.131
37 TP toplam 1.768 100 72.829 100 943.849.687 100
37 TP kamu 13 23.767 368.562.809
37 TP özel 1.755 49.062 575.286.878
38. Metal eşya ,makine teçhizat, ulaşım aracı,ilmi ve mesleki ölçme aletleri sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
38 1-150 toplam 53.861 99 251.158 60 745.904.973 29
38 1-150 kamu 5 296 461.654
38 1-150 özel 53.856 250.862 745.443.319
38 151+ toplam 334 1 168.694 40 1.854.068.561 71
38 151+ kamu 31 18.227 82.799.606
38 151+ özel 303 150.467 1.771.268.955
38 TP toplam 54.195 100 419.852 100 2.599.973.534 100
38 TP kamu 36 18.523 83.261.260
38 TP özel 54.159 401.329 2.516.712.274
31

46. 39. Diğer imalat sanayi
Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %
Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer
Ortalama
Sayısı (MTL)
39 1-150 toplam 2.313 99 10.952 75 27.449.774 67
39 1-150 kamu 0 0 0
39 1-150 özel 2.313 10.952 27.449.774
39 151+ toplam 12 1 3.601 25 13.238.583 33
39 151+ kamu 1 234 592.822
39 151+ özel 11 3.367 12.645.761
39 TP toplam 2.325 100 14.553 100 40.688.357 100
39 TP kamu 1 234 592.822
39 TP özel 2.324 14.319 40.095.535
Kaynak : DİE İstatistikleri, 1998
32