Ho bieu chanh tai toi

i tôi 1 www.hobieuchanh.com

i Tôi
Bi u Chánh

n th nh t
I
m mai bà C Kim ng i t i b ván c m lai lót d a c a s mà u ng trà.
Con Tý, là a t gái c a bà, hai tay c m cây ch i c lum khum quét nhà, nó quét
i bay ngang qua m y ánh m t tr i d i vô k t c a coi nh m y l n khói ch a tr m ngàn
vi trùng nh y múa t ng b ng.
Còn chú H ng, là a t trai, m c có cái qu n ng n, tr n a l ng en cháy, chú
ngoài v n chú tát n c d i m ng lên ám tr u tr ng bên trái nhà mà t i, ti ng
c d i lên lá tr u nghe ào ào.
Tuy tôi t trong nhà ra ngoài v n làm nh n nh p nh v y, mà bà C tay b ng
chén n c trà h p mà u ng, m t ngó s ng ra ngoài sân, bà không ý n con quét nhà
i chú t i tr u, mà bà c ng không thèm nói chuy n v i H u Nh n là cháu ngo i c a
bà, m i lên n m tu i, ng x n b n tr c m t bà mà d ô tr u, xây bình vôi l n x n.
Trí bà ng v n v cõi ngoài, thình lình tên H a, là lính tr m c a S Dây thép Ô
Môn, ng ng xe máy ngoài c a ngõ, d ng cái xe d a cánh c a, r i x m x m i vô sân. Bà
th y mà bà t ng lính tr m n nói chuy n chi ó v i r c a bà, là xã tr ng Tr n H u
Ngh a, b i v y bà c ng không ý n.
Tên H a b c lên th m, tay ng nón, tay móc túi, mi ng nói: “Th a bà, có dây
thép g p ánh l i cho bà ây”.
Bây gi bà C m i nh tâm l i mà h i:
- Dây thép c a ai ó v y?
- Th a nghe ông Ch s nói dây thép c a ông c h c ánh v cho bà.
- Ý, v y hay sao! không bi t nó ánh dây thép nói gi ng gì v y kìa.
- Ông c h c ánh dây thép cho bà hay r ng ông v t i, ch ch ng có vi c chi
quan h .
- À, v y h ! Làm tôi t ng có vi c gì tôi h t h n.
Tên H a li n m t cái bao gi y màu xanh trên ô tr u, tr c m t bà C .
Bà C h n h h i n a:
- M i l n có th hay dây thép tôi th ng th y tr m làng Th i An i phát mà, sao
a nay em l i em dây thép?

1


-Th a ph i. ngoài R ch G c ây thu c v làng, nên th t thu c v làng phát.
Song ông Ch s th y dây thép g p, n u ch t i tr a mà g i theo tr m làng thì s tr ,
nên ông sai tôi em li n ra cho bà.
- Ông ch s dây thép t t quá. Em v nói qua cám n Ch s nghe.
- D , th a bà tôi v .
- , qua c ng cám n em l m.
Tên H a v a b c ra kh i c a, thì H u Nh n thò tay l y dây thép li n. Bà C l t
t gi t l i và nói: “Ý! ng có l y con. Dây thép c a c u ba con ánh v ó a. Con vô
bu ng coi nh cha con th c d y r i thì kêu ra ây coi giùm dây thép cho bà ngo i m t
chút. i i con, d bi u r i bà ngo i c ng”.
H u Nh n nói gi ng chùng ch ng:
- Con i kêu cha r i ngo i cho con gi ng gì?
- Con mu n gi ng gì ngo i c ng cho h t.
- Ngo i bi u ch Tý b ng con vô ch ch i nghe hôn.
- , chi u mát r i ngo i cho i.
u Nh n m ng nên âm u ch y vô bu ng.
Cô Ph ng là con gái th hai c a bà C , m c a H u Nh n, nhà sau i lên, u
tóc láng nhu t, v a g p con thì c n l i nói: “ ng có ch y con, ch y té ch t”. H u Nh n
i r i g tay m mà ch y vô bu ng.
Cô Ph ng ra tr c th y bà C ng i có m t mình thì h i:
- Nghe má nói chuy n v i trên này, mà sao không có ai h t v y?
- , có lính tr m c a ông Ch s dây thép sai em dây thép cho má, ch có ai âu.
- Dây thép gì?
- Dây thép c a th ng Ba ánh nói nó v . Dây thép ây, con coi th ng Xã có th c
y thì bi u nó coi th coi th ng Ba nói v mà ch ng nào v t i.
Bà l y dây thép trao cho con. Cô Ph ng c m i vô bu ng m t chút, thì Tr n H u
Ngh a ra, vì ng m i d y, nên m t mài còn bí s , b hàng tr ng b n trong mình nhàu
nhè h t. H u Ngh a ng m dây thép ra mà coi, v con ng m t bên. Chàng coi r i nói
ng: “C u Ba nói c u v t i Sài Gòn r i, bu i s m mai c u s t i nhà. Dây thép ánh t i
Sài Gòn h i 6 gi chi u hôm qua. V y thì n i bu i s m mai n y c u s v t i”.
Bà C têm tr u mà n, b vui v l m. Bà nói: “S m mai, nó làm sao mà v t i
c. Th ng th y h i Sài Gòn h v xe ò, quá 12 gi tr a h v m i t i”.
u Ngh a nói: “Th a ph i, xe th 10 gi r i xu ng m i t i C n Th . Nh c u
Ba v t i ó, c u m n xe Location mà v li n, không ch xe ò, thì ch ng 11 gi c u v
i nhà c”.
Bà C suy ngh r i nói: “V y thì t i Sài Gòn nó m n ph t m t chi c xe h i nó v
cho mau”.
2


u Ngh a tr vô trong mà r a m t.
Cô Ph ng d t con l i ng i trên ván mà nói r ng:
- Má t ng m n xe h i trên Sài Gòn mà v d i Ô Môn r l m hay sao? T n ít
nào c ng 25 t i 30 ng b c.
- T n bao nhiêu thì t n ch . Con Thình nó i ch r i hay ch a?
- Ch i ch h i t ng sáng, âu có t i bây gi mà h i.
- Thôi, con ti p i vô ch mua thêm th t cá ng n u n ng cho nó v n. má
sai b y tr i m i anh Chánh bái v i c u H i ng vô n c m ch i mà m ng cháu. Nó
ngoài B c Vi t h n m t n m nay, nó n u ng c c kh , ch c nó thèm trong mình l m.
Con b n áo mà i ch i con. Con mua thêm ng cho con Thình nó b ng v luôn th .
Cô Ph ng tr vô bu ng ng thay i ch , mà s c m t cô không vui.
u Ngh a r a m t r i ra ng i t i gh gi a mà hút thu c, H u Nh n x n b n ng
t bên.
Bà C vô nhà trong bi u con Tý n u n c sôi r i b t m t con v t t cho thi t m p
mà làm th t. Bà l i kêu chú H ng mà sai i m i ông Chánh bái Thành là anh chú bác v i
ông C và m i th y H i ng Quy n là anh em ru t c a bà. Bà d n chú H ng: “M y i
i thì nói lát n a ây có c u Ba c h c v t i, nên m i hai ông vô n c m nói chuy n
ch i. Nh nói cho rành nh v y”.
Bà C Kim góa ch ng h n m i n m r i, bà làm ch m t s nghi p l n c a ch ng
l i, m i n m huê l i ru ng bà thâu góp trên 20 ngàn gi lúa. Bà ch có 2 ng i con:
Con gái l n là Cô Ph ng n m nay 28 tu i, tuy có ch ng song c ng chung v i bà, con
trai nh là Lý Nh Th ch, n m nay 24 tu i, h c tr ng Cao ng s ph m ngoài Hà N i,
m ngoái thi u r i Nhà n c c p b ng cho làm giáo s t i B c Vi t, bà th ng nh
con, l i ngh nhà giàu l n, d u con không làm vi c c ng không ói rách mà lo, nên bà
vi t th bi u con xin i v Nam Vi t, nh xin i không c thì xin t ch c ng v
i v r i nhà cai qu n ru ng v n. Nh Th ch v ó là vì v ng l i m , nên xin t
ch c giáo s mà v cho m vui lòng.
Bà C tin con v thì bà h n h trong lòng, nên c i lên i xu ng nhà sau hoài, bà
ng i không yên ch . Còn H u Ngh a thì c gi n v i con nh hàng ngày, không th y
chàng l s c vui hay là bu n chút nào h t.
Ông Chánh bái Thành g n, nên c tin m i thì ông t i tr c. Tu i v a quá 50,
tóc ã b c hoa râm, mà r ng còn ch c, s c còn m nh, ông m c m t cái áo xuy n en dài,
vai v t kh n bàn lông, ch n mang giày hàm ch. Ông v a ng i thì li n h i bà C :
- Th ng Ba nó v t i h i nào?
- Nó ch a v t i. Nó ánh dây thép cho hay s m m i n y nó t i mà ch a ch c gi
nào.
- B t nhân d hôn! V y mà th ng H ng nó nói p úng, tôi t ng th ng Ba ã v
i r i ch .
3


- Ch c 11 ho c 12 gi nó v t i. Tôi sai i m i anh l i tr c ng nói chuy n ch i.
- Lúa c a thi m nó ã thâu góp xong h t hay ch a?
- Th ng Xã nó coi thâu góp xong h t r i.
- N m nay trong r ch Ba Rích coi th t b n, v y mà s ru ng c a thi m nó trong
ó góp lúa m n có hay không.
- S ó nó góp thi u chút nh. N m nay có s ó góp thi u, còn m y s Thái
An, Ph c Th i, Th i Th ch, Ô Môn, nh Môn, nó góp lúa h t.
- Lúa ru ng c a thi m nó trên 20 ngàn gi , l i n m nay lúa coi mòi có giá, nên d u
có góp thi u chút nh c ng ch ng thi t gì l m.
Ông Chánh bái Thành th y H u Ngh a l i ng rót n c trà tr c m t ông thì ông
i:
- Cháu giao m c cho xã m i xong r i?
- Th a, xong r i?.
- Nghe nói H i t mu n c cháu làm ch c h ng thân mà cháu ch y ph i hôn?
- Th a ph i, cháu làm xã tr ng t i 2 n m, m t m i quá nên C Ch c cháu lên
ng thân cháu ch y. Nhà n chi c, trong, ngoài gì c ng m t mình cháu. Cháu giúp
vi c làng 2 n m ngh c ng r i. cháu ngoài ng thong th mà lo vi c nhà.
- Có th ng Ba nó v ây, thì nó chia lo v i cháu, ch c cháu kh e c m t chút.
Bà C c i và áp th cho con r :
- Th ng Ba t nh chí l n nó m c i h c, có bi t t i vi c ru ng t gì âu. D u nó
có v nhà, b t quá nó coi sóc trong nhà còn vi c cho m n ru ng hay là góp lúa thì tôi
ng ph i giao cho v ch ng th ng Xã, ch giao cho nó sao c.
- Nó h c gi i l i l n r i, có vi c gì mà nó làm không c. H i m i t nhiên nó
ng , mà làm ch ng m t hai n m thì nó quen ch gì.
- Ý! Anh không bi t tánh ý nó. Th ng k c c l m, h ai n n n nó thì nó xiêu lòng
li n. Giao cho nó i góp lúa, ch ng kh i tá n h gi t h n h t.
- Thi m nói ch i, ch gi t sao c. Th ng Ba nó hay th ng ng i ta, h th y ai
n n thì nó xiêu lòng, y là vì nó có lòng nh n. Mà nó h c gi i, có ph i nó kh d i gì
hay sao mà gi t c a nó c.
- Nó có tánh h th y nhà nghèo thì nó th ng. i n y mà ng âu th ng ó,
l t da ch ph i ch i sao.
ang nói chuy n t i ó k th y H i ng Quy n b c vô. Th y b n áo dài, mang
giày tây, i nón tr ng, vóc cao l n, mép có râu, nên t ng m o coi m nh m l m.
Bà C , ông Chánh bái v i H u Ngh a u chào m ng. Th y H i ng ng i t i gh
gi a v i ông Chánh bái r i nói: “Ch c th ng Ba nó xin t ch c c r i nên nó m i v
ó”.
Bà C g t u mà áp:
4


- , nó xin thôi c r i hôm tháng tr c l n mà. Hôm tr c nó có g i th cho tôi
hay, nên tôi bi u th ng Xã mua mandat g i cho nó 200 ng b c ng nó v ó.
- Nó v t i Sài Gòn r i nó ánh dây thép nói s m mai n y nó v t i nhà ph i hôn?
- .
- Ch c nó m n xe Location nó v .
- Không bi t nó m n xe mà v hay là nó i xe ò. Tánh nó lôi thôi l m, s nó hà
ti n i xe ò nó v tr quá.
- N u ánh dây thép nói s m mai v t i thì ch c không ph i i xe ò âu. Thôi nó
thì ch lo c i v ph t cho nó ng nó coi sóc vi c nhà cho ch .
- th ng th ng mà ki m ch cho x ng áng ch h i t c quá sao c.
- Ch d t nó i coi con th y Cai, nh nó ành thì c i li n cho nó i.
- Nghe nói con th y Cai n c da không c tr ng s nó chê ch .
-
i! C i v mà c n gì en tr ng, nh n ngh a m i quí, ch n c da mà quí gì.
Nhà th y Cai là nhà có c, mà l i sang tr ng n a. Ch làm sui ch ó thì x ng áng bi t
ch ng nào.
Ông Chánh bái c i mà nói: “N i ây bà con mình mà thôi, nên mình nói lén mà
nghe: th y Cai làm coi r m r nh v y ch không giàu. Tôi nghe nói ông Ch Hinh bên
Bò Hút ng có hai a con gái, mà ng giàu l n l m. Thi m C h i tu i r i i coi nh
c thì làm sui ch ó, sau th ng Ba nó m i nh nhi u”.
Th y H i ng vu t râu mép và tr n m t ngó ông Chánh bái mà nói:
- Gia tài c a ch C ây, th ng Ba nó n c i c ng không h t, c n gì ph i ki m
giàu. Nó ch n ch rân rát, có nh n c, thiên h tùng ph c, thì t t h n.
- Mình giàu mà ki m th làm giàu thêm n a thì càng quí, ch có h i gì.
- Ph i. Giàu thêm ch ng nào càng quí ch ng n y. Nh ng mà ph i bi t nh n ngh a,
ph i c lòng dân tùng ph c thì m i sang, ch giàu nhi u mà thiên h khinh th , thì giàu
có ích chi âu.
- i, i n y h có ti n nhi u thì quí, ai c ng ph i kiêng n h t th y. Làm ông gì
ng không b ng “ông ti n”.
Bà C th y hai ng i cãi v i nhau bà bèn xen vô mà nói ng h t cãi n a: “Hai
ng i nói nghe ph i h t. Giàu thì quí mà sang c ng quí, b i v y h m nay tôi tính mu n
ki m ch giàu mà c ng sang n a ng làm sui, mà tôi ki m ch a ra. th ng th ng tôi
h i thêm n a coi”.
Th y H i ng nói: “N u c nh v y thì quí bi t ch ng nào. Ng t tôi s mình
mu n ng c v chì v chài thì khó l m ch ”.
Cô Ph ng i ch v t i, vì i ngoài n ng nên m t m hôi, má ng au. Cô
chào bác v i c u, r i i th ng vô trong mà thay áo r a m t.

5


Th y H i ng ngó theo cháu mà nói: “Ch C hà ti n quá, không dám mua m t
cái xe h i mà i”.
Bà C áp:
- Tôi ít hay i, s m xe h i t n hao ch có ích gì.
- T i không có xe nên ch không i c. N u có s n xe, t nhiên ch i ch i ch
gì. S m m t cái xe h i i C n Th , ho c chi u chi u i vô ch Ô Môn mà ch i, t n
bao nhiêu ó mà s . Ch th y hôn, t i không có xe nên con Hai i ch v coi nó m t nh .
- Thôi, th ng Th ch v r i tôi s mua m t cái xe.
- Nhà ch ph i có m t cái xe h i coi m i c. H m i có n m b y ngàn gi lúa
mà h còn s m xe r n r n, hu ng chi là ch huê l i trên 20 ngàn, mà không dám s m.
Ph i s m xe h i i làm sui m i d coi. i n y h a lòe lo t b ngoài, mình ph i làm
theo thiên h , m i kh i h khi.
- S m thì s m ch sao.
u Ngh a ng i t i bàn vi t, nãy gi không nói chuy n, ch ng nghe m v ch u
mua xe, thì chàng day l i mà nói: “M y n m nay con mu n th a v i má mua m t cái xe
má i ch i cho thong th , mà con không dám nói. Má mua xe i Sài Gòn ch i v i
ng i ta, t n hao gì l m âu mà lo. S m xe r i con t p c m tay bánh con i v i má kh i
n s p-ph .
Bà C c i mà áp: “ th ng Th ch v ây r i s hay”.
Ông Chánh bái h i bà C : “Th ng Ba nó thôi làm c h c, nó v nhà v y mà
thi m có tính cho hai v ch ng th ng Xã ra riêng, hay là c ng chung n a...?”
Bà C ng i têm tr u, bà suy ngh m t chút r i m i áp:
- Vi c ó tôi ch a tính. Nhà r ng minh mông, nó chung h t c ng c.
- Thi m nó có hai a con, chung c ng c. Nh ng mà con m t ngày m t
n, tôi t ng c ng nên s m nhà c a cho m i a m t ngôi riêng thì t t h n.
- Tôi có m t mi ng t ngoài r ch Bà S , l i có m t mi ng n a trong r ch Cái
c. Hai mi ng t ó t t l m, r ng l n, cao ráo mà l i d a l n a. Nh con nó mu n ra
riêng và mu n mi ng t nào thì tôi c t nhà cho nó , có khó gì.
- Cu c t ch nhà ây c ng còn r ng, n b t cây r i c t thêm m t cái nhà phía
t tr i l n ây c ng c.
- Ý! Không c âu. C t thêm n a r i ch t h p quá tôi ch u không n i.
Cô Ph ng trong b c ra nói: “Th ng Ba nó v , má c i v cho nó r i má c t nhà
riêng cho nó . Con nhà n y, ch con không ch u i ch nào khác”.
Th y H i ng Quy n châu mày ngó cô Ph ng mà nói:
- Nhà n y là nhà t ph l i, th nào sau c ng ph i l p bàn th . Th ng Ba là
tr ng nam, t nhiên nó ph i ây, ch i ch khác coi sao c.
- Cháu ây t nh chí l n ã quen r i, cháu không ch u i ch khác.
6


- Cháu không ch u c ng không c. Con gái mà giành nhà th n i gì.
Cô Ph ng nghe m y l i y thì x m t, l s c b t bình, cô b cl i ng tr cm t
têm tr u mà n.
Bà C c i và nói: “Con nh n y nó có ch u r i tôi ra âu. Không ph i nó giành
nhà th , t i nó không mu n xa tôi ch ”. Bà l i ngó cô Ph ng và nói: “Con xu ng b p coi
y tr n u n ng ri t i, nghe hôn con. Ch t i 11 gi , nh nó v ch a t i, thì c ng d n
cho bác và c u con n tr c, ch n u tr quá s ói b ng”.
Cô Ph ng i xu ng nhà b p.
Th y H i ng Quy n day qua ngó H u Ngh a mà nói:
- Xã, cháu ngh l i c u nói ó nh m chánh lý hay không, v y mà coi b v cháu
nó phi n c u ch .
- Th a, l i c u nói ó úng n l m ch , con gái mà nhà th sao c. V cháu
nó s xa má cháu nên nó cãi ó.
- Nh s xa thì ki m mua thêm m t mi ng t g n ây mà . Nh s nhà khác
không t t b ng nhà n y thì th a v i ch C c t cho m t cái nhà khác c ng p nh v y,
ch th ng Ba là tr ng nam mà bi u nó i ch khác mà thì trái o quá.
- Th a, c u nói ph i l m, nh mu n g n thì có mi ng t c a bi n Hi u sát m t
bên ây. Má cháu bi u bi n Hi u mi ng t ó l i cho cháu ng c t nhà cho v ch ng
cháu c ng c. N u bi n Hi u d c d c b t quá mình tr giá m c m t chút.
- , làm nh v y thì xong quá.
Trong nhà ng nói chuy n b ng nghe có ti ng xe phía trong ch ch y ra. Ai
y u ngó ch ng ngoài l . Cái xe h i ch y ch m ch m r i ng ng ngay c a ngõ.
Th y H i ng Quy n nói: “Th ng Ba nó v t i kia. Ch c nó m n xe trên Sài
Gòn v , nên nó m i t i ây s m ch gì”. Th y v a nói v a b c ra c a. Ông Chánh bái
Thành v i H u Ngh a c ng ra ng mà ngó. Bà C v i cô Ph ng c ng ti p ra n a, l i có
u Nh n ch y theo níu áo bà ngo i.
p-ph m c a xe. Nh Th ch b c ra, trong xe l i còn có m t ng i àn bà
c áo xanh d ng c ng s a so n b c ra. Nh Th ch i ng i àn bà xu ng xe r i,
hai ng i m i k vai nhau mà i vô sân. Ng i àn bà y hình dung tu n tú, t ng i d u
dàng, g ng m t sáng r .
Ch ng hai ng òi vô g n t i th m nhà thì th y H i ng Quy n h i:
- Cháu m n xe Location trên Sài Gòn cháu v hay sao, nên t i s m d v y?
Nh Th ch áp: “Th a, anh huy n Khoan là b n h c c a cháu h i tr c, nh cho
xe nhà c a nh a cháu v ”.
Nãy gi bà C ng ngó cô b n áo xanh trân trân, ch ng Nh Th ch d t cô y
c vô t i hàng ba nhà, chàng ch a k p nói ti ng chi h t, thì bà h i r ng:
- Cô n y là ai?

7


Nh Th ch v i cô n cúi u chào bà C , r i Nh Th ch áp: “Th a má, ng i
y là v c a con, tên Nhung, ng i B c Vi t”.
Bà C bi n s c, mà nh ng ng i ng ó ai n y c ng u ng n ng h t th y.
Bà C li n xây l ng tr vô, Nh Th ch ch má nói nh v i cô Nhung: “Má ó”.
Chàng l i day qua m y ng i kia mà nói ti p: “Còn ây là bác Hai, ây là c u N m, ây
a là anh Hai v i ch Hai mà qua th ng nói v i em ó”.
Cô Nhung ch p tay cúi u chào m i ng i, cô có cái dáng y u u cái vóc thanh
nhã l i thêm gò má ng h ng hai môi nh thoa son , ch n mày cong vòng l i nh r t,
nh ng mà cô chào thì ai n y u làm l , không có m t ti ng h chi h t, r i l i th ng
th ng rút i vô nhà.
Nh Th ch th y chú H ng ng x r tr c sân thì kêu mà bi u ra xe vác cái
ng và va ly em vô nhà. Chàng l i kêu s p-ph vô r i móc túi l y ra hai t m gi y b c
mà nói: “X ng còn v ph i hôn? Thôi tôi cho anh 10 ng b c ây ng anh qua ch
n c m và v d c ng tr ti n ò. Anh v th a l i giùm v i ông Huy n, bà Huy n r ng
tôi c m n hai ông bà lung l m nghe”.
p-ph l y ti n r i xá mà ra xe.
Nh Th ch d t cô Nhung vô nhà, th y m ng i t i b ván d a c a s thì b c l i
nói r ng: ‘Th a má, con c i v mà con không th a cho má hay tr c thi t con có l i v i
má nhi u l m. Bây gi má mu n hành ph t con n ng n cách nào con c ng cúi u mà
ng ch u nh ng n u mà má bi t rõ tâm s c a hai con thì ch c má s ng lòng mà tha
th . th ng th ng r i con s thu t l i h t công chuy n c a con cho má nghe”.
Bà C khoát tay mà áp: “Thôi, thôi, ng có nói gì h t tôi không mu n nghe
âu”.
Nh Th ch tuy th y m gi n, song chàng không ngã lòng c nói ti p: “Th a má,
con có l i v i má nên má gi n, b i v y d u má qu trách th nào con c ng v ng ch u h t.
Còn v con có l i th ng con mà thôi, cái l i y c ng t i con mà ra, v y con cúi xin má
ng gi n lây t i nó mà t i nghi p, má vui lòng cho nó l y má làm l ra m t m
ch ng”.
Bà C xây l ng gi y gi a ng ng trên ván và la l n r ng: “Tôi không ph i m
ch ng c a ai h t. Thôi i, thôi i, ng có nhi u chuy n. Tôi không bi t m t nào h t. Ông
i, sao ông không s ng ng ông th y công chuy n nhà, ông ch t s m nh v y h !”
Nh Th ch ng ngó cô Nhung, chàng l c u r ng r ng n c m t.
Cô Nhung i bà C êm r i, cô m i nh nh nói r ng: “Th a má, ph n con là gái,
mà con l y ch ng, con không ch m ng l nh cha m ch ng mang tr u cau n c i, thì
tánh tình con coi hèn m t l m. Nh ng vì hoàn c nh áp b c, má xa xôi không th nào ra
n Hà N i mà ch tr ng l c i, t i con yêu anh Nh Th ch không th nào con lìa nh
c, nên con ch ng qu n ti ng th phi, con ánh b o theo nh vào ây con l y má xin
má tha th cho con”. Cô Nhung nói ch a d t l i thì cô ã ng i b p d i g ch cúi u mà
y.
8


Bà C h m t ti ng, r i bà v i vàng ng d y mang giày ngoe ngo y i vô bu ng.
Cô Nhung ng d y li c m t ngó ch ng, t ý mu n h i coi còn ph i làm cách nào
a ng cô làm cho m ch ng h t gi n.
Nh Th ch b c l i ch ông Chánh bái và th y H i ng ng i và nói r ng: “Cháu
xin bác v i c u làm n khuyên gi i giùm cho má cháu h t gi n. Vi c v ch ng cháu ã l
i, n u má cháu kháng c thì t i nghi p cho v cháu”.
Ông Chánh bái h i:
- Cháu có v h i nào âu v y? Sao cháu không cho thi m C hay?
- Th a bác, hai cháu vì ng tâm ng chí, th ng yêu nhau, không th r i nhau
c, nên m i k t ngh a v ch ng g n c m t n m r i. Khi cháu c i v , cháu không
dám cho má cháu hay, là vì cháu s má cháu ng n c n, r i tr n i ph i ch u au n v
ái tình, b i v y cháu tính lén c i r i s d t v l y mà thú t i.
- Cháu tính l u quá! Mu n c i v thì ph i th a cho cha m hay tr c ch ! V
a cháu là con c a ai ngo i v y?
- Th a, v cháu là con c a m t ông Phán S B u n ngoài Hà N i, nó làm n
giáo s trong tr ng con gái.
- Chà! Làm “cô giáo” hay sao? Cháu làm c h c v cháu làm cô giáo thì ph i
quá. Ng t m i h i nãy ây, thi m C bàn tính vi c c i v cho cháu. Tình c cháu v ,
cháu l i d t v theo, cháu làm trái ng c v i vi c thi m ng tính, b i v y thi m gi n
quá, bây gi bi t làm sao khuyên gi i cho c.
- Má cháu tính c i v cho cháu. Mà bây gi cháu ã có v s n r i, thì má cháu
kh i th t công tính n a ch có h i gì âu.
- Cháu nói nh v y sao c. Ch chi cháu v tr c m t mình, th ng th ng cháu
òn mà th a thi t vi c c a cháu cho thi m C hay. Thi m có gi n, thì bà con ph vô mà
n n thi m, ch ng thi m h t gi n r i cháu s em v cháu v , thì ti n h n.
- Th a, h i còn ngoài B c, thì v cháu c ng có tính nh v y, b i vì tánh cháu
ngay th t, cháu không ch u làm vi c m ám d i trá, l i cháu th ng v cháu l m, cháu
không th gì mà b v cháu ngo i c, nên cháu m i d t v m t l t.
Nãy gi th y H i ng ng i lóng tai mà nghe, bây gi th y m i nói: “Vi c cháu
làm ó thì trái v i gia pháp thi t. Nh ng mà ã l r i, thì chèo xuôi cho mát mái, gi n
gi i r y rà thiên h chê c i ch có ích gì. Thôi, cháu d t con Ba vô nhà trong cho nó
ngh , th ng th ng r i c u c t ngh a cho ch C nghe. Th ng Xã vô m i ch C ra ây
cho c u nói chuy n m t chút, cháu”.
Nh Th ch nghe l i c u, bèn d t v i vô nhà sau.
Cách m t lát, bà C trong bu ng b c ra, bà xách m t cái gh ngang m t ông
Chánh bái và th y H i ng mà ng i nói r ng: “Con cái i nay nó v y ó. Cho nó n
c t n hao b c ngàn, r i nó d t th gì âu v nhà ng làm x u h cho tông môn.

9


Tôi t c quá, nó i âu nó i cho khu t con m t tôi, ch nó trong nhà, ra vô tôi th y nó
tôi gi n ch c tôi ph i au”.
Th y H i ng t ng h ng mà nói:
- Thôi, vi c d l r i ch gi n h n mà làm gì. Vi c nhà th ng th ng mà tính. Ch
làm t ng b ng ây thiên h h àm ti u ch có ích gì.
- Tôi không tính gi ng gì h t n u nó mu n thu n thì nó ph i i con ó i. Tôi
không c m tr u cau tôi c i, thì tôi không nhìn nh n là dâu c a tôi c, không ai c
phép kêu tôi là m ch ng.
- Theo l i th ng Ba m i nói chuy n v i hai anh em tôi ây thì con n c ng nhà t
, mà l i nó có h c n a.
- T t , có h c, mà sao l i theo trai.
- Theo l i nó nói, thì v ch ng nó ng tâm hi p ý, th ng yêu nhau l m. Trong
o v ch ng có chi quý b ng th ng yêu nhau.
- K Nam ng i B c mà th ng yêu n i gì.
- D u Nam hay B c c ng là ng i Vi t Nam h t th y, m t nòi m t gi ng v i
nhau, k t v ch ng có h i chi âu. V y ch có nhi u ng i àn bà Vi t Nam l y Chà l y
Ch c, có nhi u trai Vi t Nam l y v m ó sao.
- Tôi không ch u, con c a tôi thì nó ph i cho tôi l a ch n tôi c i v cho nó,
ch nó không c phép làm ngang nh v y.
- Theo l p x a thì phong t c g t gao nh v y. Còn theo i n y mình ph i r ng
t chút, ch bó bu c theo phong t c x a quá sao c. Xin ch ngh l i mà coi, th ng
Ba m côi cha s m l m. Ch là m , ch th ng nó, ch cho nó i h c, ch ch không có
th d y cho nó thông hi u gia pháp c a Vi t Nam c. T nh chí l n nó nhà tr ng,
nào phong hóa nào luân lý thì nó nh m y cu n sách nh m y ông th y d y nó mà thôi.
Mà sách hay là th y c ng u theo Tây h t th y, t nhiên nó ph i c m nhi m theo phong
hóa Âu Tây. Theo phong hóa Âu Tây thì v hôn nhân con trai con gái u c t do mà
ch n b n. Vì v y nên tôi th y th ng Ba nó làm trái gia pháp thì tôi bu n m t chút nh ng
mà tôi không n trách nó.
- Nó h c gi ng gì nó h c, ch nó là Vi t Nam mà nó b l ngh a Vi t Nam, nó làm
theo Tây sao c. Tôi nh t nh không ch u, nó em i âu nó em, tôi không cho nó
trong nhà tôi.
Nh Th ch rón rén b c ra, r i l i ng m t bên m mà n n n :
- Con l y má, con xin má th ng giùm ph n con.
- M y ã không k n tao bây gi m y bi u tao th ng n i gì. Thôi không còn
con gì n a mà nói.
- Th a má, tình m con n ng l m, còn cái l i c a con có m t chút xíu, có l nào
má vì cái l i nh m n n y mà má ành d t cái tình n ng n kia. Con xin má xét l i.

10


- Tao nh t nh nh v y. N u m y mu n tr n o m con, m y ph i i con ó
i v x nó. Còn m y eo theo con ó thì tao không bi t m con gì n a. Tao nói có tr c
t bác v i c u m y, m t ng i c ng nh cha m y, còn m t ng i c ng nh m m y,
y m y li u l y. M y mu n th nào c ng c tao không ép.
Nh Th ch ng cúi m t ngó d i g ch, n c m t ch y ròng ròng. R t au n
trong lòng nên chàng th th nói: “Th a má, má nói nh v y c ng nh má bi u con c t
ng mà ch t cho r i. Má banh da x th t mà ra con, có l nào con ph má cho c.
Còn v ch ng con n v i nhau, v c a con nó ã có thai nghén c 3, 4 tháng r i, con
có lòng nào mà b nó cho ành. N u má nh nh v y thì con cùng ng r i, duy có
t ng ch t m i tr n o m con, mà c ng tr n ni m v ch ng”.
Ông Chánh bái v i th y H i ng nghe nh ng l i y thì ng lòng nên li c m t
nhìn nhau, còn bà C thì bà ng i tr tr , không nói n a.
Th y H i ng mu n th a lúc ch ng c m mà khuyên gi i cho d , nên th y v i
vã nói r ng: “Th a ch , tr c khi th ng Ba v , ch bàn tính vi c c i v cho nó, thì tôi ã
ý mu n ki m m t ch v a giàu sang ng ch làm sui cho x ng áng. B n tâm c a tôi
nh v y ó, ch không ph i tôi không bi t lo cho cháu. T i ph n s c a nó v hào v con
thì nó nh l y, ch không nh cha m , nên tr i m i khi n nh v y. Mà nó làm b n v i
con n y, nó c i l , ch không ph i c p xách gì. L i con n y c ng là con nhà t t và
ch ng n cùng nhau ã có thai nghén r i n a. V y tôi xin ch vu t gi n mà h x cho
cháu, ng m con thu n hòa v ch ng xum hi p. Ch giàu l n, ch có m t a con trai
mà thôi l i con c a ch nó n h c úng l m, nó s c gìn gi gia tài c a ch và ph ng t
ông bà. Ch ch ng c n ph i giàu thêm n a làm chi, mà tính ki m ch giàu ng c i v
cho nó. Thôi, ch ng có bu n. B c Nam c ng v y, giàu nghèo c ng v y, v ch ng
th ng nhau là quí h n h t”.
Bà C l c u mà nói:
- Không th nào tôi h t gi n cho c.
- Nó trái ý ch m t chút xíu, mà ch gi n gi ng gì d v y?
- Tánh tôi khó l m. H trái ý tôi thì tôi không bao gi quên c.
- Không bi t ch ng nó làm trái ý ch , mà r i may cho ch a.
- May gi ng gì?
- Ch kh i lo ch n l a, ch kh i làm ám h i, ám c i, mà ch có dâu, l i không
bi t ch ng dâu ó là “dâu ng t”. y là may ch sao.
- Bi t sao mà c u dám ch c là dâu ng t?
- Mà ch c ng ch a có th , sao ch l i chê là dâu chua? Ch ph i nó ít ngày
ng ch coi tánh n t nó ra th nào, nh nó h r i ch s qu trách ch .
Ông Chánh bái th y ý bà C d u r i, ông m i dám xen vô mà nói: “L i c a c u
i ng nói ph i l m. Thi m nó vu t gi n: vi c ã l r i, n u thi m có r y rà thì xào

11


xáo trong gia ình không t t. B nào th ng Ba c ng là con tr ng nam c a thi m. V y
thi m hãy th ng nó”.
Bà C ng d y và i l i ván n tr u và nói: “Con tôi sao l i không th ng. Vì tôi
th ng nó l m, nên nó làm vi c xa xôi tôi không ch u c, tôi m i bi u nó t ch c mà
ng m con sum hi p v i nhau, cho tôi kh i nh nó. Ai dè nó v , nó l i em cái h a
ng làm cho tôi bu n nh v y”.
Th y H i ng c i và nói: “ c con dâu p quá, r i ít tháng n a ây l i có
cháu n i mà b ng mà ch cho là cái h a ch . Ba, cháu bi u v cháu xu ng b p ph v i
con Hai ri t r i d n c m n. Tr a r i c u ói b ng, mà ch c anh Chánh bái c ng không
no gì. Th ng Xã coi có r u quinquina l y em ây u ng ch i, cháu”.
Nh Th ch i vô trong còn H u Ngh a l i t r u l y ve quinquina và ly em l i
rót m i khách.
Th y H i ng ki m chuy n khác mà nói ng bà C khuây lãng vi c dâu con.
Nh ng mà bà ng i s c m t h m h m, không vui v nh h i s m m i n a.
m d n lên bàn, bà C m i khách ng i l i, bà nói bà không ói, nên bà không
n, b i v y ông Chánh bái, th y H i ng n v i H u Ngh a và Nh Th ch thôi.
n c m r i khách m i t giã v ngh tr a. Th y H i ng kêu Nh Th ch l i nói:
- Chi u mát v ch ng cháu ra th m c u, nghe hôn. D t v cháu ra cho nó bi t nhà.
-D , chi u r i cháu s i th m bà con.
- H n m t n m r i cháu m i v ây ph i hôn?
- D , 18 tháng.
- D hôn! Cháu ra ch i, v n c a c u bây gi khác h n h i tr c xa l m. Quít ã
có trái u h t. Cau d a c ng sung l m, ra mà coi.
Nh Th ch a khách ra t i l . Th y H i ng nói nh r ng: “Coi b ch C b t
gi n r i. Cháu c n n n ri t ch c êm. Không sao âu mà s ”.
Nh Th ch cúi u chào c u v i bác r i th ng th ng tr vô nhà.

12


II

Bà C Kim có cái danh c phú trong làng Th i An. Tuy bà góa b a song nhà c a
nguy nga, dãy ngang, dãy d c, l i trong nhà bà s m nh ng bàn gh , t , ván th nào c ng
c ti n, nên th nào coi c ng p.
ã v y mà bà nh r c a bà, là H u Ngh a có tánh s ch s k l ng ngày nào
ng coi cho b n bè quét t c trong nhà, d n d p ngoài sân, b i v y nhà ã nguy nga l i
thêm có v ng ngh nh n a. Nh ng t hôm nay d ng nh có m t b u không khí n ng n
bao trùm t ngoài sân vô t i trong nhà, nên ngoài coi m t v vui, còn vô trong l i thêm
m t n a.
Nh Th ch a khách r i, chàng tr vô nhà thì không th y m ng i ngoài n a, ch
có m t mình H u Ngh a ng s p gh l i cho ngay hàng. Chàng b c l i h i nho nh :
“Má i âu, anh Hai?”
u Ngh a ch tay vô bu ng áp: “Má ang n m ngh trong bu ng”.
Nh Th ch le l i, r i nhón gót i nh xu ng nhà sau. Chàng th y ch ang n m
trên võng a con, còn v ng i ghé u ván ng chái không ai nói t i ai h t. Chàng bèn
i ch ;
- Sao ch không bi u d n c m cho má n?
- Qua m i lên h i má thì má nói má không ói, má bi u ng có d n.
- Kh quá! Má gi n em n n i má không ch u n c m, bây gi bi t làm sao.
- Ai bi t làm sao. T i em làm cho má gi n, thì em làm sao ó em làm.
- Bây gi má còn ng gi n, n u em lên n n n n a, ch c má r y. Ch Hai, ch
làm n lên n n n má giùm cho em.
- Ý! Ai dám. Qua xen vô r i má gi n luôn t i qua n a a.
- Ch không th ng em hay sao ch Hai?
- Sao l i không th ng.
- N u ch th ng thì ch ph i h t lòng lo u ình giùm cho v ch ng em c an
thân m i ph i ch .
- Em làm vi c quá tr i, qua bi t làm sao u ình cho c.
- Em bi t má c ng ch l m, ch nói gi ng gì má c ng nghe h t. V y em xin ch làm
n khuyên gi i má cho má ng có gi n n a, thì v ch ng em m i g n g i v i ch c.
Cô Nhung b c l i ti p nói: “Th a ch Hai, vì em th ng ch ng, nên em b cha
m theo ch ng vào ây. T rày d u em s ng hay thác em c ng nh cha m ch em bên
ch ng. Ch ng nh ng là xác th t mà thôi, n tâm h n c a em c ng thu c v nhà h Lý c .
y em kh n c u ch th ng giùm em, ch nói h cho má h t gi n em, ch làm vi c y là
làm cái ph c c l n l m v y”.

13


Cô Ph ng chúm chím c i r i day m t ch khác, không tr l i.
Nh Th ch h i v :
- Em n c m ch a?
- Th a, em không ói.
Nh Th ch day l i h i ch :
- Ch Hai, sao ch không bi u b y tr d n c m cho ch n, ng v c a em nó n
i?
- H i nãy qua bi u cô lên nhà trên n, cô không ch u lên.
- Tr i t i, v c a em sao ch kêu b ng cô. M c m chi v y ch Hai?
- V y ch ai bi t kêu b ng gi ng gì.
- Sao l i không bi t. Còn ch bi u nó lên nhà trên ng i n c m, bi u cái gì k c c
y?
- Ch nd i nhà b p coi sao c.
Nh Th ch rùn vai c i, t ý không vui.
Cô Nhung ngó ch ng và nói: “Em xin anh ng b n lòng lo cho em. Bao gi má
n c m thì em m i dám n”.
Nh Th ch châu mày b c ra hàng ba nhà b p i lên i xu ng coi b suy ngh
m.
Cô Nhung l i ng d a c a.
Cô Ph ng c n m trên võng a con, m t nh m lim dim.
n bè ng i lo r a chén, ng i ng quét b p, không ai nói chuy n chi h t, song
t lát h li c m t ngó cô Nhung r i chúm chím c i, làm cô ng t ng t khó ch u quá.
Nh Th ch i lên nhà trên m t chút l i tr xu ng kêu v bi u l y cây dù i th m
bà con. Cô Nhung mu n trình v i ch ng i theo ch ng, song th y cô Ph ng nh m m t
m êm, ch c cô ã ng nên không dám nói. Lên nhà trên thì v ng hoe, H u Ngh a n m
trên ván c ng ng n a.
ch ng Nh Th ch i r i. L p t c cô Ph ng nh nh lén con ng d y và lên
nhà trên. Cô b c vô bu ng d mùng kêu m và nói: “Má n c m, nghe hôn má. Hai a
nó d t nhau i âu m t r i, má d y r i con bi u ch Thình n u c m nóng cho má n”.
Bà C d y h i con:
- Nó d t nhau i âu?
- Con nghe th ng Ba kêu con n bi u l y dù i th m bà con v i nó. i th m ai ó
không bi t.
- ã v y còn không bi t x u l i d t i ch ng cùng xóm cùng làng.
- Coi b th ng Ba nó mê l m.
- H nói ng i B c có cái v n nói hay l m, không mê sao c.
14


Bà C i ra ngoài rót n c trà u ng. Cô Ph ng b c nhà b p bi u ch Thình n u
t n i c m nh ng d n lên cho bà n. Cô tr lên ng i chung trên ván v i m r i nói:
- Má, con nh ó coi ng thi t ch má há?
- Ng v i m y, ch ng v i ai.
- H má nói! T i má gi n nên má không thèm ngó k ch . Con nh ó it ng t t
m. M t mày sáng r , tay ch n d u nhi u, ti ng nói ng t x t.
- Th ó t nhiên nó ph i s a hình s a d ng ph i chu t ngót l i nói, nó r
quy n trai m i c ch .
- âu nó làm dâu r i coi tài con gái B c ra sao cho bi t.
- Làm dâu ai? Tao có ch u âu mà làm dâu.
- L r i, n u má không ch u r i làm sao?
- Làm sao nó làm, tao bi t âu.
- Con coi b c u N m a nó l m.
- Tánh c u N m m y c xuôi xuôi, ai làm sao nó c ng ch u h t th y. Nó có h c
tây chút nh r i nó không k phong hóa chi h t. V i tao có c nh v y âu. H i nãy
nó nói lùa theo quân ó, tao phát ghét.
- Th ng Ba nó c y con n n n giùm v i má ng má ng ghét con ó n a. Con
không ch u. Nó d t con ó i, ch c nó ra n n n v i c u N m nói giùm ch gì.
- Tao làm vi c gì c ng t i ý tao, ch tao có nghe l i ai âu mà c y nói giùm.
- Má làm g t quá s nó n ch .
- N thì n ch s gi ng gì.
Cô Ph ng c i r i cô i xu ng nhà b p coi d n c m cho m n.
n n a chi u, có con c a th y H i ng Quy n vô th a cho bà C hay r ng th y
i ng c m v ch ng Nh Th ch l i n c m t i, nên xin trong nhà ng i ch . Bà
c i g n và nói:
- Tao có ch ai âu mà d .
Cô Ph ng ngó m c i:
- Làm dâu m i m t ngày coi ã d h n con gái trong n y r i a! Làm dâu ph i lo
i c m ch nh m m, ch làm dâu gì mu n i thì i, không th a trình cho ai hay h t, t i
a c m c ng không thèm v lo n a.
- H ! Tao bi u m y ng có nói t i ti ng “làm dâu” mà. Tao không nhìn bi t ai là
dâu tao h t.
- Nói chuy n nghe ch i, ch ai bi u má nhìn. Má là cha m , vi c c i v cho con,
má nh th nào là quy n t n i má, ai dám nói vô nói ra.
i m t lát v ch ng Nh Th ch tr v . Bà C v a th y m i vô t i sân, t c kh c
bà i vô bu ng tránh m t. Cô Ph ng c ng d t con i d ng .

15


u Ngh a th y Nh Th ch b c vô li n h i:
- C u n c m ngoài nhà c u H i ng ph i hôn?
- Ph i, tôi i th m bà con, ra t i c u N m, c u b t l i n c m, không cho v . C u
m có sai th ng Th vô trong nhà cho hay mà.
- Có.
- nhà má có ra n c m hay không?
- Có.
- Coi b má b t gi n tôi hay không?
- Coi c ng v y. V tôi có n n n nói giùm, song má g t ngang.
- Thi t kh h t s c.
Nh Th ch bi u v m va-ly l y mát cho chàng thay, r i i vòng vô m y cái
bu ng, th y m v i ch ai n m theo phòng n y, trong nhà không ai d n d p m t ch nào
cho v ch ng chàng ng . Chàng m i l y m t cái ch i lông, b n thân i quét b ván g n
cái bàn vi t ng n m ngh l ng. Cô Nhung th y v y bèn giành l y cây ch i i quét, n
cô m r ng l y m n g i t t trên ván cho ch ng n m.
u Ngh a mu n óng c a i ng . Nh Th ch nói: “Anh ch a cho tôi m t cái c a
ng tôi ra vô cho ti n. Anh có bu n ng thì ng tr c i. Tôi ch a ng âu”.
u Ngh a óng các c a, song ch a cái c a ch bàn vi t, r i chàng vô bu ng ng .
Nh Th ch v n èn lu lu r i l i ván n m, bi u v n m m t bên mà ngh . Cô
Nhung l c u, l i ng i g n bên mình ch ng r i c m qu t, qu t cho ch ng. K n m gác
tay qua trán m t lim dim, ng i ng i l ng l , tay qu t h i cho ch ng mát, không ai nói t i
ai, nh ng mà, có l lúc y trong trí m i ng i u l ng x ng nh ng ng kia n o n , b i
i v i nh ng c nh v a ngó th y, lo l ng v m i t ng lai m t mù ch a bi t s ra th nào.
Môt lát hai ng i ngó nhau m t cái, tuy bóng èn lu m , song th y rõ cái l n ngó ó ch a
y nh ng tình th ng yêu nh ng ý c ng quy t d u sóng gió th nào c ng không ành
rã c kh i chung tình, d u th m kh n âu c ng không làm tiêu c l i th c.
ng h gõ m t gi r i gõ hai gi , mà cô Nhung c ng c ng i qu t cho ch ng.
Nh Th ch n m tay v kéo xu ng và bi u n m ngh . Cô Nhung nh nh g tay ch ng nói
nh nh : “Anh c ngh cho kh e thôi, ng lo cho em, có anh bên c nh ch ng bao gi
em bi t m t”.
Nh Th ch ng i d y r i th ng th ng i ra ngoài sân. V ng tr ng khuy t h t phân
a l ng ng treo gi a tr i d i y ng d xu ng nên cây c l m , làm cho c nh v t u
có v bu n b c. ã v y l i thêm êm khuya v ng v , t h ng im lìm, làm cho cái c nh
bu n y pha l n cái v huy n bí, khi n lòng ng i d sinh c m ng.
Nh Th ch nhìn tr ng ng m c nh, ng ng bâng khuâng b ng th y cô Nhung
ng rón rén ra ng m t bên chàng, cái g ng m t hi n t trung h u c a cô thu nay
bây gi nó i ra g ng m t th m s u nh ng nghiêm tr ng. Cô n m tay chàng th ng
th ng d t l n i ra c a ngõ, th y có m t cái b ng b ng cây lót phía trong rào, d i bóng
16


hai cây mít nhành lá r m r p. Cô m i chàng ng i l i ó cô ng i m t bên, tay v n chàng,
nghiêng m t ngó và nói: “ ôi ta th ng nhau, nên k t b n tr m n m ng chung b c
trên ng i, em t ng s quy t nh c a chúng ta là cái h nh phúc to tát ch ng có gì
sánh k p. Ch ng dè d nh c a em là m ng o, không gi ng v i s th t. Lòng em
th ng anh thì sung s ng cho em, song nó làm kh não, nó gây h a cho anh. Vì em mà
trong gia ình anh ph i xào xáo r i lo n, vì em mà gây ra m t m i ác c m gi a má v i
anh. Em trông th y em l y làm h i h n l m. Tuy nhiên ni m v ch ng thì n ng, nh ng
mà o m u t c ng ch ng nên khinh. Em mu n thà ôi ta ch u au n trong ni m
ch ng v , ch không nên phai l t tình m u t . V y em xin anh cho em t m tr v B c,
ng cho anh kh i l i v i má anh, em tr vào S Giáo hu n d y h c lãnh l ng nuôi
thân. Em ng có mang m nh, ch ng nào sanh con thì em nuôi, em s nuôi t t , em s
y nó th anh. Vì d u t tr i khi n ôi ta không c tái hi p, em ph i cô thân, c l p
tr n i i n a, chút con y, là cái d u tích ân ái trót m t n m c a chúng ta c ng làm
cho em sung s ng mà vui v i s s ng y nh ng hy v ng tái hi p”.
Nh Th ch l c u, tay choàng ngang c , m t ngó ngay m t v , n nghiêm ngh
nói:
- Em ng có nói chuy n ngông cu ng. Anh h a làm ch ng em, thì ch ng bao gi
anh lìa em c, duy có s ch t m i phân r nhau thôi. N u anh em v ngoài B c, còn
anh l i trong Nam, thì anh th ng nh em, ch ng bao lâu ch c anh ph i ch t, r i s em
mu n làm vui lòng má ó ã không có ích cho má, l i còn h i t i anh n a. Em hi u
ch a?
- Hi u!...
- Anh khuyên em, n u em thi t th ng anh, thì em hãy ráng ch u nh c nhã kh
não m t lúc, hãy ráng làm cho má h t gi n mình; ó là m t ph ng ch c hay nh t.
- Vâng, anh d y th nào em c ng vâng h t, d u anh bi u em ch t em c ng vâng
a. Mi n c g n anh, d u em ph i nh c nhã kh c c n th nào em c ng ch ng n
hà.
- H i chi u c u H i ng có h a c u s t n tâm khuyên má ng có gi n hai a
mình n a. V y có l l n l n vi c nhà s h t r i c.
- Em mong m i l m anh ! Hôm nay m t tr ng tuy khuy t, mà êm r m t i ây nó
tròn l i, nó tròn m t cách kh ái quá anh i! Cái h nh phúc c a i chúng ta hôm nay
nó c ng khuy t nh m t tr ng kia, sau n y nó có c tròn l i nh m t tr ng ch ng?
Nh Th ch nghe m y l i tha thi t y thì c m ng nên ng i im m t chút r i tr n
t qu quy t r ng: “Nó s y l i. Nó s tròn l i, qua nh t nh làm cho nó s tròn nh
t tr ng v y. Em tin qua không?”
Cô Nhung ngó ch ng r t h u tình và nói nh nh : “Em tin, em v n tin anh luôn”.
Nh Th ch li n ôm m t v vào lòng; v ch ng ng dan díu d i bóng tr ng,
ng có d ng cô Ph ng ng l p ló trong c a dòm ra, r i cô i m t. Nh Th ch không
ý n.
17


Cách m t lát, th y èn trong nhà v n sáng lên, r i l i th y bà C b c ra c a ng
trên th m.
ch ng Nh Th ch vùng ng d y. Ch ng hai ng i s p b c chân lên th m,
thì bà C la l n r ng: “Con n y, tao nói cho m y bi t nhà tao h n hòi, ch không ph i cái
thói m, mà m y dám t i ây làm trò trên b c trong dâu. Hèn chi th ng Th ch nó mê
y thì ph i l m. kh n n n, m y ph i i ra kh i nhà tao, ra li n bây gi , không cho
y m t phút nào h t”.
Nh Th ch c kéo v lên t i hàng ba, chàng quì g i ch p tay l y m và nói:
- Con xin má vu t gi n, ng m ng ch i v con t i nghi p. Nó có cái l i th ng
ch ng ch ch ng l i chi h t. Má mu n ánh ch i con bao nhiêu c ng c, xin má ng
nói ng t i nó r t oan cho nó.
- Còn m y n a! Cha ch ! M y binh h ? N u v y thì m y coi con kh n n y tr ng
n tao r i! i, m y c ng i cho kh i nhà tao. Tao không bi t m con nào n a.
- T i nghi p con l m má i! V ch ng con th ng yêu nhau l m, má n nào phân
cho ành.
- Tao bi u ng có kêu tao b ng má a. h , mê sa m nh m y, thì là yêu
qu , ch không ph i con tao.
- V c a con nó ã có thai nghén ba b n tháng r i má à.
- ! Tao có màng âu. ó sanh con cháu c ng nh c cho tông môn tao, ch
có ích gì. M y coi nó l n h n tao thì d t nhau i ph t cho r i, tao không cho vô nhà tao
a, i i... Th ng H ng âu, H ng à! M y vác r ng c a quân n y mà qu ng ra ngoài l
cho tao. Làm cho mau ng nó i, k o gai con m t tao l m.
Bây gi cô Nhung ng i d i g ch, cô m i th th nói:
- Con l y má xin th ng con...
- Nín, tao không c n ai l y tao h t.
- T ngày con l y ch ng thì con ã thu c v h Lý, s ng con làm v h Lý, mà
thác con làm ma h Lý. B nào con c ng ây ch bi t i âu.
- Cha ch ! Bây gi tính li u m ng v i tao h . Tao bi u m y i! N u m y còn nói
ráng, tao la làng r i h ng ch c b t óng tr n càng thêm mang x u a. i cho mau i
i...
Bà C v a nói v a cúi xu ng a hai tay xô cô Nhung té l n cù d i th m g ch.
Nh Th ch l t t nh y xu ng ôm v ng d y, r i nói r ng: “V ch ng con
ã n n n c n l i, mà má không ng lòng, má c i v con hoài. Thôi, má i thì v
ch ng con i h t, ch không th nào con b v con c”.
Cô Nhung l t t a tay b m mi ng ch ng mà nói:
- Anh! Anh không nên to l i b t hi u v i má. Má i em, thì em i, em l y anh
ng i theo em r i làm phi n lòng má.

18


- T s m m i t i bây gi , anh nói nhi u l n r ng anh không th lìa em c. Nay
má quy t i em, t c thì má c ng không mu n anh trong nhà n y n a, th thì anh
sao c.
Nh Th ch th y chú H ng ng x r g n ó bèn kêu bi u vô nhà vác r ng và
va ly em giùm qua ch Ô Môn. Chàng l i th y bà C xây l ng tr vô nhà thì chàng v i
vã nói: “V ch ng con c u chúc cho má nhà m nh gi i. Con ch c m t ngày kia má s
nhìn nh n cho v ch ng con có l i, song l i y ch a áng cho má d t tình m u t nh
y, r i má s t h i v s má hà kh c con dâu”.
Chú H ng vác r ng và va ly em ra, l i còn ôm qu n áo m n g i c a Nh Th ch
ra n a. Nh Th ch ngoài sân thay y ph c, bi u v thâu x p m n g i, qu n áo, b
vào r ng r i c y chú H ng vác i.
Ra kh i c a ngõ cô Nhung nói v i ch ng :
- C u H i ng th ng v ch ng mình quá. Anh ngh th coi có nên ra trình cho
u hay và t n c u r i mình s i.
- Thôi, còn quy n luy n ch n y mà làm chi. lên t i Sài Gòn r i anh s vi t th
n c u c ng c.
- Vâng.
n sáng chú H ng m i tr v . Cô Ph ng th y chú b c vô thì h i:
-M n chú vác r ng i âu v y?
- Th a, ch c là i Sài Gòn. Vác vô t i ch Ô Môn, c u Ba bi u tôi em trên xe
i ò i C n Th , r i tôi ó coi ch ng. Hai ông bà d t nhau i lên i xu ng nói
chuy n, ch ng xe g n ch y m i lên xe.
- Xe ch y ch a?
- Ch y r i tôi m i v ây.
t tr i m c m t lát, th y H i ng Quy n l n t n vô nhà ch . Th y v a ng i yên
thì h i H u Ngh a: “Th ng Ba còn ng sao m y Xã?”
Bà C r c áp r ng: “Tôi i nó i h t r i’.
Th y H i ng ch ng h ng, th y day qua h i ch :
- i h i nào?
- i h i khuya.
- Ch l u quá! Ch i h t hai v ch ng nó hay sao?
- i h t.
- Ch g t gao quá l .
- Không ph i g t. Nhà tôi giàu có, tôi không có ti n ng c i v cho con hay sao,
nên con nó làm nh v y.

19


- Theo quan ni m v phong hóa i nay, th ng Th ch nó làm nh v y, có qu y
âu ch . T i ch th c u quá, nên ch t ng nó h ch .
- Tôi không bi t x a nay gì h t. Con thì ph i ch l nh cha m c i g tôi m i ch u.
Th y H i ng th y v ch ng H u Ngh a i qua i l i thì châu mày h i: “Sao ch
i hai v ch ng nó i, th ng Xã không bi u a nào ch y ra cho c u hay?”
Cô Ph ng r c áp li n:
- T i c u không có d n, ai dám cho hay.
- D n gi ng gì? C u bi t r i, cháu không th ng th ng Th ch nên cháu mu n má
cháu i nó i cho r nh. X u l m! X u l m!
- âu có!
- H ...
Th y H i ng v i vàng ng d y t bà C ra v , không thèm nói t i v ch ng
u Ngh a.

20


III
Ông Huy n Khoan làm quan t i Sài Gòn, ông m t cái nhà bánh ch n i u
ng Mayer, nhà tuy nh song có nhà b p, nhà xe kèm hai bên, l i tr c nhà có vài cây
xoài l n che làn mát m , chính gi a sân có xây b n tr ng nhi u th bông. Ông còn tr ,
i b c chân vào ho n l , mà c m t ngôi nhà p nh v y, là vì n m tr c ông
i v , r i cha m v c a ông mu n cho b n c a con r x ng v i a v th ng l u
nên mua cái nhà y cho ông .
n 12 gi tr a, xe h i xu ng s làm r c ông v , xe vô sân v a ng ng, thì ông
c a nh y xu ng g n gàng, r i x m x m i ri t vô nhà. Ông th y bà ng i m t mình t i
phòng khách, ng xem nh t trình thì ông b c vô, hai tay ôm m t bà mà n ng.
Bà Huy n tu i v a m i ôi m i, vóc l n, môi dày, trán th p, bà buông nh t trình
ng d y, xô ch ng nh nh và nói: “Làm gi ng gì k c c v y nà”.
Ông c i h t h t, r i c t nón i vô bu ng thay . Bà b c ra c a sau, kêu b i b p
bi u d n c m, bà nói ti ng r n ràng, l i ng tay ch ng n nh, nên coi oai nghiêm l m.
m d n r i thì ông thay c ng r i, nên v ch ng ng i l i bàn n, m t tên ng i
khoanh tay ng sau l ng bà mà ch l nh.
Ông vui v h i bà:
- H i s m m i mình có xu ng B n Thành không?
- Có. Tôi có i m t lát.
- i ch i vui hôn?
- S m m i thiên h lo mua bán, ch có gì mà vui.
- T i nay mình mu n i âu ch i ng tôi d t i?
- V y ch mình không i h i n a hay sao?
- Không, mình mu n i Th c ch i, hay là mu n i coi hát bóng?
- t i r i s hay. Tôi mu n i Ch L n ki m mua.
- Mu n i Ch L n thì i.
ng ông Huy n dòm ra c a thì th y có hai cái xe kéo ch y vô sân. Ông nói l n:
- '' a! V ch ng anh c Th ch m i m n xe v Ô Môn hôm qua, sao b a nay l i
tr lên kia kìa?'
- Thi t qu Nh Th ch v i cô Nhung b c vô c a. Cô Nhung ch p tay xá và nói:
''Em chào quan, em chào bà''.
Ông Huy n h i: ''Sao mau lên nh v y?"
Nh Th ch c i áp: '' , tr lên". Chàng kêu xa phu b o vác r ng v i va-ly em
vô tr c hàng ba r i móc túi l y b c c c mà tr ti n xe.
Bà Huy n nói: ''G p b a tôi xin m i hai ông bà ng i l i n c m luôn th . V
ch ng tôi m i n ây''.

21


Cô Nhung vui v áp:
- M i bà v i quan n. V ch ng em ã dùng c m r i.
- n âu?
- Xe ghé ch gì ó ngh lâu. Hành khách ai c ng x i c m. V ch ng tôi v a ói
ng, nên c ng làm nh h cho vui.
- A! Ghé Cai L y ph i hôn?
- Th a ph i, Cai L y .
- Té ra i xe ò hay sao?
- Vâng, i xe ò.
- Hèn chi lên tr a d . Thôi, hai ông bà n c m r i thì ng i ó u ng n c. B i, lau
vài cái tách r i rót n c trà b ng ra ây.
Nh Th ch c i qua l i, ch không ng i.
Ông Huy n th y v y m i h i:
- Mà sao toa m i v hôm qua, r i b a nay l i tr lên? Có vi c gì hay sao?
- Ôi! Vi c nhà c a moa r i l m toa ôi! th ng th ng r i moa s thu t h t cho toa
nghe.
- Moa ch c toa b bà già tán toa r i ch gì. Ph i nh v y hay không?
- Toa oán trúng l m, bà già r y quá.
- M y bà già g t l m. "B t cáo nhi thú k t i chi tr ng", m y b có ch u âu. Hôm
qua toa d t madame i v Ô Môn, moa mu n c n mà moa không dám. Ch chi toa v
tr c m t mình, toa òn cho êm, r i toa s em madame v sau, có l kh i b r y.
- Cái i c a moa d u làm vi c gì c ng v y, l y lòng thành th t làm g c. M u s
gi d i moa làm không c.
- i có kinh mà c ng có quy n. Mình ph i tùy th i mà làm, thì m i nên vi c
ch . Bà già r y thì toa ph i ráng mà ch u, sao l i b i?
Moa ã ráng h t s c r i ráng không n i n a, nên moa ph i i ây. M i út u vô
nhà, v moa l y mà làm l ra m t. Bà già gi y d ng ng, la om sòm. Moa n n n h t s c
mà c ng không h t gi n. H i khuya n y l i ánh ch i xô i v moa n a, t rày s p lên
không bi t moa là con. Bà già moa không th ng thì moa i, ch làm gì.
- Toa b y quá. Gi n nên nói v y, ch m con sao l i không th ng. Bà già m ng
ch i toa ph i nh n, toa ch u l ó m i ph i. Gi n hoài hay sao? B t quá bà già gi n n m
i b a, nguôi ngoai r i thôi, ch không l gi n tr n i.
- Toa làm Huy n moa làm giáo s , mà toa tr l i toa d y moa v tâm lý thì trái i
quá. Moa v n bi t tánh ý bà già moa, b i v y tr c khi v moa s p t cách hành ng
th nào cho xuôi thu n ch moa làm con, l i l y theo cái thành ki n gia ình thì moa có
i thi t, y v y có l nào moa không ch u nh c. Ng i vi bà già g t quá ánh i không

22


cho vô nhà thì làm sao mà c. N u toa ng i cái a v c a moa, thì toa m i bi t gi ng
tâm lý.
ch ng ông Huy n n c m r i, bèn m i khách ra salon ng i u ng n c. Ông
Huy n h i Nh Th ch ''Toa không d i Ô Môn c, bây gi toa tính i âu?”
Nh Th ch châu mày ng m ngh m t h i r i th dài mà áp: ''Moa ng b i r i
quá, nên ch a bi t i âu... Tôi xin hai ông bà làm n cho v ch ng tôi u ây ít b a
i tôi s tính''.
Ông Huy n ngó v . Bà Huy n c i mà áp: ''Anh c ng b i r i vi c nhà.
Anh ch mu n ây bao lâu, v ch ng tôi c ng vui lòng mà ti p ãi. Tôi lo có m t u
là nhà không c r ng rãi cho l m, s anh ch b c b i b t ti n ch ''.
Ông Huy n ti p mà nói: - “Toa lên ây thì ây ch i âu. Ch t h p c ng
i nhau ít b a r i s tính. Toa ã t ch c r i mà toa l i ngh ch v i bà già n a, bây gi
toa ph i lo t ch c cái i t ng lai c a toa, vi c ó là m t vi c khó”.
Cô Nhung nói:
- T h i s m mai cho t i bây gi em theo n n n v i anh c, em xin anh tr ra
c. Em làm N giáo s , em c phép ngh sáu tháng ch em không có t ch c. V
c em xin vào S Giáo hu n mà d y h c l i, em làm nuôi s s ng c a v ch ng em
c, em tính nh v y mà anh c không ch u. Em xin quan v i bà làm n nói h ng
anh c xiêu lòng mà tr ra B c v i em.
- Madame tính nghe ph i quá, sao toa không ch u nghe. Toa v d i Ô Môn
không c, thì toa còn có m t ng i, là tr ra B c, ch toa Sài Gòn làm cái gì. Ra
c r i toa làm n xin ph c ch c ng làm vi c mà nu t s s ng.
Nh Th ch l c u áp r ng:
- Moa ngh tr ra ngoài B c không ti n. Hôm tr c moa xin ngh m t n m. Quan
trên không cho. Moa gi n moa làm n t ch c. Thì Quan trên òi moa qu trách, nói
u t ch c sau ng có xin tr vô n a. Moa gi n moa nói moa không màng cái l p giáo
,c ib c thì moa m ng l m, moa không thèm mang l i âu mà s . ã có cái ác
m tr c nh v y, bây gi còn m t m i nào xin ph c ch c l i.
- i l m lúc mình ph i ch u lòn m t chút cho c vi c c a mình có h i gì.
- Sao l i không h i? H i l m ch . Ai c ng có cái nh n ph m riêng, n u mình
t nh n ph m c a mình, thì còn gì mà làm ng i cho c. Thà moa ch u ch t ói ch
không bao gi moa ch u lòn cúi.
- Có lòn cúi gì âu. Mình ch u khó n n n m t chút cho ng i ta vui lòng ng i ta
giúp mình nên vi c, có gì âu mà s x u h .
- Cám n m y l i toa khuyên. Ti c vì moa không quen n n n , nên moa không th
làm theo l i toa khuyên ó c.
- Toa c ôm p m y cái thói h l u, nên toa nói h i nghe c xì. i n y là iv t
ch t có ai còn nh ng “c ch cao th ng”, nh ng “tánh tình chánh tr c”. Nh ng y là
23


trái mùa không h p v i th i th n a, nên ng i ta ã em b d p h t ngoài xó hè. Cái
nc hành vi c a ng i i nay ch có m t ti ng “ c”, mà thôi. Toa ph i theo
i, ch toa theo sách, moa ch c toa không “ c” gì h t.
- Cám n toa v ch giùm con m t cho moa ng moa th y th thái. Nh ng mà th y
thì th y, th y th tình c ng nh i coi hát th y h gi u trên sân kh u, moa th y ng c i
ch i v y thôi, ch moa không th xen vô ó mà làm nh v y c.
- Tánh ý toa k quá, hèn chi bà già toa r y toa ch u không c toa b toa i. Bây
gi toa không ch u tr ra B c, v y toa ây toa làm vi c gì, toa nói cho moa nghe th
coi.
- N m moa c c p b ng làm giáo s ngoài B c moa mu n b không thèm i.
Moa có ghé tr ng T th c Vân Th Tân nh mà h i th ông Cai Tr ng coi ch u cho
moa d y hay không. Ông l y làm vui lòng cho moa d y. V y sáng mai moa xu ng
tr ng moa h i l i, n u bây gi i v i moa còn cái h o ý y, thì moa s i d y h c
y ti n l ng mà nuôi v moa.
Bà Huy n c i mà nói:
- Anh c tính nh v y tôi coi không ti n. D y tr ng t anh lãnh m i tháng có
m b y ch c ng b c, mà l i không có danh v ng gì h t. Anh h c gi i mà bác d i nhà
i giàu l n, anh i làm nh v y coi sao c.
- Tôi xin phép tr l i theo m i ý c a ch . L ng nhi u hay là ít không quan h gì,
nh nhi u thì xài nhi u nh ít thì xài ít, nhi u ít gì c ng c, mi n i c sung s ng,
trí c thong th thì thôi. Còn danh v ng... Danh v ng là gì? Có ph i c ng i cái
a v giàu sang, b y thù ph ng theo ng i khen ó mà g i là danh v ng hay không? Theo
tôi t ng thì chí mình cao, lòng trong s ch không b trên, không khinh d i, bi t
xét mình bi t coi i, không c u ai tr ng, vì cái tr ng c a k ngu không quí gì, không
màng ai chê vì cái chê c a k d i không m y h i, làm ng i c nh v y thì r i, c n
gì th danh v ng gi , nó ã không làm cao cho giá tr c a mình, mà nó còn làm gi m cái
chí h ng c a mình n a.
- Anh nói gi ng gì thì nói, mà bác d i nhà m i n m thâu lúa huê l i trên hai ch c
ngàn gi lúa, bây gi anh ph i xu t thân i làm m n thì t c quá.
- Ch nói l i y tôi kính ph c ch l m. Tôi ái ng i m t chút, là ái ng i ch ó. Mà
u xét cho k , thì c ng không nên bu n. Tuy cha m mình giàu, song tài s n là tài s n
a cha m , ch không ph i c a mình làm ra, b i v y d u mình không c h ng, mình
ng không nên phi n trách. Ví nh cha m mình nghèo thì mình l y gì mà trông mong.
- Mà cha m giàu thì con h ng nh ch . N u tôi g p c nh nh anh, ch c tôi
không làm nh anh v y âu.
- Ch ch làm sao? .
- u bà gi n mà i thì tôi n nhà bà con tôi u, hay là m n ph tôi
riêng, song c ng g n ó. Mình ó mình ki m th làm n. Trong làng trong xóm ai
ng bi t mình là con nhà giàu, b nào ngày sau mình c ng có gia tài, b i v y mlnh c y
24


giúp v n cho mình làm n thì ch c ai c ng s n lòng h t th y. Mình n ng náu m t ít
lâu nguôi ngoai, bà già h t gi n, r i mình tr v nhà. N u mình phi n, mình b nhà mà i
thì gia tài c a cha m , ch em mình h h ng c ng u ng l m ch .
Nh Th ch ng i ng m ngh không nói n a.
Cô Nhung th y v y cô m i nói v i bà Huy n:
- V ch ng em bu n là bu n v s má em gi n, ch gia tài v ch ng em không sá
gì.
- Sao mà không sá? Có c a s n, kh i làm c c kh , y là cái ph c riêng c a mình.
Mình c ph c thì mình h ng, sao mà chê. Gia tài l n quá, ch ph i ít i gì sao.
Ông Huy n ng d y v vai Nh Th ch mà nói:
- Madame nói ph i l m. Toa phi n bà già, toa b nhà mà i, thì h i cho quy n l i
a toa nhi u.
- Moa lo là lo v tình ngh a, ch quy n l i có ngh a lý gì âu mà toa nói quy n l i.
- i ph i coi quy n l i tr ng h n h t m i c. Tình ngh a hay là gi ng gì n a
ng u ng sau h t.
- Lý thuy t kim ti n.
- Ph i, sanh nh m cái i ng i ta xem tr ng con bò vàng, thì mình ph i theo cái
lý thuy t kim ti n ch sao.
- Ch chi toa làm giáo s thì có ích cho dân chúng nhi u l m, b i vì toa l y cái lý
thuy t ó toa d y, thì ch c h c trò c a toa ngày sau giàu h t.
- Moa làm quan, moa d y dân c ng c v y.
- Ý! c âu. Toa làm quan n u toa thi hành cái thuy t ó, moa s dân nghèo h t
ch .
Ai n y uc i r , ông Huy n c ng c i.
Ông Huy n ng i l i r i nói ti p:
- Thôi ng có gi u c t n a. Ph i tính vi c c a toa l i cho k coi ph i làm th nào
bây gi . Theo ý moa thì toa nên làm nh v y: toa ph i a madame v ngoài B c mà
m... -
- Moa ã nói moa không th tr ra B c c.
- Toa a madame v B c r i toa tr vô li n.
- Không c. Moa không th r i v moa c.
- Thôi thì toa ki m ch trong n y mà cho madame yên, r i toa tr v Ô Môn
mà v i bà già.
- Toa mu n nói cái gì v y?
- Theo ý moa thì th nào toa c ng ph i thu n v i bà già m i c, ch n u toa
ngh ch thì h i cho toa l m. Toa cho madame v B c, ho c toa g i âu ó r i toa tr v

25


t mình mà v i bà già. Toa nói d i r ng toa s bà già bu n r u nên toa ã b madame
i. Bà già nghe nh v y ch c bà h t gi n, r i tr th ng toa l i. Toa là tr ng nam, c
bà già th ng thì t nhiên toa có quy n trong nhà, có quy n r i m i có ti n mà nuôi
madame ch . Toa ó, lâu lâu toa ki m chuy n mà i ch i, r i toa t i lui v i madame
ng c v y. Làm th y thì toa tr n o v i m , mà c ng tr n ngh a v i v n a.
- Gi d i! o ngh a nh v y là o ngh a gi d i, sao toa l i bày cho moa?
Ông Huy n rùn vai mà nói: “Làm nh v y thì hay quá, mà toa không ch u thì thôi,
ch moa bi t tính th nào n a c. Thôi, toa thay ngh tr a m t chút, r i th ng th ng
tính l i. Hai ông bà cái phòng phía tr c ó. Cái phòng ó r t mát m ”.
ch ng ông Huy n vô bu ng phía sau mà ngh .
ch ng Nh Th ch qua cái phòng phía tr c.
i, n c m r i v ch ng ông Huy n m i khách i Ch L n ch i. Nh Th ch nói:
“Cám n, hai ông bà cho phép v ch ng tôi nhà ng s p trong r ng l i và vi t th
nhà”.
Xe h i i r i, v ch ng Nh Th ch m i d t nhau ra tr c sân i qua i l i mà
ng mát. i m t h i Nh Th ch m i h i v .
- Em có n n n chút nào không?
- n n n th nào?
- nn nv s ôi ta ph i hi p ó.
- ! Sao anh h i th ? Sao mà n n n? Em c g n anh thì bao gi em c ng sung
ng l m .
- H i anh c i em, thì anh ch c anh s em h nh phúc mà d ng cho em h ng
tr n i, anh s làm cho em vui v sung s ng luôn luôn. Anh không dè hôm nay x y ra
vi c b i r i trong gia ình khi n cho v ch ng ta ph i v t v nh v y, b i v y anh s em
bu n quá.
- Không . Em có bu n là bu n vì th y má gi n anh mà thôi, ch làm v anh mà
thân em ph i kh c c n th nào em c ng không bu n.
- Theo công vi c em ã th y ó, thì rõ ràng t nay cái i c a anh là i v t v
không gia ình, không thân t c. Anh mu n bi t coi em th y nh v y em có gi t mình mà
i h n chút nào hay không.
- Anh th ng yêu em thì cho em sung s ng l m r i. N u cái i c a v ch ng
ta mà ph i b v t v nghèo nàn thì cái sung s ng y càng th m n ng nàn, em vui l m,
ch sao l i h i h n.
- Cám n em. M y l i em nói ó làm cho anh ph n chí mà ng u v i m i s
khó kh n c a chúng ta trong lúc n y. Em nghe v ch ng ông Huy n nói chuy n h i tr a,
thì em ã th y trí lý c a v ch ng ông không h p v i trí ý c a anh chút nào h t. Anh
không mu n ây lâu vì ây lâu s cái l r i sanh mích lòng. V y sáng mai anh s i
ki m ch mà d y h c li n. H có ch làm thì mình m n ph d n riêng cho thong th .
26


- Vâng. yên ch r i, em c ng s ki m công vi c em làm ng em giúp anh.
- Thôi em có thai nghén m t nh c, ph i lo d ng s c, không nên làm vi c, m t
mình anh làm có l c ng ti n nuôi nhau s ng c. Em vô nhà m r ng s p c
cho t t , anh vi t m t b c th mà cáo l i v i c u N m.
- Em s p nh c anh chuy n y. Anh vi t th , anh ch ng nên t ý phi n má, b i vì
làm con ch ng nên phi n cha m , d u cha m không th ng c ng v y.
- Anh có phi n âu.
ch ng d t nhau tr vô nhà, v lo m r ng s p áo qu n, còn ch ng ng i l i
bàn vi t mà vi t th .
Ch ng Nh Th ch vi t th r i thì v s p c ng r i, chàng kêu v l i ng i m t
Bên r i c th l i cho v nghe, c th v y:
Th a c u

''Khi c u ti p c th n y thì ch c c u ã hay bi t công vi c c a cháu r i, cháu
ph i b m lìa nhà mà i, ch ng ph i ý cháu mu n nh v y. y là t i má cháu ánh i
không cho cháu .

u ã hi u vì ng n l a ái tình nó t lòng cháu, nên cháu chuyên mà c i v
không ch m ng l nh c a cha m . Cháu l ph m n gia pháp, thì cháu ã l y l c n n n
t l i mà kh n c u má cháu tha l i cho cháu. Cháu thành tâm ch u l i, có tr c m t c u
nghe th y rõ ràng.

Ti c vì má cháu th c v l p l n, ch p nh ng thành ki n c c a gia ình xã h i
thái quá, không mu n th u hi u tâm h n ch h ng c a l p nh , nên má cháu ành n
tình m u t , ành i ch ng cháu ra kh i nhà.

u hi u cái óc c a l p nh , nên c u ã không qu trách cháu mà c u l i còn can
gián giùm cho má cháu b t gi n.

Thái c a c u i v i v ch ng cháu thi t là áng kính áng ph c, nó kh c ghi
trong u v ch ng cháu d u tr m ngàn n m c ng ch ng phai ch ng l t.

i khuya hôm qua, lúc cháu au lòng i y mà vác r ng b c ra c a ngõ, s p
lìa kh i cái nhà c a t ph là ch ngày x a cháu m m t l n u mà th y i là ch
cháu au n ôm cha cháu mà khóc khi cha cháu th h i cu i cùng, là ch ch t ch a
nh ng k ni m m m i th ngây c a cháu, mà c ng là ch hi n nay ng ra vô
châu mày m t m già mà v ch ng cháu th ng yêu kính tr ng ch ng có chi b ng, thì v
cháu có khuyên cháu nên ra nhà c u mà trình cho c u hay r i s di. Lúc y trí cháu b i
i, lòng cháu l nh tanh, cháu ch ng còn bi t qu y ph i ch ng còn k thân t c, nên cháu
c u r i i luôn, d ng nh cháu l t t tránh xa cái lu ng không khí n ng n c a t
Th i An v y.

27


Nay trí cháu bình t nh nên cháu v i vã vi t b c th n y mà cáo l i v i u và xin
u tin ch c r ng b t u t nay thân cháu b v v t v , ph n cháu tr ra m t a vô
gia dình, vô thân t c mà ch ng bao gi cháu quên c cái i cháu v n còn m t bà m
banh da x th t cháu ra, v n còn m t ng i ch thu nay cháu v n h t lòng yêu m n,
n còn m t ông c u th u hi u tâm h n cháu nên bi t th ng cháu.
Th a c u, t nay cháu b c chân vào m t c nh i m i, tuy còn l m song cõi
th r ng rãi. Cháu ch a bi t c c nh i y vui hay bu n hay hay d th nào, nh ng
mà cháu v n h ng hái mà b c t i, không ng n ng i m t chút nào h t. Ví u c nh i
y ch a d y nh ng khe sâu h hi m. Ví d u cháu v i ng i b n ng tâm ng chí c a
cháu n m tay nhau i trong c nh i y mà ph i s p té t ng b c, ph i is cd c
ng, thì cháu c ng cam tâm vâng ch u ch ng dám phi n trách ai h t.
Cháu b o gan dám trái th t c, dám ph m gia pháp, y là vì cháu mu n tìm h nh
phúc phi th ng cao th ng, khác h n các h nh phúc c a các b n ng th i, n u r i
nh phúc y là cái bóng không có hình, ho c i ra ho n h a, thì c c i mà thôi, t c
i cái óc lãng m n c a cháu không h p v i ý ng i, mà c ng không thu n v i lòng
tr i.
Hai cháu ng cúi u chào c u và kinh g i l i má cháu m i a hai l y mà xin
má cháu quên cái t i b t hi u c a con và dâu .

LÝ NH TH CH
Bái th .

Nh Th ch c th l i, r i h i v có câu nào không v a ý v ch ng.
Cô Nhung c i và áp: “Anh t cho c u H i ng bi t tâm h n c a chúng ta m t
cách rõ r t nh th , mà nh t là trong th anh ch ng có vi t câu nào phi n má, thì em v a
lòng l m. Anh c b vào bì r i sáng mai em dán tem em g i cho”.
ch ng ông Huy n i Ch L n v , ch khách àm lu n ch i m t chút r i t
nhau mà ngh .

28


IV
Bu i s m mai, l i 8 gi r i, tr i n ng chang chang d i xu ng ng tráng nh a
làm b c h i nóng n c khó ch u h t s c.
Nh Th ch p xe máy trên khúc ng t nhà gare xe n Bà Chi u vô nhà vi c
Bình Hòa xã. Chân p nh nh tay m t n m xe mà k m, tay trái c m m t gói ngoài bao
gi y tr ng. Tuy xe ch y ch m ch m, nh ng vì b tr i n ng nên chàng m hôi ch y t
trên mái tóc xu ng t i hai bên gò má. V g n t i nhà vi c Bình Hòa chàng nghe phía sau
ng có ti ng kèn xe h i, nên l t t ép xe qua phía tay m t mà tránh.
Xe h i ch y ngang qua, thì chàng nghe có ti ng kêu tên chàng r i l i th y xe th ng
i và ng ng phía tr c, cách ít ch c th c mà i chàng.
Nh Th ch p xe t i, th y v ch ng ông Huy n Khoan ng i trên xe h i, thì
ng ng xe nh y xu ng mà chào.
Ông Huy n a tay ra c a xe, n m tay Nh Th ch và c i và h i:
- M nh gi i h ? Toa i âu ây?
- Moa i v nhà moa.
- Nhà toa âu?
- phía sau r p hát th y Cai ây.
- Á. M y tháng nay nghe toa v trong Bà Chi u mà có dè toa ch n y âu Toa
n nhà mà hay là ph ?
- ph .
- ng sau r p hát có ph hay sao?
- Có ph vách ván nho nh .
- À! Mà b a nay chúa nh t toa i âu ây?
- Ra ngoài Dakao mua thu c v cho mafemme u ng.
Bà huy n nghe nh v y m i h i.
- Bà c au hay sao?
- Th a ph i. H n m t tháng nay nhà tôi au r r hoài, không ra th m bà c, xin
bà tha l i.
- Bà c au b nh gì?
- G n ngày sanh r i, nên trong mình m t nh c n ng không c. Chi u hôm qua
nó i cho coi m ch thì c-t nói trái tim nó y u l m, nên ph i m t hoài.
- Kh ch a! Anh ph i ráng lo thu c men ch g n ngày sanh mà b nh nh v y
không t t.
- Tôi lo l m ch .
Ông huy n ti p:
29


- Mà toa coi b c ng không c m nh, lúc n y toa m h n h i tr c nhi u.
- Moa m nh, ch có au gì âu.
- Toa d y tr ng Vân Th mà toa làm vi c nhi u hay ít?
- Moa xin d y n a ch ng, m y l p u có s n th y r i h t. Ông hi u tr ng v tình
cho moa d y ph m i tu n l có 6 gi nên có công vi c gì nhi u l m âu.
- Tr i i! Toa d y m t tu n có 6 gi , r i làm sao có l ng cho toa xài.
- M i tháng ch ng b n n m ch c. Có nhi u thì xài nhi u, có ít thì xài ít, không h i
gì. Có l ch ng khai tr ng n m t i, ông hi u tr ng s p t giáo s l i r i moa m i d y
nhi u gi c.
- Moa coi ó không ph i là cách sanh ho t r i.
- Không, ó c ng là m t cách sanh ho t ch .
- Theo ý moa, thì toa c ng ng l p ra m t nhà tr ng c a toa, r i toa làm Cai
tr ng coi m i c.
- Ti n!
- A! ó là m t v n , toa th y ch a?
- Moa th y l m ch .
- N u toa th y thì toa ph i công nh n l i moa khuyên toa h i tr c không ph i là
i nói b y.
- Ph i l i toa khuyên úng l m ch , song úng v i ng i th ng, mà không h p
i óc c a moa.
Ông Huy n rún vai r i ngó v mà c i.
Bà Huy n nói:
- B a nay v ch ng tôi m c i Gò V p có chuy n g p, b a nào r nh tôi s vô
th m hai ông bà. Anh v nói giùm tôi có l i chúc bà c m nh nghe.
- Cám n.
Xe h i ch y i, Nh Th ch leo lên xe máy p mà v nhà.
y tháng nay Nh Th ch d y h c t i tr ng “Vân Th ” vì l ng ít nên ph i
n mà c n ph nh , m i tháng có 5 ng mà sau r p hát th y Cai g n ng ba ng
vô ng ông C . Nh mi n y cao ráo l i có cây nhi u, nên ch s ch s mát m , nh ng
mà ph ch t h p quá, l i b a nào i d y, ph i p xe máy ra t i Tân nh, ng i xa
nên trong nhà thì tù túng, còn i làm vi c thì m t nh c.
Nh Th ch v t i c a, thì nh y xu ng xe g n gàng, r i d t xe em vô nhà mà
ng d a vách.
Cô Nhung ng n m t i b ván d u nh lót phía sau cái bàn vi t, cô th y ch ng
thì cô l m c m ng i d y, ngó ch ng v i c p m t trõm l , song c ng c i mà nói: anh

30


i n ng m t nên m hôi quá Th ng bé i ch ch a v , v y anh c i áo i em múc
c ng anh r a m t cho mát”.
Nh Th ch xua tay mà áp: “Em kh i nh c lòng. Em c n m ngh , r i anh i ra
sau anh r a.
Chàng nón tr ng trên bàn vi t r i c m gói thu c a cho v mà nói ti p:
- B a nay em kho h n hôm qua hay là c ng v y.
- Em kho .
- Anh coi s c m t em c ng m t quá, ch có kho dâu. Em m thu c mà u ng li n
i.
Cô Nhung m gói thu c, còn Nh Th ch i vô bu ng c i áo r i i th ng ra sau
p mà r a m t. Ch ng chàng tr ra, cô Nhung h i:
- Anh mua h t bao nhiêu ti n?
- Ve thu c t i 3 ng r i, còn cái h p ó có m t ng tám.
- T n hao nhi u quá! Hôm qua c-t coi m ch h t 3 ng, b a nay mua thu c
t 5 ng m y n a.
- au thì ph i t n ti n thu c ch sao em. Em ng có lo nh v y, ph i trí bình
nh cho kho , ch em lo thì em m t, r i b nh càng thêm n a.
- Nhà mình không ti n, em không lo sao c.
- Em m c anh lo, em c n m ngh cho kh e ng lo gì h t, c-t ã nói em
au trái tim. V y em không nên lo.
- Em trông cho mau ng em m n vú nuôi em nh r i em i ki m công vi c
làm mà giúp v i anh.
- r i em ph i nhà nuôi con, ch i làm gi ng gì.
Nh Th ch rót m t ly n c trà b ng l i a cho v và nói: “Em m cái h p l y
t viên thu c mà u ng tr c i. Ch ng g n n c m r i em s u ng ve thu c kia”.
Cô Nhung vâng l i ch ng, l y m t viên thu c mà u ng. Nh Th ch bi u v n m
xu ng mà ngh , r i chàng ng i m t bên và nói r ng:
- Anh m i g p hai v ch ng anh huy n Khoan h i nãy ây.
- Anh g p âu?
- G p tr c nhà vi c Bình Hòa.
- Th không i ki m th m mình ?
- Không. i âu trong Gò V p. G p h i l là r i i luôn.
- May a! N u ghé th m mình càng kh .
- Kh cái gì?
- Nhà mình lôi thôi, n u V ch ng quan Huy n ghé thì em h quá.

31


- Sao mà h ? Em còn theo th ng tình quá! Mình nghèo thì t nhiên nhà mình lôi
thôi. Mà mình không nh b n, l ng tâm mình v n th thái, thì mình dám ngó ngay m i
ng i, không s ai h t, có h chi âu h em. H nhà t t mà ch c gì cái óc h h n mình
c.
- Vâng.
- N u anh ch u làm nh h , thì anh cao sang h n h nhi u l m. T i anh không
thèm làm ch .
Nh Th ch ngó ra l thì th y anh T C ng là m t v giáo s d y chung m t
tr ng v i mình, d y v khoa s -ký v i a-d , ng i th n th , tay có ôm hai cu n
sách, i mà c dòm vô dãy ph , chàng bèn b c ra c a mà kêu h i: “Chào anh, anh i vô
trong n y có vi c chi?”
C ng niên k có l h n Nh Th ch c ng vài tu i mà thôi, ch không l n h n
nhi u, nh ng mà vóc cao, ng i m p, trán r ng, da en c p m t có v nghiêm ngh và
kiêu ng o, y ph c lôi thôi nên không có mòi ch ng di n. Chàng v a th y Nh Th ch thì
nhích mi ng c i, gi nón chào r i th ng th ng và i vô c a nói:
- May có anh nhà ây. Tôi i ki m anh mà th m anh và àm lu n ch i.
- À, n u v y thì m i anh vô nhà. Tôi r t cám n anh có tình chi u c . Sao anh bi t
nhà tôi ây?
- B a h m nói chuy n anh có ch ch ng, nên tôi m i bi t mà vô ây ch .
C ng b c vô nhà. Cô Nhung ráng ng d y ch p tay cúi u chào.
Nh Th ch ch v mà nói v i b n: “V c a tôi”. T C ng cúi u áp l và nói:
“Tôi l y làm vinh h nh mà c bi t bà và cúi xin bà tín nhi m cái ý thành kính c a tôi”.
Nh Th ch day l i nói v i v : “ ây là anh T C ng, b n ng nghi p c a tôi i
Pháp h c l y c b ng c nhân v khoa v n ch ng hi n ang d y m t tr ng v i tôi”.
Cô Nhung cúi u thi l và nói: “Ch ng em c làm b n v i ông thì em vinh
nh l m. Em kính chúc cho ông m i ngày m t thêm cao sang thêm h nh phúc. Em xin
i ông ng i. V ch ng em không có nhà t t mà ti p r c ông, th t em ái ng i quá.
Thi t trong nhà ch ng có v t chi x ng áng, phía tr c ngay c a thì có m t cái
bàn vi t b ng cây d u v i m t c p gh b ng mây, d a vách bu ng thì lót m t b ván d u
nh giá ch ng n m ng b c, còn trong bu ng thì ch có m t cái gi ng cây ng .
Nh Th ch kéo m t gh tr c bàn vi t m i T C ng ng i, chàng c ng ng i
cái gh phía trong, r i c i và nói:
- Th t là nhà c a lôi thôi l m, xin anh ch ch p.
- T i sao mà tôi ch p? Tr c khi vô ây tôi v n bi t anh không ph i là nhà l u,
i vì n u anh nhà l u, thì bao gi anh thèm i d y h c lãnh l ng m i tháng có ít ch c
ng b c. Anh có c c n ph mà mát m nh v y thì anh sung s ng h n tôi nhi u
quá, tôi không có nhà c a, ph xá chi h t m i nói làm sao.

32


- V y ch anh âu.
- Tôi m n m t c n phòng khách s n tôi , m i ngày tôi i n c m quán.
Cô Nhung nghe nh v y thì h i:
- Th thì ông ch a có v à?
- Th a ch a, mà ch c ch ng bao gi có.
- Em không hi u sao ông l i nói th . Th y chung gì r i ông c ng ph i có gia th t
i ng i ta ch .
- Th a không, tôi s c thân cô l p tr n i.
- Th à! Ch c là ông chê ph n i nay ch ng có ai áng làm b n tr m n m v i
ông.
- Th a không ph i v y. Ph n i nào c ng v y, có k x u mà c ng có ng i t t,
tôi âu dám chê. Tôi t quy t không l y v là vì tôi th y nhân tình gi d i, dua n nh,
tham lam thái quá, nh ng vi c áng khinh b thiên h l i tranh ua mà làm, nh ng vi c
áng tôn tr ng thiên h l i ngó l b d p. N u tôi l p gia th t thì tôi ph i em thân mà l n
n trong cái vòng nh n tình tanh hôi y. Tôi ph i bu c mình làm nh ng vi c tôi không
mu n làm, tôi ph i ép trí mà vui v i nh ng vi c tôi chê tôi ghét, thành ra i c a tôi là
i i cái1, ng i c a tôi là ng i hai lòng, không có ch h ng, không có nhân ph m gì
t, vì v y ó nên tôi nh t nh không l p gia th t, m t mình ng h ng t do hoàn
toàn, mu n thì làm, trái thì cãi, không s ai, không v ai, không dính d p m t chút chi v i
xã h i h t!
- Té ra ông là ng i chán i.
- Không ph i tôi chán i. Tôi mu n gi i thoát cái thói th p hèn c a i ch .
- V ng em hi u r i, ý mu n thoát t c. Em mong cho ông t c cái m c ích
cao th ng y.
- Tôi r t cám n bà.
Th ng Sung là a t , i ch v , tay xách m t cái gi vô c a, r i i th ng xu ng
nhà b p. Cô Nhung i theo coi b m t nh c t t l m.
C ng ngó theo cô và nói:
- Tôi coi b madame m t nh c l m. Anh ph i lo thu c men, ch có thai nghén mà
t nh c nh v y ch c là không t t.
- H n m t tháng nay nhà tôi n ng không c c m t hoài.
- Sao anh không r c c-t coi m ch cho madame r i mua thu c cho madame
ng?
- Chi u hôm qua tôi có em i c-t . ng coi m ch r i nói nhà tôi au trái tim.

1
ng tính luy n ái
33


- Cha ch ! N u v y thì anh ph i em vô nhà th ng n m ngh , ho c em ra mé
bi n cho h ng gió m i c:
- Tôi c ng mu n nh v y, ng t vì nhà tôi nó không ch u, nó nói i nhà th ng hay
i h ng gió u t n hao lung quá.
- Ph i t n ch sao.
- Anh c ng bi t tôi d y m i tu n có sáu gi nên s l ng ít quá. T n hao nhi u tôi
ch u sao n i.
C ng g t u ng i ng m ngh m t h i lâu r i nói r ng.
- Ph i, anh l ng ít quá xài l n sao ng... Tôi ch c lúc n y anh ph i ch u kh tâm
m.
- Ph i tôi kh tâm l m, kh m i ph ng di n.
C ng châu mày, ngó ra ngoài sân r i th dài nói r ng: “T i mu n l p gia th t
nên m i có nh ng cái kh y. N u c thân cô l p thì có kh nh v y âu”.
Nh Th ch tr n m t áp r ng:
- Không, tuy kh , song tôi có n n n chút nào âu. V gia th t thì chí c a tôi v n
còn h ng hái luôn luôn, mà v tôi c ng không bu n, không ngã lòng. V ch ng tôi mà
th ng yêu nhau hoài, thì kh gì c ng không s .
- Tôi khen anh l m, khen cái c tính c a anh v s b n dai c a gia th t.
- Anh ch a có v , nh t là anh ch a có m t ng i ng tâm ng chí, nên anh
ch a c n m mùi ng t bùi trong gia th t. Có kh cái mùi y càng thêm th m tho, b i
y kh mà tôi vui, ch tôi không nao núng chi h t.
- Anh nói h u lý! Nh ng theo tôi ngh vì tôi không mu n ch u kh , mà c ng
không mu n n m ng t bùi, tôi ch mu n trí th th i, thân t do cho kh i sa vào nh n tình
th t c.
- Anh tu hay sao?
- Tu làm chi? Tôi có tu âu, tôi l p chí ch .
- N u anh l p chí, tôi e m t ngày kia anh g p m t ng i àn bà ng chí v i anh
i anh c ng ph i b c chân vào vòng gia th t nh tôi v y.
- Có l , nh ng mà àn bà có chí l p gia th t thì nhi u, còn àn bà có chí tuy t gia
th t thì ít. Tôi t ng tr n i tôi c ng ch a g p ai ng chí v i tôi.
- Bi t ch ng âu. N u anh có chí ó, thì ng i khác c ng có v y ch . àn bà i
nay h có h c th c, h không tri t lý c ng nh mình, ch không ph i lù mù nh h i x a
y âu.
- r i coi. Ch a thí nghi m thì ch ng nên nói qu quy t. L y vi c c a anh mà
suy thì th y g p ng i ng chí không ph i d . Anh ph i ra B c m i g p c.
- Anh nói l m. ng tâm ng chí không ph i d ki m, b i v y g p r i làm sao
mà b c. Ti c cho cái i n y còn có nhi u ng i không th u hi u vi c y.
34


- Ng i ta không ng chí v i anh thì th nào ng i ta hi u c.
Nh Th ch g t u, ng i suy ngh .
C ng ng d y th c tay vào túi qu n, i t i i lui, i m t h i r i c i và nói:
“Quen v i nhau ã m y tháng r i, vô tr ng th ng hay bàn lu n v i nhau. Tôi bi t ý
anh c ng nh ý tôi, ghét nh n tình, khinh th t c. Nh ng mà tôi không dè chúng ta có
ch ngh ch nhau, là anh a gia th t còn tôi ghét gia th t. Trong khi hai a mình, ai ph i,
ai qu y? Ai c ng giành ph i h t, không ai ch u qu y. Thôi, chúng ta ph i cung kính cái
c tin, ch ng nên cãi v i nhau làm chi. Ph i hay là qu y sau có kinh nghi m r i
chúng ta s th y. Bây gi chúng ta nói chuy n hi n t i nghe ch i. Nghe nói h i tr c anh
làm giáo s , d y tr ng nhà n c ngoài B c Vi t anh c m t cái a v an n quá, t i
sao anh b i, r i v trong n y d y tr ng t , l ng b ng ít mà ph i ch u kh c c nh
y?”
Nh Th ch th dài áp:
- Vi c nhà c a tôi k c c l m. nói ra nghe thêm bu n.
- Th y ch a? T i ban u anh i sái ng nên m i có s k c c làm anh bu n ó.
- M i ng i có m t ý riêng nên i riêng m t ng, ch nào ph i i sái. Ph n anh
thì anh khinh b nh n tình th t c, anh quy t thoát ra ngoài vòng mà ng m t mình, anh
không mu n chung l n v i ng i i. Còn ph n tôi thì tôi c ng khinh b nh n tình th
c nh anh, song tôi l i mu n em thân chung ch v i ng i i, chung ch mà tôi
không làm nh ng vi c th p hèn nh h . Trái l i, tôi công kích nh ng vi c th p hèn y, tôi
nêu m t thái thanh cao, tôi gi m t c ch chánh tr c, làm cho ng i i m m t mà
th y nh ng thành ki n qu y c a gia ình, nh ng phong t c x u c a xã h i, r i s a i
cho i tr nên vui v cao th ng.
- Khó l m! Cái m c ích c a anh tôi coi khó t c.
- Ph i làm th coi, ch th y khó r i do d không làm, làm sao mà thành c.
- i th p hèn d dáy, mình lánh thì hay h n, mình gi ph n mình cho cao, ai th p
c k h , h i âu mà lo.
- Nói nh anh thì v k quá.
- N u m i ng i u làm nh tôi h t, i c ng tr nên vui v cao th ng ch .
- Làm nh anh ã không th y ch nào vui, th h i i vui làm sao c.
- T i anh không th y cái vui c a tôi. Tôi vui l m ch , tôi vui v tinh th n nên
ng i ngoài khó th y, ch không ph i vui v v t ch t nh anh mà d th y.
Nh Th ch ng m ngh m t h i lâu r i m i áp:
- Anh nói ph i, tôi vui v v t ch t, t i vui nh v y nên m i có ch bu n.
- À bây gi anh m i th y rõ cái ch ngh a c a anh là m t món khí gi i hai l i.
Nó làm anh vui, mà nó c ng làm anh bu n c.

35


- Ph i. Mà bây gi tôi không th b ch ngh a hi m nghèo y c. ãn ml
c i r i thì ph i u ng c n ly, ch không phép th i thoát.
- Th i thoát sao c ch .
Cô Nhung b ng ra hai tách n c trà m i khách v i ch ng u ng, làm cho câu
chuy n àm lu n c a hai ng i ph i d t.
C ng u ng n c r i nói n a:
- Tôi coi b c a anh khó quá. Ph i li u th nào, ch nh v y không c.
- Tôi nói thi t v i anh, bà già tôi giàu l n, nh ng vì tôi trái phong t c. Tôi k t hôn
do, nên bà già tôi gi n mà t tôi. Cái kh c a tôi t tôi làm ra, ch n u tôi qu t l y
phong t c thì thân tôi sung s ng l m.
- A v y h ? Té ra anh b h i vì cái phong t c.
- Ph i.
C ng không nói chuy n n a, b c ra c a ng ngó mông m t h i r i t giã
ch ng Nh Th ch và ôm hai cu n sách i v .
Chi u b a sau Nh Th ch i d y h c v , th y v c ng còn m t nh m y b a
tr c, nh ng mà h i thì cô Nhung l i nói kh e. Chàng thay ra ng i m t bên v i v mà
nói:
- Có m t vi c k quá, làm cho anh b i r i h t s c.
- Có vi c gì xin anh nói cho em bi t?
- H i chi u nay anh ang d y h c, anh có ti p c cái th c a nhà th phát, có
dán cò h n hòi. Anh xé bao thì không có th mà l i có cái m n- a n m ch c ng b c.
Anh coi con d u óng ngoài bao thì g i t i nhà dây thép chính Sài Gòn. M n- a c ng
mua t i Sài Gòn tên h anh rõ ràng song không có biên tên ng i g i. Anh không hi u
ai làm vi c c c c nh v y. G i b c cho anh làm gì?
- Em t ng có l má hay c u H i ng g i cho anh ó ch ng.
- Không ph i, má v i c u H i ng có bi t anh Sài Gòn âu mà g i. Anh nghi
anh T C ng l m. Hôm qua nh có vô th m mình. nh th y em b nh, mà nh l i nghe
anh than túng. nh n l ng t i m t tr m r i, mà nh không có v con. nh xài ti n
không h t. nh mu n giúp mình, song nh s a ti n ra thì mình ái ng i không ch u
y, nên nh làm nh v y ch gì.
- Th thì anh i ki m h i nh coi ph i b c c a nh g i hay không?
- H i nãy tan h c, anh có g p nh t i tr ng. Anh thu t chuy n anh c cái m n-
a k c c cho nh coi n a. Coi b nh không l y chuy n y làm l mà nh l i nói: “Bây
gi có bi t ai g i âu mà tr , thôi c lãnh b c mà xài, ch ng nào bi t c ng i g i s
hay”.
- N u thi t anh T C ng mu n giúp mình, mà dùng cách kín áo nh v y thì nh
cao th ng quá.

36


- Thi t lúc n y em au, n u có ti n cho em n m nhà th ng d ng b nh thì t t
m. Ng t vì ng i ta giúp mình cao th ng nh v y, n u mình nh n lãnh thì mình th p
hèn.
- Vâng, lãnh thì mình hèn l m. Mà bây gi mình bi t ai g i mà tr .
- H i nãy i v d c ng anh có ngh : “ Sài Gòn m y ng i anh quen nhi u là
ông huy n Khoan còn ng i bi t cái kh c a anh trong lúc n y là anh T C ng, y v y
hai ng i ó g i b c cho anh, ch không l ng i nào khác. V y anh ki m hai ng i ó
mà h i g t, n u h t ch i thì anh s n nhà dây thép xin coi tên ng i mua m n- a, t
nhiên ph i lòi ra ai g i.
- Anh tính nh th úng l m.
Sáng b a sau Nh Th ch không có d y h c nh ng ch ng tan h c, thì chàng p xe
máy i ra ng ón T C ng. G p nhau chào h i r i hai ng i th ng th ng i b nói
chuy n. Nh Th ch h i:
- Anh ph i nói thi t cho tôi bi t coi cái m n- a tôi a cho anh h i chi u hôm qua
ó ph i c a anh g i hay không?
- Không, tôi g i làm chi? T i sao anh h i k c c v y?
- Gia o c a tôi duy có m t mình anh bi t mà thôi, tôi ch c anh mu n giúp tôi
nên anh làm nh v y, ch không ph i ai khác. N u anh ch i thì tôi s xu ng nhà dây thép
tôi xin coi tên ng i mua m n- a r i tôi tr l i.
C ng nghe Nh Th ch nói h i qu quy t quá thì c i ng t mà áp:
- Anh lanh quá! Anh làm nh v y thì tôi ph i ch u phép ch ch i sao c. Tôi
xin anh tha cái l i gi d i cho tôi tuy hai a mình b t ng ch ngh a nh ng hôm qua tôi
th y ch b nh n0hi u, còn anh túng r i, tôi ch u không c. Tôi mu n trao ti n cho anh
ng anh em ch i nhà th ng n m d ng b nh mà tôi s anh ái ng i không ch u l y,
nên tôi làm nh v y ó, ch không ph i tôi gi d i ng khinh b anh âu.
- Anh bi t th ng tôi nh v y, tôi c m n anh l m. Thi t lúc n y v tôi au mà tôi
không có ti n. N u anh giúp tôi ân ngh a l n l m. Ng t vì tôi th c a anh, r i bi t ch ng
nào m i tr l i cho anh c.
- i! H i nào mà lo vi c ó. Anh còn lo nh v y t c nhiên anh ch a thoát th ng
tình. Tôi d , anh thi u tôi s t b t cho anh. Anh c lãnh m n- a ó i r i em óng ti n
nhà th ng cho ch n m, ng ng i chi h t. Anh n l ng ít, n u anh c n dùng, thì m i
tháng tôi s t b t cho anh n m b y ch c ng b c c.
- Anh thi t t0ình ãi tôi, n u tôi theo th ng tình ái ng i hoài té ra tôi x a quá.
y tôi ch u l y và tôi thay m t cho v tôi mà cám n anh, n u nó h t b nh y là nh anh.
- Thôi, thôi, ng có b t ch c th tình mà nói nh ng ti ng “Cám n” nh ng ti ng
“Nh c y” nghe k c c quá. B n mình ph i nói, ph i làm khác h n thiên h ch , nh ng
câu t s n t i th ng c nói mà ch i ch không có ý ngh a gì c l i làm chi. Anh
i lãnh m n- a r i em ch vô nhà th ng li n i.

37


C ng b t tay t giã Nh Th ch r i i tu t.
Nh Th ch i lãnh m n- a r i v thu t l i cho v nghe. Cô Nhung c i và nói:
“Anh T C ng cao quá, mà anh làm ra cho rõ r t thì anh c ng kh i th p”.
Chi u b a ó Nh Th ch em v vô nhà th ng Bà Chi u n m...

38

Ho bieu chanh tai toi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

Similar to Ho bieu chanh tai toi

Similar to Ho bieu chanh tai toi (11)

More from Kelsi Luist

More from Kelsi Luist (9)

Ho bieu chanh tai toi