1. Lòng d àn bà 1 www.hobieuchanh.com
Lòng d àn-bà
Bi u Chánh
t tr i chen l n, ng n gió lao rao. D c theo ng Cái-T c i Long-M , lúa g n chín,
nên trông ra ru ng có ám ng vàng, có ám còn xanh lét.
Ngang m y xóm, ng i ta th a h ng cái c nh tr i chi u mát-m , nên l ng-x ng ngoài
ng, ng i thì ch p tay sau ít, b c ch m-rãi, m t ngó mông vô ng; k thì ng i d a bên
, m t t i c i, mi ng nhai nhóc-nhách; khúc thì d m n m d m ba h i nhau lúa trúng c
y gi m t công; ch thì con gái con trai tr ng-gi n ch y t tung, nói c i inh- i.
Cái c nh vui-v d ng y, con ng i th nh th i d ng y, mà sao tr c nhà c a ông
i-Ð ng Lê-T n-Thành, c ng d a bên khúc l n y, l i v ng-hoe, trong nhà l ng-l , ngoài
ngõ im-lìm. Hàng rào d i xây g ch, trên song s t, ch y d c theo ng b c m c che khu t
nhi u khúc, coi ch ng khác rào h . Cái c a ngõ s t, m t cánh m hé, còn m t cánh thì khép
hoài, nên ch t b sét óng, xô m không n i.
Trong sân thì ki ng v t ê-h , nh ng mà m y hàng cây tây tr ng dài theo ng i,
không s n sóc, không t a nhánh s a lá, nên b i r m-r t tàn lan, b i ngã xiên ngã xó. M y ch u
ki ng không t i n c, không b t sâu, nên ch u n t t bày r , ch u r ng lá khô g c.
Cái nhà r ng l n ò-s , giá c t n b c muôn, mà c a óng bì-b t, th m y lá khô,
trông ra thì ã bi t ã lâu r i ch nhà không ti p khách.
Thình-lình có m t cái xe h i thùng ki ng còn m i tinh, Long-M ch y ra u ngay
a ngõ ông H i-Ð ng Thành. Anh s p-ph m c tây vàng, i k t vàng, i giày tr ng,
nh y xu ng m c a xe r i ng nép m t bên, b cung k nh ng i i xe l m. Trên xe th ng-
th ng b c xu ng m t cô, m c áo qu n l a màu tr ng gà, u choàng kh n s t c ng màu
tr ng gà, vai mang cái choàng t màu xám thi c. Cô tr c ch ng 30 tu i, g ng m t tròn-tr a,
c da tr ng trong, má b u mà l i ng h ng, mài vòng nguy t mà l i nh r c, r ng tr ng mà
khít r t, môi m ng mà au, mi ng vui v t i c i, m t long-lanh chói sáng. B c xu ng xe
i, cô th ng-th ng l t cái choàng mà li ng vào xe, mùi d u th m bay ng t-ngào. Con t -n
còn trong xe, ch p l y cái choàng ng i mà x p. Cô ng ngó vô c a mà nói r ng: “Ph i cái
nhà n y r i, mà th ch nhà i kh i hay sao nên c a óng bì-b t v y kìa? Trong a! Xách cái
p i vô ây v i cô”. Con t -n ôm m t cáp b p da l n leo xu ng xe mà i theo.
Cô m -n n y b c vô sân, th y ki ng-v t ti u-t y, ng-sá b t bùng, c nh xem v ng-
hoe lòng b t ái-ng i. Cô th ng-th ng i d c theo chái nhà mà vòng vô phía sau. Có hai con
chó vàng n m lim-dim t i c a sau, th y d ng khách l thì tuôn ra mà s a. M t ông già tr n,
ng en tr y, n tr u, mi ng bô-bô, b c ra la chó. Cô m -n h i có ông bà H i-Ð ng nhà
hay không, thì ông già áp r ng: “Th a, có m t mình bà tôi nhà. Ông tôi trên Sài-gòn”.
Cô m -n theo ông già mà vô nhà sau, r i b t ó i th ng ra nhà l n. Cô v a b c ch n
lên th m thì la l n r ng: “Bà H i-Ð ng âu? Có khách xa t i xin c m ây nè”. Cô v a b c
vô và nói và c i ng t,
Bà H i-Ð ng ng n m t i b ván d a c a, bà gi t mình l m-c m ng i d y. Cô gái
n c a bà là cô Kim-Lang, 14 tu i, ng i thêu m t bên ó, c ng buông cây kim, ng c m t
lên ngó. Bà H i-Ð ng vùng la: “ a, cô t ! V y mà tôi t ng là ai âu ch ! Cô i âu xu ng
i d i n y? M nh gi i há?”.
Cô m -n y c i mà áp r ng: “ , tôi xu ng th m ch , ch i âu. Tôi m nh gi i luôn-
luôn. Còn ch làm gi ng gì mà m d v y? Ch au hay sao? Anh H i-Ð ng i âu mà óng
a bì-b t v y?” Bà H i-Ð ng nghe h i t i ch ng, thì i s c, b bu n-b c l m và th ra mà
nói: “T h i làm H i-Ð ng t i gi , c eo trên Sài-gòn hoài, có nhà âu”.
Bà H i-Ð ng tên là Kim-Di p, n m nay c 35 tu i. H i còn xuân-xanh, bà là m t gái
a có s c, v a có h nh, mà l i cha m có ti n nhi u, b i v y nh ng con nhà giàu, nh ng
ng i có h c-th c, ai c ng tr m-tr g m-ghé. Lúc nh cô Kim-Di p h c t i Nhà Tr ng Sài-

2. Lòng d àn bà 2 www.hobieuchanh.com
gòn, t i 19 tu i m i thôi h c mà l y ch ng. Cô v i ông H i-Ð ng Lê-T n-Thành có ba a
con, m t a con gáî tên Kim-Lang, 14 tu i, a con trai tên T n-Ð c, 10 tu i và m t a
con gái út tên Kim-Cúc, m i 4 tu i.
Còn cô m -n t i th m ây tên là Thanh-Th y, v n là ch em b n h c v i bà H i-Ð ng.
i 18 tu i, cô l y ch ng là m t quan l ng-y b n-qu c có danh Sài-gòn, n 25 tu i, r i
ch ng m t, cô không có con, mà có c a, cô m i mua m t cái nhà thi t p ng Mayer,
tr c có sân r ng, hai bên có tr ng cây mát-m , mà v i m t a cháu gái, tên là Thanh-
ch, 15 tu i, r i mua h t xoàn i l c t nh bán ch i, không thèm l y ch ng khác. Tuy hai cô
Kim-Di p và Thanh-Th y l n lên có ch ng m i ng i m t n i, nh ng mà tình ch em v n
còn thân thi t , ngh a ng-song v n còn m n-mòi nh x a. T ngày cô Thanh-Th y i mua
bán h t xoàn thì cô th ng hay ghé th m cô Kim-Di p, duy có n m r i, mi t R ch-giá, C n-
th , Sóc-tr ng, B c-liêu, thiên h b khu n-bách1 n ng-n , ít mua h t xoàn, cô không xu ng
y t nh n y, nên cô không có ghé.
Cô Kim-Di p th y có khách m i sai con kêu tr nhà mà bi u i t èn, tr i chi u
ng-x ng.
Cô Thanh-Th y ng i nói om-sòm, h i lia-l a m t h i, r i nói r ng:
- i n m ngoái v i n m nay tôi không xu ng mi t n y, nên không g p ch . Bây gi
tôi coi sao vóc ch m nhi u, mà s c ch l i bu n l m v y ch ?
- Vì tôi bu n vi c nhà nên tôi h lung l m.
- i, vi c nhà h i âu mà bu n. Cu c kinh-t kh ng-ho ng n y lâm-nguy cho thiên-h
t th y, ch ph i có m t mình ch b hay sao mà ch bu n. Ð ng có bu n gi ng gì
t. Lên Sài-gòn ch i, lên nhà tôi u ng thu c. Tôi coi ch m l m a, ph i u ng
thu c m i c.
Cô Kim-Di p nghe m y l i thì cô a n c m t r i ch m-rãi áp r ng:
- Cái ph n c a cô sung-s ng, cô t ng ai c ng nh cô v y h t, nên vi c gì cô tính
nghe c ng d nh ch i c. Ph i tôi mà c nh cô thì nói gì!
- Tr i i! Bây gi ch n y ch phân-bì v i tôi ch ! Ph n tôi góa b a không con, tròi-
tr i2 m t mình. Còn ch thì có ch ng, làm t i ch c i-bi u c a dân, danh-giá l ng-
y, có con gái con trai h t, l i có nhà c a l n, ru ng t nhi u n a, mà ch tr l i
ph n-bì v i tôi ch . Tôi bi t r i, ch c anh H i-Ð ng ch i b i m c n m c n n, làm
cho ch c c lòng ch gì, ph i v y hay không, ch Hai?
- Chuy n nhà c a tôi, nói không h t c. a, mà tr i ã t i r i tôi quên bi u b y tr
lo c m n c cho cô n ch . Kim-Lang a, con xu ng bi u b y tr b t v t làm th t
ng d n c m ri t cho dì con n, nghe con.
- Tr i i, tôi ói b ng, mà i làm v t, r i ch ng nào m i có c m n.
- Không sao âu, làm m t chút thì r i. Lâu g p cô, nên g p tôi m ng quá. Tôi b t cô
i ây, tôi không cho i.
- t l i chi v y?
- Ch em lâu g p nên nói chuy n ch i.
- À ! Tôi t ng ch b t ng làm bé nh n a ch . Tôi nói tr c cho ch bi t, cái ó
không c a. nh thi t k quá, t ngày nhà tôi m t, h nh g p tôi là nh theo ch c
gh o tôi hoài.
- Cái tánh v y ó a, th y ai c ng mu n h t. Ch chi mà c cô, là ch em, thì t t
m, ng t …
- É! Ch khéo nói thì thôi! Ai mà ch u v y nà!
Cô Thanh-Th y và nói và3 c i ng t.
n c m t i r i, cô Kim-Di p c m cô Thanh-Th y l i ng . T ngày Nhà Tr ng hai
ch em phân r nhau t i nay ch ng có d p nào mà c g n-g i nhau cho nhi u ngày gi .
1
qu n bách, kh n n, ng t nghèo nh t ng gi i quy t
2
tr tr i, n c
3
v a nói v a

3. Lòng d àn bà 3 www.hobieuchanh.com
Hôm nay nhà v ng-v , êm im-lìm, ngoài sân gió b c th i lao-rao, trong v n bóng tr ng soi
c-v c4. Hai ch em n m chung m t ván, to nh tâm s v i nhau. Nh cái d p y, cô Thanh-
Th y m i hi u cô Kim-Di p bu n-r u n n i m là t i ông Lê-T n-Thành t ngày c c
làm ngh -viên H i-Ð ng Qu n-H t, ông giao-thi p r ng, lên xu ng Sài-gòn th ng, r i ông
sa- m m t cô m -n , tên là Ba Huy n, 22 tu i, nhan-s c thi t là xinh p, mà tánh-n t thi t
là l -l i, mua m t cái nhà t i Phú-Nhu n mà v i cô, s m xe h i cho cô i ch i, mua h t
xoàn cho cô trang- m, ngày nh êm say-s a mê-m n cùng duyên m i, không k gì n v
hi n- c, con th -ngây nhà.
Cô Kim-Di p thu t h t m i vi c r i cô khóc t m-t c t m-t i mà nói thêm r ng: „Tôi
không dè cái i c a tôi mà ph i trêu cay nu t ng nh th n y. Con gái l n ng h c t i
tr ng m, hôm tháng tr c tôi ph i rút v ng m con h -h gi i bu n. Th ng con trai ã
10 tu i r i, mà không có ai lo ki m tr ng cho nó h c. Còn ru ng t thì lúa ã kh i s chín,
mà không ai s p- t thâu góp, day tr trong ngoài ch có m t mình tôi. Tôi nói thi t, n u tôi
không có m y a nh thì tôi ã ch t r i, ch t cho klu t m t, ch t cho h t c c lòng, nh c trí lo
ngày êm n a .
Cô Thanh-Th y nghe nh ng l i th m-thi t, th y cái s c u-s u c a ch em b n, thì cô
ng lòng, nên cô c ng a n c m t. Cô n m gác tay qua trán mà th ra, r i vùng ng i d y
nói r ng: „Ð i n y có ch ng thì ph i gi -gìn. T i ch h -h ng quá, nên m i ra c i nh v y.
Mà thôi, ch ng có bu n r u n a. Ng i ph i, không l tr i h i âu. Ch ph i g ng làm
vui, mà nuôi con. Tôi v ít b a thì ch s c tin tôi. T ng là ai l , ch con Ba Huy n tôi
bi t nhi u“.
Sáng b a sau, cô Thanh-Th y t cô Kim-Di p mà v , cô ôm m y a con c a cô Kim-
Di p mà hun t a và nói r ng: “Con nh v y mà b ành, cái anh n y thi t là t !” Tr c khi
lên xe cô l i n m tay cô Kim-Di p mà nói r ng: “Xin ch hãy nghe l i tôi, ch ng bu n n a.
nhà c lo góp lúa và d y con, n u ch bu n mà ch au thì tôi gi n ch l m a”.
*
* *
Phú-nhu n, g n ngã t qua Bà-Chi u có m t cái nhà ki u “banh ít”, nhà tuy nh song
ki u p- vô cùng. Tr c nhà có m t cái sân r ng l n. Chính gi a sân có m t cái b n bông
tròn tr ng cây màu, nh t i n c s n-sóc m i ngày nên cây sum-sê, lá t i-t t. T ngoài
a ngõ có làm m t cái ng ch y vô t i g n b n bông r i t ra làm hai ngã, i vòng theo
hai chái nhà, ngã tay m t thì vô nhà xe h i, còn ngã tay trái thì vô nhà b p. D c theo l
y ng y, thì lên li p r i tr ng, khúc bông hu tr ng, khúc bông ng i tây, b i v y ban
ngày sân chói màu, ban êm mùi th m bát-ngát. D a hàng rào, hai bên thì tr ng mãng-c u
xiêm xen l n v i mít t n , cây tr ng dày, lá r m-r p, nên d u tr a n ng, c ng có khi mát-m
nh s m m i.
Trong nhà thì gh , gi ng, ván, u s m theo ki u kim-th i. Chính gi a d n sa-long gh
th p th p, m t u 1ót n m ru t gà, có g i d a l ng, có g i gác c ng. Trong b n góc phòng có
b n ch u ki ng, lá sum-sê cho mát-m . T i bàn gi a th ng có m t bình bông, bông
thay h ng ngày, nên coi t i rói. Cái phòng bên tay m t thì d n bàn n, có tranh t th i, có t
ng r u. Cái phòng bên tay trái thì lót m t cái i-ho n thi t p, có n m, có g i, ngh
tr a, l i có gh d a, gh dài, n m c sách. Phía trong m t bên thì d n phòng ng , m t bên
thì phòng v n; phòng ng gi ng ng, t áo h n-hòi, phòng v n bu-rô, k sách r t p.
Cái nhà n y là nhà c a ông Lê-T n-Thành mua mà v i cô Ba Huy n.
i th b y, n c m r i, ông Lê-T n-Thành ng i trên cái i-ho n k vai vào m t cái g i
a gòn r t êm, v a hút thu c, v a c nh t-trình, cô Ba Huy n, trong bu ng i ra, m t gi i
ph n, môi thoa son, hai gò má ng h ng, c p ch n mày nh r t, tóc u n v n khu c, c eo
chu i lòng-thòng, mình m c m t b màu khói nhang, ch n mang m t ôi giày thêu cao
gót, tai eo m t ôi bông xoàn thi t l n, tay xách m t cái b p da b c nhung, mi ng chúm-
4
v nv c

4. Lòng d àn bà 4 www.hobieuchanh.com
chím c i có duyên, d u th m bay mùi bát-ngát. Cô l i ng i trong lòng ông H i- ng, l y tay
m t ông nh nh , a n m ngón tay v a dài, v a tr ng trong. Cô m n-tr n r i mi ng hun
ông và nói nh nh r ng: “Sao b a nay coi b mình không vui v y mình?”
Ông H i- ng buông t nh t-trình r i ngó cô mà c i và áp r ng:
- Có gì âu mà không vui.
- Tôi ch c mình gi u tôi. Tôi bi t r i, h i nãy tôi r mình i coi hát bóng, mình không
ch u i, tôi nói tôi i m t mình, nên mình phi n tôi ch gì?
- Tr n m t tu n nay i luôn luôn; tôi nh coi, , th hai i n c m trên Biên-hòa,
th ba i coi hát c i-l ng, th t i vô nhà xét, th n m i coi hát bóng, th sáu i
Xuân-Tr ng n a, i hoài, êm nào c ng m t hai gi khuya m i v , nên tôi m t
quá, b a nay tôi ngh nhà c nh t-trình. Mình không m t thì mình i ch i, ch
phi n gi ng gì.
- Tôi i ch i m t mình không ghen hay sao?
- Không.
- y thì tôi h t mu n i.
- Sao v y?
- Tôi v n bi t tánh mình ghen l m, b a nào tôi i m t mình, ch ng v mình c ng theo
i on h i ren s p-ph hoài, nh t là tôi i Ch -l n, mình ghét l m. B a nay sao
mình l i xúi tôi i ch i m t mình. Tôi bi t r i, ch c mình mu n cho tôi i, ng
mình nhá lén vi t th cho v hay cho con ch gì. Tôi không thèm i.
- Không có âu, ai vi t th làm chi. M t nên nhà ngh ch . Mình mu n i coi hát
bóng thì i hay là mu n nhà t ý.
- Mình nói mình không có ý mu n vi t th cho v con, thôi mình th i. Th tôi m i
tin.
- Th sao?
- Th sao ó mình th , tôi có bi t âu.
- Tôi có b ng mu n nhà ng vi t th cho v thì l nh ông Quan Ð b c tôi i,
mình tin ch a.
Cô Ba Huy n c i a hai hàm r ng tr ng trong và nh rít, r i ôm u ông H i- ng
mà hun tr hun tr t.
Cô ng d y xách b p và nói r ng: „G n tám gi r i r i, thôi i a”.
Ông H i- ng gi c u và nói: „Ði i, vãn hát r i v li n, nghe hôn?“.
Cô v a b c ch n i, mà cô nghe l i d n nh v y thì cô a tay ch ông H i- ng mà
nói: „Ðó, ló mòi ghen r i ó!” Ông H i- ng c i. Cô tr l i n m tay ông và nói:
- , quên n a, mai i coi ua ng a, nghe hôn mình. Ng i ta nói mai ua h i có
con la Gazelle ch c v nh t l m. Mai mình lên coi, tôi x ki m vài tr m d nh ch i.
- i th cá ng a tôi ghét quá!
- i sao mà ghét. Chúa-nh t nào h c ng i cá r n-r n, d i t nh ng i ta còn lên,
hu ng chi mình m t bên mà không i.
- Bày gian l n b y b .
- Gian l n ch nào? Mình thua là t i con m t mình coi d ch . Mình nói nghe h i nhà
quê quá.
- Thà tôi ch u ti ng quê, ch tôi không a ánh b c.
- Thôi mai mình cho tôi hai ba tr m tôi cá ch i nghé.
Cô Ba Huy n ra i. Ông H i- ng i theo ra c a, ng coi cô lên xe h i mà i, r i ông
th ng-th ng i vòng theo b n bông mà h ng mát. Ông ng ng ngó tr i nhìn hoa, b ng
th y m t cái xe h i ng ng ngay c a. Ông men-men i ra coi xe nào. M t ng i s p-ph leo
xu ng i vô c a, d k t chào ông và nói r ng:
- m ông, ph i nhà ông H i- ng Qu n-H t ây hôn?
Ông g c u. Ng i s p-ph h i ti p:
- Không bi t có ông nhà hay không?

5. Lòng d àn bà 5 www.hobieuchanh.com
- Tôi ây. Em h i chi v y?
- Cô tôi bi u h i.
- Cô c a em là ai?
- m, cô T th y thu c ng Mayer.
Ng i s p-ph l t- t tr ra xe. Ông H i- ng ngó theo, nh có bóng èn gi i, nên th y
trên xe thùng ki ng ki u Aérodynamique có hai ng i ng i, tên s p-ph nói nh ít ti ng r i
c a xe cho m t ng i m -n b c xu ng. Tuy ng xa xa, èn lu-lu, nh ng mà ông H i-
ng th y cô m -n y n c da tr ng, g ng m t tròn, l i m c m t b màu tr ng sáo
choàng kh n c ng màu y, r i da m t gi i kh n, kh n gi i da m t, nên coi thi t là p. Cô
-n tay xách b p, ch n th ng th ng b c d u dàng mà vô sân, ch ng l i g n t i ông H i-
ng, cô m i nói l n r ng: “Anh Hai! Anh ây mà em có dè âu? Ch Hai m nh gi i há?
m nay anh c m y a cháu?”
Ti ng nói l ho c, làm cho ông H i- ng không bi t là ai, mà l i h i l i ch ng-ch p,
ông không bi t âu mà áp. Ch ng ông coi k -l ng l i, th y rõ m t mày, ông m i la l n
ng: “ a, cô T ! Cô ì âu ây?”.
T Thanh-Th y c i ng t r i áp r ng:
- Cái anh n y thi t là vô tình quá! Ði ki m mà th m nh, nh không mang n, l i h i
i âu, ai mu n vay ti n vay b c gì hay sao mà anh s , nên anh h i k -c c v y?
- Xin l i cô, vì cô tr n lánh tôi, không cho tôi g p m t lâu quá, nay tình-c tôi c
p, tôi m ng quýnh nên h i b t-t v y mà, ch có ph i là vô-tình âu. Tôi có tình
m ch , i v i cô c ng v y hoài, có bao gi tôi quên.
- Anh qu n y, h g p thì c nói pha-l ng hoài. T i v y ó, nên m y n m nay tôi
không thèm cho th y m t, áng l m.
- Nói ch i v y mà, có h i gì âu.
- Sao l i không h i. Ng i ngoài h nghe h àm ti u ch .
- Anh em mà àm-ti u gi ng gì?
- Anh em r i ch c nhau v y sao? Anh nói ch i mà r i ch Hai ch ghen, ph i là tôi
- Mang x u hay không?
- Ch Hai âu ây mà hay.
- , mà tôi t i tôi th m anh r i anh b t tôi ng hoài ngoài sân hay sao? Anh n y vô
tình thi t không ai có! Anh s t n n c, nên không dám m i vô nhà. Anh không m i
tôi c ng vô ng tôi th m ch Hai. Ð tôi mét v i ch Hai, tôi nói anh ch c tôi ng
anh b r y ch i.
Cô T Tlanh-th y nói ch a d t l i thì cô ngoe-ngo y i th ng vô nhà. Ông H i- ng i
theo sau mà nói r ng: “Có nhà tôi trên ây âu, nh ng mà tôi c ng m i cô vô nhà ch i ch .
i cô c nói hoài nên tôi ch a k p m i”.
Cô T ng l i ngó ông H i- ng mà h i r ng: „Không có ch Hai nhà sao? Anh nói
thi t hay là nói ch i? V y ch ai nh n bi u tôi em h t xoàn vô ng mua, l i x ng là Bà
i- ng Thành”.
Lúc y cô T ng ngay ng sáng5 ng n èn trong nhà chói ra. Ông H i- ng th y cô
-rõ, m t thi t là xinh p, m t th t là h u tình, mi ng thi t là h u duyên, dóc thi t là y u-
u. Ng n l a tình ông nhen-nhúm t ngày tr c mà không c, bây gì nó l i mu n ph ng
lên, làm cho ông quên tr l i m y câu h i và ông b c l i g n mà nói nh r ng: “Cô T …
i cô vô nhà….Cô vô r i tôi s nói chuy n cho cô nghe”.
Cô T li c mà m m c i r i i vô, mùi d u th m bay bát-ngát, làm cho ông H i- ng i
n, ông càng thêm ng -ng n. Vô t i phòng khách, cô không i m i, cô cái b p trên cái
bàn nh , r i l a cái gh khu t trong góc, d a bên ch u cau vàng sum-sê mà ng i. Ông H i-
ng th y v y c ng ng i cái gh g n ó.
Cô T c i mà h i r ng:
5
ánh sáng

6. Lòng d àn bà 6 www.hobieuchanh.com
- a! Sao tôi h i, mà anh không tr l i? Anh nói ch Hai không có trên n y, v y ch
ai m o x ng “Bà H i- ng Thành” mà kêu tôi ây? Th khi anh gi -m o ng gài
y cho tôi m c ch gì?
- Không có âu. Th khi cô Ba, c mu n mua xoàn nên c nh n cô ch gì.
- Cô Ba nào?
- Cô Ba Huy n.
- a! Con Ba Huy n sao dám x ng là Bà H i- ng Thành?
- Nó làm bé tôi g n m t n m nay.
- Chà chà! Anh có v bé v m n n a há! V y mà tôi có hay âu! Xin anh cho tr
i bà H i- ng nh ra ây ng coi h t xoàn.
- Nó i coi hát r i, không có nhà.
- Sao nh n tôi vô r i l i b i coi hát?
- Xin cô ng phi n. Ch c cô Ba c quên. Mà cái quên c a c là cái may c a tôi, vì
nh c quên, tôi m i c g p cô, tôi g p m t mình và có l còn g p n a.
- Ch c n a ch ! Có v l n, v bé h t mà còn theo ch c hoài, ng quá. B anh
mu n ki m thêm v bé n a sao?
- Tôi có v bé là t i cô a.
- i tôi là sao?
- Tôi th ng cô quá, mà cô c n ng tôi ra hoài, tôi bu n nên m i sanh la s ó a.
- Làm b y r i t i cho tôi ch ! Anh ã có v có con, mà còn th ng tôi n i gì? Anh
ng có nói v y. Ví d u thi t anh có tình n ng v i tôi mà tôi không ch u i n a, thì
t quá anh bu n r u, anh au t ong-t , ch sao anh quên tôi anh l y con Ba Huy n
rnà g i r ng anh th ng tôi? Theo con m t tôi xem, thì anh không ph i là ng i có
tình. Anh là m t ng i n ch i t m-th ng l m.
- i sao cô nói v y?
- Anh l y con Ba Huy n mà làm v bé c, thì anh t m-th ng quá, d u anh có tình
thì cái tình y thi t th p l m. Con Ba Huy n Sài-gòn n y ai mà không bi t nó, duy
có anh là ng i nhà quê, L c T nh lên, anh mê nó mà r c v làm v bé, ch có ai
dám làm nh v y âu. i! Mà thôi chuy n c a anh, anh làm sao anh làm, tôi không
n-c gì mà xen mi ng vô cho mích-lòng, bán h t xoàn ki m ti n xài.
Cô T ng i c i ng t. Ông H i- ng xích gh l i g n cô m t chút r i h i r ng:
- Cô nói i r i cô tr l i nh v y, thi t t c tôi quá! Cô chê tôi nhà quê thì tôi ch u. Mà
còn cô nói tôi l y con Ba Huy n là tôi d i, xin cô cho tôi bi t coi tôi d i ch nào?
- Tôi âu dám nói anh d i. Ý tôi nói anh gan ru t l m ch .
- Gan làm sao?
- i thôi, ng có h i n-lân6. Anh h i ri t tôi nùi7 ra, r i anh oán tôi ch ích gì.
- Không oán âu, d u cô nói gi ng gì tôi c ng không gi n h t. Bi t cô Ba Huy n làm
sao, âu cô nói nghe th coi mà.
- Tôi nói ra té ra tôi nói hành8 ng i ta, mà d u tôi nói ngay i n a, anh c ng không
tin.
- Cô nói thì tôi tin l m.
- Tin thi t hay sao?
Cô T c i ng t r i cô làm t nh l i, ng i suy ngh . Ông H i- ng ngó ch m-ch , i cô
nói ra sao. Ông sánh cô T v i cô Ba Huy n thì cô T tuy l n tu i h n nh ng mà dung-nhan
cô xinh p h n, t ng-m o cô thu n-h u h n b i ph n.
Cô T ch ng tay d a gò má mà suy ngh m t chút, cô mu n nói mà r i cô ng ng l i.
Cách m t h i lâu, cô m i h i nh nh r ng:
- h i anh g p con Ba Huy n t i gi ch c anh t n hao nhi u l m há?
6
cù nh y, chuy n n y b t sang chuy n khác
7
gây r i r m
8
nói x u m t cách lén lúc

7. Lòng d àn bà 7 www.hobieuchanh.com
- Không bao nhiêu. n xài chút nh v y thôi.
- Anh còn gi u n a ch . Anh gi u thôi tôì v .
- Khoan, khoan, nói chuy n ch i m t chút mà.
- Thì nói thi t i.
- Thi t, tôi l y cô Ba Huy n h n m t n m nay tôi hao ch ng vài muôn, mà trong s
ó có mua cái nhà n y h t 8.000 ng và mua cái xe h i 3 ngàn r i.
- n nh v y anh ti c hôn?
- Không ti c gì m y.
- Tr c khi anh l y con Ba Huy n, anh bi t g c-gác nó hôn?
- nói thi t c g c con Tri u-châu, h i nh i vá bao m n trong Bình-tây. Sau c
có ch ng An-nam, ch ng mê v bé ánh i c l u-l c m t lúc.
- Trúng l m, nói trúng l m. R i sao n a?
- Có sao âu?
- Có l m ch . Bây gi ch ng nó làm gi ng gì âu, nó có nói cho anh bi t hay
không?
- Ch ng cô b cô lâu r i mà.
- Anh quê l m! B cái gì? Ch ng nó là th ng B y Cu, làm u b n du-côn trong X…
còn s -s ó, b cái gì? B y Cu cho v nó i làm ngh cám-d ng l t l ng n-
ông l y ti n cho nó ánh me, cá ng a. Nhi u ng i b con qu ó mà h t nhà h t c a,
còn ai dám ngó t i nó n a, duy có m t mình anh gan; anh dám l y nó ây ch .
- Có lý nào k -c c nh v y!
- Anh không tin thì c l y nó r i sau anh s bi t. Tôi h i anh v y ch x a rày nó có
hay i Ch -l n, ho c hay lên Tr ng ua hay không?
- Cái ó có.
- , anh coi tôi nói trúng hay là nói b y. Nó i ó là i a ti n c a anh cho ch ng nó
a.
Ông H i- ng bi n s c, ng i châu mày suy ngh . Cô T Thanh-Th y li c ngó ông, th y
ông ã th m thu c r i, cô mu n gi c cho mau, bèn ng d y l y cái b p và nói r ng: “Thôi,
tôi v mai có con Ba Huy n v r i tôi s l i. Chuy n tôi m i nói v i anh ó, anh ng có
c l i cho con Ba Huy n bi t a. N u nó hay tôi v ch, kh i nó xúi ch ng nó âm tô
ch t”.
Ông H i- ng c ng ng d y nói r ng: „Ai nói làm chi. Mà cô nói chuy n ch i v i
tôi, ch cô v tôi bu n l m”.
Cô T m t li c h u tình, mi ng c i chúm-chím mà áp r ng:
- Nói chuy n gì n a? Khuya r i, tôi v . Ng i lâu quá ng i ta àm-ti u.
- Không có sao âu mà.
- Thôi nà.
Cô T b i ra c a. Ông H i- ng i theo ra t i ch t i, ông kêu mà h i:
- Cô T , tôi i theo cô c hôn?
Ông và h i và vói n m tay cô. Cô T gi t tay và c i mà h i:
- Ði theo làm chi?
- Tôi thu ng cô quá, tôi mu n t h t tình c a tôi cho cô bi t. T i cô ph -rãy tôi, nên
tôi m i máng con qu n y ó.
Cô T suy ngh m t chút r i l c u nói r ng:
- Anh i theo bây gi không ti n. Xe có s p-ph , có con nh , nói chuy n gì c.
Thôi b a nào anh l i nhà tôi, r i anh mu n nói gì thì nói. Tôi ng Mayer, s
563 anh bi t hôn?
Ông H i- ng m ng quá, g c u lia-l a mà nói:
- Bi t, bi t. Ð mai tôi l i. Cô ph i nhà ch tôi a.
- T l c u nói:
- Mai không c, vì tôi m c có khách V nh-long lên th m.

8. Lòng d àn bà 8 www.hobieuchanh.com
- Thôi m t.
- t thì c. Mà t i r i anh s l i nghe hôn. Anh ng có l i ban ngày, xóm-ri ng
th y h d -ngh . T i m t tôi cho con cháu tôi i coi hát và cho phép b i b p i
ch i, ng nói chuy n cho d .
Cô nói d t l i, r i cô b n-b ra c a ngõ, leo lên xe mà i. Ông H i- ng ng ngó
theo, trong lòng ng -ng n.
*
* *
Ngày h n ã n. Ông H i- ng Thành ki m ch c nói có m y ng i b n m i n c m
ng bàn tính qu c-s , nên v a ch ng-v ng t i thì ông r a m t ch i u, thay qu n i áo,
a-so n mà i. Cô Ba Huy n có vi c riêng, cô c ng mu n i Ch -l n, cô nghe ông H ng
nói nh v y thì cô m ng th m, song cô làm t nh mà nói r ng: “ Mình i khuya, nhà bu n
ch t, ai ch u n i. Thôi, mình i h i, thì tôi i coi hát”.
Ông H i- ng trong trí y cái hính-tr ng c a cô T Thanh-Th y, ông không c n bi t
cô Ba Huy n i âu, nên ông h a h ông xu ng t i nhà hàng r i thì ông tr xe v cho cô
mu n i âu thì i. Ch ng h i r i ông xe kéo c ng c.
Thi t qu xu ng t i nhà hàng thì ông bi u s p-ph em xe v li n. Ông n s -s a vài
món r i kêu xe kéo mà tr lên ng Mayer. Ông ng i trên xe, èn hai bên ng ch p-chóa,
gió th i hiu-hiu, trí qu -qu n nh cô T , lòng ph p-phòng trông g p m t. Ông ngh nh ng l i
cô T châm-chích êm n , ông nh thi t qu cô Ba Huy n hay i Ch -l n, a vô Tr ng ua,
ông l i nh m t l n kia ông i mua v i cô Ba Huy n t i ng Ca-ti-na, ông vô nhà hàng,
cô ng i ngoài xe, chùng ông b c ra thì th y cô ng nói chuy n v i m t ng i ng i trên xe
kéo, ng i y i m t cái nón a thi t to, m c m t b xá-x còn m i, m t mày d -t n, hình
vóc dình-dàng, ng i y th y ông thì bi u xe kéo i, song còn nói vói r ng: “Mai ph i có a”.
Ông h i ng i y là ai, thì cô nói: “Anh n y là ch ng ch Hai Cán, h i tr c ch có m n tôi
i ng b c, tôi g p nh tôi òi, nh h n mai nh lãnh ti n r i nh tr ”. Lúc y ông H i-
ng tin nh l i, bây gi có cô T Thanh-Th y châm-chích, ông l i oán quy t ng i y là
ch ng c a cô Ba Huy n, l i d n “mai ph i có” ó là bi u em b c a cho nó. Ông v a gi n
a h th m, gi n vì chúng l y ti n b c c a mình mà nuôi thiên-h , h vì mình có h c th c,
có tên tu i, mà còn b m- àng l ng g t. Ông th m ngh n u ông c g n cô T Thanh-
Th y thì ông s i cô Ba Huy n li n, ông ch ng ti c chút nào h t; cô Thanh-Th y tuy l n
tu i h n, nh ng cô có s c, cô có h nh, cô hi n- c, cô thông- minh, cô khôn-ngoan, cô thành-
thi t h n b i ph n.
Xe kéo ng ng tr c c a cô T Thanh-Th y thì trong trí ông H i- ng Thành ng
quy t- nh nh v y ó. Ông tr ti n xe, mi ng c í ng n-ngo n.
Nhà ba c n, èn khí t sáng tr ng, nh ng mà c a gi a v i c a bên tay m t óng kín,
ch c n bên tay trái c a còn m m t cánh mà thôi. Ông H i- ng th y c nh nh v y thì ông
ng th m, ch c r ng cô T r c mình mà s thiên-h th y, nên cô m i s p- t k -l ng
ng y. Ông i nh -nh , lóng nghe trong nhà v ng hoe. Ông v a b c vô c a thì cô T
Thanh-Th y trong bu ng c ng v a i ra phía tr c; cô trang m c ng nh s a-so n i
ch , hay i coi hát v y, m t gi i ph n, môi thoa son, áo qu n nh n-nha, tóc tai ch i-chu t, coi
còn m-th m, còn m n-mòi h n êm n n a. Cô th y ông thì cô cúi u chào r t h u uyên,
mi ng chúm-chím c i nh hoa n .
Cô ch m t cái gh mà m i ông ng i, r í nói nh nh r ng: „Tôi cho bày tr i ch i t
i t i t i gi . Sao l i khuya v y?” Cô li n l y cái bình trà trên bàn mà rót m t tách, r i
ng l i m i ông u ng. Cô ng tr c m t ông, cách ông ch ng vài gang, ch ng m t cánh
tay trên cái bàn, mình u n-éo, m t long-lanh, mùi d u th m bay bát-ngát, làm cho ông mê-
n tâm th n. Ông vói n m tay cô mà nó r ng: “Cô T , ng xít l i ây tôi nói chuy n. Thi t
tôi không dè mà có ngày nay… Tôi th ng cô quá! ….”.

9. Lòng d àn bà 9 www.hobieuchanh.com
Cô gi t tay, ng nghiêm-ch nh, ngó ngay ông mà h i l n r ng: “Anh làm cái gì v y?
Tôi m i anh l i nhà tôi ng tôi nói chuy n cho anh nghe, ch có gì khác âu. Anh t ng tôi
-ch c cu c gió tr ng hay sao, mà anh n m tay tôi? Anh ã l n tu i, ã có v con, mà c gi
cái tánh h i còn con trai hoài, không ch u b ! Anh t ng tôi nh con Ba Huy n v y hay sao?
Không, tôi không ph i thu c v cái h ng ng i y âu. Tôi th ng anh l m, mà tôi l i th ng
ch Hai còn nhi u h n n a. Vì tôi th ng ch Hai, tôi không ành gi t ch , nên m y n m nay
anh theo ve-vãn mà tôi kháng-c hoài. Anh thi t ác l m! Anh có m t ng i v hi n- c, t i
ngày lo gi c a, lo nuôi con, bi t th ng ch ng, bi t tr ng ch ng, anh l i không th ng, ành
theo con mà b v nhà s u-não vóc m mình g y, b s p con d i thân-s th t-s 9. Sao
anh ành- n d v y, anh Hai? Ch Hai ph i ch t … Trong m t vài tháng n a ây ch
không lâu âu …”.
Cô Thanh-Th y nói t i ó, cô té ng i trên m t cái gh úp m t vào m t bàn tay mà khóc
m-r t.
Ông H i- ng Thanh ban u ch ng-h ng, ch ng ông nghe nh ng l i thê-th m, th y
cái b bi-ai c a cô T thì l n-l n ông c m- ng, ng i bu n-hiu, không bi t l y l i chi mà i-
áp.
ng lúc ông H i- ng tâm-th n b t nh ó, thình-lình ba a con c a ông là Kim-
Lang, T n-Ð c và Kim-Cúc, trong bu ng ào ch y ra kêu ba, r i xúm l i ôm ông mà khóc,
a thì h i: “Ba ành gi t ch t má hay sao ba“, a thì than: “Ba n b con hay sao ba”. Cái
m chan-ch a ã y r i, b ba a con nó cho c m thêm n a, nên t -nhiên ph i tràn-tr .
Ông H i- ng ng i trân-trân nh hình á, mà hai hàng n c m t ch y ròng-ròng.
Cô T Thanh-Th y day vô bu ng mà kêu: “Ch Hai, ch ra ây”. Cô Kim-Di p b c ra
th y cái c nh cha con líu-nhíu, cha khóc con than, thì cô ng lòng, nên c ng té ng i trên m t
cái gh mà khóc, ch lhông nói ti ng chi c h t.
Cô T Thanh-Th y th a cái c -h i y, cô và lau n c m t và nói: “Anh Hai, anh th y
ch Hai ó hay không? Ngày anh c i ch có ph i ch nh v y âu. T i anh mà ngày nay ch
còn da b c x ng, anh coi cái t i c a anh l là d ng nào h ? Làm ch ng thì quy t gi t v ,
làm cha thì không th ng con, anh n chi mà ác l m v y?”.
Ông H ng càng khóc nhi u h n n a, mà v con ông c ng ng khóc v i ông. Ông
khóc m t h i r i ông m i nói r ng: “Tôi qu y v i má bày tr nhi u l m, nh cô T vén cái
màn h c-ám giùm cho tôi, thi t tôi cám n không bi t ch ng nào. Tôi ng i gi a nhà n y, tôi
th quy t t rày v sau, tôì không h xa v lìa con, ch ng h làm cho v con bu n r u n a.
Tôi xin má bày tr c ng v y, quên h t cái l i c c a tôi i, ng cho tôi an lòng mà n-n n
sám-h i”.
Cô T Thanh-Th y nói: “N u anh bi t th ng v con anh, thì ch ng nh ng là tôi không
gi n anh, mà tôi còn th ng anh n a”.
Ông H i- ng dã-lã v i v , dan-díu v i con t i 10 gi r i ông t mà v Phú-nhu n, ông
a khuya ông s tr l i ng r c v con v Cái T c.
Ông v nhà thì cô Ba Huy n i ch a v . Ông ng i vi t m t b c th mà t cô và cho t
cô nhà c a cùng các tài-v t trong nhà. Ông b qu n áo vào hoa-ly r i vô mùng mà ng . Cách
t lát, cô Ba Huy n v , ông hay mà ông không th c d y.
n 4 gi khuya ông d y, ông phong th t i u n m cô Ba Huy n, xách hoa-ly ra
xe, r i kêu s p-ph d y mà i. Xu ng ng Mayer, ông ghé nhà cô T Thanh-Th y mà r c
con.
Khi d t con lên xe mà v v i ch ng, cô Kim-Di p n m tay cô T Thanh-Th y và khóc
và nói r ng: “Có nh v y m i bi t ch nào thi t, ch nào gi . Ch ã nói v i em t h i hôm
i gi , t rày v sau ch em mình ph i chung v i nhau m t nhà. Ð ít b a, ch m nh r i ch
tính. Em ph i nghe l i ch , ng có ái-ng i chi h t”.
9
lang thang không nn i n ng t a

10. Lòng d àn bà 10 www.hobieuchanh.com
Cô T Thanh-Th y châu mày và ngó l , không i- áp chi h t. Nh ng mà xe rút ch y,
cô ng ngó theo cho t i ch ng xe qu o khu t r i, cô m i th ng-th ng tr vô nhà, mi ng c i
ng n-ngo n.
Sài-gòn, Avril 1935
-H T -