Prentsa dosierra 2013/05/27

1. KERIK GABEKO
ASTEA
Tabako-kerik gabeko
Euskadi
Prentsa-dosierra
2013/05/27

2. KERIK GABEKO XIV. ASTEA
Aurtengo kerik gabeko astearen lema «Saiatu, lortu eta
partekatu» izango da.
Tabakismoaren gaineko hainbat jarduera antolatu dira
Euskadin egun horietarako (I. ERANSKINA), azkenak,
maiatzaren 31rako, ostirala, Tabakorik gabeko eguna baita,
1987an OMEk ezarri zuenetik, tabakismoaren epidemiaren
eta horren ondorioen gainean ohartarazteko.

3. Euskadiko hainbat herritan izango dira ekintzak eta
osasunaren profesionalek, pazienteek, elkarteak eta
adituek hartuko dute parte, besteak beste. Helburuak,
herritarrei tabakoaren arriskuen berri ematea, eta
erretzaileei tabakoa uztera bultzatzea eta bide
horretan laguntzea.
Ekimenaren aurkezpenean, Eusko Jaurlaritzak eta
Osasun Sailak prebentzioaren kulturarekin eta
osasunaren zaintzarekin duten konpromisoa
nabarmendu du Jon Darpón Osasuneko sailburuak.

4. Osasun Saila osasunaren gainean eragina duten elementu
guztiak aztertzen ari da, eta, ondorioz, bizimodu eta ohitura
osasungarriak sustatzen dituzten politikak, programak eta
proiektuak sortzen.
Horren jakitun, Jaurlaritzak mendekotasunei buruzko lege‐
proiektua aurkeztuko du, legealdi honetan onartu dadin.
Besteen artean, edari alkoholdunen eta tabakoaren sustapenari,
publizitateari, salmentari eta kontsumoari buruzko gaiak
bilduko ditu. Halaber, Osasun Planeko helburuak,
Mendekotasunen Planean ezarriko direnak, beteko ditu.
Helburu horiek gai horren transbertsalitateari, sektore eta sail
arteko koordinazioari eta hirugarren sektorearen partaidetzari
erreferentzia egingo diete.

5. TABAKOA EUSKADIN
Osasun‐komunitateak borrokatzen duen epidemia
saihesgarri nagusia tabakismoa da, haren ondorioak
hilgarriak diren aldetik.
Munduan heriotza gehien eragiten dituen bigarren kausa
tabakoa da, eta hamar heldutatik baten heriotzaren
arrazoia da.
Osasun Sailaren datuen arabera, Euskadin gertatzen diren
heriotzen % 13 eragin ditu tabakoak.

6. Gizonezkoen artean, heriotzen % 23 eragiten ditu, nahiz
eta kopurua txikitu egin den, 16 urtetik gorako gizon
erretzaileak % 51 izatetik % 29 izatera igaro baitira.
Zifrak txikitu arren, gizon erretzaileen kopurua handiagoa
da adin‐tarte guztietan, gazteenen kasuan salbu. Izan ere,
16 eta 24 urte arteko erretzaileen kasuan emakumeak
gehiago dira (% 26,5 eta % 23, hurrenez hurren).
Beste faktore batzuek ere eragina dute tabakoaren
kontsumoan, adibidez lan‐ eta ikasketa‐mailak. Maila
txikienetan tabakismo‐indizea handiagoak dira.

7. TABAKORIK GABEKO KULTURA
Jon Darpón Osasuneko sailburuak tabakismoaren
prebentzioa eta tabakoarekiko mendekotasuna
gainditzearen garrantzia erretzaileei
transmititzearen beharra nabarmendu du, gure inguruan
gaixotasun eta heriotza saihesgarrien kausa nagusia baita.
«Ibilbide honen helmuga TABAKORIK GABEKO
KULTURA sortzea da, prebentziorako, tabako‐kontsumoa
gutxitzeko, tabako‐kerik gabeko eremuei buruzko legeak
betearazteko eta erretzaile ez direnen osasuna babesteko
ekintza eta programa eraginkorren bidez».

8. Osakidetzaren erakundeetan eta beste erakunde
batzuetan, urte osoan, erretzaileei zuzendutako
ekimenetan osasuneko profesionalen partaidetza eta
lana nabarmendu ditu.

9. OSASUN SAILAREN ETA
OSAKIDETZAREN HELBURUAK
1. Kerik gabeko espazio publikoak lortzeko ekimenetan parte
hartzea: 2013an KERIK GABEKO OSPITALEEN EUROPAKO
SAREAN sartzeko pausoak ematen ari gara.
2. Tabakismoaren prebentzioaren garrantzia eta erretzaileei
zuzendutako laguntza sustatzeko Euskadiko osasun‐sistema
indartzea.
3. Funtsezkoa da gizarteak tabakoaren aurkako borrokan parte
hartzea. Horregatik, herritar gehienak tabakoaren
arriskuen inguruan sentsibilizatu nahi ditugu, eta
horretarako, udal‐erakundeek, gizarte‐erakundeek eta
herritarrek hartu beharko dute parte.

10. 4. Tabakoaren aurkako borroka zabaltzea komunitatetik,
adibidez, ikastetxeetan, farmazia‐bulegoetan, lantokietan edo
aisialdirako tokietan, arriskuen berri ematen duten ekimenen
eta programen bitartez.
5. Tabakoa uzteari dagokionez, tabakismoa tratatzeko erraz
lor daitezkeen zerbitzuak ematea lehen mailako arreta‐
zentroetan. Aurten, Osakidetzako zentro guztietan
tabakoaren mendekotasuna gainditzeko banakoentzako
eta taldeentzako programak abiarazi nahi ditugu, Tabako‐
kerik gabeko Euskadi Planaren bitartez. Osakidetzako eta
Osasun Saileko profesionalek sortu eta garatu dute, eta plan
horren helburuak indartu eta bultzatuko ditugu.

11. OSATZEN‐semFIC (familia‐ eta komunitate‐
medikuntzaren Espainiako sozietatea)
ERAKUNDEAK ESTATU OSOAN TABAKOARI
BURUZ GAUZATUTAKO INKESTAREN
EUSKADIKO EMAITZAK
Estatu osoan egindako 8.494 inkestetatik 2.291 Euskadin
erantzun ziren.

12. Inkestak lanean partaidetza nabarmena izan duten
osasuneko profesionalek gauzatu dituzte.
Inkesta kopurua komunitate autonomoen arabera
Inkestak guztira: 8.494

13. Euskadiko 2.291 inkestatuetatik % 23,13 erretzaileak dira, % 38,85, erretzaile
ohiak eta % 38,02 inoiz erre ez dutenak.
Tabako-kontsumoa
Erretzailea Erretzaile ohia Erretzaile izan ez dena

14. Tabako‐kontsumoa handitu dezaketen faktoreak
Azterlanean, tabakoa kontsumitzera eraman dezaketen faktoreen
inguruan galdetu zen. Hona hemen emaitzak:
Guraso erretzaileak edukitzeak duen eraginari buruz
galdetzean, inkesta parte hartu dutenen % 81ek uste du seme‐
alabak ere erretzaileak izatean eragin handia edo nahikoa duela
eta % 19k, txikia edo batere ez.
Lagun erretzaileak edukitzeak duen eraginari buruz galdetzean,
ordea, inkestatuen % 97k eragin handia edo nahikoa duela uste
du.

15. Ohitura osasungarri gisa kirola egiteak duen garrantziari eta
tabakismoan duen eraginari dagokienez, inkestatuen % 65en
arabera, kirola ez egiteak eragin handia edo nahikoa du erretzen
hasteko erabakian.
Inkestatuen % 77k uste du tabako‐paketeetako irudi eta ohar
beldurgarriek eragin txikia dutela erretzeko erabakia hartzean,
edo batere ez. Datu deigarria da, eta antzerakoa Estatu osoan.
Bestalde, inkestatuen arabera, eragina handia da tabakoaren
gehigarrien kasuan (% 84) eta alkoholaren kasuan (% 80).
Espainian, zifrak % 82 eta % 76 dira, hurrenez hurren.

16. Zure ustez, zenbaterainoko garrantzia dute hurrengo faktoreek gazteak
erretzen hasteko?
Handia/nahikoa Txikia Batere ez
Gurasoak Lagunak Kirolik Paketeetako Alkohola Gehigarriak
ez egitea irudiak

17. Tabakoaren Legea aldatzea
Inkesta erantzun duten Euskadiko herritarren % 86k uste du
kasinoetan eta joko‐aretoetan erretzea baimentzeko legea
aldatzea kaltegarria edo oso kaltegarria izango litzatekeela.
Gurasoek seme‐alabei emateko gomendioak
Gurasoek seme‐alabei eman beharreko aholkuei dagokienez,
Euskadin inkestatutakoen % 41ek eskatuko lieke inoiz ez
erretzea eta % 56k, erretzeari lehenbailehen uzteko.
Guraso erretzaileen artean, aholku ohikoena ez dezatela inoiz
erre da eta erretzaile ohiak diren edo inoiz erre ez duten
gurasoena, lehenbailehen utzi dezatela.

18. Erretzeari uzteko asmoa eta behin betiko uztea
% 39 erretzeari uzten saiatu da azken urtean.
% 65i uztea gustatuko litzaioke, % 21ek gutxiago erre nahiko
lukeela eta % 3k soilik ez dio inoiz utzi nahi.
Erretzaile ohien % 32ren arabera, erretzeari uztea zaila edo oso
zaila da, baina kopuru handiago batek erraza edo oso erraza
dela uste du, hain zuzen, % 49k.
Erretzeari utzi diotenen % 16k osasun‐profesional baten,
farmazialari baten edo beste norbaiten laguntzaz egin du.

19. TABAKO KERIK GABEKO EUSKADI
Osasun Sailak eta Osakidetzak tabakismoaren arloan
gauzatzen ari diren ekintzaren ildo estrategikoa Tabako‐
kerik gabeko Euskadi programa da.
Osakidetzako eta Osasun Saileko profesionalek sortutako
eta garatutako programa da, eta hiru helburu ditu:
Herritarrak tabako‐ketatik babestea.
Lehen mailako arretaren bidez erretzaileak laguntzea.
Tabakoak eta tabako‐kez kutsatutako aireak osasunari
eragiten dizkioten kalteez informatzea eta sentsibilizatzea.

20. Trebakuntzari eta tratamenduei buruzko datuak eta
ebaluazioa
Osakidetzako osasun‐zentroen % 97n tabakismoaren aurkako
tratamenduak eskaintzeko profesional trebatuak daude.
2012. urtean, lehen mailako arretako zentroetan emandako
banako tratamenduak 2011n baino 4,5 aldiz gehiago izan ziren:
388tik 1729ra hazi ziren.
Taldeko tratamenduak 9,5 aldiz biderkatu dira. 2011n 51 izan
ziren, eta 2012an, 483.
2012ko azken lauhilekoa aurtengo lehen lauhilekoarekin
konparatuz gero, banako tratamenduen kopurua 1,60 aldiz
biderkatu dira eta taldekoak, 2,20.

21. Línea 6
Tratamenduen bilakaera 2011‐2012 aldian
Banakako tratamenduak Taldeko tratamenduak

22. Trebatutako pertsonen kopuruaren bilakaera trebakuntza‐jardueraren arabera
Deshabituación
tabáquica individual
Deshabituación
tabáquica grupal
Profundización
en consejo breve
en tabaco
Total
2010 10 10
2011 474 129 603
2012 534 139 66 739
2013 (hasta el 8/5/2013) 324 20 344
Total 1332 278 86 1696
Línea 6

23. 2013ko helburuak
2013ko helburu zehatzen artean, ondoko hauek ditugu:
Profesionalen trebakuntza osatzea programa homogeneo baten
bidez, EAEko zentro guztiek tabakoaren mendekotasuna
gainditzeko banako eta taldeko programak izan ditzaten.
Lehen mailako arretaren eta arreta espezializatuari dagokienez:
Lehen mailako arretaren kupo guztietan tratamenduen eskaintza handitzea,
zentroen ordutegi osoan.
Erretzaile ohiak gehitzea tratamenduak egiteko
Euskadiko kerik gabeko osasun‐erakundeen sarea sortzea kerik gabeko
ospitaleen Europako sarearen barruan.
Ospitaleetako arlo guztietan tabakoaren aurkako osasun‐aholkuak ematea.
Lehen mailako arretarako deribazioa bultzatzea.

24. Herritar‐talde zehatzak ondo sentsibilizatzea tabakoaren
kontsumoaren eta tabako‐kez kutsatutako airearen
arriskuen gainean.
Eskola‐umeak: «Kerik gabeko ikasgela» programa
Helduak: Prebentzio‐zerbitzuak dituzten lantokietan «Bizi
tabakorik gabe» kanpaina abiaraztea.
Egoera ahuleko taldeak: Egoera ahuleko taldeen artean (etorkinak,
gaixoen elkarteak, emakumeak...) «Bizi tabakorik gabe» kanpaina
abiaraztea.
Tokiko erakundeen, gizarte‐erakundeen eta herritarren partaidetza
bultzatzea:
«Tabako‐kerik gabeko herriak» ekimenak bultzatzea, eta tokiko
osasun‐ eta gizarte‐eragileen partaidetza lortzea.
Elkarte eta sozietate zientifikoekin koordinatzea
Tabakismoa prebenitzeko eta horren aurkako borroka bultzatzeko
jarduerak babesteko lan‐mahaiak
Erretzaileei laguntzeko teknologia berriak sortzea