1. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. TNO geeft toestemming aan IIP Create om sheets 7 tot en met 40 te gebruiken binnen IIP Create. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. © 2009 Projectgegevens 0.1 Versie Vertrouwelijk Rubricering 35157 Rapportnummer 14 december 2009 Opleverdatum Anne Nigten Contactpersoon IIP Create (ICT Innovatieplatform Creatieve Industrie) Opdrachtgever 035.33246 Projectnummer Samenwerken en IPR Projecttitel Mascha van Dort Reviewers Marc Steen en Pepijn Vos Auteurs

11. 2.1 Succes: verschillende vormen en opvattingen Succes Financieel Kennis Strategisch Snelheid Financieel Kennis Strategisch Conflicten Soepel Flexibiliteit Vertrouwen opgebouwd Kansen voor toekomst Gelijk Tevreden Doel bereikt Fair Fun Collectief resultaat Individueel resultaat Relatie Proces

12. Picture by leadfood: http://www.flickr.com/photos/mom320/3506217462/sizes/s/ 2.1 Vraagstukken/problemen tijdens samenwerken Bepalen strategie/doel Bepalen samenwerking strategie Selecteren partner(s) Vormgeven samenwerking Managen en evalueren samenwerking

14. 2.1 Vraagstukken/problemen afhankelijk van soort samenwerking Diverse samenwerkingen Aantal Cultuur- verschillen Techniek Model Idee Concept Kennis/ advies product/ dienst Hoogte Wat (geld, mankracht,, materiaal, technologie, ideeën) Verschil in investering tussen partners Relatie/ verhouding Game Muziek Beeld ad hoc/ structureel Belangen Internationaal Bekend/ onbekende relaties Idee genereren Selecteren Ontwikkelen Testen Vermarkten Hoogte Verdeling over partners Dynamiek Geld Reputatie Concepten Subsidie Investering Risico’s Duur Resultaat Context Activiteiten Samenstelling Aard

25. 2.3 Risico-scan Situaties (case) Problemen en risico’s 1 2 Voorbeeld: Bij samenwerking met internationale partners… … is er een relatief groot risico van problemen met/in de communicatie

27. 2.3 Risico-scan (deel 1) X X X X X Onbekende partners bij betrokken Kenmerken van samenwerking: Zeer vernieuwd samenwerkingsresultaat als doel Specifiek intellect (bv kennis, technologie) wordt ingebracht of verkregen in de samenwerking Zeer lange samenwerking Concurrentie (partners bieden vergelijkbare producten/ diensten aan op de markt) Diversiteit in disciplines (de partners hebben diverse achtergronden)) Asymmetrische partnerrelaties (groot- klein verhouding tussen partners) Internationale samenwerking (Partners uit verschil-lende landen) Multi-partner samenwerking (> 2 partners) Samenwerkings- kenmerken Potentiële risico’s/ vraagstukken X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Culturele/ organisatorische fricties Technische en markt risico’s Externe veranderingen Communicatie Vertrouwen en commitment Intellectueel eigendom (IP) Kennisdeling/- uitwisseling Conflicten over investering en verdeling opbrengsten X X

30. Toelichtingen Belangrijkste problemen en risico’s

31. 2.4 Koffers Maatregelen 3 Problemen en risico’s 4 Voorbeeld: Een risico van problemen met communicatie… … kun je oplossen door extra tijd te besteden aan afstemmen Jur. Afs. Rel. Gov.

32. 2.4 Koffers Set van juridische maatregelen Biedt de mogelijkheid om een juridische stappen te ondernemen als zaken niet gebeuren zoals gewenst Set van issues waarover afspraken kunnen worden gemaakt met samenwerkingspartners Biedt de mogelijkheid om helderheid te creëren/ verwachting af te stemmen tussen partners Set van organisatorische maatregelen die genomen kunnen worden Schept voorwaarden waaronder/ waarbinnen de samenwerkingsactiviteit worden uitgevoerd en gemanaged Set van manieren hoe om te gaan met relationele aspecten Biedt de mogelijkheid de deze aspecten te monitoren, te bespreken en indien nodig te verbeteren Juridisch Afspraken Relationeel Governance

34. 2.4 Koffers kiezen Potentiële risico’s/ vraagstukken X X X X X X X X X X X X X X X X X X Culturele/ organisatorische fricties Technische en markt risico’s Externe veranderingen Communicatie Vertrouwen en commitment Intellectueel eigendom (IP) Kennisdeling/- uitwisseling Conflicten over investering en verdeling opbrengsten Juridisch Afspraken Relationeel Governance

40. Gekozen probleem of risico: Hoe en waarom? Wat? Koffers Juridisch Afspraken Governance Relationeel

49. Overzicht interviews (1/3) Ja (Miguel) Tammo ter Hark IPCICO Extra : Ja (Pepijn) Yp Kroon, Jan Aernout Broekhuysen, Wouter Kanneworff Octrooicentrum Ja (Pepijn) Arjan Rensma TNO Ja, afstudeerrapport Ja (Pepijn) Martijn Rink (afstudeerder) Erasmus Universiteit Ja (Pepijn) Brian Tjemkes Vrije Universiteit Ja Ja (Marc) Paul Keller, Martijn Arnoldus Kennisland Ja Natali Helberger IVIR Experts Verslag Uitgebreid gesproken Kort gesproken Personen Organisatie

50. Overzicht interviews (2/3) Ja Ja (Pepijn) Jeroen K. Verbrugge Flex Case, op PICNIC Mike Pearse Act2 Op PICNIC Olivier Oosterbaan Create Law Extra : Ja Ja (Marc) Hans Robertus Philips Case, op PICNIC Jeroen van Mastrigt HKU Ja Ja (Marc) Willem Velthoven Mediamatic Nee (wel diverse malen geprobeerd contact te leggen) Boris Debackere V2 Ja Ja (Marc) Bart Tunnissen en Marleen Stikker Waag Society Nee (wel diverse malen geprobeerd contact te leggen) Bruno Felix Submarine Ja Ja (Marc) Ianus Keller For inspiration only Verslag Uitgebreid gesproken Kort gesproken Personen Bedrijven

51. Overzicht interviews (3/3) Ja Ja (Pepijn) Anouk Siegelaar BNO Extra : Ja, input van gekregen Sabine Niederer Hogeschool Amsterdam Ja Ja (Miguel) Marceline Loudon Kunstenaars en CO Ja (Pepijn) Hans Kamphuis Design in Business Nee (in volgende fase zullen we wel contact hebben) Floor van Spaendonck Virtueel Platform Nee (wel veel info van web) SenterNovem Ja Ja (Pepijn) Erwin Bos, Dirk van Vreeswijk, Wilfred Backers Syntens Verslag Uitgebreid gesproken Kort gesproken Personen Organisaties

52. Deelnemers PICNIC workshop , 25 september 2009 CIB Digitaal Erfgoed Nederland, Marco Streefkerk ICT Regie, Erik van Pelt Amsterdam Livinglab Active Video HKU, Jeroen van Mastrigt, David Crombie Irene Kress (ZZP’er) Cap Gemini Imidiate project & Filas, Carlo Donzella Create Law, Olivier Oosterbaan Act2, Mike Pearse

53. Deelnemers Workshop IIP Create , 26 november 2009 Iris Hollaender, Hogeschool Utrecht Joost van Eeden, 4XM joost waltjen, industrieel ontwerper Bram Appelman, Werkblik communicatieprojecten jolijn fiddelaers, Creative Concepts / Textile Design / Collection Development Robert Admiraal, StudioAdmiraal Karen van der Moolen, Waag Society Catharina Van Wijngaarden, Pedagoge talitha huges, Interieurarchitect Anouk Siegelaar, BNO Lena Shafir, Bureau Etcetera Annemarit van Broekhoven, OntwerpstudioAvB Lenthe Vermeulen, Sam Reclame & Communicatie Erik Driessen, designgoed Marco van Heerde, IBISAKI copy concept projects Bart Tunnissen, Waag Society Winanda Hendriks, PRFUM Dave de Lange, met PRFUM Marco Streefkerk, DEN (Digitaal Erfgoed Nederland) Arianne Bijma, Syntens Jan Odijk, Universiteit Utrecht / STEVIN Jan van der Meer, Ericsson Martin van Brakel, Slumdog Miljonairs Robert Span, de CLERCQ advocaten · notarissen · belastingadv Eva Nieuwdorp, Taskforce Innovatie Regio Utrecht Olivier Oosterbaan, Create Law Hans Kamphuis, DEB Marc Fonteijn, 31Volts Klaas Kuitenbrouwer, Virtueel Platform Erik de Vos, Kracht Advocatuur