SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 37
Gdańsk: polityka rowerowa




          Marcin Hyła
www.miastadlarowerow.pl
     Wrocław, 25.03.2010
Gdańsk: polityka rowerowa

Kontekst historyczny
Ruch rowerowy w Polsce od lat 90-tych
W latach 90-tych narastała frustracja,
wynikająca z braku współpracy, braku sukcesu
Fatalna jakość infrastruktury rowerowej
Brak środków finansowych jako główny
argument władz
Rosnąca wiedza organizacji pozarządowych
Gdańsk: polityka rowerowa
ROWEROWA POLSKA 2008




          Oddolne inicjatywy
         rowerowe – Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa

Gdańsk - początki
Wielkie Przejazdy Rowerowe (Obywatelska Liga
Ekologiczna - OLE)
Postulat: platforma współpracy społecznej oraz
standardy dla infrastruktury (jakość!)
Bez postawy „roszczeniowej” - nie chodzi
o pieniądze, chodzi o jakość.
Standardy techniczne: 1999 (Politechnika
Gdańska, OLE)
Zespół konsultacyjny: 1999
Gdańsk: polityka rowerowa

Gdańsk – więcej niż początki
Na przełomie XX i XXI wieku władze Gdańska
postanowiły inwestować w infrastrukturę
rowerową (decyzja polityczna)
Podjęto próby uzyskania środków
z ówczesnego funduszu ISPA (Instrument for
Structural Policy Adjustment)
Do procesu doproszono przedstawicieli NGO
Standardy, dokumenty planistyczne – we
współpracy z NGO
Gdańsk: polityka rowerowa




     Władza słucha obywateli
Gdańsk: polityka rowerowa




     Władza słucha obywateli
Gdańsk: polityka rowerowa

Gdańsk: odważnym szczęście sprzyja
Pod koniec roku 1999 Global Environment
Facility (GEF) ogłasza program operacyjny –
ograniczenie emisji CO2 w sektorze transportu
Szybka decyzja Gdańska: nie ISPA, ale GEF
NGO przygotowują projekt, listy intencyjne
2000: Gdańsk otrzymuje grant 1 mln dolarów
na projekt budowy infrastruktury rowerowej
(najszybciej w historii GEF)
Gdańsk: polityka rowerowa

Projekt GEF - założenia:
Stworzenie modelu ułatwień rowerowych
w polskich miastach
Kampania informacyjna i promocyjna
Replikacja projektu w innych polskich miastach
Przełamanie polskiej „bariery niemożności”
Gdańsk: polityka rowerowa

Projekt GEF – szczegóły techniczne:
30,7 km dróg rowerowych
70 km ulic uspokojonego ruchu
Zarządzanie jakością – standardy techniczne
częścią umowy projektu
Udział społeczny – częścią umowy projektu
Wybór inwestycji – na podstawie analizy
wielokryterialnej: tam gdzie istnieje szansa na
przejęcie ruchu a nie „tam gdzie się da”
Gdańsk: polityka rowerowa




 Macierz podróży w Gdańsku
Gdańsk: polityka rowerowa




    Planowana infrastruktura
                   rowerowa
Gdańsk: polityka rowerowa

Projekt GEF – partnerzy:
Urząd Miejski w Gdańsku
Polski Klub Ekologiczny – Zarząd Główny
Obywatelska Liga Ekologiczna
United Nations Development Program (UNDP)
Ministerstwo Środowiska (rząd RP)
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa




    Zabieramy się do roboty
Gdańsk: polityka rowerowa

Promocja i udział społeczny
W ramach projektu organizowano kampanie
informacyjne (przejazdy rowerowe, spotkania)
Udział społeczny to także zespół konsultacyjny,
rady techniczne itp.
Gdańsk: polityka rowerowa




           Udział społeczny!
Gdańsk: polityka rowerowa




           Udział społeczny!
Gdańsk: polityka rowerowa




           Udział społeczny!
„Rowerowe” zmiany PoRD
 ROWEROWA POLSKA 2008




 Konkretne rezultaty: Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa




           Udział społeczny!
Gdańsk: polityka rowerowa

Projekt GEF – realizacja:
Projekt zrealizowano 2002-2006 (opóźnienie)
Tylko 16,5 km zamiast 30,7 km
Brak uspokojenia ruchu
Konflikty w ramach udziału społecznego
(użytkownicy – zarządcy drogi)
Bardzo wysoka jakość powstałej infrastruktury
Sprawdzony model organizacyjny
Mnóstwo doświadczeń
Gdańsk: polityka rowerowa
ROWEROWA POLSKA 2008




 Konkretne rezultaty: Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa




 Konkretne rezultaty: Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa
ROWEROWA POLSKA 2008




 Konkretne rezultaty: Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa
ROWEROWA POLSKA 2008




 Konkretne rezultaty: Gdańsk
Gdańsk: polityka rowerowa

Co dalej?
Gdańsk wspólnie z Sopotem i Gdynią
przygotował kontynuację projektu
Źródło finansowania: Regionalny Program
Operacyjny woj. pomorskiego
Studium wykonalności: brak podmiotów, które
potrafią zajmować się rowerami (!)
Wniosek o 146 mln zł
Przyznano: 75 mln zł
ROWEROWA POLSKA 2008
Gdańsk: polityka rowerowa

Nowa polityka rowerowa
Standardy techniczne – częścią projektu UE
Nowe stanowisko: Oficer Rowerowy
Gdańsk zamierza poddać się procesowi
certyfikacji BYPAD (www.bypad.org) -
dotychczas zrobiły to Tczew i Smołdzino
(nieznana jest punktacja audytu dla tych miast)
Wola polityczna (np. Kongres Rowerowy który
ma się odbyć w tym roku)
Karta Brukselska, konferencje VeloCity
Gdańsk: polityka rowerowa

Silne strony Gdańska
Standardy techniczne
Wysoka kultura techniczna realizacji
infrastruktury rowerowej (!)
Wykorzystanie potencjału ukształtowania terenu
(dolny taras)
Bardzo silne i aktywne środowiska oddolne
Tradycja współpracy obywateli z władzami
miasta
Lobbying: Regionalny Program Operacyjny
Gdańsk: polityka rowerowa

Słabe strony Gdańska
Niewielki udział organizacji ruchu (uspokojenie
ruchu, pasy rowerowe, kontrapasy rowerowe)
we wdrożeniach, częściowo uzasadniony
uwarunkowaniami formalnymi i in.
Niektóre nowe inwestycje miejskie (drogowe)
mogą znacząco pogorszyć warunki jazdy
rowerem na kluczowych relacjach
Potencjalne konflikty między organizacjami:
brak przepływu informacji i wykorzystywania
doświadczeń przez nowe organizacje
Gdańsk: polityka rowerowa

Gdańsk a sprawa polska:
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
i działanie V.2 - „trasy rowerowe” - nie
wykorzystano ogromnych doświadczeń
Gdańska przy programowaniu inicjatywy
Gdańskie doświadczenia w technologii budowy
dróg rowerowych są najlepsze w Polsce
Gdańskie doświadczenia we współpracy
samorząd – (zorganizowani) obywatele są
najlepsze w Polsce, wzór dla władz i dla NGO.
(Proces, dynamiczny proces).
www.miastadlarowerow.pl

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Seminar Wro 25 03 10 Hyla Gdansk

Diagnoza polityki rowerowej w gminach z Mevo
Diagnoza polityki rowerowej w gminach z MevoDiagnoza polityki rowerowej w gminach z Mevo
Diagnoza polityki rowerowej w gminach z MevoTrojmiasto.pl
 
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowej
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowejRola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowej
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowejPiotr Pieczyński
 
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W Miiastach
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W MiiastachCo Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W Miiastach
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W MiiastachStowarzyszenie Rowerowy Wałbrzych
 
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyce
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyceAndrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyce
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyceguestc767b2
 
Gdanski projekt rowerowy
Gdanski projekt rowerowyGdanski projekt rowerowy
Gdanski projekt rowerowyvergil89
 
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszej
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszejKatalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszej
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszejŁukasz Łukaszewski
 
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog Cykliczny
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog CyklicznyObywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog Cykliczny
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog CyklicznyKrakowMiastemRowerow
 
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej Trojmiasto.pl
 
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”Smart Metropolia
 
Raport PNU_Stara Droga
Raport PNU_Stara DrogaRaport PNU_Stara Droga
Raport PNU_Stara DrogaPNU2014
 
Raport pnu konsultacje stara droga
Raport pnu konsultacje stara drogaRaport pnu konsultacje stara droga
Raport pnu konsultacje stara drogaPNU2014
 
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieście
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieścieRower jako środek transportu w nowoczesnym mieście
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieściemiastowruchu
 

Semelhante a Seminar Wro 25 03 10 Hyla Gdansk (15)

Diagnoza polityki rowerowej w gminach z Mevo
Diagnoza polityki rowerowej w gminach z MevoDiagnoza polityki rowerowej w gminach z Mevo
Diagnoza polityki rowerowej w gminach z Mevo
 
Konfa Sejm 2010 03 05 Haase
Konfa Sejm 2010 03 05 HaaseKonfa Sejm 2010 03 05 Haase
Konfa Sejm 2010 03 05 Haase
 
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowej
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowejRola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowej
Rola roweru w kształtowaniu miejskiej polityki transportowej
 
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W Miiastach
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W MiiastachCo Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W Miiastach
Co Zrobiić,, żEby Polacy JeźDziilii Na Rowerach W Miiastach
 
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyce
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyceAndrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyce
Andrzej Piotrowicz (PSWE): Audyt Rowerowy BYPAD w praktyce
 
Gdanski projekt rowerowy
Gdanski projekt rowerowyGdanski projekt rowerowy
Gdanski projekt rowerowy
 
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszej
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszejKatalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszej
Katalog dobrych praktyk w projektowaniu przestrzeni pieszej
 
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog Cykliczny
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog CyklicznyObywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog Cykliczny
Obywatele Rowerzyści :: Krakowski Dialog Cykliczny
 
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej
Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej
 
Msi 10 2014_rowerem
Msi 10 2014_roweremMsi 10 2014_rowerem
Msi 10 2014_rowerem
 
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”
Rafał Serafin, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska – „Kraków Mobilny”
 
Raport PNU_Stara Droga
Raport PNU_Stara DrogaRaport PNU_Stara Droga
Raport PNU_Stara Droga
 
Raport pnu konsultacje stara droga
Raport pnu konsultacje stara drogaRaport pnu konsultacje stara droga
Raport pnu konsultacje stara droga
 
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieście
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieścieRower jako środek transportu w nowoczesnym mieście
Rower jako środek transportu w nowoczesnym mieście
 
2 5 lesisz
2 5 lesisz2 5 lesisz
2 5 lesisz
 

Mais de Stowarzyszenie Rowerowy Wałbrzych (10)

Presto Topic 3 Cycling In Pedestrian Areas
Presto Topic 3 Cycling In Pedestrian AreasPresto Topic 3 Cycling In Pedestrian Areas
Presto Topic 3 Cycling In Pedestrian Areas
 
Presto Topic 2 Promotion Campaigns
Presto Topic 2 Promotion CampaignsPresto Topic 2 Promotion Campaigns
Presto Topic 2 Promotion Campaigns
 
Presto Topic 1 Interchange Stations
Presto Topic 1 Interchange StationsPresto Topic 1 Interchange Stations
Presto Topic 1 Interchange Stations
 
Presto Topic 5 Electric Bicycles
Presto  Topic 5 Electric BicyclesPresto  Topic 5 Electric Bicycles
Presto Topic 5 Electric Bicycles
 
Etzt2008mos 1214794896391187 9
Etzt2008mos 1214794896391187 9Etzt2008mos 1214794896391187 9
Etzt2008mos 1214794896391187 9
 
Kassenbergtransport 1214795397864260 9
Kassenbergtransport 1214795397864260 9Kassenbergtransport 1214795397864260 9
Kassenbergtransport 1214795397864260 9
 
Konfa Sejm 2010 03 05 Baron
Konfa Sejm 2010 03 05 BaronKonfa Sejm 2010 03 05 Baron
Konfa Sejm 2010 03 05 Baron
 
Konfa Sejm 2010 03 05 Chojnacki
Konfa Sejm 2010 03 05 ChojnackiKonfa Sejm 2010 03 05 Chojnacki
Konfa Sejm 2010 03 05 Chojnacki
 
Konfa Sejm 2010 03 05 Hyla
Konfa Sejm 2010 03 05 HylaKonfa Sejm 2010 03 05 Hyla
Konfa Sejm 2010 03 05 Hyla
 
Seminar Wro 25 03 10 Hyla Pord
Seminar Wro 25 03 10 Hyla PordSeminar Wro 25 03 10 Hyla Pord
Seminar Wro 25 03 10 Hyla Pord
 

Seminar Wro 25 03 10 Hyla Gdansk

  • 1. Gdańsk: polityka rowerowa Marcin Hyła www.miastadlarowerow.pl Wrocław, 25.03.2010
  • 2. Gdańsk: polityka rowerowa Kontekst historyczny Ruch rowerowy w Polsce od lat 90-tych W latach 90-tych narastała frustracja, wynikająca z braku współpracy, braku sukcesu Fatalna jakość infrastruktury rowerowej Brak środków finansowych jako główny argument władz Rosnąca wiedza organizacji pozarządowych
  • 3. Gdańsk: polityka rowerowa ROWEROWA POLSKA 2008 Oddolne inicjatywy rowerowe – Gdańsk
  • 4. Gdańsk: polityka rowerowa Gdańsk - początki Wielkie Przejazdy Rowerowe (Obywatelska Liga Ekologiczna - OLE) Postulat: platforma współpracy społecznej oraz standardy dla infrastruktury (jakość!) Bez postawy „roszczeniowej” - nie chodzi o pieniądze, chodzi o jakość. Standardy techniczne: 1999 (Politechnika Gdańska, OLE) Zespół konsultacyjny: 1999
  • 5. Gdańsk: polityka rowerowa Gdańsk – więcej niż początki Na przełomie XX i XXI wieku władze Gdańska postanowiły inwestować w infrastrukturę rowerową (decyzja polityczna) Podjęto próby uzyskania środków z ówczesnego funduszu ISPA (Instrument for Structural Policy Adjustment) Do procesu doproszono przedstawicieli NGO Standardy, dokumenty planistyczne – we współpracy z NGO
  • 6. Gdańsk: polityka rowerowa Władza słucha obywateli
  • 7. Gdańsk: polityka rowerowa Władza słucha obywateli
  • 8. Gdańsk: polityka rowerowa Gdańsk: odważnym szczęście sprzyja Pod koniec roku 1999 Global Environment Facility (GEF) ogłasza program operacyjny – ograniczenie emisji CO2 w sektorze transportu Szybka decyzja Gdańska: nie ISPA, ale GEF NGO przygotowują projekt, listy intencyjne 2000: Gdańsk otrzymuje grant 1 mln dolarów na projekt budowy infrastruktury rowerowej (najszybciej w historii GEF)
  • 9. Gdańsk: polityka rowerowa Projekt GEF - założenia: Stworzenie modelu ułatwień rowerowych w polskich miastach Kampania informacyjna i promocyjna Replikacja projektu w innych polskich miastach Przełamanie polskiej „bariery niemożności”
  • 10. Gdańsk: polityka rowerowa Projekt GEF – szczegóły techniczne: 30,7 km dróg rowerowych 70 km ulic uspokojonego ruchu Zarządzanie jakością – standardy techniczne częścią umowy projektu Udział społeczny – częścią umowy projektu Wybór inwestycji – na podstawie analizy wielokryterialnej: tam gdzie istnieje szansa na przejęcie ruchu a nie „tam gdzie się da”
  • 11. Gdańsk: polityka rowerowa Macierz podróży w Gdańsku
  • 12. Gdańsk: polityka rowerowa Planowana infrastruktura rowerowa
  • 13. Gdańsk: polityka rowerowa Projekt GEF – partnerzy: Urząd Miejski w Gdańsku Polski Klub Ekologiczny – Zarząd Główny Obywatelska Liga Ekologiczna United Nations Development Program (UNDP) Ministerstwo Środowiska (rząd RP)
  • 14. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 15. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 16. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 17. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 18. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 19. Gdańsk: polityka rowerowa Zabieramy się do roboty
  • 20. Gdańsk: polityka rowerowa Promocja i udział społeczny W ramach projektu organizowano kampanie informacyjne (przejazdy rowerowe, spotkania) Udział społeczny to także zespół konsultacyjny, rady techniczne itp.
  • 21. Gdańsk: polityka rowerowa Udział społeczny!
  • 22. Gdańsk: polityka rowerowa Udział społeczny!
  • 23. Gdańsk: polityka rowerowa Udział społeczny!
  • 24. „Rowerowe” zmiany PoRD ROWEROWA POLSKA 2008 Konkretne rezultaty: Gdańsk
  • 25. Gdańsk: polityka rowerowa Udział społeczny!
  • 26. Gdańsk: polityka rowerowa Projekt GEF – realizacja: Projekt zrealizowano 2002-2006 (opóźnienie) Tylko 16,5 km zamiast 30,7 km Brak uspokojenia ruchu Konflikty w ramach udziału społecznego (użytkownicy – zarządcy drogi) Bardzo wysoka jakość powstałej infrastruktury Sprawdzony model organizacyjny Mnóstwo doświadczeń
  • 27. Gdańsk: polityka rowerowa ROWEROWA POLSKA 2008 Konkretne rezultaty: Gdańsk
  • 28. Gdańsk: polityka rowerowa Konkretne rezultaty: Gdańsk
  • 29. Gdańsk: polityka rowerowa ROWEROWA POLSKA 2008 Konkretne rezultaty: Gdańsk
  • 30. Gdańsk: polityka rowerowa ROWEROWA POLSKA 2008 Konkretne rezultaty: Gdańsk
  • 31. Gdańsk: polityka rowerowa Co dalej? Gdańsk wspólnie z Sopotem i Gdynią przygotował kontynuację projektu Źródło finansowania: Regionalny Program Operacyjny woj. pomorskiego Studium wykonalności: brak podmiotów, które potrafią zajmować się rowerami (!) Wniosek o 146 mln zł Przyznano: 75 mln zł
  • 33. Gdańsk: polityka rowerowa Nowa polityka rowerowa Standardy techniczne – częścią projektu UE Nowe stanowisko: Oficer Rowerowy Gdańsk zamierza poddać się procesowi certyfikacji BYPAD (www.bypad.org) - dotychczas zrobiły to Tczew i Smołdzino (nieznana jest punktacja audytu dla tych miast) Wola polityczna (np. Kongres Rowerowy który ma się odbyć w tym roku) Karta Brukselska, konferencje VeloCity
  • 34. Gdańsk: polityka rowerowa Silne strony Gdańska Standardy techniczne Wysoka kultura techniczna realizacji infrastruktury rowerowej (!) Wykorzystanie potencjału ukształtowania terenu (dolny taras) Bardzo silne i aktywne środowiska oddolne Tradycja współpracy obywateli z władzami miasta Lobbying: Regionalny Program Operacyjny
  • 35. Gdańsk: polityka rowerowa Słabe strony Gdańska Niewielki udział organizacji ruchu (uspokojenie ruchu, pasy rowerowe, kontrapasy rowerowe) we wdrożeniach, częściowo uzasadniony uwarunkowaniami formalnymi i in. Niektóre nowe inwestycje miejskie (drogowe) mogą znacząco pogorszyć warunki jazdy rowerem na kluczowych relacjach Potencjalne konflikty między organizacjami: brak przepływu informacji i wykorzystywania doświadczeń przez nowe organizacje
  • 36. Gdańsk: polityka rowerowa Gdańsk a sprawa polska: Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej i działanie V.2 - „trasy rowerowe” - nie wykorzystano ogromnych doświadczeń Gdańska przy programowaniu inicjatywy Gdańskie doświadczenia w technologii budowy dróg rowerowych są najlepsze w Polsce Gdańskie doświadczenia we współpracy samorząd – (zorganizowani) obywatele są najlepsze w Polsce, wzór dla władz i dla NGO. (Proces, dynamiczny proces).