2. • 14-ego marca (czyli w dniu,
którego datę, przynajmniej
w formacie amerykańskim,
zapisuje się jako 3.14)
obchodzimy Dzień Liczby Pi.
To dziwne, obchodzone
głównie w kręgach
akademickich, święto,
zostało zapoczątkowane w
1988 przez pracownika
naukowego San Francisco
Exploratiorium, Larry’ego
Shaw. Święto zaczęło
zdobywać popularność, aż
w 2009 roku stało się
oficjalne w USA – uchwałą
Izby Reprezentantów.
3. Pi (π) jest stosunkiem długości obwodu
okręgu do długości jego średnicy. Jest
fascynującą liczbą, również dlatego,
że przez wiele lat bardzo trudno ją było
obliczyć. Wynika to z tego że:
-jest liczbą niewymierną (nie można jej
przedstawić jako iloraz dwóch liczb
całkowitych)
-jest liczbą przestępną (nie istnieje
wielomian o współczynnikach całkowitych,
którego pi byłoby pierwiastkiem)
4. π zwana jest też
jako ludolfina –
na cześć
Ludolpha van
Ceulena – który
obliczył wartość
liczby π do 35
miejsca po
przecinka.
5. Z liczbą π związane jest nierozwiązywalne
zagadnienie o nazwie kwadratura koła. Polega
ono na (niemożliwym w praktyce) wykreśleniu
kwadratu o tej samej powierzchni co koło. W
1897 roku lekarz z Indiany o nazwisku Edward
J. Goodwin stwierdził że dokonał kwadratury
koła. Był jednak mały szkopuł; z wykreślonych
przez niego figur wynikało, że pi wynosi 3,2.
Jako człowiek przedsiębiorczy, Goodwin
zastrzegł swoją metodę – a następnie
udostępnił stanowi Indiana do użytku – tak aby
i dzieci szkolne czerpały z jego geniuszu.
6. Liczba π, w jednym ze swoich przybliżeń (jako
stosunek 3:1), jest wspomniana w Biblii:
Następnie sporządził odlew „morza” o średnicy
dziesięciu łokci, okrągłego, o wysokości pięciu
łokci i o obwodzie trzydziestu łokci. (II Księga
Królewska, Rozdział 7, Werset 23)
Czyli okrąg o średnicy dziesięciu łokci miał mieć
obwód trzydziestu łokci. Takiego samego
przybliżenia używali w obliczeniach
Babilończycy.
9. Metodą, jakiej używał do wyliczenia przybliżenia było tworzenie
kolejnych wielokątów wpisanych w okrąg, oraz zbudowanych na
okręgu. Do satysfakcjonującego go wyniku doszedł po
wykreśleniu… wielokąta foremnego o 96 bokach! Obliczenia
powierzchni takiego wielokąta można było dokonać
standardowymi metodami.
10. Pierwszym, który użył
greckiej litery π do
oznaczenia stosunku
obwodu okręgu do jego
promienia był brytyjski
matematyk William
Jones, który w 1706 roku
napisał:
3,14159 = π
11. Istnieje wiele mnemotechnicznych sposobów
zapamiętania kolejnych cyfr liczby π. Różne wierszyki,
piosenki, i zdania powstają w wielu językach świata. Po
polsku mamy np.
Kto w mózg i głowę natłoczyć
by chciał cyfer moc,
Ażeby liczenie ludolfiny
trudnej spamiętać móc,
To nam zastąpić musi słówka
te litery suma,
Tak one trwalej się do pamięci
wszystkie wsuną.
12. π nie przestaje fascynować, i wciąż
daje do myślenia – jak to możliwe,
że liczba, oznaczająca coś tak
prostego jak stosunek długości
obwodu koła do długości jego
średnicy może być tak
skomplikowana.
Warto o tym choć przez chwilę
pamiętać czternastego marca.