1. 1
ssssaaaaMMMMssssaaaaAAAArrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa
ppppaaaaiiiihhhhLLLLÜÜÜÜAAAA iiiiddddnnnnaaaa ŸŸŸŸiiiijjjjaaaayyyyaaaaAAAArrrrAAAA
sau¨ ma< parmae§sar Œka‹Asa ŒŸ Bau”<yaA ka‹ rcaesa.
2
Bau”<yaA
saunasaAna rhI; ŒŸ Bau”yaA< pa ka‹CÜà BaI naAhIå rhA. samaud•dr
pa Œ<iDayaArA CÜAvaA rhA/ ŒŸ parmae§sar ka‹ ŒAitamaA paAnaI pa
ma<ùfrAta rhA.
3
taba parmae§sar ka‹hesa/ "ŸijayaArA ho”® ŒŸ
ŸijayaArA ho” gÜÜavaA.
4
parmae§sar ŸijayaArA ka‹ LÜKaesa ŒŸ Ÿ
jaAina gÜÜavaA ika‹ ” naIka‹ baAwÜ”. tabaihM Ÿ ŸijayaArA ka‹A
Œ<DayaArA sae ŒLÜgÜÜa ka‹”R idhesa.
5
parmae§sar ŸijayaArA ka‹ naAŸ<
"idna® ŒŸ Œ<iDayaArA ka‹ naAŸ< "rAta® idhesa.
saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” paihLÜA idna rhA.
ddddUUUUssssaaaarrrr iiiiddddnnnnaaaa----ŒŒŒŒkkkkaaaa‹‹‹‹AAAAssssaaaa
6
tabba” parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI ka‹ Žka‹ Fer ka‹ dUsar Fer
sa ŒLÜgÜÜaAva” bare vaAyauma,ÜÜfLÜ* ho” jaA”.®
7
Ž«h bare
parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ banaŽsa ŒŸ paAnaI ka‹ ŒLÜgÜÜa
ika‹hesa. ka‹CÜU paAnaI vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ ¬par rhA ŒŸ ka‹CÜU
vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ naIcae.
8
parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ "Œka‹Asa®
ka‹hesa. taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” dUsar idna rhA.
ttttaaaaIIIIssssaaaarrrr iiiiddddnnnnaaaa----JJJJaaaauuuurrrrAAAAnnnnaaaa BBBBaaaauuuu””””<<<<yyyyaaaaAAAA ŒŒŒŒŸŸŸŸ ppppaaaaeeeeùùùùffff----ppppaaaaQQQQDDDDaaaaAAAA
9
ŒŸr taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA ka‹ paAnaI Žka‹ WÜŸre
pa bawÜur jaA” jaehsae JaurAna Bau”<yaA deKaA” de”® ŒŸ Œ”saA hI
BavaA.
10
parmae§sar JaurAna Bau”<yaA ka‹ naAŸ< "DartaI® Daresa ŒŸ
jaŸna paAnaI bawÜurA rhA/ Œoka‹A "samaud•dr® ka‹ naAŸ< idhesa.
parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
11
taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA/ GaAsa ŒŸ paQDaA jaŸna
Œnna pa”dA ka‹rta hIå ŒŸr pa‹LÜna ka‹ ibarvaA ŸgÜÜaAva”. pa‹LÜna
ka‹ ibarvaa jaeka‹re pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA ho” Œ”saA pa‹LÜ
pa”dA ka‹r”< ŒŸ hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana jaAita ka‹ ibayaA
banaAva”. ” paQDana ka‹ Bau”yaA< pa inaka‹r” d•yaA.® ŒŸ Œ”saA hI
BavaA.
12
Bau”yaA< GaAsa ŒŸ paQDaA pa”dA ika‹hsa jaŸna ŒnaAja
pa”dA ka‹rta hIå ŒŸ Œ”saA ibarvaA ŒŸ paQDaA ŸgÜÜaAŽsa jaenakae‹
pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA hota hIå. hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana
ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ibayaA pa”dA ika‹hsa ŒŸ parmae§sar
LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
13
taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr
BavaA. ” taIsar idna rhA.
ccccaaaaŸŸŸŸTTTTaaaaAAAA iiiiddddnnnnaaaa----ssssaaaaUUUUrrrrjjjjaaaa//// ccccaaaaAAAA<<<<dddd ŒŒŒŒŸŸŸŸ ttttaaaaAAAArrrrAAAA
vvvvaaaaAAAAyyyyaaaauuuummmmaaaa,,,,ÜÜÜÜÜÜÜÜffffLLLLÜÜÜÜ ihb˜aU BaAKaA ma< Žka‹r ŒrTa Œh” "pa‹”LÜAva® yaA
"ma,ÜÜfLÜ.®
14
taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œka‹Asa ma< jaoitayana ho” d•yaA. ”
ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa
1
jaoitayana idna ka‹ rAta sa ŒLÜgÜÜaA” de”. ” jaoitayana KaAsa
yaQhAr ka‹ idnana ka‹ Œva” ŒŸr idna ŒŸ rAta ho” Ž«ka‹re
bare ma< Žka‹ caINhA hobyaA.
15
” jaoitayana Bau”yaA< pa Paka‹Asa de”
bare Œka‹Asae ma< WÜhAir jaA”<.® ŒŸr Œ”saA hI BavaA.
16
taba parmae§sar du” baùfka‹I jaoitayana banaŽsa. parmae§sar
ŒohmaA< sa baùfka‹I jaoita ka‹ idna pa rAja ka‹r” bare banaŽsa
ŒŸ CÜowÜka‹I jaoita ka‹ rAita pa rAja ka‹r” KaAitar banaŽsa.
parmae§sar taArA BaI banaŽsa.
17
parmae§sar ” jaoitayana ka‹ Œka‹Asae
ma< Ž«h bare Daresa ika‹ pa]TvaI pa” camaka‹”.
18
parmae§sar ”
jaoitayana ka‹ Œka‹Asae ma< Ž«h bare Daresa ika‹ Ÿ idna ŒŸ rAita
pa rAja ka‹r”. ” saba” jaoitayana ŸijayaArA ka‹ Œ<iDayaArA sa
ŒLÜgÜÜaA” idhna ŒŸ parmae§sar ” LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ baA.
19
taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” caŸTaA idna rhA.
ppppaaaa<<<<ccccaaaavvvvaaaaAAAA iiiiddddnnnnaaaa----mmmmaaaaCCCCÜÜÜÜiiiirrrryyyyaaaannnnaaaa ŒŒŒŒŸŸŸŸ ppppaaaaMMMMiiiiCCCCÜÜÜÜnnnnaaaa
20
tabahIå parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI bahota saArI jaIba jantaUŒna
sa Bair jaA” ŒŸ paMCÜI Bau”yaA< ka‹ ¬par vaAyau ma< ibacar”<.®
21
Ž«h bare parmae§sar samaud•dr ma< baùfvaAr baùfvaAr jaLÜjantau
banaŽsa. parmae§sar Œona sabaihM parAinayana ka‹ banaŽsa jaŸna
samaud•dr ma< ibacarta hIå. saAgÜÜar ma< ika‹isama ika‹isama ka‹
jaLÜjantau baAweÜna. parmae§sar ” sabana ka‹ rcanaA ika‹hesa.
parmae§sar hr tarh ka‹ paMCÜI BaI banaŽsa jaŸna Œka‹Asae ma< Ÿùfta
hIå. parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
22
parmae§sar ” janaAvarna ka‹ ŒAsaIbaARd idhesa/ ŒŸ ka‹hesa/
"jaA ŒŸ bahota sa baccana ka‹ pa”dA ka‹rA ŒŸ saAgÜÜare ka‹
ŒApana santaAnana sa Bair d•yaA.® Ÿ paMCÜI ka‹ BaI ka‹hesa ika‹
ŒApana sa–taAnana ka‹ ka‹” gÜÜaunaA baùFAvaA.
23
taba saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” pa<cavaA idna rhA.
CCCCÜÜÜÜWWWWÜÜÜÜAAAA<<<< iiiiddddnnnnaaaa----BBBBaaaauuuu””””<<<<yyyyaaaaAAAA kkkkaaaa‹‹‹‹ jjjjaaaaIIIIvvvvaaaa jjjjaaaa––––ttttaaaauuuu ŒŒŒŒŸŸŸŸ mmmmaaaannnnaaaa””””RRRR
24
taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA hr jaAita ka‹ jaIva ja–tau
pa”dA ka‹r”. bahota sa ŒLÜgÜÜa ŒLÜgÜÜa jaAita ka‹ janaAvar ho”<.
hr jaAita ka‹ baùfka‹A janaAvar ŒŸ naANh naANh reÎgÜÜa”vaALÜA
janaAvar ho”< ŒŸ ” janaAvar ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ŒŸr
janaAvar banaAva”<® ŒŸ ”h” saba BavaA.
25
taŸ/ parmae§sar hr jaAita ka‹ janaAvar banaŽsa. Ÿ jaMgÜÜaLÜI
janaAvar/ paALÜtaU janaAvar/ ŒŸ sabaihM naANh naANh reÎgÜÜa”vaALÜA
jaIŸ banaAŽsa ŒŸr parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
26
taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œba mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ŒŸr
ŒApana ja”saA banaAŽ< mana”R hmarI tarh ho”. Ÿ saAgÜÜar ka‹ saba
maCÜiryana pa Œka‹Asae ka‹ paMiCÜyana pa rAja ka‹rI. Ÿ Bau”<yaA ka‹

2. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 1:27-3:1 2
saba baùfvaAr janaAvarna ŒŸ saba naANh regÜÜaM”vaALÜna jaIŸ pa rAja
ka‹rI.®
27
Ž«h bare parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaŽsa.
parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana hI sa¨pa ma< isarjaesa. parmae§sar
Œonaka‹” nar ŒŸ naArI banaAŽsa.
28
parmae§sar Œonaka‹A ŒsaIsaesa.
parmae§sar Œonasae ka‹hesa/ "bahota saAre saMtaAnana pa”dA ka‹rA/
nasaLÜna ka‹ baùFAvaA ŒŸr Bau”<yaA ka‹ Bair d•yaA. Bau”<yaA pa”
ka‹bjaA ka‹r lyaA. ŒŸ Œoh pa rAja ka‹rA. saAgÜÜar ka‹
maCÜiryana pa ŒŸ Œka‹Asae ka‹ paMiCÜna pa rAja ka‹rA. Bau”<yaA ka‹
hr jaIŸ-jantau pa rAja ka‹rA.®
29
parmae§sar ka‹hesa/ "LÜKaA/ ma”< taU pacana ka‹ saba ika‹isama
ka‹ ibaŒAdAr b£cCÜ paQDaA ŒŸ saArA pa‹LÜdAr b£•CÜ idheŸ< h.
” saba” Œnna ŒŸ pa‹LÜ taohAr Baojana ho”.
30
ma”< hr Žka‹
WÜu hirŒr paeùf paQDaA gÜÜao¨ bare deta ŒhŸ<. ” saba” hirŒr
b£•CÜÜ paQDaA Œonaka‹” caArA ho”. Bau”<yaA ka‹ hr Žka‹ WÜu
janaAvar/ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI ŒŸ Bau”<yaA pa rÎgÜÜa”vaALÜA
saba jaIŸ ja–tau ” caArA ka‹ Ka”hIå.® ” saba” baAtana Ba”<na.
31
parmae§sar Œpanae jairyae hr Žka‹ WÜu caIja LÜKaesa jaeka‹A Ÿ
banaAŽsa rhA. ŒŸ Ÿ inahAresa ika‹ hr caIja bahota” naIka‹
baAwÜ”. saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” CÜWÜvaA< idna rhA.
ssssaaaattttaaaavvvvaaaaAAAA<<<< iiiiddddnnnnaaaa----ŒŒŒŒAAAArrrrAAAAmmmmaaaa
” tarh DartaI/ Œka‹Asa ŒŸ Œoka‹r hr Žka‹ caIja ka‹
rcaba paUr ho” gÜÜavaA.
2
parmae§sar ŒApana ka‹INh jaAta ka‹Ama
ka‹ paUrA ka‹” iLÜhesa. Ž«h bare sataŽ< idna parmae§sar Œpanae
ka‹Ama ma< ŒrAma ika‹hesa.
3
parmae§sar sataŽ< idna ka‹ ŒsaIsaesa
ŒŸ Œoka‹A paiva¤a idna bana” idhesa. parmae§sar Ÿ idnaA ka‹
paiva¤a idna Ž«h bare banaŽsa ika‹ saMsaAr ka‹ banavata sama” jaŸna
Ÿ ka‹Ama ka‹rta rhA Ÿ sabaihM ka‹Amae sa Ÿ idna Ÿ ŒrAma
ika‹hesa.
mmmmaaaannnnaaaa””””RRRR jjjjaaaaAAAAiiiittttaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaauuuu¨¨¨¨ŒŒŒŒAAAAttttaaaa
4
” DartaI ŒŸ Œka‹Asa ka‹ ”itahAsa Œh”. ” ka‹TaA Ÿ
icaijayana ka‹ Œh”/ jaŸna parmae§sar ka‹ jairyae DartaI ŒŸ
Œka‹Asa banavata weÜma pa Ba”na.
5
taba DartaI pa ka‹Ÿnao b£•C
paQDaA naAhIå rhA. ŒŸ Kaetana ma< ka‹CÜà BaI naAhIå ŸgÜÜata rhA.
ka‹Aheika‹ yahovaA taba taLÜka‹ DartaI pa barKaA naAhIå paWŽ rhA
ŒŸ b£•CÜ paQDana ka‹ deKa” BaALÜ” vaALÜA ka‹Ÿnao mana”R BaI
naAhIå rhA.
6
mauLÜA kau‹ihrA Bau”<yaA sa ŸWÜta rhA ŒŸ paAnaI
samaUca” DartaI ka‹ saIåcata rhA.
7
taba yahovaA parmae§sar Bau”<yaA sa DaUir ŸWÜAŽsa ŒŸ mana”R
ka‹ banaŽsa. yahovaA mana”R ka‹ naAkae‹ ma< ijannagÜÜaI ka‹ saA<sa
paU‹<kae‹sa ŒŸ mana”R Žka‹ WÜu ijaŒta parAnaI bana gÜÜavaA.
8
pau‹na
yahovaA parmae§sar paUrba ma< Œdna naAŸ< ka‹ WÜŸre ma< Žka‹ baAgÜÜa
LÜgÜÜaAŽsa. yahovaA parmae§sar ŒApana banaAvaA BavaA mana”R ka‹ ”h”
baigÜÜayaA ma< rAKaesa.
9
yahovaA parmae§sar hr Žka‹ saunnar b£•CÜ
ŒŸ Ka”yaA bare sabaihM ika‹isama ka‹ naIka‹ b£•CÜ ka‹ Ÿ baigÜÜayaA
ma< ŸgÜÜaAŽsa. baigÜÜayaA ka‹ baIcaŸ baIca yahovaA parmae§sar ijannagÜÜaI
ka‹ b£•CÜ ka‹ Daresa ŒŸ Ÿ b£•CÜ ka‹ BaI rAKaesa jaŸna
Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R ka‹ jaAnaka‹ArI deta rhA.
2
10
Œdna sa ho”kae‹ Žka‹ WÜu nadI bahta rhI ŒŸ Ÿ baAgÜÜa
ka‹ saIåcata rhI. Ÿ h¦vaA< sa ŒgÜÜavaA jaA”kae‹ caAr WÜu naANh naANh
DaArA ma< badLÜ gÜÜa” rhI.
11
paihLÜI nadI ka‹ naAŸ< paIsaona rhA.
” nadI hvaILÜA pah<wÜA ka‹ caAirh¦< ka‹”<taI bahta rhI.
12
:Ÿ
pah<wÜA ma< saonaA Œh” ŒŸ Ÿ saonaA naIka‹ baAwÜ”. maotaI ŒŸr
gÜÜaomaedka‹ rtana Ÿ pah<wÜA ma< Œh”<.ò
13
dUsarI nadI ka‹ naAŸ<
gÜÜaIhona Œh” jaŸna ”TaoipayaA desa ka‹ caAro tarpa‹ bahta h.
14
taIsarI nadI ka‹ naAŸ< djaLÜA baA. ” nadI Œ§saUr ka‹ paUrba ma<
bahta h. caŸTaI nadI pa‹rAta Œh”.
15
yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baAgÜÜa ma< rKaesa.
mana”R ka‹ ka‹Ama paeùf-paQDaA LÜgÜÜaAŸba ŒŸ baigÜÜayaA ka‹ rKavaArI
ka‹rba rhA.
16
yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ h¦kau‹ma idhesa. yahovaA
parmae§sar ka‹hesa/ "taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao BaI b£•CÜ sa pa‹LÜ
KaA” saka‹ta h.
17
mauLÜA taU naIka‹ ŒŸ KaowÜ ka‹ igÜÜayaAna
de”vaALÜA b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå caKa saka‹ta h. ŒgÜÜar taU Ÿ
b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ KaA” LeÜbyaA taŸ taU mair jaAbyaA.®
ppppaaaaiiiihhhhLLLLÜÜÜÜIIII mmmmaaaaeeeehhhhrrrrAAAA¨¨¨¨
18
taba yahovaA parmae§sar ka‹hesa/ "mana”R ka‹ Œkae‹LeÜ rhba
naIka‹ naAhI. ma”< Œoka‹re tarh Žka‹ mana”R Œoka‹A madd bare
banaŸba.®
19
yahovaA parmae§sar DartaI ka‹ hr Žka‹ janaAvar ŒŸ Œka‹Asae
ka‹ hr paMCÜI ka‹ Bau”<yaA ka‹ maAwÜI sa banaŽsa. yahovaA parmae§sar
” sabaihM jaIŸna ka‹ mana”R ka‹ samanvaA LÜ” ŒAvaA ŒŸ mana”R
hr Žka‹ ka‹ naAŸ< rAKaesa.
20
mana”R paALÜtaU gÜÜao¨/ Œka‹Asae ka‹
saba paMiCÜna ŒŸ jaMgÜÜaLÜ ka‹ sAbaihM janaAvar ka‹ naAŸ< rKaesa.
mana”R Fer ka‹ janaAvar ŒŸ paMiCÜna ka‹ LÜKaesa. mauLÜA mana”R
ka‹Ÿnao Œ”saA madd ka‹r”yaA naAhIå paA” saka‹A jaŸna Œoka‹re
jaogÜÜgÜÜa ho”.
21
Ž«h bare yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ gÜÜahrI naIåde
ma< sauvaA” idhesa ŒŸ jaba Ÿ saovata rhA; yahovaA parmae§sar
mana”R ka‹ tana sa Žka‹ pasauLÜI inaka‹Air iLÜhsa. taba yahovaA
mana”R ka‹ caAma ka‹ baNd ka‹” idhsa jahA< sa Ÿ pasauLÜI inaka‹Are
rhA.
22
yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ pasauLÜI sa maehrA¨ ka‹
banaŽsa. taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ ka‹ mana”R ka‹ LÜgÜÜae
iLÜŒAvaA.
23
ŒŸr mana”R ka‹hesa/
"ŒAiKar ma<? hmare tarh Žka‹ mana”R. Ž«ka‹r hAùf maore hAùf
ma< sa ŒAvaA Ž«ka‹r tana maore tana sa ŒAvaA. ka‹Aheika‹ ” mana”R
sa inaka‹ArI gÜÜa”/ Ž«h bare ma”< Ž«ka‹A maehrA¨ ka‹h•ba.®
24
”h” ka‹Ar,ÜÜa sa mana”R ŒApana mahtaArI-baApa ka‹ taijakae‹
ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜÜa rhI ŒŸ Ÿ du”naŸ< Žka‹ tana ho”
ja”hIå.
25
mana”R ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ baigÜÜayaA ma< naMgÜÜaA rhena;
mauLÜA Ÿ pacae LÜjaAta naAhIå rhena.
ppppaaaaAAAAppppaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaauuuu¨¨¨¨ hhhhoooobbbbaaaa
yahovaA parmae§sar jaŸna jaMgÜÜaLÜI janaAvarna ka‹ banaŽsa
ŒohmaA< sa sarpa sabana ta ijaŒAdA hoisayaAr ŒŸr
DaoKaebaAja rhA. Ÿ maehrA¨ ka‹ DaoKaA de” caAhta rhA. sarpa
maehrA¨ sa ka‹hesa/ "he maesarA¨? ka‹A pau‹r” parmae§sar taohsae
ka‹hesa h ika‹ taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao pa‹LÜ ijana caKyaAÀ®
3

3. 3 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 3:2-4:4
2
maehrA¨ sarpa sa ka‹hesa/ "naAhIå parmae§sar ” naAhIå ka‹hesa.
hma baigÜÜayaA ka‹ paeùfe sa pa‹LÜ KaA” saika‹ta h.
3
mauLÜA Žka‹ WÜu
b£•CÜ baAw” jaeka‹r pa‹LÜ hma pacae naAhIå KaA” saika‹ta. parmae§sar
hma pacana sa ka‹hesa h/ 'taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå KaA”
caAhI jaŸna baigÜÜayaA ka‹ baIca ma< baAwÜ”. taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹
CܦŒ” taLÜka‹ naAhIå caAhIå naAhIå taŸ mair jaAbyaA.®¾
4
mauLÜA sarpa maehrA¨ sa ka‹hesa/ "taU mairbyaA naAhIå.
5
parmae§sar jaAnata h ika‹ taU pacae Ÿ b£•CÜ sa pa‹LÜ KaAbyaA taŸ
naIka‹ ŒŸ baurA ka‹ baAre ma< jaAina LeÜbyaA. ŒŸr taba taU Ÿh”
hobyaA ja”sae parmae§sar Œh”.®
6
pau‹na maehrA¨ inahAresa ika‹ b£•CÜ saunnar baAwÜ”. Ÿ LÜKaesa
ika‹ pa‹LÜ KaA” bare naIka‹ baAwÜ” ŒŸ Ÿ b£•CÜ Œoka‹A bauiëmataI
banaA”. taŸ b£•CÜ sa ka‹CÜà pa‹LÜ taoùfesa ŒŸ KaAŽsa BaI. taba
Ÿ Œpanae BataAr ka‹ ka‹CÜà pa‹LÜ KaA” bare idhsa jaŸna Œoka‹re
saMgÜÜa rhA.
7
taba Œonaka‹” ŒiKayaA< KauiLÜ gÜÜaŽna. du”naŸ< jaAnaena ika‹ Ÿ
pacae naMgÜÜaA baAweÜna. Ÿ du”naŸ< ka‹ LÜjjaA ŒnauBava BavaA. taŸ Ÿ
pacae ŒMjaIre ka‹ pattaA iLÜhena ŒŸ Œoka‹A isaŽna ŒŸ ŒApana
naMgÜÜaApana ka‹ FA<ipa iLÜhena.
8
taba manasaeDaU ŒŸ maehrA¨ saA<Ja ka‹ WÜMfI bayaAr ma< yahovaA
parmae§sar ka‹ ŒAva” ka‹ ŒvaAja baigÜÜayaA ma< Œnakae‹na. Ÿ pacae
baigÜÜayaA ma< b£•CÜna ka‹ baIca Âka‹A” gÜÜaŽnaA.
9
yahovaA parmae§sar
gÜÜaohrA”kae‹ mana”R sa paUCÜesa/ "taU ka‹hA< baAwÜ•yaAÀ®
10
mana”R javaAba idhesa/ "ma”< taohre wÜhr” ka‹ ŒvaAja
baigÜÜayaA ma< saunaeŸ< ŒŸ ma”< ferA” gÜÜaŽŸ< ka‹Aheika‹ ma” naMgÜÜaA
rheŸ<. Ž«h bare ma”< Âka‹A” gÜÜaŽŸ<.®
11
yahovaA parmae§sar mana”R sa paUCÜesa/ "taohka‹A ka‹Ÿna bataAŽsa
h ika‹ taU naMgÜÜa DaùfMgÜÜa ŒhAÀ taU ka‹Ÿnae vajah sa sarmaA” gÜÜayaA
hÀ ka‹A taU Ÿ ibasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ caKyaA h jaeka‹A ma”<
taohka‹A na KaA” bare h¦kau‹ma idheŸ< hÀ®
12
taba mana”R ka‹hesa/ "taU jaŸna maehrA¨ maore bare banayaA h Ÿ
Ÿh” b£•CÜ sa maoka‹A pa‹LÜA idhsa h/ ŒŸr ma”< Œoka‹A
KaAŽŸ< h.®
13
pau‹na yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/ "” taU ka‹A
ika‹h•yaA hÀ® maehrA¨ ka‹hesa/ "sarpa maoka‹A bagÜÜadA” idhsA. Ÿ
maoka‹A maUrKa banaAŽsa ŒŸr ma”< pa‹LÜ caiKa iLÜheŸ<.®
14
taba yahovaA parmae§sar ka‹IrA sa ka‹hesa/
"taU ” bahota” baurA ika‹hA. Ž«h bare taohAr baurA hI ho”.
dUsar janaAvar ka‹ baina§bata taohAr bahota” baurA ho”. taU ŒApana
paewÜ ka‹ sahArA regÜÜaM” bare baebasa hobyaA. ŒŸr taU DaUir pa‹<Aka‹”
ka‹ baebasa hobyaA ijannagÜÜaI ka‹ saba idna ma<.
15
ma”< taohka‹A ŒŸ maehrA¨ ka‹ Žka‹ dUsare ka‹ duSmana
banaAŸba. taohAr gÜÜadeLÜna ŒŸ Ž«ka‹r ba•caA ŒApasa ma< du§mana
ho”hIå. taU Ž«naka‹” gÜÜadeLÜna ka‹ gÜÜaoùfe ma< fsabyaA ŒŸ Ÿ taohAr
maU<ùf kau‹caLÜ de”hIå.®
16
taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/
"ma”< taohka‹A gÜÜaAiBana ho” ka‹ hALÜta ma< bahota” duKaI
ka‹rba. ŒŸr jaba taU LÜirka‹A pa”dA ka‹iribaŸ/ taohka‹A bahota
ijayaAdA paIrA ho”. taU ŒApana BataAr ka‹ bahota” caihibaŸ/ mauLÜA
Ÿ taoh pa PaBautaA”R ka‹rI.®
17
taba yahovaA parmae§sar mana”R sa ka‹hesa/
"ma”< h¦kau‹ma idheŸ< rhe ika‹ taU ivasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ ijana
KaAyaA. mauLÜA taU ŒApana maehrA¨ ka‹ baAta sauNyaA ŒŸr Ÿ b£•CÜ
ka‹ pa‹LÜ KaAyaA h. Ž«h bare ma”< taohre ka‹Ar,ÜÜa ” Bau”<yaA ka‹
sarApa deta hŸ< ŒApana ijannagÜÜaI ka‹ paUre wÜema< taLÜka‹ Ÿ Baojana
bare jaŸna DartaI deta h taohka‹A ka‹iWÜna maehnata ka‹r” ka‹ paùfI.
18
mauLÜA DartaI taohre bare ka‹A<wÜna ŒŸr Kar-patavaAr pa”dA
ka‹rI. ŒŸr taU Œona paQDana ka‹ KaAbyaA jaŸna Kaeta ma< ŸgÜÜata
h.
19
taU ŒApana Ka”yaA bare ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA. taU taba
taLÜka‹ maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ maATaA pa pasaInaA na ŒAva”.
taU taba taLÜka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ taohAr maŸta
na ŒA” jaA”. Ÿ weÜma< taU dUsarI dA”Rª maAwÜI bana jaAbyaA. jaba
ma”< taohka‹A banaŽ rh•yaoå/ tabaihM taohka‹A maAwÜI sa banaŽ rh•yaoå
ŒŸr jaba taU mairbyaA taba taU Ÿh” maAwÜI ma< pau‹na imaiLÜ
jaAbyaA.®
20
ŒAdma ŒApana maehrA¨ ka‹ naAŸ< hÃvaA rAKaesa/ ka‹Aheika‹
saba mana”yana ka‹ Ÿ ŒAid mahtaArI rhI.
21
yahovaA parmae§sar mana”R ŒŸ Œoka‹re maehrA¨ bare janaAvar
ka‹ caAma sa paosaAka‹ banaAŽsa. taba yahovaA ” saba” paosaAka‹
Œonaka‹A idhsa.
22
yahovaA parmae§sarÊka‹hesa/ "LÜKaA/ mana”R hmare ja”saA ho”
gÜÜavaA Œh”. mana”R Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R jaAnata h ŒŸr Œba
mana”R ijannagÜÜaI ka‹ b£•CÜ sa BaI pa‹LÜ LÜ” saka‹ta h. ŒgÜÜar
mana”R Ÿ pa‹LeÜ ka‹ KaA”R taŸ sadA hI ijaŒta rhI.®
23
taba yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baigÜÜayaA taja”
bare baebasa ika‹hsa. jaŸnae maAwÜI sa ŒAdma banaA rhA Ÿ Bau”<yaA
pa ŒAdma ka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹r” ka‹ paùfI.
24
parmae§sar ŒAdma
ka‹ baAgÜÜa sa baAher Kader idhsa. taba parmae§sar ka‹äba
sargÜÜadUtana ka‹ baigÜÜayaA ka‹ pa‹AwÜka‹ ka‹ rKavaArI bare rAKaesa. Ÿ
Žka‹ ŒAgÜÜaI ka‹ tarvaAr BaI rAKaesa. ” tarvaAr ijannagÜÜaI ka‹
b£•CÜ ka‹ rAh ka‹ rKavaArI ka‹rta Ba” caAirh¦< ka‹”<taI camaka‹ta
rhI.
ppppaaaaiiiihhhhLLLLÜÜÜÜAAAA ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaAAAArrrr
Œadma ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ hvvaA ka‹ baIca ma< tanae ka‹
ir§taA BavaA ŒŸ hÃvaA Žka‹ WÜu ba•caA ja–maesa. ba•caA
ka‹ naAŸ< ka‹AbaILÜ rKaA gÜÜavaA. hvvaA ka‹hesa/ "yahovaA ka‹ madd
sa ma”< Žka‹ mana”R paAŽŸ< h.®
2
Ž«ka‹re paACÜe hvvaA Žka‹ WÜu dUsar ba•caA ka‹ ja–maesa. ”
LÜirka‹A ka‹AbaILÜ ka‹ BaA”R hAibaLÜ rhA. hAibaLÜ gÜÜaùfiryaA banaA.
ka‹AbaILÜ ika‹saAna banaA.
ppppaaaaiiiihhhhLLLLÜÜÜÜAAAA kkkkaaaa‹‹‹‹ttttaaaaLLLLÜÜÜÜ
3
-
4
pa‹isaLÜ ka‹ weÜma< ka‹AbaILÜ Žka‹ WÜu BaeÎwÜ yahovaA ka‹ LÜgÜÜae
LÜ” ŒAvaA. jaŸna ŒnaAja ka‹AbaILÜ ŒApana jamaIna ma< ŸpajaAvata
rhA/ ŒohmaA< sa tainaka‹ Œnna Ÿ LÜ” ŒAvaA. mauLÜA hAibaLÜ
ŒApana janaAvarna ka‹ Jau,ÜÜf ma< sa ka‹CÜà janaAvar LÜAvaA. hAibaLÜ
ŒApana sabana ta naIka‹ BaeùfI ka‹ sabana ta baiùFyaA hIåsaA LÜ”
ŒAvaA. yahovaA hAibaLÜ ŒŸ Œoka‹rI BaeÎwÜ ka‹ ŒMgÜÜaIka‹Ar
4

4. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 4:5-5:13 4
ika‹hsa.
5
mauLÜA yahovaA ka‹AbaILÜ ŒŸ Œoka‹re jairyae LÜA” gÜÜa”
BaÎwÜ ka‹ ŒMgÜÜaIka‹Ar naAhIå ika‹hsa. Œoka‹r caehrA ŸdAsa ho”
gÜÜavaA.
6
yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taU ka‹Ahe ka‹ohAna ŒhAÀ
taohAr caehrA ka‹Ahe bahota ŸdAsa BavaA deKaAta baAwÜ”À
7
ŒgÜÜar
taU naIka‹ ka‹Ama ka‹irbyaA taŸ taU maorI inagÜÜaAh ma< WÜIka‹ rhbyaA.
taba ma”< taohka‹A ŒpanaAŸba. mauLÜA ŒgÜÜar taU Ÿ ka‹Ama naAhIå
ka‹irbyaA jaŸna ika‹ naIka‹ Œh” taŸ paApa taohAr drvaAjae pa”
GaAta ma< rhbyaA. ” taohka‹A tabaAh ka‹r” caAhta h. mauLÜA
taohka‹A Ž«ka‹A ŒApana basa ma< rKa” caAhI.®
8
ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R hAibaLÜ sa ka‹hesa/ "ŒAvaA hma maqdAna
ma< caLÜI.® Ž«h bare ka‹AbaILÜ ŒŸ hAibaLÜ maqdAna ma< gÜÜaŽna. taba
ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R pa hmaLÜA ka‹” idhsa ŒŸ Œoka‹A maAir
fAŽsa.
9
paACÜe yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taohAr BaA”R hAibaLÜ ka‹hA<
baAÀ®
ka‹AbaILÜ javaAba idhesa/ "maoka‹A naAhIå maAñma. ka‹A ” maor
ka‹Ama Œh” ika‹ ma”< ŒApana BaA”R ka‹ caŸka‹saI ŒŸ deKaBaALÜ
ka‹rŸ<À®
10
tabba” yahovaA ka‹hesa/ "taU ” ka‹A ika‹hAÀ taohre BaA”R ka‹
rka‹ta jamaIna sa baoLÜta Œh” ika‹ ka‹A ho” gÜÜa Œh”À
11
taU
ŒApana BaA”R ka‹ ka‹taLÜ ika‹hA h/ Bau”<yaA taohre hATae sa Œoka‹r
rka‹ta LeÜ” bare KauLÜ gÜÜa” Œh”. Ž«h bare taohka‹A ŒigÜÜayaA
naAhI Œh” ika‹ taU DartaI sa ka‹Ÿnao LÜABa ŸWÜAvaA.
12
baItaA
jamaAnaA ma< taU pa‹saLÜ LÜgÜÜaAyaA ŒŸ Ÿ Œ•CÜI jaAmaI. mauLÜA
Œba taU baiùFyaA pa‹saLÜ baoŸbyaA ŒŸ jamaIna taohAr Œ•CÜI
pa‹saLÜ ho” ma< madd na ka‹rI. taohka‹A Bau”<yaA pa Gar na imaLÜI.
taU jagÜÜah-jagÜÜah BawÜka‹ta rhbyaA.®
13
taba ka‹AbaILÜ ka‹hesa/ "” sajaA Ž«tanaI ijayaAdA Œh” ika‹
ma”< sah naAhIå saka‹ta hŸ<.
14
LÜKaA/ taU ŒAja maoka‹A DartaI sa
taija idhsa ma”< na taŸ taoka‹A deKa paAŸba ŒŸr na hI taor
inaka‹wÜ rh paAŸba. maor Gar naAhIå baA. maoka‹A jagÜÜah-jagÜÜah
BawÜka‹” pa baebasa ka‹INh jaA”R. ŒŸr jaid ka‹Ÿnao mana”R maoka‹A
paA” taŸ Ÿ maoka‹A maAir fA”.®
15
taba yahovaA ka‹AbaILÜ sa ka‹hesa/ "ma”< ” naAhIå ho” deba.
jaid ka‹Ÿnao taohka‹A maArI taŸ ma”< Ÿ mana”R ka‹ bahota ka‹WÜor
sajaA deba.® taba yahovaA ka‹AbaILÜ pa Žka‹ caINhA banaAŽsa. ”
caINhA Ÿ bataAvata rhA ika‹ ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹Ÿnao na maAr”.
kkkkaaaa‹‹‹‹AAAAbbbbaaaaIIIILLLLÜÜÜÜ kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaAAAArrrr
16
taba ka‹AbaILÜ yahovaA ka‹ taija ka‹ caLÜA gÜÜavaA. ka‹AbaILÜ
naod desa ma< rh” LÜAgÜÜa.
17
ka‹AbaILÜ ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜÜa tanae ka‹ ir§taA ika‹hsa.
Ÿ gÜÜaAiBana ho” gÜÜa”. Ÿ hnaoka‹ naAŸ< ka‹ ba•caA ja–ma idhsa.
ka‹AbaILÜ Žka‹ sahr basaAŽsa/ ŒŸr Œoka‹r naAŸ< ŒApana paUta ka‹
naAŸM pa hnaoka‹ hI rAKaesa.
18
hnaoka‹ sa ”RrAd pa”dA BavaA/
”RrAd sa mahàyaAŽLÜ pa”dA BavaA/ mahàyaAŽLÜ sa mataUsaAŽLÜ pa”dA
BavaA ŒŸr mataUsaAŽLÜ sa LeÜmaeka‹ pa”dA BavaA.
19
LeÜmaeka‹ du” maehrA¨ sa ibayaAh ika‹hsa. Žka‹ maehrA¨ ka‹
naAŸ< ŒAdA ŒŸ dUsar ka‹ naAŸ< isalLÜA rhA.
20
ŒAdA yaAbaLÜ
ka‹ ja–maesa. yaAbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna tambaU ma<
rhta rhena ŒŸ gÜÜao¨ ka‹ paALÜ paosa ka‹ ŒApana gÜÜaujar basar
ka‹rta rhena.
21
ŒadA ka‹ dUsar paUta yaUbaALÜ BaI rhA. yaUbaALÜ/
yaAbaALÜ ka‹ BaA”R rhA. yaUbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA
jaŸna baI,ÜÜaA ŒŸ baA<saurI bajaAvata rhena.
22
isalLÜA taUbaLÜkaq‹na
ka‹ ja–ma idhsa. taUbaLÜkaq‹na Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna
ka‹A<saA ŒŸ LÜohA ka‹ paesaA ka‹rta rhena. taUbaLÜkaq‹na ka‹ baihna
ka‹ naAŸ< naAmaA rhA.
23
LeÜmaeka‹ ŒApana maehr¨Œna sa ka‹hesa>
"Že ŒAdA ŒŸ isalLÜA maorŸ baAta saunaA. LeÜmaeka‹ ka‹
maehr¨Œo? jaŸna baitayana ma”< ka‹hta hŸ</ saunaA. Žka‹ mana”R
maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa/ ma”< Œoka‹A maAir fALeÜŸ<. Žka‹ javaAna
maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa Ž«h bare ma”< Œoka‹A maAir fAŽŸ<.
24
jaid ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹taLÜ ka‹r” ka‹ sajaA saAta gÜÜaunaA Œh”
taŸ LeÜmaka‹ ka‹ ka‹taLÜ ka‹ sajaA satahttar gÜÜaunaA hobyaA?®
ŒŒŒŒAAAAddddmmmmaaaa ŒŒŒŒŸŸŸŸ hhhhÃÃÃÃvvvvaaaaAAAA kkkkaaaa‹‹‹‹ nnnnaaaavvvvaaaaAAAA ppppaaaaUUUUttttaaaa ppppaaaa””””ddddAAAA BBBBaaaavvvvaaaaAAAA
25
ŒAdma ŒŸ hvvaA ka‹ saMgÜÜa pauna tanae ka‹ ir§taA BavaA ŒŸ
hÃvaA Žka‹ WÜu ŒŸr ba•caA ka‹ ja–ma idhesa. Ÿ pacae ” LÜirka‹A
ka‹ naaŸ< saeta rAKaena. hvvaA ka‹hesa/ "parmae§sar maoka‹A Žka‹
ŒŸr paUta idhesa h. ka‹AbaILÜ hAibaLÜ ka‹ maAir fAŽsaÜ mauLÜA
saeta Œba maore LÜgÜÜae Œh”.®
26
saeta ka‹ BaI Žka‹ paUta rhA.
Žka‹r naAŸ< Žnaosa rhA. Ÿ weÜma< LÜogÜÜana yahovaA ka‹ ŒArADanaA
ka‹r”R LÜAgÜÜaena.*
ŒŒŒŒAAAAddddmmmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaAAAArrrreeee kkkkaaaa‹‹‹‹ ””””iiiittttaaaahhhhAAAAssssaaaa
” ŒDyaAya ma< ŒAdma ka‹ pairvaAr ka‹ baMsaja ka‹ baAre ma<
Œh”. parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa.
2
parmae§sar Œonaka‹A nar ŒŸr maAdA banaAŽsa. jaŸna idna
Œonaka‹A banaAŽsa Ÿh” idna Ÿ Œonaka‹A ŒsaIsaesa ŒŸr
Œonaka‹A naAŸ< "ŒAdma® rAKaesa.
3
jaba ŒAdma Žka‹ saQ taIsa bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Ÿ
Žka‹ ŒŸr bacavaA ka‹ baApa BavaA. ” paUta WÜIka‹ ŒAdma ka‹
tarh deKaA” deta rhA. Œdma ŒApana paUta ka‹ naAŸ< saeta rAKaesa.
4
saeta ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe ŒAdma ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA.
” idnana ma< ŒAdma ka‹ dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana Ba”na.
5
”
tarh ŒAdma paUrA naQ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
6
jaba saeta Žka‹ saQ paA<ca bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Œoka‹A
Žnaosa naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA.
7
Žnaosa ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe saeta
ŒAWÜ saQ saAta bairsa ijaŒta rhA. ”h” saeta ka‹ dUsar baewÜvana
ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
8
” tarh saeta paUrA naQ saQ baArh
bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
9
Žnaosa jaba nabbae bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A kae‹naAna naAŸ< ka‹
paUta pa”dA BavaA.
10
kae‹naAna ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe Žnaosa ŒAWÜ saQ
paN™h bairsa ijaŒta rhA. ” idnana Žka‹r dUsar baewÜvana ŒŸ
ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
11
” tarh Žnaosa paUrA naQ saQ paA<ca bairsa
ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
12
jaba kae‹naAna sattar bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mahLÜLeÜLÜ
naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA.
13
mahLÜLeÜLÜ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe
ŸŸŸŸ wwwweeeeÜÜÜÜmmmmaaaa<<<< ²²²² LLLLÜÜÜÜAAAAggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaeeeennnnaaaa ” sabd ka‹ ŒrTa Œh” yahovaA ka‹ gÜÜaohrAva”
LÜAgÜÜaena.
kae‹naAna ŒAWÜ saQ caALÜIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana kae‹naAna
5

5. 5 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 5:14-6:19
ka‹ dUsar baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
14
” tarh kae‹naAna
paUrA naQ saQ dsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
15
jaba mahLÜLeÜLÜ paqsaMWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A yaered naAŸ<
ka‹ paUta pa”dA BavaA.
16
yaered ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe mahLÜLeÜLÜ
ŒAWÜ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar
baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
17
” tarh mahLÜLeÜLÜ paUrA
ŒAWÜ saQ paMcaAnnabae bairsa ijaŒta rhA. taba Ÿ marA.
18
jaba yaered Žka‹ saQ baAsaWÜ bairsa ka‹ BavaA taŸ Œoka‹A
hnaoka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA.
19
hnaoka‹ ka‹ janama ka‹ paACÜe
yaered ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar
baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
20
” tarh yaered paUrA naQ saQ
baAsaWÜ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
21
jaba hnaoka‹ paÏÏsaWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mataUsaeLÜh naAŸ<
ka‹ paUta pa”dA BavaA.
22
mataUsaeLÜh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe hnaoka‹
parmae§sar ka‹ saMgÜÜa taIna saQ bairsa rhA. ” idnana Œoka‹r dUsar
baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
23
” tarh hnaoka‹ paUrA taIna
saQ paqsaMWÜ bairsa ijaŒta rhA.
24
Žka‹ idnaA hnaoka‹ parmae§sar ka‹
saMgÜÜa caLÜta* rhA ŒŸ ŒCÜnna ho” gÜÜavaA ka‹Aheika‹ parmae§sar
ŸWÜA” iLÜhsa.
25
jaba mataUsaeLÜh Žka‹ saQ sattaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A
LeÜmaeka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA.
26
LeÜmaeka‹ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe
mataUsaeLÜh saAta saQ bayaAsaI bairsa ijaŒta rhA. ” idnaA Œoka‹re
dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
27
” tarh mataUsaeLÜh
paUrA naQ saQ Œonahttar bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
28
jaba LeÜmaeka‹ Žka‹ saQ byaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Ÿ Žka‹ WÜu
paUta ka‹ baApa banaA.
29
LeÜmaeka‹ ŒApana paUta ka‹ naAŸ< naUh Daresa.
LeÜmaeka‹ ka‹hesa/ "hma ika‹saAna LÜogÜÜa ka‹WÜor maehnata ka‹irta h
ka‹Aheika‹ parmae§sar Bau”<yaA ka‹ sarApae Œh”. mauLÜA naUh hma pacana
ka‹ ŒrAma deba.®
30
naUh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe/ LeÜmaeka‹ paA<ca saQ paMcaAnnabae bairsa
ijaŒta rhA. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA
Ba”na.
31
” tarh LeÜmaeka‹ paUrA saAta saQ satahttar bairsa ijaŒta
rhA/ taba Ÿ marA.
32
jaba naUh paA<ca saQ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹re saema/ hAma
ŒŸr yaepata naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BaŽna.
LLLLÜÜÜÜooooggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa ppppaaaaAAAAppppaaaaIIII hhhhoooo”””” ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaŽŽŽŽnnnnaaaa
Bau”<yaA pa mana”yana ka‹ gÜÜanataI baAùF” LÜAgÜÜa. ” mana”yana
ka‹ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na.
2
Œba parmae§sar ka‹ paUtana
LÜKaena ika‹ mana”R ka‹ ibaiwÜyana saunnar Œh”<. Ž«h bare parmae§sar
ka‹ paUtana ŒApana ŒApana ”•CÜA ka‹ mautaAibaka‹ jaesae caAhena Œosae
ibayaAh ika‹hena.
3
taba yahovaA ka‹hesa/ "LÜogÜÜa isairpa‹ maAnava Œh”. ma”<
hmaesaA ŒApana ŒAitamaA ka‹ ” sabana sa du>KaI na ho” deba. ma”<
Œonaka‹A Žka‹ saQ baIsa bairsa ka‹ ijannagÜÜaI deba.®
4
Œona idnana ŒŸr Œoka‹r paACeÜ BaI h¦ŒA< naeöpa‹iLÜma
LÜogÜÜa* Ÿ DartaI ma< rhta rhena. jaba parmae§sar ka‹ paUtana
hhhhnnnnaaaaooookkkkaaaa‹‹‹‹ caLÜta sabd ka‹ ŒrTa Œh” "hnaoka‹ parmae§sar ka‹ saMgÜÜa
saMgÜÜa caLÜta rhA.®
mana”yana ka‹ ibaiwÜyana saAdI ika‹hena taŸ Œona sa baccae paqdA
6
BaŽna. Ÿ pacae masahàr LÜogÜÜa rhena. Ÿ pacae paurAnae jamaAnae sa
bahAdur rhena.
5
yahovaA LÜKaesa ika‹ Bau”<yaA pa mana”R bahota ijaŒAdA paApaI
Œh”<. yahovaA LÜKaesa ika‹ mana”R LÜgÜÜaAtaAr baurI baAta hI
saocata h.
6
yahovaA ka‹ ” baAta ka‹ du>Ka BavaA ika‹ ma”< Bau”<yaA pa mana”R
ka‹ ka‹Ahe banaAŽŸ<À yahovaA ” baAta sa bahota du>KaI BavaA.
7
Ž«h
bare yahovaA ka‹hesa/ "ma”< ŒApana bana”R Ba” Bau”<yaA ka‹ saba
mana”yana ka‹ Katama ka‹” deba. ma”< hr Žka‹ mana”R/ janaAvar ŒŸ
Bau”<yaA pa regÜÜaM”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ja–tau ka‹ naAsa ka‹rba. ma”<
Œka‹Asae ka‹ icar”yana ka‹ BaI Katama ka‹” deba. ka‹AheÀ ka‹Aheika‹
ma”< ” baAta sa du>KaI ŒhŸ< ika‹ ma”< ” sabaihM caIjana ka‹
banaŽŸ<.®
8
mauLÜA Bau”<yaA pa yahovaA ka‹ Kausa ka‹r” vaALÜA Žka‹ mana”R
rhA-naUh.
nnnnaaaaUUUUhhhh ŒŒŒŒŸŸŸŸ jjjjaaaaLLLLÜÜÜÜ kkkkaaaa‹‹‹‹ PPPPaaaaLLLLÜÜÜÜyyyyaaaa
9
” naUh ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ ka‹hAnaI baAwÜ”. Ÿ ŒApana sama” ma<
Žka‹ bahota hI ŒcCÜA mana” rhA. ŒŸr Ÿ hmaesaA parmae§sar
ka‹ Œnausar,ÜÜa ika‹hesa.
10
naUh ka‹ taIna paUta rhena/ saema/ hAma
ŒŸ yaepaeta.
11
-
12
parmae§sar DartaI pa inagÜÜaAh dŸùfAŽsa ŒŸ Ÿ inahAresa
ika‹ Bau”<yaA ka‹ mana”yana babaARd ka‹” idhe Œh”<. hr Žka‹ WÜŸre
pa maArka‹AwÜ pa‹”LÜA rhA. mana”R paipayaA” gÜÜa rhena ŒŸ k•aà‹r
ho” gÜÜa rhena/ ŒŸr Ÿ pacae DartaI pa ŒApana ijannagÜÜaI babaARd
ka‹” idhe rhena.
13
Ž«h bare parmae§sar naUh sa ka‹hesa/ "saba mana”yana DartaI ka‹
ika‹roDa ŒŸ ihMsaA sa paAwÜ idhe Œh”<. ” KaAitar ma”< sabaihM
ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa ka‹” deba. ma”< Œonaka‹A Bau”<yaA sa
hwÜA” deba.
14
gÜÜaopaer ka‹ ka‹AWÜ ba”parA ŒŸ ŒApana KaAitar Žka‹
WÜu jahAja banaAvaA. jahAja ma< ka‹marna banaAvaA ŒŸ jahAja ka‹
rALÜ sa BaItare ŒŸ baAher LÜIipa d•yaA.
15
"jaŸna jahAja ma”< banaAva” caAhta hŸ< Œoka‹r naApa jaoKa
taIna saQ hATa LÜmbaA/ pacaAsa hATa caQùfA/ taIsa hATa ¬<ca
Œh”.
16
jahAja bare CÜta sa ka‹rIba Žka‹ hATa KaALÜe iKarka‹I
banaAvaA. jahAja ka‹ bagÜÜaLÜ ma< pa‹AwÜka‹ banaAvaA. jahAjae ma< taIna
maMijaLÜ banaAvaA. ¬par ka‹ maMijaLÜ/ ibacaka‹Ÿ maMijaLÜ ŒŸ
tarKaALeÜ ka‹ maMijaLÜ.
17
"taU pacana ka‹ jaŸna bataAva” caAhta hŸ< Œoka‹A iDayaAna sa
saunaA. ma”< DartaI pa baùfvaAr BaArI paAnaI ka‹ baAùF iLÜŒAŸba.
Œka‹Asae ka‹ naIcae sabaihM jaIŸna ka‹ naAsa ka‹rba. DartaI ka‹ saba
jaIŸ mair ja”hIå.
18
mauLÜA ma”< taU sabana ka‹ bacaAŸba. taba ma”<
taohsae Žka‹ KaAsa ka‹rAr ka‹rba. taU/ taohAr paUtana/ taohAr
maehrA¨ ŒŸ taohAr pataohuŒna sabaihM jahAja ma< savaAr ho”hIå.
nnnnaaaaeeeeööööppppaaaa‹‹‹‹iiiiLLLLÜÜÜÜmmmmaaaa LLLLÜÜÜÜooooggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa naeöpa‹iLÜma LÜogÜÜa Ÿ idnaA Ÿh” desa ma< rhta rhena. ”
saba” Žka‹re paACÜe BaI h¦ŒA< rhta rhena jaba parmae§sar ka‹ paUta LÜogÜÜa
mana”R ka‹ ibaiwÜyana sa ibayaAh ika‹hena ŒŸ ” maehr¨Œna LÜirka‹na ka‹
ja–ma idhnaA. ” LÜirka‹na masahàr BaŽna. ” saba” paurAnaA jamaAnaA sa
bahAdur rhena.
19
saMgÜÜa ma< taohka‹A ijaŒta PaA,ÜÜaI ka‹ jaoùfA BaI LÜ” ŒAva” ka‹

6. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 6:20-8:14 6
ho”. hr Žka‹ PaA,ÜÜaI ka‹ nar ŒŸ maAdA jaoùfA jahAjaeÜ ma<
iLÜŒAvaA. ŒApana saMgÜÜa Œonaka‹A ijaŒta rAKaA.
20
DartaI ka‹ hr
ika‹isama ka‹ icar”yana ka‹ jaoùfA BaI herA. DartaI ka‹ hr
ika‹isama ka‹ janaAvarna ka‹ jaoùfA herA. DartaI pa rÎgÜÜa”vaALÜA hr
Žka‹ jaIŸ ka‹ jaoùfA ka‹ BaI herA. DartaI pa hr ika‹isama ka‹
janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA taohre saMgÜÜa ho”hIå. jahAjae pa
Œonaka‹A ijaŒta rAKaA.
21
DartaI pa saba ika‹isama ka‹ Baojana BaI
LÜ” jahAjae pa LÜ” ŒAvaA. ” Baojana taohre bare ŒŸ janaAvarna
bare ho”.®
22
naUh ” saba ka‹CÜà ika‹hsa. naUh parmae§sar ka‹ saba h¦kau‹ma
ka‹ maAna iLÜhsa.
jjjjaaaaLLLLÜÜÜÜ PPPPaaaaLLLLÜÜÜÜyyyyaaaa ssssaaaauuuu¨¨¨¨ hhhhoooottttaaaa hhhh
taba yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "ma”< LÜKaeŸ< h ika‹ ” sama”
ka‹ baure mana”yana ma< taU hI Žka‹ naIka‹ mana”R ŒhA. Ž«h
bare taU ŒApana pairvaAr ka‹ bawÜorA ŒŸ taU pacae sabaihM jahAjae ma<
caLÜA jaA.
2
hr Žka‹ sauë janaAvar ka‹ saAta jaoùfA/ :saAta WÜu nar
ŒŸ saAta WÜu maAdAò saMgÜÜa ma< LÜ” lyaA ŒŸ DartaI ka‹ ¬par
dUsar Œsauë janaAvarna ma< sa Žka‹ Žka‹ jaoùfA nar ŒŸ maAdA
iLÜŒAvaA. ” sabaihM janaAvarna ka‹ ŒApana saMgÜÜa jahAjae ma< LÜ”
ŒAvaA.
3
hvaA ma< Ÿùf”vaALÜA saba paMiCÜna ka‹ saAta WÜu jaoùfA
:saata WÜu nar ŒŸ saata WÜu maAdAò iLÜŒAvaA. Žhsae ” saba”
janaAvarna Bau”<yaA pa ijaŒta r”hIå/ jaba ika‹ dUsar janaAvarna
imaiwÜ ja”hIå.
4
Œba sa sataŽ< idna ma”<M Bau”<yaA pa bahota” BaArI
baKaAR paWÜŸba. ” baKaAR caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta rhI.
p£TvaI ka‹ sabaihM ijaŒ”vaALeÜ PaA,ÜÜaI mar ibaLÜA” ja”hIå. maor
bana”R saba icaijayana na§wÜ ho” ja”hIå.®
5
naUh Œona sabaihM
baitayana ka‹ maAnaesa jaŸna yahovaA h¦kau‹ma idhe rhA.
6
baKaAR
ŒAva” ka‹ weÜ<ma naUh CÜ> saQ bairsa ka‹ rhA.
7
naUh ŒŸ Œoka‹r
pairvaAr baAùF ka‹ paAnaI sa baca” bare jahAjae ma< caLÜA gÜÜavaA. naUh
ka‹ maehrA¨/ Œoka‹r paUtana ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna Œoka‹re
saMgÜÜa rihna.
8
p£TvaI ka‹ saba sauDd janaAvarna ŒŸ ŒsauDd
janaAvarna/ paMiCÜyana ŒŸ Bau”<yaA pa regÜÜaM”vaALÜA saba jaIŸ. naUh ka‹
saMgÜÜa jahAjae ma< caùFena.
9
” saba” janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA
jaoùfA parmae§sar ka‹ h¦kau‹ma sa jahAjae ma< caùFena.
10
saAta idnaA
paACÜe baAùF sau¨ Ba”. DartaI pa baKaAR ho” LÜAgÜÜa.
11
-
13
dUsar mahInaA ka‹ satarhÎ idna/ jaba naUh CÜ>saQ bairsa
ka‹ rhA/ DartaI ka‹ naIcae ka‹ saba saotaA paU‹wÜ paùfena ŒŸ DartaI
sa paAnaI bahba sau¨ ho” gÜÜavaA. Ÿh” idna DartaI pa BaArI baKaAR
ho” LÜAgÜÜa. Œ”saA LÜAgÜÜa maAnaA ika‹ Œka‹Asae ka‹ iKaùfka‹I KauLÜ
gÜÜa” ho”. caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta taLÜka‹ baKaAR DartaI
pa hota rhI.® WÜIka‹ Ÿh” idna naUh/ Œoka‹r maehrA¨/ Œoka‹r
paUta/ saema/ hAma ŒŸ yaepaeta ŒŸr Œoka‹r maehr¨Œna jahAjae pa
caùFena.
14
Ÿ pacae ŒŸ DartaI pa hr ika‹isama ika‹isama ka‹
janaAvar jahAjae ma< rhena. hr tarh ka‹ gÜÜao¨/ DartaI pa
regÜÜaM”vaALeÜ hr ika‹isama ka‹ jaIŸ ŒŸ hr tarh ka‹ paMCÜI jahAjae
ma< rhena.
15
” saba” janaAvarna naUh ka‹ saMgÜÜa jahAjae ma< rhena hr
jaAita ka‹ ijaŒta janaAvarna ka‹ ” saba” jaoùfA rhena.
16
parmae§sar
ka‹ h¦kau‹ma ka‹ mautaAibaka‹ sabaihM janaAvarna jahAjae ma< caùFena.
Œoka‹re BaItar jaAŽ ka‹ paACÜe yahovaA drvaAjaA baNd ka‹” idhsa.
7
17
caALÜIsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA pa paAnaI ka‹ PaLÜya hota rhA.
paAnaI baAùFba sau¨ BavaA ŒŸ Ÿ jahAjae ka‹ DartaI sa ¬par
ŸWÜA” idhsa.
18
paAnaI baAùFta rhA ŒŸ jahAja DartaI sa
bahota”R ¬par taqrta rhA.
19
paAnaI Ž«tanaA ¬<ca ŸWÜA ika‹ ¬<caA
ta ¬<caA pahAùf BaI paAnaI ma< baUùf gÜÜaŽna.
20
paAnaI pahAùfe ka‹
¬par bahta rhA. paAnaI saba sa ¬<ca pahAùfe sa paN™h hATa
¬<ca rhA.
21
-
22
DartaI ka‹ saba jaIŸ maArA gÜÜaŽna. hr Žka‹ maehrA¨
ŒŸr mana”R mair gÜÜaŽna. sabaihM paMCÜI ŒŸ sabaihM tarh ka‹
janaAvar mar gÜÜaŽna. sabaihM tarh ka‹ janaAvarna ŒŸr rÎgÜa”vaALÜna
janaAvarna mair gÜÜaŽna. DartaI ka‹ hr Žka‹ jaIŸ/ saAMsa LeÜ”vaALÜna
parAnaI mair gÜÜaŽna.
23
” tarh parmae§sar DartaI ka‹ saba ijaŒta
hr Žka‹ mana”R/ hr Žka‹ janaAvar/ hr Žka‹ regÜÜaM”vaALÜA jaIŸ
ŒŸ hr Žka‹ paMCÜI ka‹ naAsa ka‹” idhsa. ” saba” DartaI sa
Katama ho” gÜÜaŽna. isairpa‹ naUh/ Œoka‹re saMgÜÜa jahAjae ma< caùFe
mana”yana ŒŸ janaAvarna ka‹ ijannagÜÜaI bacaI rhI.
24
ŒŸr paAnaI
Žka‹ saQ pacaAsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA ka‹ baore rhA.
ppppaaaaAAAAnnnnaaaaIIII kkkkaaaa‹‹‹‹ PPPPaaaaLLLLÜÜÜÜyyyyaaaa KKKKaaaattttaaaammmmaaaa hhhhoooottttaaaa hhhh
mauLÜA parmae§sar naUh ka‹ naAhIå ibasarA. parmae§sar naUh ŒŸ
jahAjae ma< Œoka‹re saMgÜÜa rÜh”vaALÜna saba pasauŒna ŒŸ
janaAvarna ka‹ sauimare rhA. parmae§sar DartaI pa hAvaA caLÜAŽsa
ŒŸ saArA paAnaI GawÜ” ho” LÜAgÜÜa.
2
Œka‹Asae sa baKaAR Taima
gÜÜa” ŒŸ DartaI ka‹ naIcae sa paAnaI bahba ¨ika‹ gÜÜavaA.
3
DartaI
ka‹ baor”vaALÜA paAnaI LÜgÜÜaAtaAr GawÜta caLÜA gÜÜavaA. Žka‹ saQ
pacaAsa idna paACeÜ paAnaI Ž«tanaA Ÿtair gÜÜavaA ika‹ jahAja pau‹ina sa
DartaI pa ŸtarA.
4
jahAja ŒrArAta ka‹ pahAùfna ma< sa Žka‹ pa
ŒA”kae‹ iwÜka‹ gÜÜavaA. ” sataŽ< mahInaA ka‹ sa¤ahvaA< idna rhA.
5
paAnaI Ÿtarta gÜÜavaA ŒŸ dsavaeÎ mahInaA ka‹ paihLÜA idna pahAùfna
ka‹ caowÜI paAnaI ka‹ ¬par deKa««AŽ de” LÜAgÜÜa.
6
jahAjae ma< banaI iKaùfka‹I ka‹ naUh caALÜIsa idna paACeÜ
KaoLeÜsa.
7
naUh Žka‹ ka‹QŒA ka‹ baAher ŸùfAŽsa. ka‹QŒA Ÿiùfkae‹
taba taLÜka‹ öpa‹rta” rhA jaba taLÜka‹ DartaI paUrI tarh JaurA” na
gÜÜa”.
8
naUh Žka‹ WÜu ùùpa‹Aka›taA BaI baAher paWŽsa. Ÿ ” jaAna”
caAhta rhA ika‹ paAnaI DartaI pa GaiwÜ gÜÜavaA yaA naAhIå.
9
ùùpa‹Aka›taA ka‹ ka‹hà< ba”WÜ” ka‹ WÜŸr naAhIå imaLÜA ka‹Aheika‹
Œbah¦< taLÜka‹ paAnaI DartaI pa pa‹”LÜA rhA. Ž«h bare Ÿ naUh ka‹
inaŒre jahAjae pa pauina LÜQiwÜ ŒAvaA. naUh ŒApana hATa
pa‹”LÜA”kae‹ ùùùpa‹Aka›taA ka‹ jahAjae pa vaApasa iBatare LÜ” iLÜhesa.
10
saAta idna paACeÜ naUh pau‹ina ùùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa.
11
Ÿ idna
dupahr ka‹ paACeÜ ùpa‹Aka›taA naUh ka‹ LÜgÜÜae ŒAvaA. ùpa‹Aka›taA ka‹ mau<h
ma< Žka‹ WÜu taAjaI ja”taUna ka‹ paAtaI rhI. ” caINhA naUh ka‹ ”
bataAva” bare rhA ika‹ Œba DartaI pa JaurAna Bau”<yaA Œh”.
12
naUh
saAta idna paACeÜ pau‹na ùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa. mauLÜA ” weÜma ùpa‹Aka›taA
LÜQwÜA hI naAhIå.
13
Œoka‹re paACeÜ naUh jahAjae ka‹ drvaAjaA KaoLeÜsa. naUh
LÜKaesa ŒŸ paAŽsa ika‹ Bau”<yaA JaurAna baA. ” naUh ka‹ CÜÉ saQ
Žka‹ bairsa ka‹ paihLeÜ mahInaA ka‹ paihLÜA idna rhA.
14
dUsar
mahInaA ka‹ sattaA”savaA< idna taLÜka‹ Bau”<yaA paUrI tarh JaurA”
gÜÜa”.
8

7. 7 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 8:15-9:29
15
taba parmae§sar naUh sa ka‹hesa/
16
"jahAja ka‹ tajaA. taU/
taohAr patnaI taohAr paUta LÜogÜÜa ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna saba
Œba baAher ŒAvaA.
17
hr Žka‹ ijaŒta PaA,ÜÜaI/ saba paMCÜI/
janaAvarna ŒŸ Bau”<yaA pa regÜÜaMvaALÜna sabaihM ka‹ jahAja sa baAher
iLÜŒAvaA. ” saba” janaAvarna bahota sa janaAvarna pa”dA ka‹irhIå
ŒŸ Bau”<yaA ka‹ Bair de”hIå.®
18
Ž«h bare naUh ŒApana paUtana/ ŒApana maehrA¨/ ŒApana paUtana
ka‹ maehrA¨Œna ka‹ saMgÜÜa jahAja sa baAher ŒAvaA.
19
sabaihM
janaAvarna/ saba regÜÜaM”vaALÜA jaIŸ ŒŸ saba paMCÜI jahAja ka‹ taija
idhena. saba janaAvar jahAja sa nar ŒŸ maAdA ka‹ jaoùfA ka‹
saMgÜÜa baAher ŒAŽna.
20
taba naUh yahovaA bare Žka‹ vaedI banaAŽsa. Ÿ ka‹CÜU sauDd
paMiCÜyana ŒŸ ka‹CÜU sauDd janaAvarna ka‹ iLÜhesa ŒŸ Œonaka‹A
vaedI pa parmae§sar ka‹ BaeMwÜ ka‹ ¨pa ma< baAresa.
21
yahovaA ” saba baiLÜdAnana ka‹ saugÜÜaönDa paA”kae‹ Kausa BavaA.
yahovaA mana-hI-mana ka‹hesa/ "ma”< öpa‹na ka‹bah¦< mana”R ka‹ ka‹Ar,ÜÜa
Bau”<yaA ka‹ na sarApaba. mana”R CÜowÜI Ÿm˜a sa hI baurI baAta saoca”
LÜAgÜÜata h. Ž«h bare ja”saA ma”< ŒbaihM ika‹heŸ< h. ” tarh
Œba ma”< ka‹bah¦< saba PaAi,ÜÜayana ka‹ sajaA na deba.
22
jaba taLÜka‹
” Bau”<yaA rhI taba taLÜka‹ yah pa” pa‹saLÜ pa”dA ka‹r” ŒŸ
pa‹saLÜ ka‹AwÜ” ka‹ sama” hmaesaa rhI. Bau”<yaA pa gÜÜarmaI ŒŸ
jaAùfA ŒŸ idna ŒŸ rAta hmaesaA hota r”hIå.®
nnnnaaaa””””RRRR ssssaaaauuuu¨¨¨¨ŒŒŒŒAAAAttttaaaa
parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹r paUtana ka‹ ŒsaIsaesa ŒŸ
Œonasae ka‹hesa/ "bahota sa ba•caA pa”dA ka‹rA ŒŸ ŒApana
LÜogÜÜana sa Bau”<yaA Bair d•yaA.
2
Bau”<yaA ka‹ saba janaAvarna taohre
fre sa TarTar”hIå ŒŸ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI taohsae
firhIå. Bau”<yaA pa reMgÜÜa”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ŒŸ samaud•dr ka‹
hr Žka‹ maCÜrI taU mana”yana ka‹ Œdba ka‹rI ŒŸ taU pacana sa
ferA”. taU ” sabaihM ka‹ ¬par h¦kau‹ma caLŸbyaA.
3
baItae BaŽ
sama” ma< taU pacana ka‹ ma”< hr Žka‹ WÜu paeùf-paQDaA KaA” bare
idheŸ< rheŸ<. Œba hr Žka‹ janaAvar BaI taohAr Baojana ho”.
ma”< Bau”<yaA ka‹ hr caIja taU pacana ka‹ deta hŸ<-Œba ” saba”
taohAr Œh”<.
4
ika‹ntau ma”< taU pacana ka‹ Žka‹ h¦kau‹ma deta ŒhŸ<
ika‹ taU ka‹Ÿnao janaAvarna ka‹ taba taLÜka‹ na KAAyaA jaba taLÜka‹
Œohmaa Œonaka‹A rka‹ta baAwÜ”.
5
ma”< taohrI ijannagÜÜaI ka‹ badLeÜ
taohAr rka‹ta maA<gÜÜaba ka‹h” ka‹ ŒrTa Œh” ma<” Ÿ jaAnavare ka‹
ijannagÜÜaI maA<gÜÜaba jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ maArI. ŒŸr ma<” Ÿ
mana”R ka‹ ija÷anaI maA<gÜÜaba jaŸna dUsare mana”R ka‹ maArI.
6
"parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa h. Ž«h bare
jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ KaUna bahA”/ Œoka‹r KaUna mana”R ka‹
jairyae bahAvaA jaA”.
7
"naUh taohka‹A ŒŸ taohre paUtana ka‹ Fer LÜirka‹A ho”< ŒŸ
DartaI ka‹ mana”yana sa BaA<iWÜ d•yaA.®
8
taba parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹re paUtana sa ka‹hesa/
9
"Œba
ma”< taohka‹A ŒŸ taohre sa–taAnae ka‹ bacana deta hŸ<.
10
ma”< ”
bacana taohre saMgÜÜa jahAjae sa baAher ŒAva”vaALÜna sabaihM paMiCÜna/
saba gÜÜao¨Œna ŒŸ saba janaAvarna ka‹ deta hŸ<. ma”< DartaI pa”
rh”vaALÜna sabaihM vastauŒna ka‹ bacana deta hŸ<.
11
ma”< taohka‹A
9
bacana deta hŸ</ "paAnaI ka‹ baAùF sa DartaI ka‹ saba ijannagÜÜaI
babaARd ho” gÜÜa” mauLÜA Œba ” ka‹bah<¦ na ho”. Œba baAùF öpa‹na
ka‹bah¦< DartaI ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ babaARd na ka‹rI.®
12
ŒŸr parmae§sar ka‹hesa/ "” isad•Da ka‹r” bare ma”< taohka‹A
” bacana idheŸ< h ika‹ ma”< taohka‹A ka‹CÜU deba. ” sabaUta bataA”
ika‹ ma”< taohsae ŒŸ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana sa Žka‹
WÜu ka‹rAr ika‹heŸ< h. ” ka‹rAr Baiva§sa ma< sadA banaI rhI jaeka‹r
sabaUta ” Œh”.
13
ika‹ ma”< badrna ma< ”N™ DanauKa banaAŽŸ< h.
”n™ DanauKa maore ŒŸ Bau”<yaA ka‹ baIca ka‹rAr ka‹ sabaUta Œh”.
14
jaba ma”< Bau”<yaA ka‹ ¬par badre ka‹ iLÜŒAŸba taŸ taU baAdrna
ma< ”N™ DanauKa deKabyaA.
15
jaba ma”< ” ”N™ DanauKa ka‹ inahArba
tabaih ma”< taohre/ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana ŒŸ
ŒApana baIca Ba”R ka‹rAr ka‹ sauimarba. ” ka‹rAr ” baAta ka‹
baAwÜ” ika‹ baaùF pau‹na ka‹bah¦< Bau”<yaA ka‹ PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa na
ka‹rI.
16
jaba ma”< iDayaAna sa baAdrna ma< ”N™ DanauKa ka‹ inahArba
taba ma”< sadA banaI rh”vaALÜI ka‹rAr ka‹ sauimarba. ma”< ŒApana
ŒŸ Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹
sauimarba.®
17
” tarh yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "Ÿ ”N™ DanauKa maore ŒŸ
Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹ sabaUta
baAwÜ”.®
ssssaaaammmmaaaaSSSSyyyyaaaaAAAA ppppaaaauuuu‹‹‹‹nnnnaaaa ssssaaaauuuu¨¨¨¨ hhhhoooottttaaaa hhhhIIIIåååå
18
naUh ka‹ paUta LÜogÜÜa Œoka‹re saMgÜÜa jahAja sa baAher ŒAŽna.
Œonaka‹” naAŸM saema/ hAma ŒŸ yaepaeta rhena. :hAma taŸ ka‹naAna
ka‹ baApa rhA.ò
19
” taInaŸ naUh ka‹ paUtana rhena ŒŸ saMsaAre ka‹
sabaih mana”R ” taInaŸ sa pa”dA rhena.
20
naUh ika‹saAna banaA. ŒMgÜÜaUr ka‹ baigÜÜayaA LÜgÜÜaAŽsa.
21
naUh
ŒMgÜÜaUr ka‹ dAKarsa banaAŽsa ŒŸ ipaŽsa. Ÿ dAKarsa paIkae‹ ma§ta
ho” gÜÜavaA ŒŸ taµbaU ma< LÜoiwÜ gÜÜavaA. Ÿ ka‹Ÿnao ŒoùFnaA naAhIå
paihre rhA.
22
ka‹naAna ka‹ baApa hAma Œpanae baApa ka‹ naMgÜÜaA
deKaesa. Ÿ taµbaU sa baAher ŒApana Ba”yana ka‹ bataAŽsa.
23
tabaihM
saema ŒŸ yaepaeta Žka‹ WÜu ŒoùFnaA iLÜhsa. Ÿ du”naŸ< ŒoùFnaA ka‹
paIWÜ pa fA”kae‹ ŸLÜwÜe mauh< tambaU ma< gÜÜaŽna. Ÿ pacae ŒApanaA baApa
Ÿ naMgÜÜaApana ka‹ FA<ka‹ idhsa jabaika‹ Ÿ sama” Œoka‹r mauh< ka‹
¨Ka tambaU ka‹ samanvaA rhA. ” tarh Ÿ pacae ŒApana baApa ka‹
naMgÜÜaApana naAhIå LÜKaena.
24
paACeÜ naUh sao”kae‹ ŸWÜA. :Ÿ dAKarsa ka‹ nasaA ka‹ ka‹Ar,ÜÜa
saoŒta rhA.ò taba Œoka‹A pataA LÜAgÜÜa ika‹ Œoka‹r saba ta naANh
paUta hAma Œoka‹re saMgÜÜa ka‹A ika‹he rhA.
25
Ž«h bare naUh sarApa idhesa/
"” sarApa ka‹naAna bare ho” ika‹ Ÿ ŒApana Ba”yana ka‹ dAsa
ho”.®
26
naUh ” BaI ka‹hesa/
"saema ka‹ parmae§sar yahovaA Danna ho”? ka‹naAna saema ka‹ dAsa
ho”.
27
parmaessar yaepaeta ka‹ ijaŒAdA Bau”<yaA de”. parmae§sar saema
ka‹ taµbaU ma< rh” ŒŸr ka‹naAna Œoka‹r dAsa bana”.®
28
baAùF ka‹ paACeÜ naUh saAùFe taIna saQ bairsa ijaŒta rhA.
29
naUh paUrA saAùFe naQ saQ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.

8. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 10:1-11:9 8
rrrrAAAAsssswwww°°°°ÜÜÜÜ bbbbaaaaAAAAùùùùFFFF”””” ŒŒŒŒŸŸŸŸ ppppaaaa‹‹‹‹””””LLLLÜÜÜÜ jjjjaaaaAAAA””””
naUh ka‹ paUta saema. hAma ŒŸ yaepaeta rhena. baAùF ka‹
paACeÜ ” taInaŸ< bahota sa paUtana ka‹ baApa BaŽna. ihŒA<
saema/ hAma ŒŸ yaepaeta sa pa”dA ho”vaALÜna paUtana ka‹ saUcaI dINh
jaAta Œh”>
yyyyaaaaeeeeppppaaaaeeeettttaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaMMMMttttaaaaaaaannnnaaaannnnaaaa
2
yaepaeta ka‹ paUta rhena> gÜÜaomaer/ maagÜÜaogÜÜa/ maadq/ yaavaana/ taUbaLÜ/
maesaeka‹ ŒŸ taIrasa.
3
gÜÜaomaer ka‹ paUta rhena> Œsaka‹naja/ rIpata ŒŸ taogÜÜamaAR
4
yaavaana ka‹ paUta rhena> ŽLÜIsaa/ tasaIRsa/ ika‹ttaI ŒŸ dodanaI.
5
BaUmaDya saagÜÜar ka‹ caairh¦< ka‹”<taI taweÜ pa jaŸna mana”R rh”
LÜagÜÜaena Ÿ pacae yaepaeta ka‹ saMtaana hI rhena. hr Žka‹ paUta ka‹
Œapana ŒLÜgÜÜa Padesa rha. saba pairvaar baaùFena ŒŸ ŒLÜgÜÜa
ŒLÜgÜÜa rAsw°Ü bana gÜÜaŽna. hr Žka‹ rAsw°Ü ka‹ Œapana Œapana
BaaKaa rhI.
hhhhaaaammmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaMMMMttttaaaaaaaannnnaaaannnnaaaa
6
hama ka‹ paUta rhena> kaU‹sa/ imaêa/ paU‹ta ŒŸ ka‹naana.
7
kaU‹sa
ka‹ paUta rhena> sabaa/ hvaILÜa/ sabataa/ ramaa/ sabaUtaka‹a. ramaa ka‹
paUta rhena> sabaa ŒŸ ddana.
8
kaU‹sa ka‹ Žka‹ paUta inam˜aod naaŸM
ka‹ BaI rha. inam˜aod Bau”<yaa pa bahota bairŒar mana”R Bavaa rha.
9
yahovaa ka‹ samanvaa inam˜aod/ Žka‹ baùfka‹a isaka‹rI rha. Ž«h bare
LÜogÜÜa dUsar mana”yana ka‹ barabarI inam˜aod sa ka‹rta hIå ŒŸr
ka‹hta hIå/ "” mana”R/ yahovaa ka‹ samanvaa baùfka‹a isaka‹arI inam˜aod
ka‹ tarh Œh”.®
10
inam˜aod ka‹ rajja isanaar desa ma< baabauLÜ/ ŽreKa/ ka‹LÜnaA
ŒŸ Œka›ka‹d Padesa sa sau¨ Bavaa.
11
inam˜aod ŒssaUr ma< BaI
gÜÜavaa. h¦vaa< Ÿ naInavae/ rhobaotaIr/ ka‹aLÜh ŒŸ
12
resaena naaŸ< ka‹
nagÜÜarna ka‹ basaaŽsa. :resaena/ naInavae ŒŸ baùfka‹a sahr ka‹aLÜh/
ka‹ baIca ka‹ sahr baÜawÜ”.ò
13
imaêapa :imaêaò - Üñd/ Œnaama/ LÜhaba/ naptaUh/
14
pa¤aUsa/
ka‹saÜñh ŒŸ ka‹ptaor desana ka‹ LÜogÜÜana ka‹ baapa rha.
:paiLÜstaI LÜogÜÜa ka‹saÜñh LÜogÜÜana sa ŒaŽ rhena.ò
15
ka‹naana
saIdona ka‹ baapa rha. isadona ka‹naana ka‹ paihLÜa paUta rha.
ka‹naana/ ihta ka‹ BaI baapa rha. ihta/ ihttaI LÜogÜÜana ka‹ baApa
rhA.
16
ŒŸr ka‹naana/ yabaUsaI/ ŽmaorI/ igÜÜagÜÜaARsaI/
17
ihvvaI/
Œka‹IR/ saInaI/
18
ŒvaRdI/ samaarI/ hmaataI LÜogÜÜana ka‹ BaI baapa
rha. ka‹naana ka‹ pairvaar saMsaar ka‹ ŒLÜgÜÜa ŒLÜgÜÜa hIåsaa ma<
pa‹”LÜA rhena/
19
ka‹naAna LÜogÜÜana ka‹ Bau”<yaA Ÿ(ar ma< saIdona sa döka›Kana ma<
gÜÜarar taLÜka‹/ paöcCÜma ma< Œjjaa sa paUrba ma< sadoma ŒŸ
Œmaora taLÜka‹/ Œdmaa ŒŸ sabaoyaIma sa LÜasaa taLÜka‹ rha.
20
” saba” LÜogÜÜa hama ka‹ saMtaanana rhena. Ÿ pacae
pairvaArna/ BaAKaAna/ desana ŒŸr rAsw°Üna ka‹ ŒnausaAr vyavaisTata
rhena.
ssssaaaaeeeemmmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaMMMMttttaaaaaaaannnnaaaannnnaaaa
21
saema yaepaeta ka‹ baùfka‹a Baa”R rha. saema ka‹ Žka‹ saMtaanana
Žbaer ihb˜aU LÜogÜÜana ka‹ baapa rha.
10
22
saema ka‹ paUta ŽLÜama/ ŒssaUr/ ŒpaRKad/ ñd ŒŸ Œrama
rhena.
23
Œrama ka‹ paUta ¬sa/ hàLÜ/ gÜÜaetaer ŒŸ masa rhena.
24
ŒpaRKad saeLÜh ka‹ baapa rha. saeLÜh Žbaer ka‹ baapa rha.
25
Žbaer ka‹ du” paUta rhena. Žka‹ paUta ka‹ naaŸ< paeLeÜgÜÜa rha.
Œoka‹a ” naaŸ< Ž«h bare dInh gÜÜavaa ka‹Aheika‹ ijannagÜÜaI ka‹ weÜma ma<
DartaI ka‹ bawÜvaara Bavaa. dUsar Baa”R ka‹ naaŸ< yaoka›taana rha.
26
yaoka›taana Œlmaodad/ saeLeÜpa/ hsamaRavaeta/ yaerh/
27
yadorvaama/
¬jaaLÜ/ idka›LÜa/
28
ŒobaaLÜ/ ŒbaImaaŽLÜ/ sabaa/
29
ŒopaIr
hvaILÜa ŒŸ yaobaaba ka‹ baapa rha. ” sabaihM LÜogÜÜa yaoka›taana ka‹
saMtaana BaŽna.
30
” saba” LÜogÜÜa maesaA ŒŸ pauibaRha pahaùfI Padesa
ka‹ baIca ka‹ Bau”<yaa ma< rhta rhena. maesaa sapaara Padesa ka‹”«taI
rha.
31
Ÿ LÜogÜÜa saema ka‹ pairvaare sa rhena. Ÿ saba” pairvaar/
pairvaAr ka‹ ŒADaAr pa”/ BaAKaA ka‹ ŒADaAr pa”/ desa ka‹
ŒADaAr pa” ŒŸr rA§w°Ü ka‹ ŒADaAr pa” ba<wÜA BavaA rhA.
32
naUh ka‹ paUtana sa caLÜ” vaaLÜa pairvaarna ka‹ ” saUcaI
Œh”. Ÿ pacae Œapana Œapana rAsw°Ü ma< ba<wÜa Bavaa rhta rhena.
baaùF ka‹ paaCeÜ saarI Bau”<yaa pa pa‹”LÜ”vaaLÜa LÜogÜÜa BaI ŽnahI
pairvaare sa inaka‹ir ŒaŽna.
ssssaaaaMMMMssssaaaaaaaarrrr bbbbaaaa<<<<iiiiwwwwÜÜÜÜ ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaavvvvaaaaaaaa
baaùF ka‹ paaCeÜ saMsaar Žka‹ hI BaaKaa baoLÜta rha. saba
LÜogÜÜa Žka‹ hI sabd-Ba,ÜÜfar ba”parta rhena.
2
LÜogÜÜa
paUrba ka‹”<taI sa baùFena. Œonaka‹a isanaar desa ma< Žka‹ ma”dana
imaLÜa. LÜogÜÜa h¦vaa< basa” gÜÜaŽna.
3
LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacana ka‹
”RªwÜa banaŸba ŒŸ Œoka‹a pajaavaa ma< tapaava” caahI/ taaika‹ Ÿ
saba” paka›ka‹I ho” jaa”<.® Ž«h bare mana”yana Œapana Gar banaava”
bare paaTarna ka‹ jagÜÜah ”ªwÜa ka‹ ba”parena. ŒŸ mana”yana caUnaa ka‹
gÜÜaara ka‹ jagÜÜah rALÜ ka‹ PayaogÜÜa ika‹hena.
4
LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacae Œapana Kaaitar Žka‹ WÜu sahr banaa”R
ŒŸ hma saba” Žka‹ bahota ¬<ca ”maarta banaaŸba jaŸna Œka‹asae
ka‹ CÜu”. hma pacae naamaI ho” jaaba. ŒgÜÜar hma pacae Œ”saa
ka‹rba taŸ paUrI DartaI pa ibaKareba naahIå. hma pacae Žka‹ hI
WÜŸr pa Žka‹ saMgÜÜa rhba.®
5
yahovaa sahr ŒŸ bahota ¬<ca ”maarta ka‹ LÜKa” bare
tarKaaLeÜ Œavaa. yahovaa mana”yana ka‹ ” saba banaavata LÜKaesa.
6
yahovaa ka‹hesa/ "” saba” LÜogÜÜa Žka‹ BaaKaa baoLÜta hIå ŒŸr
ma”< inaharta hŸ< ika‹ Ÿ pacae ” ka‹ama Katama ka‹r” bare Žka‹ŸwÜa
Œh”<. ” taŸ/ ” saba” jaŸna ka‹CÜU ka‹” saka‹ta hIå Œoka‹r/
isairpa‹ sau¨Œata ŒMh”. haLÜI hI Ÿ pacae saba ka‹CÜU ka‹r”
jaogÜÜgÜÜa ho” ja”hIå jaŸna ” pacae ka‹r” ca”hIå.
7
Ž«h bare Œavaa
hma tarKaaLeÜ caLÜI ŒŸ Žnaka‹” BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f ka‹”
de”. taba Ÿ pacae Žka‹ dUsar ka‹ baata na baUiJa pa”hIå.®
8
yahovaa mana”yana ka‹ samaUca” DartaI pa pa‹”LÜa” idhsa.
Ž«hsae mana”yana sahr ka‹ banaaŸba paUra naahIå ika‹hna.
9
”h” Ÿ
WÜŸr rha jah<a yahovaa samaUca” saMsaar ka‹ BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f
ka‹” idhsa. Ž«h bare ” WÜŸr ka‹ naAŸ< baAbauLÜ DarA gÜÜavaA. ”
tarh yahovaA Ÿ jagÜÜaihyaa sa mana”yana ka‹ pa&TvaI ka‹ saba desana
ma< pa‹”LÜaŽsa.
11

9. 9 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 11:10-12:13
ssssaaaaeeeemmmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaaaaarrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ kkkkaaaa‹‹‹‹hhhhaaaannnnaaaaIIII
10
” saema ka‹ pairvaare ka‹ ka‹hanaI baawÜ”. baaùF ka‹ du” bairsa
paaCeÜ jaba saema saQ bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta ŒpaRKad ka‹
janama Bavaa.
11
Œoka‹re paaCeÜ saema paa<ca saQ bairsa ijaŒta rha.
Œoka‹re dUsar paUta ŒŸ ibaiwÜyana rhIå.
12
jaba ŒpaRKad paÏtaIsa bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta saeLÜh ka‹
janama Bavaa.
13
saeLÜh ka‹ pa”da ho” ka‹ paaCeÜ ŒpaRKad caar saQ
taIna bairsa ijaŒta rha. ” idna Œoka‹r dUsar paUtana ŒŸ
ibaiwÜyana pa”da Ba”na.
14
saeLÜh ka‹ taIsa bairsa ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹r paUta Žbaer ka‹
janma Bavaa.
15
Žbaer ka‹ janma ka‹ paaCeÜ saeLÜh caar saQ taIna
bairsa ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re paUtana ŒŸ ibaiwÜyana
pa”da BaŽna.
16
Žbaer ka‹ caQåtaIsa bairsa ka‹ ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹re paUta
paeLeÜgÜÜa ka‹ janma Bavaa.
17
paeLeÜgÜÜa ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ Žbaer caar
saQ taIsa bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar
paUtana ŒŸ ibaiwÜyana pa”da Ba”na.
18
jaba paeLeÜgÜÜa taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta '¨¾ ka‹
janma Bavaa.
19
'¨¾ ka‹ janma ka‹ paaCeÜ paeLeÜgÜÜa du” saQ naQ bairsa
ŒŸr ijaŒta rha. Ÿ idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana ŒŸ
baewÜvana ka‹ janma Bavaa.
20
jaba ¨ battaIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta sa¨gÜÜa ka‹
janma Bavaa.
21
sa¨gÜÜa ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ ¨ du” saQ saata bairsa
ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana
pa”da BaŽna.
22
jaba sa¨gÜÜa taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta naahor ka‹
janma Bavaa.
23
naahor ka‹ janma ka‹ paaCeÜ sa¨gÜÜa du” saQ bairsa
ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar paUtana ŒŸ
ibaiwÜyana ka‹ janma Bavaa.
24
jaba naahor ŸnataIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta taerh ka‹
janma Bavaa.
25
taerh ka‹ janma ka‹ paaCeÜ naahor Žka‹ saQ Ÿ÷aIsa
bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana
ŒŸ baewÜvana ka‹ janma Bavaa.
26
taerh jaba sattar bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta Œb˜aama/
naahor ŒŸ harana ka‹ janma Bavaa.
ttttaaaaeeeerrrrhhhh kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaaaaarrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ kkkkaaaa‹‹‹‹hhhhaaaannnnaaaaIIII
27
” taerh ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI Œh”. taerh Œb˜aama/
naahor ŒŸ harana ka‹ baapa rha. harana Üñta ka‹ baapa rha.
28
harana Œapana janmaBaUima ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ma< mara. jaba
harana mara taba Œoka‹r ipataa taerh ijaŒta rha.
29
Œb˜aama ŒŸ
naahor du”naŸ< Œapana Œapana ibayaah ika‹hna. Œb˜aama ka‹ maehra¨
saarq rhI. naahor ka‹ maehra¨ imalka‹a rhI. imalka‹a harana ka‹
ibaiwÜyaa rhI. harana imalka‹a ŒŸ iyaska‹a ka‹ baapa rha.
30
saarq
ka‹ ka‹Ÿnao baccaa naahIå rha ka‹Aheika‹ Ÿ ka‹Ÿnao baccaa ka‹ janma
de” jaogÜÜgÜÜa naahIå rhI.
31
taerh Œapana pairvaar ka‹ saMgÜÜa iLÜhesa
ŒŸ ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ka‹ taija idhsa. Ÿ pacae ka‹naana
ka‹ jaa¤aa ka‹r” ka‹ mana ma< WÜana iLÜhna. taerh Œapana paUta
Œb˜aama/ Œapana paotaa Üñta :harana ka‹ paUtaò/ Œapana pataohà
:Œb˜aama ka‹ maehra¨ò saarq ka‹ saMgÜÜa iLÜhsa. Ÿ pacae harana
taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hna ŒŸ h¦Œ<a WÜhraŸba taya ika‹hna.
32
taerh
du” saQ paa<ca bairsa ijaŒta rha. taba Ÿ harana ma< mair gÜÜavaa.
ppppaaaarrrrmmmmaaaaeeeessssssssaaaarrrr ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ bbbbaaaaooooLLLLÜÜÜÜaaaavvvvaaaattttaaaa hhhh
yahovaa Œb˜aama sa ka‹hesa/ "Œapana desa ŒŸ Œapana
LÜogÜÜana ka‹ taija d•yaa. Œapana baapa ka‹ pairvaare ka‹
taija d•yaa ŒŸr Ÿsa desa jaa jaeka‹a ma”< taohka‹a deKaaŸba.
2
ma”< taohka‹a ŒasaIbaARd deba. ma”< taU pacana sa Žka‹ mahana
rasw°Ü banaaŸba. ma”< taU sabana ka‹ naaŸ< masahàr ka‹rba. LÜogÜÜa
taohre naaŸ< ka‹ PayaogÜÜa dUsar LÜogÜÜana ka‹ ŒAsaIbaARd de” bare
ka‹r”hIå.
3
ma”< Ÿ pacana ka‹ ŒsaIsaba/ jaŸna taohka‹a ŒsaIisahIå. mauLÜa
ma”< Œonaka‹a sarApa deba jaŸna taohka‹A sarApa idhesa. ma”< DartaI
pa saba mana”yana ka‹ ŒsaIsa” bare taohka‹a ba”parba.®
ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹nnnnaaaaaaaannnnaaaa jjjjaaaaaaaattttaaaa hhhh
4
taŸ Œb˜aama yahovaa ka‹ h¦kau‹ma maanaesa. Ÿ harana ka‹ taija
idhsa ŒŸ ñta Œoka‹re saMgÜÜa gÜÜavaa. ” sama” Œb˜aama pacah(ar
bairsa ka‹ rha.
5
Œb˜aama jaba harana tajaesa taŸ Ÿ Œkae‹lLÜa
naahIå rha. Œb˜aama Œapana maehra¨ saarq/ BataIjaa Üñta ŒŸ harana
ma< Œonaka‹” saMgÜÜa jaŸna ka‹CÜU rha/ sabaka‹ saMgÜÜa LÜ” Œavaa.
Œb˜aama ka‹ jaŸna saba dasa LÜogÜÜa imaLÜa rhena/ Ÿ saba” BaI
Œoka‹re saMgÜÜa gÜÜaŽna. Œb˜aama ŒŸ Œoka‹r dLÜ CÜarana ka‹ taija
idhesa ŒŸ ka‹naana desa taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hesa.
6
Œb˜aama ka‹naana
desa ma< sakae‹ma ka‹ sahr ŒŸ maore ka‹ baùfka‹a ba&cCÜ taLÜka‹
jaa¤aa ika‹hsa. Ÿ sama” ka‹naanaI LÜogÜÜa h¦Œ<a rhta rhena.
7
yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa pargÜÜawÜ Bavaa. yahovaa ka‹hesa/
"ma”< ” desa taohre saMtaanana ka‹ deba.®
yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa jaŸnae jagÜÜah pa pargÜÜawÜ Bavaa Ÿ
jagÜÜah pa Œb˜aama Žka‹ vaedI yahovaa ka‹ ŒaraDanaa bare banaaŽsa.
8
taba Œb˜aama Ÿ jagÜÜah ka‹ taija idhesa ŒŸ baetaeLÜ ka‹ paUrba
pahaùfe pa jaa¤aa ika‹hsa. Œb˜aama h¦vaa< Œapana tambaU gÜÜaaùfesa. baetaeLÜ
sahr paöcCÜma ma< rha. Œa” sahr paUrba ma< rha. Ÿ jagÜÜah
Œb˜aama yahovaa bare dUsar vaedI banaaŽsa ŒŸ Œb˜aama h¦va<a yahovaa
ka‹ ŸpaAsanaA ika‹hesa.
9
Žka‹re paaCeÜ Œb˜aama pau‹na jaa¤aa ika‹hsa.
Ÿ naegÜÜava ka‹”<taI jaa¤aa ika‹hsa.
iiiimmmmaaaaêêêêaaaa mmmmaaaa<<<< ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa
10
” idnana Bau”<yaa bahota” Jaurana rhI ŒŸ ka‹Ÿnao Kaa” ka‹
caIja naahIå jamata rhI. Ž«h bare Œb˜aama ijaŒta rh” bare imaêa
caLÜa gÜÜavaa.
11
Œb˜aama LÜKaesa ika‹ Œoka‹r maehra¨ saarq bahota
saunnar rhI. Ž«h bare imaêa ma< Œava” ka‹ paihLeÜ Œb˜aama saarq sa
ka‹hesa/ "ma”< jaanata hŸ< ika‹ taU bahota” saunnar Œha.
12
jaba
imaêa ka‹ LÜogÜÜa taohka‹a inahirhIå taŸ Ÿ pacae ka‹ihhIå/ '”
maehra¨ Žka‹r patnaI Œh”.¾ taba Ÿ saba” maoka‹a maair f”hIå
ka‹Aheika‹ taohka‹a ba”WÜa” LeÜ”hIå.
13
” Kaaitar taU mana”yana sa
ka‹h•yaa ika‹ taU maor baihna Œha. taba Ÿ pacae maoka‹a naahIå
mairhIå. Ÿ pacae maohe pa dyaa ka‹irhIå ka‹Aheika‹ Ÿ pacae baUiJa
LeÜ”hIå ika‹ ma”< taohar Baa”R ŒhŸ<. ” tarh taU maor ijannagÜÜaI
bacaŸibaŸ.®
12

10. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 12:14-14:8 10
14
” tarh Œb˜aama imaêa ma< pahoåcaa. imaêa ka‹ LÜogÜÜa LÜKaena/
saarq bahota saunnar maehra¨ Œh”.
15
ka‹CÜU imaêa ka‹ Œpa‹sar
LÜogÜÜa Œoka‹a LÜKaena. Ÿ pacae öpa‹rQna sa ka‹hena ika‹ Ÿ bahota”
saunnar maehra¨ Œh”. Ÿ saba” Œpa‹sarna saarq ka‹ öpa‹rQna ka‹
Gar LÜ” gÜÜaŽna.
16
öpa‹rQna Œb˜aama ka‹ ¬par dyaa ika‹hesa
ka‹Aheika‹ Ÿ pacae baUJa gÜÜaŽna ika‹ Ÿ saarq ka‹ Ba”yaa baawÜ”.
öùpa‹rQna Œb˜aama ka‹ BaeùfI/ gÜÜao¨ ŒŸ gÜÜadhna ka‹ idhsa. Œb˜aama
¬<wÜna ka‹ saMgÜÜa manasaeDau ŒŸ maehra¨ naŸka‹rna paaŽsa.
17
öpa‹rQna Œb˜aama ka‹ maehra¨ ka‹ riKa iLÜhsa. Žhsae yahovaa
öpa‹rQna ŒŸ Œoka‹re Gare ka‹ mana”yana ma< Karaba baeramaI sa<cara”
idhsa.
18
taŸ öpa‹rQna Œb˜aama ka‹ baoLÜaŽsa. öpa‹rQna ka‹hesa/ "taU
maore saMgÜÜa baùfa KaowÜ ika‹ha h. taU ” naahIå bataayaa ika‹ saarq
taohar patnaI Œh”. ka‹aheÀ
19
taU ka‹h•yaa/ '” maor baihna Œh”.¾
taU Œ”saa ka‹ahe ka‹h•yaaÀ ma”< Ž«ka‹a Ž«h bare raKaa ika‹ ” maor
maehra¨ ho”. mauLÜa Œba ma”< taohar maehra¨ ka‹ taohka‹a
LÜŸwÜavata ŒhŸ<. Ž«ka‹a lyaa ŒŸ jaa.®
20
taba öpa‹rQna Œapana mana”yana ka‹ h¦kau‹ma idhsa ika‹ Ÿ pacae
Œb˜aama ka‹ imaêa ka‹ baaher pahoåcaa” deΔ. ” tarh Œb˜aama ŒŸ
Œoka‹r maehra¨ Ÿ jagÜÜah tajaena ŒŸr Ÿ pacae saba icaijayana ka‹
saMgÜÜa LÜ” gÜÜaŽna jaŸna Œonaka‹” rhI.
ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹nnnnaaaaaaaannnnaaaa LLLLÜÜÜÜŸŸŸŸwwwwÜÜÜÜaaaa
Œb˜aama imaêa taija idhsa. Œb˜aama Œapana maehra¨ ŒŸ
Œapana sabaihM saamaana ka‹ saMgÜÜa naegÜÜava sa ho” kae‹ jaa¤aa
ika‹hsa. ñta BaI Œoka‹re saMgÜÜa rha.
2
” weÜma Œb˜aama bahota”
DanaI rha. Œoka‹re saMgÜÜa Feirkae‹ janaavar/ bahota saI caa<dI ŒŸ
Fer ka‹ saonaa rha.
3
Œb˜aama caairh¦< ka‹”<taI jaa¤aa ka‹rta rha. Ÿ naegÜÜaeva ka‹ tajaesa
ŒŸ baetaeLÜ vaApasa gÜÜavaA. Ÿ baetaeLÜ ŒŸr ŒA” ka‹ baIca ka‹
jagÜÜah ma< pahAÎcaesa. ” Ÿh” WÜŸr rha jah<a Œb˜aama ŒŸ
Œoka‹r pairvaar paihLeÜ tambaU LÜgÜÜaa”kae‹ WÜhra rha.
4
” Ÿh”
WÜŸr rha jah<a Œb˜aama Žka‹ vaedI banaaŽ rha. Ž«h bare Œb˜aama
”h<a yahovaa ka‹ ŒArADanaA ika‹hsa.
ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa ŒŒŒŒŸŸŸŸ ññññttttaaaa ŒŒŒŒLLLLÜÜÜÜggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa BBBBaaaaŽŽŽŽnnnnaaaa
5
” weÜma ñta BaI Œb˜aama ka‹ saMgÜÜa jaa¤aa ka‹rta rha. Üñta ka‹
LÜgÜÜae Feirkae‹ janaavar ŒŸ tambaU rhena.
6
Œb˜aama ŒŸ ñta ka‹
LÜgÜÜae Ž«««««tanaa ijaŒada janaavar rhena ika‹ Bau”<yaa Žka‹ LÜagÜÜae
Œonaka‹a caara naahIå d” saka‹ta rhI.
7
Œb˜aama ŒŸ ñta ka‹
gÜÜaùfeiryaA yaA Œapausa ma< taKaùfava”-baKaùfava” LÜagÜÜaena. :Ÿ idnana
ma< ka‹naanaI LÜogÜÜa ŒŸ pairjjaI LÜogÜÜa BaI ”h” pah<wÜa ma< rhta
rhena.ò
8
Œb˜aama ñta sa ka‹hesa/ "hmare ŒŸ taohre baIca ka‹Ÿnao
taKaùfa baKaùfa na ho” caahI. hmaAr ŒŸr taohAr gÜÜaùfeiryana ka‹
baIca ma< JagÜÜaùfA nahIå ho” caAhI. hma pacae sabaihM Baa”R ŒhI.
9
hma pacana ka‹ ŒLÜgÜÜa ho” jaa” caahI. taU jaŸna caaha WÜŸr
cauna lyaa. ŒgÜÜar taU baa”Rª ka‹”<taI jaabyaa taŸ ma”< daihna ka‹”<taI
jaAba. ŒgÜÜar taU daihna ka‹”<taI jaabyaa taŸ ma”< baa”Rª ka‹”<taI
jaaba.®
13
10
Üñta i™swÜI dŸùfaŽsa ŒŸ yardna ka‹ GaawÜI ka‹ inaharesa.
Üñta inaharesa ika‹ h¦vaa< bahota paanaI Œh”. :” baata Ÿ weÜma ka‹
baawÜ” jaba yahovaa sadoma ŒŸ Œmaora ka‹ naasa naahIå ika‹he
rha. Ÿ weÜma yardna ka‹ GaawÜI saoŒr taLÜka‹ yahovaA ka‹ baigÜÜayaa
ka‹ naa”Rª paUre rah ka‹ saMgÜÜa saMgÜÜa pa‹”LÜI rhI. ” Bau”<yaA imaêa
desa ka‹ Bau”<yaA ka‹ naa”Rª naIka‹ rhI.ò
11
Ž«h bare ñta yardna ka‹
GaawÜI ma< rhba ŒMgÜÜaIka‹ar ika‹hsa. ” tarh du”naŸ< mana”R ŒLÜgÜÜa
ŒLÜgÜÜa ho” gÜÜaŽna ŒŸ Üñta paUrba ka‹”<taI jaa¤aa sau¨ ika‹hesa.
12
Œb˜aama ka‹naana Padesa ma< rha ŒŸ Üñta GaawÜI ka‹ sahrna ma<
rha. Üñta sadoma ka‹ döka›Kana ma< baùFa ŒŸ ¨ika‹ gÜÜavaa.
13
sadoma ka‹ mana”R bahota paapaI rhena. Ÿ pacae sada yahovaa bare
iKaLÜapa‹ paapa ka‹rta rhena.
14
jaba Üñta caLÜa gÜÜavaa taba yahovaa Œb˜aama sa ka‹hesa/
"Œapana caairh¦< ka‹”<taI inahara/ Ÿttar/ döka›Kana/ paUrba ŒŸ
paöcCÜma ka‹”<taI LÜKaa.
15
” saarI Bau”<yaa/ jaeka‹a taU LÜKata
Œha/ ma”< taohka‹a ŒŸ taohre paaCeÜ jaŸna taohar LÜogÜÜa r”hIå
Œonaka‹a deta ŒhŸ<. ” Padesa sada taohar Œh”.
16
ma”< taohre
LÜogÜÜana ka‹ DartaI ka‹ DaULÜ ka‹ ka‹,ÜÜa ka‹ naa”Rª ŒnaigÜÜanata banaŸba.
ŒgÜÜar ka‹Ÿnao DartaI ka‹ ka‹,ÜÜa ka‹ gÜÜana saka‹” taŸ Ÿ taohre
mana”yana ka‹ BaI gÜÜana saka‹I.
17
Ž«h bare Œavaa. Œapana DartaI pa
caLÜa. ma”< Žka‹a Œba taohka‹a deta ŒhŸ<.®
18
” tarh Œb˜aama Œapana tambaU hwÜaŽsa. Ÿ mam˜ae ka‹ baùfka‹a
ba&cCÜ ka‹ LÜgÜÜae rh” LÜagÜÜa. ” heb˜aona sahr ka‹ inacakae‹ rha. Ÿ
WÜŸre pa Œb˜aama Žka‹ vaedI yahovaa ka‹ ŒaraDanaa bare banaaŽsa.
ÜÜÜÜññññttttaaaa DDDDaaaarrrraaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaavvvvaaaaaaaa
Œm˜aapaeLÜ isanaar ka‹ rajaa rha. ŒyaoRka‹ ŽlLÜasaar ka‹
rajaa rha. ka‹doLÜARŒomaer ŽLÜama ka‹ rajaa rha.
itadALÜ gÜÜaoyaIma ka‹ rajaa rha.
2
” sabaihM rajaa LÜogÜÜana ma< sadoma
ka‹ rajaa baera/ Œmaora ka‹ rajaa ibasaAR/ Œd•maa ka‹ rajaa isanaaba/
sabaoyaIma ka‹ rajaa saemaebaer ŒŸ baeLÜa. :baeLÜa saoŒr BaI ka‹ha
jaata rha.ò ka‹ rajaa ka‹ saMgÜÜa Žka‹ jaud•Da Bavaa.
3
isad•dIma ka‹ GaawÜI ma< ” sabaihM rajaa Œapana Œapana pa‹Ÿja
sa imaLeÜna. :isad•dIma ka‹ GaawÜI Œajauka‹LÜ naUna ka‹ samaud•dr
Œh”.ò
4
” saba” rajaa LÜogÜÜa ka‹doLÜARŒomaer ka‹ saevaa baarh
bairsa taLÜka‹ ika‹hna. mauLÜa taerhva<a bairsa Ÿ saba” Œoka‹re
iKaLÜapa‹ ho” gÜÜaŽna.
5
Ž«h bare caQdhvaÎ bairsa ma< rAjaA
ka‹doLÜARŒomaer dUsar rajaa LÜogÜÜana ka‹ saMgÜÜa Œonasae LÜùf” Œavaa.
ka‹doLÜARŒomaer ŒŸ Œoka‹re saMgÜÜa ka‹ rajaa LÜogÜÜa rpaa”R LÜogÜÜana
ka‹ Œsatarotka‹nama ma< hraŽna. Ÿ pacae hama ma< jaUija LÜogÜÜana ka‹
BaI hraŽna. Ÿ pacae Žima LÜogÜÜana ka‹. Ÿ saba” Žima LÜogÜÜana ka‹
saabaeika‹yaaRtaqma ma< hraŽna.
6
ŒŸr Ÿ pacae horIta LÜogÜÜana ka‹ sae”Rr
ka‹ pahaùfI pah<wÜa sa hra”kae‹ Žlpaarana ka‹”<taI Kaderena. :Žlpaarana
ma¨BaUima ka‹ inacakae‹ baawÜ”.ò
7
taba rajaa ka‹doLÜaRŒomaer paaCeÜ
ka‹”<taI GaUmaa ŒŸ Žönmasapaata ka‹ gÜÜavaa. ” ka‹adesa ka‹ha jaata
h. ŒŸr sabaihM ŒmaaLeÜka‹I LÜogÜÜana ka‹ hraŽsa. Ÿ ŽmaorI
LÜogÜÜana ka‹ BaI hraŽsa. ” pacae hsasaontaamaar ma< rhta hIå.
8
Ÿ sama” sadoma ka‹ rajaa/ Œmaora ka‹ rajaa/ ŒdmaA ka‹
rajaa/ sabaoyaIma ka‹ rajaa/ ŒŸ baeLÜa ka‹ rajaa/ :baeLÜa saoŒr hI
Œh”.ò sabaihM Žka‹ saMgÜÜa imaiLÜkae‹ Œapana dusmanana sa LÜùf”
14

11. 11 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 14:9-15:12
bare gÜÜaŽna.
9
Ÿ pacae ŽLÜama ka‹ rajaa ka‹doLÜARŒomaer/ gÜÜaoyaIma ka‹
rajaa itadaLÜ/ isanaar ka‹ rajaa Œm˜aapaeLÜ/ ŒŸr ŽlLÜasaar ka‹
rajaa ŒyaeRaka‹ sa LÜùfena. ” tarh caar rajaa paa<ca rajaa LÜogÜÜana sa
LÜùfta rhena.
10
isad•dIma ka‹ GaawÜI ma< rALÜ sa Bara Bavaa Feirkae‹ gÜÜaf•fa
rhena. sadoma ŒŸ Œmaora ka‹ rajaa ŒŸ Œoka‹r pa‹Ÿijayana
para” gÜÜaŽna. Œoka‹re bah¦ta saAre pa‹Ÿijayana Œona gÜÜaf•fna ma<
igÜÜar gÜÜaŽna. mauLÜa dUsar LÜogÜÜa pahaùfI ma< para” gÜÜaŽna.
11
sadoma ŒŸ Œmaora ka‹ LÜgÜÜae jaŸna ka‹CÜU rha Œoka‹a
Œonaka‹” dusmanana LÜ” iLÜhna. Ÿ pacae Œonaka‹” saba Baojana-ŒoùFnaa
ka‹ LÜ” iLÜhna ŒŸ Ÿ pacae caLÜa gÜÜaŽna.
12
Œb˜aama ka‹ Baa”R
ka‹ paUta Üñta sadoma ma< rhta rha/ Œoka‹a dusmana kaq‹d ka‹”
iLÜhna. Ÿ pacae Œoka‹A ŒŸr Œoka‹re LÜgÜÜae jaŸna ka‹CÜU BaI rha
LÜ” iLÜhena.
13
Žka‹ WÜu mana”R jaŸna Dara naahIå jaa” saka‹a Ÿ
ihb˜aU mana”R Œb˜aama ka‹ ” saba” saarI baatana ka‹ bataaŽsa. ŽmaorI
mam˜ae ka‹ ba&cCÜna ka‹ LÜgÜÜae Œb˜aama Œapana fera faŽsa. mam˜ae
Žska‹oLÜ ŒŸ Œanaer Žka‹ samaJaQtaa Žka‹ dUsare ka‹ madd ka‹r”
bare ika‹he rhena ŒŸr Ÿ pacae Œb˜aama ka‹ madd Kaaitar Žka‹
samaJaQtaA ika‹he rhena.
ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa LLLLUUUUttttaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ CCCCÜÜÜÜooooùùùùffffaaaavvvvaaaattttaaaa hhhh
14
taba Œb˜aama ka‹ pataa LÜagÜÜa ika‹ LUta Dara gÜÜa Œh”. taŸ
Ÿ Œapana paUra pairvaar ka‹ bawÜoresa ŒŸ Œonama<a sa taIna saQ
ŒWÜarh Paisaö•CÜta pa‹Ÿijayana ka‹ Œb˜aama dana nagÜÜar taLÜka‹
dusmanana ka‹ paaCÜa ika‹hsa.
15
Ÿh” rata Ÿ ŒŸr Œoka‹r
mana”yana Œonaka‹A iKaLÜApa‹ DaAvaA baoiLÜ idhna. Ÿ pacae dusmanana
ka‹ hraŽna ŒŸ dimaska‹ ka‹ Ÿttar ma< hovaa taLÜka‹ Œonaka‹”
paaCÜa ika‹hna.
16
taba Œb˜aama dusmanana ka‹ jairyae caorA«” gÜÜa” saba
icaijayana LÜ” ŒaŽna. Œb˜aama ñta/ Œoka‹r maehrA¨Œna ŒŸr
Œoka‹re naŸka‹rna ŒŸr Œoka‹re sabaihM icaijayana ka‹ LÜ” Œavaa.
17
ka‹doLÜARŒomaer ŒŸ Œoka‹re saMgÜÜa ka‹ saba rajaa LÜogÜÜana ka‹
hraŽ ka‹ paaCeÜ Œb˜aama Œapana Gare LÜQiwÜ Œavaa. jaba Ÿ Gar
Œavaa taŸ sadoma ka‹ rajaa Œosae BaewÜM” saavae ka‹ GaawÜI ma<
pahoåcaa. :Ž«ka‹a Œba rajaa ka‹ GaawÜI ka‹hta hIå.ò
mmmmaaaaeeeellllkkkkaaaa‹‹‹‹IIIIssssaaaaeeeeddddeeeekkkkaaaa‹‹‹‹
18
saaLeÜma ka‹ rajaa maelka‹Isaedeka‹ BaI Œb˜aama sa BaewÜM” gÜÜavaa.
maelka‹Isaedeka‹/ savao@cya parmaessar ka‹ yaAjaka‹ rha. maelka‹Isaedeka‹
rowÜI ŒŸ ŒMgÜÜaUre ka‹ dAKarsa LÜ” Œavaa.
19
maelka‹Isaedeka‹
Œb˜aama ka‹ ŒasaIbaARd idhsa ŒŸ ka‹hesa>
"Œb˜aama/ savao@cya parmaessar taohka‹a ŒasaIbaARd de”. parmaessar
Bau”<yaa ŒŸ Œka‹asa banaaŽsa.
20
ŒŸr hma savao@cya parmaessar ka‹ ŸpaAsanaA ka‹irta h.
parmaessar dusmanana ka‹ hrava” ma< taohar madd ika‹hesa.®
tabaihM Œb˜aama LÜùfa”R ma< imaLÜI hr caIja ka‹ dsava<a hIsaMa
maelka‹Isaedeka‹ ka‹ idhsa.
21
taba sadoma ka‹ rajaa ka‹hesa/ "taU ”
saba caIjana ka‹ Œpanae LÜgÜÜae riKa saka‹ta h/ maoka‹a isairpa‹
Œona mana”yana ka‹ d” d•yaa jaenaka‹a dusmana Da” LÜ gÜÜaŽ rhena.®
22
mauLÜa Œb˜aama sadoma ka‹ rajaa sa ka‹hesa/ "ma”< savao@cya
parmaessar yahovaa jaŸna Bau”<yaa ŒŸ Œaka‹asa ka‹ banaŽsa h>
Œoka‹re samanvaa ” ika‹iryaa Kaavaa h
23
ika‹ jaŸna Œapa ka‹ caIja
baawÜ” Œohma<a sa ka‹CÜU BaI na LeÜba. ihya<a taLÜka‹ ika‹ Žka‹ WÜu
DaagÜÜaa va panahI ka‹ pa‹Itaa BaI na LeÜba. ma”< ” naahIå caaihta ika‹
Œapa ka‹h”</ 'ma”< Œb˜aama ka‹ DanaI banaaŽŸ<.¾
24
ma”< isairpa‹ Ÿ
Baojana ka‹ ŒpanaaŸbyaA jaeka‹a hmaar javaana LÜogÜÜa KaAŽsa h.
mauLÜa taU dUsar mana”yana ka‹ BaI Œoka‹r hIåsaa de”<. hmarI LÜùfa”R
ma< jaItaI Ba” caIjanka‹ Œapa LÜ” LeÜ”< ŒŸ Žhma<a sa ka‹CÜU
Œanaer/ Žska‹oLÜ ŒŸ mam˜ae ka‹ d” de”<. ” mana”yana LÜùfa”R ma<
hmaar madd ika‹hena rhena.®
ŒŒŒŒbbbb˜˜˜˜aaaaaaaammmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaMMMMggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa ppppaaaarrrrmmmmaaaaeeeessssssssaaaarrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ kkkkaaaa‹‹‹‹rrrraaaarrrr
” baatana ka‹ ho” jaaŽ ka‹ paaCeÜ yahovaa ka‹ h¦kau‹ma
Œb˜aama ka‹ Žka‹ WÜu drsana ma< Œavaa. parmaessar
ka‹hesa/ "Œb˜aama/ feraŒ/ naahIå. ma”< taohar rcCÜa ka‹rba ŒŸ
ma”< taohka‹a baùfka‹A paur§ka‹Ar deba.®
2
mauLÜa Œb˜aama ka‹hesa/ "he yahovaa Œ”saa ka‹CÜU BaI naahIå
Œh” jaeka‹a taU maoka‹a debyaA ŒŸr Ÿ maoka‹a Kausa ka‹rI.
ka‹Aheika‹ maore paUta naahIå Œh”<.. Ž«h bare maor dasa dimaska‹ ka‹
basa”yaa ŽLÜIŽjaer maore mar” ka‹ paaCeÜ maor saba ka‹CÜU paa”.®
3
Œb˜aama ka‹hesa/ "taU hI LÜKaa/ taU maoka‹a ka‹Ÿnao paUta naahIå
idha h. Ž«h bare maore Gare ma< pa”da Bavaa Žka‹ WÜu dasa maor
sabaihM icaijayana ka‹ paa”.®
4
taba yahovaa Œb˜aama sa baata ika‹hsa. parmaessar ka‹hesa/
"taohrI caIjana ka‹ taohar ” dasa na paa”. taohre Žka‹ WÜu baewÜvaa
ho” ŒŸr taohar paUta hI taohar icaijayana ka‹ paa”.®
5
taba parmaessar Œb˜aama ka‹ baaher LÜ” gÜÜavaa. parmaessar
ka‹hesa/ "Œaka‹asa ka‹ LÜKaa. ŒnaigÜÜanata taarna ka‹ inahara. ”
saba” Ž««tanaa Œh”< ika‹ taU gÜÜana naahIå saka›tyaa. Baivassa ma< taohar
pairvaar Œ”saa hI ho”.®
6
Œb˜aama yahovaA pa” iba§saAsa ika‹hesa ŒŸr Ÿ Œoka‹A naIka‹
samaJaesa.
7
parmaessar Œb˜aama sa ka‹hesa/ "ma”< hI Ÿ yahovaa ŒhŸ<
jaŸna taohka‹a ka‹saidyana ka‹ ¬r sa baaher LÜ” ŒaŽŸ<. ” ma”<
Ž«h bare ika‹hŸ< ika‹ ” pah<wÜa ma”< taohka‹a d” saka‹Ÿ</ taU ”
pah<wÜa ka‹ Œapana ka‹bjaa ma< ka‹” saka‹a.®
8
mauLÜa Œb˜aama ka‹hesa/ "he yahovaa/ maor sauŒamaI/ ma”< ka‹”sae
paitayaaŸ< ika‹ ” pah<wÜa maoka‹a imaLÜIÀ®
9
parmaessar Œb˜aama sa ka‹hesa/ "hma pacae Žka‹ ka‹rAr ka‹rba.
taU maoka‹a taIna bairsa ka‹ Žka‹ WÜu gÜÜa”yaa/ taIna bairsa ka‹ Žka‹
baoka‹rI/ ŒŸ taIna bairsa ka‹ Žka‹ Baeùfa iLÜŒavaa. Žka‹ WÜu
ùpa‹Aka›taA ŒŸ Žka‹ ka‹baUtar ka‹ baccaa BaI iLÜŒavaa.®
10
Œb˜aama ” sabaihM icaijayana ka‹ parmaessar ka‹ LÜgÜÜae LÜ”
Œavaa. Œb˜aama ” janaAvarna ka‹ maair faŽsa ŒŸ hr Žka‹ ka‹
du” duka‹ùfa ka‹” faŽsa. Œb˜aama Žka‹ ŒaDaa wÜUka‹ Žka‹ ka‹”<taI
ŒŸ dUsar ŒaDaa wÜUka‹ dUsar ka‹”<taI Œoka‹re WÜIka‹ Œamanae-saamanae
Daresa. Œb˜aama paMiCÜna ka‹ du” wÜUka‹a naahIå ika‹hesa.
11
tainaka‹ der
paaCeÜ maAMsaAhArI paMCÜI mare BaŽ janaAvarna ka‹ Kaa” ka‹ bare KaaLeÜ
Œa” gÜÜaŽna mauLÜa Œb˜aama Œonaka‹a Kaderesa.
12
paaCeÜ saUrja baUùf” LÜagÜÜa. Œb˜aama ka‹ gÜÜahrI naIåd Œa”
gÜÜa”. KaQpa‹naaka‹ Œ<iDayaara Œoka‹a caairh¦< ka‹”<taI sa Gaeir
15

12. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 15:13-17:8 12
iLÜhsa.
13
taba yahovaa Œb˜aama sa ka‹hesa/ "taohka‹a ” saba”
baatana ka‹ jaana” caahI. taohar saMtaanana ibadesaI bainahIå ŒŸr Ÿ
pacae desa ma< ja”hIå jaŸna Œonaka‹a na ho”. Ÿ pacae h¦Œ<a dasa
ho”hIå. caar saQ bairsa taLÜka‹ Œonakae‹ saMgÜÜa baura ibaŸhar ho”.
14
ma”< Ÿ rasw° ka‹ inaŒAva ka‹rba ŒŸ Œoka‹A sajaA deba jaŸna
Œona LÜogÜÜana ka‹ gÜÜauLÜama banaaŽsa ŒŸr jaba taohre sa–taAnana Ÿ
desae ka‹ taija de”hIå taŸ Œapana saMgÜÜa Fer naIka‹ caIja LÜ”
ja”hIå.
15
"taU bahota LÜmbaI Ÿmar taLÜka‹ ijaŒta rhbyaa. taU saaönta
sa marbyaa ŒŸ taU Œapana paurKana ka‹ LÜgÜÜae dpa‹naavaa jaabyaa.
16
caar paIùFIyana ka‹ paaCeÜ taohar LÜogÜÜa ”h” pah<wÜa ma< pau‹na
Œ”hIå. ” weÜma taohar LÜogÜÜa Žmaeiryao ka‹ hr”hIå. ihŒ<a ka‹
basa”yana Žmaoiryana ka‹/ sajaa de” bare ma”< taohre LÜogÜÜana ka‹
ba”parba. ” baata Baivassa ma< ho” ka‹Aheika‹ Žmaoiryana sajaa
paava” LÜayaka‹ baura ŒbaihM naahIå Bavaa Œh”<.®
17
jaba saUrja baUiùf gÜÜavaa/ taŸ bahota Œ<iDayaAra CÜa” gÜÜavaa.
mara Bavaa janaavar ŒbaihM taLÜka‹ jamaIna pa ŒoLÜra BaŽ rhena.
hr Žka‹ janaavar du” hIåsaa ma< ka‹wÜa Bavaa bahavaa rhena. Ÿh”
sama” DauŒ<a ŒŸ ŒagÜÜaI ka‹ Žka‹ KamBaA janaavarna ka‹ wÜUka‹ ka‹
baIca sa gÜÜavaa.
18
”h” tarh Ÿ idna yahovaa Œb˜aama ka‹ bacana idhsa ŒŸ
Œonakae‹ saMgÜÜa ka‹rar ika‹hsa. yahovaa ka‹hesa/ "ma”< ” pah<wÜa
taohre saMtaanana ka‹ deba. ma”< imaêa ka‹ nadI ŒŸ baùfka‹I nadI
parata ka‹ baIca ka‹ pah<wÜa Œonaka‹a deba.
19
” desa kae‹naI/
ka‹inajjaI/ ka‹dmaonaI/
20
ihttaI/ parIjjaI/ rpaa”R/
21
ŽmaorI/
ka‹naanaI/ igÜÜagÜÜaaRsaI ŒŸ yabaUsaI LÜogÜÜana ka‹ Œh”.®
ddddaaaassssaaaaIIII hhhhaaaaiiiijjjjaaaarrrraaaa
saarq Œb˜aama ka‹ maehra¨ rhI. Œb˜aama ŒŸ Œoka‹re
ka‹Ÿnao LÜirka‹a naahIå rha. saarq ka‹ LÜgÜÜae Žka‹ WÜu
imaêa ka‹ dasaI rhI. Œoka‹r naaŸ< haijara rha.
2
saarq Œb˜aama sa
ka‹hesa/ "LÜKaa/ yahovaa maoka‹a ka‹Ÿnao baccaA naahIå idhe Œh”.
Ž«h bare maorI dasaI ka‹ saMgÜÜa saArIirka‹ saMbanDa ka‹rA ho” saka‹ta
h ika‹ Œoka‹r baccaA maor ŒpanaA ba•caA ho” jaAba.®
Œb˜aama Œapana maehra¨ ka‹ ka‹hba maana iLÜhsa.
3
ka‹naana ma<
Œb˜aama ka‹ dsa bairsa rh” ka‹ paaCeÜ ” baata Ba” ŒŸ saarq
Œapana Bataar Œb˜aama bare haijara ka‹ d” idhsa. haijara imaêa
ka‹ dasaI rhI.
4
haijara/ Œb˜aama sa gÜÜaaiBana Ba”. jaba haijara ” deKaesa taŸ
Œoka‹a bahota gÜÜarba Bavaa ŒŸ ” mahsaUsa ka‹r” LÜagÜÜa ika‹ ma”<
Œapana maaLÜika‹na saarq sa baiùFyaa ŒhŸ<.
5
mauLÜa saarq Œb˜aama sa ka‹hesa/ "maor dasaI Œba maosae iGanaa
ka‹rta h ŒŸ Žka‹re bar ma”< taohka‹a doKaI maanata hŸ<. ma”<
Œoka‹a taohre bare idheŸ<. Ÿ gÜÜaaiBana Ba” ŒŸr taba Ÿ mahsaUsa
ka‹r” LÜagÜÜa ika‹ Ÿ maosae baiùFyaa baa. ma”< caahta hŸ< ika‹
yahovaa sahI inaŒava ka‹rI.®
6
mauLÜa Œab˜aama saarq sa ka‹hesa/ "taU haijara ka‹ maaLÜika‹na
Œha. taU Œoka‹re saMgÜÜa jaŸna caaha ka‹” saka‹ta h.® Ž«h bare
saarq Œapana dasaI pa” Œ yaAcaAr ika‹hsa ŒŸr Œoka‹r dasaI
para” gÜÜa”na.
16
hhhhaaaaiiiijjjjaaaarrrraaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaUUUUttttaaaa ””””ssssmmmmaaaaaaaaŽŽŽŽLLLLÜÜÜÜ
7
yahovaa ka‹ sargÜÜadUta reigÜÜa§taAna ma< paanaI ka‹ saotaa ka‹ LÜgÜÜae
hAijarA ka‹ paaŽsa. ” saotaA saUr jaa”vaaLÜa rahe pa rha.
8
sargÜÜadUta ka‹hesa/ "haijara/ taU saarq ka‹ dasaI Œha. taU ihŒ<a
ka‹ahe ŒhaÀ taU ka‹h<a jaata ŒhaÀ®
haijara ka‹hesa/ "ma”< Œapana maaLÜika‹na saarq ka‹ ihŒ<a sa
para” jaata ŒhŸ<.®
9
yahovaa ka‹ sargÜÜadUta Œosae ka‹hesa/ "taU Œapana maaLÜika‹na ka‹
Gar jaa ŒŸr Œoka‹A saoMpa d•yaA.®
10
yahovaa ka‹ sargÜÜadUta Œosae
pau‹na ka‹hesa/ "taohsae bahota sa LÜogÜÜa pa”da ho”hIå. ” saba”
LÜogÜÜa Ž««tanaa ho” ja”hIå ika‹ gÜÜanaa naahIå jaa” saika‹hIå.®
11
yahovaA ka‹ sargÜÜadUta ŒŸr BaI ka‹hesa/
"ŒbaihM taU gÜÜaBaR Dare Œha ŒŸr taohka‹a Žka‹ paUta ho”. taU
Œoka‹r naaŸ< ”smaAŽLÜ raKyaa. ka‹Aheika‹ yahovaa taohka‹A de” BaŽ
ka‹swÜ ka‹ saunaesa h.
12
”smaaŽLÜ Žka‹ WÜu jaMgÜÜaLÜI gÜÜadha ka‹ tarh jaMgÜÜaLÜI ŒŸ
Œjaad ho” Ÿ saba ka‹ iKaLÜapa‹ ho” ŒŸr sabahIå Œoka‹r
iKaLÜApa‹ ho” jaa”. Ÿ Œapana BaA”yana ka‹ LÜgÜÜae Œapana fera
fa” mauLÜa Ÿ Œonakae‹ iKaLÜapa‹ ho”.®
13
taba haijara parmaessar ka‹ jaŸna Œosae baata ka‹rta rha/
Žka‹ navaa naaŸ< sa yahovaA ka‹ pauka‹aresa. Ÿ ka‹hesa/ "taU parmae§sar
h jaŸna maoka‹a LÜKata h.® Ÿ Œosae Ÿ naaŸ< Ž«h bare idhsa
ka‹Aheika‹ Ÿ Œapana Œapa sa ka‹hesa/ "ma”< mahsaUsa ka‹rta hŸ<
ika‹ Ÿ maore ¬par inagÜÜaah raKata h.®
14
Ž«h bare Ÿ kau‹Œ<a ka‹
naaŸ< LÜhqro” paùfa. Ÿ kau‹Œa< ka‹adesa ŒŸ baered ka‹ baIca ma<
baawÜ”.
15
haijara Œb˜aama ka‹ paUta ka‹ janma idhsa. Œb˜aama paUta ka‹
naaŸ< ”smaaŽLÜ Daresa.
16
Œb˜aama Ÿ weÜma iCÜyaasaI bairsa ka‹ rha
jaba haijara ”smaaŽLÜ ka‹ janma idhsa.
KKKKaaaattttaaaannnnaaaaaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹rrrrAAAArrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaabbbbaaaaUUUUttttaaaa
jaba Œb˜aama inanyaanabae bairsa ka‹ Bavaa/ yahovaa Œoh
pa” pargÜÜawÜ BavaA. yahovaa ka‹hesa/ "ma”< savaoR•ca
parmaessar ŒhŸ<. maore ŒAgÜÜae caLÜA ŒŸr ”maAnadAr rhA.
2
jaid
taU ” ka‹ra/ taŸ ma”< Œapana ŒŸ taohre baIca Žka‹ ka‹rAr
ka‹rba. ma”< taohka‹A bacana deta hŸ< ika‹ ma”< taohka‹A bahota
saArA saMtaAna debaŸ.®
3
Œb˜aama parmae§sar ka‹ samanvaA Œapana mau<h jamaIna ka‹”<taI
inah¦raŽsa. taba parmaessar Œohsae baata ika‹hsa ŒŸ ka‹hesa/
4
"hmare ka‹rAr ka‹ ” hIåsaa maor Œh”. ma”< taohka‹a ka‹”Ÿ
rasw°Ü ka‹ baapa banaaŸba.
5
ma”< taohre naaŸ< ka‹ badLÜ deba. taohar
naaŸ< Œb˜aama naahIå ho”. taohar naaŸ< ”b˜aahIma ho”. ma”< taohka‹a
” naaŸ< Ž«h bare deta ŒhŸ< ika‹ taU bahota sa rAsw°Üna ka‹ baapa
banabyaa.
6
"ma”< taohka‹a bahota saMtaanana deba. taohsae navaa rA§w°Ü
ŒŸr rajaa LÜogÜÜa pa”da ho”hIå.
7
ŒŸr ma”< Œapana ŒŸ taohre
baIca Žka‹ ka‹rAr ka‹rba. ” ka‹rAr taohre sabaihM saMtaanana bare
ho”. ma”< taohar ŒŸ taohre sabaihM saMtaanana ka‹ parmaessar rhba.
” ka‹rAr sada banaI rhI.
8
ŒŸr ma”< ” Padesa taohka‹a ŒŸ
taohre sabaihM saMtaanana ka‹ deba. ma”< Ÿ Padesa taohka‹a deba jaehsae
ho”kae‹ taU jaa¤aa ka‹rta rhbyaa. ma”< taohka‹a ka‹naana Padesa deba.
17

13. 13 ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 17:9-18:14
ma”< taohka‹a ” Padesa sada bare deba ŒŸr ma”< taohar parmaessar
rhba.®
9
parmaessar ”b˜aahIma sa ka‹hesa/ "Œba ka‹rAr ka‹ ” hIåsaa
taohar hIåsaa Œh”. maor ” ka‹rAr ka‹ maanaba taU ŒŸ taohar
saMtaanana ka‹irhIå.
10
” Ÿ ka‹rAr Œh” ika‹ jaeka‹a taU manabyaa. ”
ka‹rAr maore ŒŸ taohre baIca Œh”. ” taohre sabaihM saMtaanana bare
Œh”. hr Žka‹ LÜirka‹a jaŸna pa”da ho” Œoka‹r Katanaa jaär
ho”.
11
taU baAhrI caama ka‹ Žka‹ inasaAna bare ka‹wÜbyaa ika‹ taU
Œapana ŒŸ maore baIca ka‹ ka‹rAr ka‹ maanata rhbyaa.
12
jaba
LÜirka‹a ŒaWÜ idna ka‹ ho” jaA” taba taU Œoka‹r Katanaa ka‹r•yaa.
hr Žka‹ LÜirka‹a jaŸna taohre mana”yana ka‹ baIca pa”da ho” yaa
ka‹Ÿnao LÜirka‹a jaŸna ivadesaI sa KarId” BavaA taohAr dAsa sa
pa”dA ho”/ Œoka‹r Katanaa ja¨r ho”.
13
” tarh taohre rasw°Ü
ka‹ hr Žka‹ LÜirka‹a ka‹ Katanaa ho”. jaŸna LÜirka‹a taohre
pairvaare ma< pa”da ho” yaa dasa ka‹ ¨pa ma< basaeha jaa” Œoka‹r
Katanaa ho”.
14
”h” maor naema Œh” ŒŸr maore ŒŸ taohre
baIca ka‹rAr Œh”. jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ Katanaa naahIå ho” Ÿ
ŒApana mana”yana sa ŒLÜgÜÜaa” dInh jaa”. ka‹aheika‹ Ÿ mana”R maore
ka‹rAr ka‹ taoùf idhsa.®
””””ssssaaaahhhhaaaakkkkaaaa‹‹‹‹ PPPPaaaa,,,,ÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ppppaaaaUUUUttttaaaa
15
parmaessar ”b˜aahIma sa ka‹hesa/ "ma”< saArq ka‹ jaŸna taohar
maehra¨ Œh”/ navaa naama deba. Œoka‹r naaŸ< saara ho”.
16
ma”<
Œoka‹a ŒsaIsa deba. ma”< Œoka‹a paUta deba ŒŸ taU baapa ho”. Ÿ
bahota sa naŽ rasw°Üna ka‹ mahtaarI hobyaA. Œohsae rasw°Üna ka‹
rajaa LÜogÜÜa pa”da ho”hIå.®
17
”b˜aahIma Œapana maU<ùfI parmaessar ka‹ BagÜÜaita deKaava” bare
jamaIna ka‹”<taI inah¦raŽsa. mauLÜa Ÿ h<saa ŒŸ Œapana sa baoLÜa/
"ma”< saQ bairsa ka‹ ho” gÜÜa ŒhŸ<. ma”< paUta naahIå pa”da ka‹”
saka‹ta hŸ< ŒŸ saara nabbae bairsa ka‹ bauiùFyaa baawÜ”. Ÿ
LÜirka‹na ka‹ janma naahIå d” saka‹ta.®
18
taŸ ”b˜aahIma parmae§sar sa ka‹hesa/ "maoka‹A ŸmaId Œh”
ika‹ ”SmaAŽLÜ ija”hIå ŒŸ taohar saevaa ka‹r”hIåÀ®
19
parmaessar ka‹hesa/ "naahIå/ ma”< ka‹heŸ< ika‹ taohar maehra¨
saara paUta ka‹ janma de”. taU Œoka‹r naaŸ< ”sahaka‹ rKabyaa. ma”<
Œoka‹re saMgÜÜa ka‹rAr ka‹rba. ” ka‹rAr Œ”saa ho” jaŸna Œoka‹re
sabaihM saMtaanana ka‹ saMgÜÜa sada banaI rhI.
20
"taU ”smaaŽLÜ ka‹ naAŸ< iLÜhsa ŒŸr ma”< taohar baata
saunaeŸ<. ma”< Œoka‹a ŒsaIsaba. Œoka‹re bahota sa sa–taAnana
ho”hIå. Ÿ baarh baùfka‹a rajaa ka‹ baapa ho”. Œoka‹r pairvaar
Žka‹ bahota baùfa rasw°Ü banaI.
21
mauLÜa ma”< Œapana ka‹rAr ”sahaka‹
ka‹ saMgÜÜa ka‹rba. ”sahaka‹ hI Ÿ paUta ho” jaeka‹a saara pa”da
ka‹rI. ” paUta ŒgÜÜaLÜa bairsa ma< ”h” weÜma ma</ pa”da ho”.®
22
parmaessar jaba ”b˜aahIma sa baata ka‹rba band ika‹hsa/
”b˜aahIma Œkae‹lLÜa rih gÜÜavaa. parmaessar ”b˜aahIma ka‹ LÜgÜÜae sa
Œaka‹asa ka‹”<taI ŸiWÜ gÜÜavaa.
23
parmaessar ka‹he rha ika‹ taU Œpanae
pairvaAr ka‹ sabaihM LÜirka‹na ŒŸ mana”yana ka‹ Katanaa ka‹rayaa.
Ž«h bare ”b˜aahIma ”smaaŽLÜ ŒŸ Œapana Gare ma< pa”da BaŽ saba”
naŸka‹r LÜogÜÜana ka‹ Žka‹ saMgÜÜa baoLÜaŽsa. ”b˜aahIma Œona naŸka‹r
LÜogÜÜana ka‹ Žka‹ saMgÜÜa baoLÜaŽsa jaŸna Danae sa baesaha gÜÜa rhena.
”b˜aahIma ka‹ Gar ka‹ sabaihM manasaeDaU ŒŸ LÜirka‹na bawÜurena ŒŸ
Œona sabaihM ka‹ Katanaa Ÿh” idna Œonaka‹” baAhrI caAma
ka‹aiwÜkae‹ ka‹” dInh gÜÜavaa. ”b˜aAhIma Œona LÜogÜÜana ka‹ KatanaA
WIka‹ Ÿh” tarh sa ika‹hesa jae tarh parmae§sar ka‹he rhena.
24
jaba ”b˜aAhIma ka‹ Katanaa Bavaa Ÿ inanyaanabae bairsa ka‹ rha.
25
ŒŸr Œoka‹r paUta ”smaaŽLÜ ŒApana Katanaa ho”kae‹ weÜma taerh
bairsa ka‹ rha.
26
”b˜aahIma ŒŸ Œoka‹re paUta ka‹ Katanaa Ÿh”
idna Bavaa.
27
Ÿh” idna ”b˜aahIma ka‹ sabaihM mana”yana ka‹ Katanaa
Bavaa. ”b˜aahIma ka‹ Gare ma< pa”da BaŽ sabaihM mana”yana ka‹ ŒŸ
baesaha gÜÜaŽ sabaihM dasana ka‹ Katanaa Ÿh” idna Bavaa.
ttttaaaaIIIInnnnaaaa WWWWÜÜÜÜuuuu mmmmaaaaeeeehhhhmmmmaaaaaaaannnnaaaa
paaCeÜ yahovaa pau‹na ”b˜aahIma ka‹ samanvaa pargÜÜawÜ Bavaa.
”b˜aahIma mam˜ae ka‹ baÜñta ka‹ ba&cCÜna ka‹ LÜgÜÜae rhta
rha. Žka‹ idna/ ”b˜aahIma idna ka‹ saba sa gÜÜamaR pahr ma< tambaU
ka‹ duŒare ba”WÜa rha.
2
”b˜aahIma Œ<aiKa ŸWÜa”kae‹ LÜKaesa ŒŸ
Œapana samanvaa taIna mana”yana ka‹ Kaùfa inaharesa. jabaihM ”b˜aahIma
mana”yana ka‹ LÜKaesa/ Ÿ Œonakae‹ LÜgÜÜae gÜÜavaa ŒŸ Œonaka‹a
paqLÜgÜÜaI ika‹hesa.
3
”b˜aahIma ka‹hesa/ "saaheba LÜogÜÜao? Œapa Œapana
” saevaka‹ ka‹ saMgÜÜa tainaka‹ der ¨ika‹ jaa”<.
4
ma”< Œapa LÜogÜÜana
bare gÜÜaoùfvaa paKaar” Kaaitar paanaI LÜ” Œavata ŒhŸ<. Œapa
ba&cCÜna ka‹ KaaLeÜ sauhtaa” LeÜ”<.
5
ma”< Œapa pacana ka‹ ka‹CÜU
Ka”yaa kae‹ iLÜŒavata ŒhŸ< ŒŸ Œapa LÜogÜÜa jaetanaa caah”< Kaa”
LeÜ”<. Ž«ka‹re paaCeÜ Œapa saba” Œapana jaa¤aa pa jaaba sau¨ ka‹”
saka‹ta hIå.®
taInaŸ< ka‹hena/ "” bahota” baiùFyaa baa. taU ja”saa ka‹hta
baawÜ•yaa/ ka‹ra.®
6
”b˜aahIma haLÜI sa tambaU ma< Gausaa. ”b˜aahIma saara sa ka‹hesa/
"haLÜI haLÜI taIna WÜu rowÜI bare ŒawÜa saanaa®.
7
taba ”b˜aahIma
Œapana gÜÜao¨Œna ka‹”<taI BaagÜÜaa. ”b˜aahIma sabana ta naIka‹ Žka‹ WÜu
javaana baCÜvaa iLÜhsa. ”b˜aahIma baCÜvaa naŸka‹r ka‹ idhsa.
”b˜aahIma naŸka‹r sa ka‹hesa ika‹ taU haLÜI haLÜI ka‹ra/ ” baCÜvaa
ka‹ maara ŒŸ Ka”yaa Kaaitar ta”yaar ka‹ra.
8
”b˜aahIma taInah¦< ka‹
Kaa” bare gÜÜaosa idhsa. Ÿ dUDa ŒŸ maaKana BaI idhsa. jaba
taLÜka‹ taInah¦< mana”R Kaata rhena taba taLÜka‹ ”b˜aahIma ba&cCÜ ka‹
KaaLeÜ WÜaùf rha.
9
Ÿ mana”yana ”b˜aahIma sa ka‹hesa/ "taohar maehra¨ saara ka‹h<a
baaÀ®
”b˜aahIma ka‹hesa/ "Ÿ tambaU ma< baa.®
10
taba yahovaa ka‹hesa/ "ma”< basanta ma< pau‹na ŒaŸba. Ÿ weÜma
taohar maehiryaa saara Žka‹ WÜu paUta ka‹ janmaI.®
saara tambaU ma< Œnaka‹ta rhI ŒŸr Ÿ ” baatana ka‹ saunaesa.
11
”b˜aahIma ŒŸ saara bahota bauùFa” gÜÜa rhena. saara LÜùfka‹or ho”
ka‹ Ÿimar ka‹ paar ka‹” cauka‹I rhI.
12
saara ŒApana ŒApa pa h<saI. Ÿ Œapana sa ka‹hesa/ "ma”<
ŒŸ maor Bataar du”naŸ< bauùFana baaweÜna. ma”< LÜirka‹a janma” bare
Fer bauùFa” gÜÜa” ŒhŸ<.®
13
taba yahovaa ”b˜aahIma sa ka‹hesa/ "” saocata BavaA saArA
ka‹Ahe h<saena ika‹/ 'ma”< Ž«tanaa baUùFI hŸ< ika‹ LÜirka‹a naahIå pa”da
ka‹” saka‹ta hŸ<À¾
14
ka‹a yahovaa bare ka‹CÜU BaI ŒsaMBava baawÜ”À
18

14. ŸŸŸŸttttppppaaaaiiii((((aaaa 18:15-19:8 14
naahIå/ ma”< pau‹na basanta ma< Œapana bataAŽ BaŽ weÜma pa ŒaŸba
ŒŸ taohar maehra¨ saara paUta ka‹ janma de”.®
15
mauLÜa saara ka‹hesa/ "ma”< hsaeŸ< naahIå.® Ÿ Œ”saa ka‹hesa/
ka‹Aheika‹ Ÿ ferana rhI.
mauLÜa yahovaa ka‹hesa/ "naAhI/ ma”< jaanata hŸ< ika‹ taohar
ka‹hba sahI naahIå Œh”. taU ja¨r h<isaŸ h.®
16
taba Ÿ mana”Ryana jaa” bare ŸWeÜna. Ÿ pacae sadoma ka‹”<taI
LÜKaena ŒŸ Ÿh” ka‹”<taI caLÜ paùfena. ”b˜aahIma Œonaka‹a ibada
ka‹r” bare ka‹CÜU dUr taLÜka‹ Œonakae‹ saMgÜÜa gÜÜavaa.
ppppaaaarrrrmmmmaaaaeeeessssssssaaaarrrr kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaMMMMggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa ””””bbbb˜˜˜˜aaaaaaaahhhhIIIImmmmaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ssssaaaaQQQQddddaaaa
17
yahovaa mana ma< ka‹hesa/ "ka‹a ma”< ”b˜aahIma sa ka‹ih deŸ<
jaŸna ma”< Œbah¦< ka‹rbaÀ
18
”b˜aahIma Žka‹ baùfka‹a saka›taIvaaLÜa
rA§w°Ü bana jaa”. ” ka‹ar,ÜÜa sa DartaI ka‹ saare mana”yana ŒasaIbaARd
pa”hIå.
19
ma”< ”b˜aahIma ka‹ saMgÜÜa Kaasa ka‹rAr ika‹heŸ< h. ma”< ”
Ž«h bare ika‹heŸ< h ika‹ Ÿ Œapana LÜirka‹na ŒŸ Œapana saMtaanana
ka‹ tarh ijannagÜÜaI ibataava” bare h¦kau‹ma de” jaŸnae tarh ijannagÜÜaI
ibataaŸba yahovaa caahta h. ma”< ” Ž«h bare ika‹heŸ< h ika‹ Ÿ
pacae saccaa”R sa r”hIå ŒŸr ”nsaApa‹ pasaNd bainahIå. taba ma”<
yahovaa Pa,ÜÜa ka‹Inh gÜÜa” caIjana ka‹ deba.®
20
taba yahovaA ka‹hesa/ "sadoma ŒŸr gÜÜamaorA ka‹A caIKa-pauka‹Ar
bahota jabardsta Œh”. Œonaka‹A paApa bahota gÜÜamBaIr Œh”.
21
ÜŽh bare ma”< h¦<vaA jaAba ŒŸr deKaba ika‹ jaŸna kaU‹CÜ ma”<
saunyaA h/ yaid Ÿ sahI baA taba ma”< jaAnaba ika‹ Ÿ sahI baAwÜ”
yaA gÜÜaLÜta.®
22
taba Ÿ mana”yana GaUmaena ŒŸ sadoma ka‹”<taI caLÜ paùfena.
mauLÜa ”b˜aahIma yahovaa ka‹ samanvaa Kaùfa rha.
23
taba ”b˜aahIma
yahovaa sa baoLÜa/ "he yahovaa/ ka‹a taU KaowÜ mana”yana ka‹ naasa
ka‹r” ka‹ saMgÜÜa BaLeÜ mana”yana ka‹ naasa ka‹r” ka‹ baata saocata
ŒhaÀ
24
jaid Ÿ sahr ma< pacaasa BaLÜa mana”R ho”< taŸ ka‹a
ho”À ka‹a taba BaI taU sahr ka‹ naasa ka‹” debyaaÀ pau‹r” hI taU
h¦<ŒA ka‹ basa”yaA pacaAsa BaLÜe mana”yana bare Ÿ sahr ka‹ bacaA”
LÜebyaA.
25
pau‹r” hI taU Ÿ sahr ka‹ naasa na ka‹rbyaa. KaowÜ
mana”yana ka‹ maar” bare taU pacaasa BaLeÜ mana”yana ka‹ naasa na
ka‹rbyaa. ŒgÜÜar Œ”saa Bavaa taŸ BaLÜa ŒŸ KaowÜa LÜogÜÜa Žka‹
hI ho” ja”hIå. du”naŸ< ka‹ hI sajaa imaLÜI. taU samaUca” Bau”<yaa
ka‹ inaŒava de”vaaLÜa Œha. ma”< jaanata ŒhŸ< ika‹ taU inaŒava
ka‹rbyaa.®
26
pau‹na yahovaa ka‹hesa/ "jaid maoka‹a sadoma sahr ma< pacaasa
BaLÜa LÜogÜÜa imaLÜ”< taŸ ma”< samaUca” sahr ka‹ bacaa” LeÜba.®
27
taba ”b˜aahIma ka‹hesa/ "he yahovaa/ taohre ŒgÜÜavaa/ ma”<
isairpa‹ DaUr ŒŸ raKa ŒhŸ<. mauLÜa taU maoka‹a pau‹na tainaka‹
ka‹swÜ de” ka‹ maQka‹a d•yaa ŒŸ maoka‹a ” Pasna paUCÜ” d•yaa ika‹>
28
jaid pa<aca naIka‹ LÜogÜÜa ka‹mataI ho”< taŸ ka‹a ho”À jaid sahr
ma< paÏtaaLÜIsa hI naIka‹ LÜogÜÜa ho”< taŸ ka‹a ho”À ka‹a taU isairpa‹
paa<ca LÜogÜÜana bare samaUca” sahr ka‹ naasa ka‹irbyaaÀ® taba yahovaa
ka‹hesa/ "jaid maoka‹a h¦Œ<a paÏtaALÜIsa naIka‹ LÜogÜÜa imaLÜ”< taŸ
ma”< sahr ka‹ naasa na ka‹rba.®
29
”b˜aahIma pau‹na yahovaa sa ka‹hesa/ "jaid taohka‹a h¦Œ<a
isairpa‹ caaLÜIsa naIka‹ LÜogÜÜa imaLÜ”< taŸ ka‹a taU sahr ka‹ naasa
ka‹” debyaaÀ® yahovaa ka‹hesa/ "ŒgÜÜar maoka‹a caaLÜIsa baiùFyaa
LÜogÜÜa h¦Œ<a imaLÜ”< taŸ ma”< sahr ka‹ babaRad na ka‹rba.®
30
taba ”b˜aahIma ka‹hesa/ "he yahovaa ka‹&paa ka‹”kae‹ maohe pa
ika‹roDa ijana ka‹ra. maoka‹a ” paUCeÜ” d•yaa ika‹ ŒgÜÜar sahr ma<
isairpa‹ taIsa naIka‹ LÜogÜÜa ho”< taŸ ka‹a taU sahr ka‹ naasa ka‹”
debyaaÀ®
yahovaa ka‹hesa/ "jaid maoka‹a taIsa naIka‹ LÜogÜÜa imaLÜ”< taŸ
ma”< sahr ka‹ babaRad na ka‹rba.®
31
taba ”b˜aahIma ka‹hesa/ "he yahovaa/ ka‹a ma”< taohka‹a pau‹na
ka‹xwÜ deŸ< ŒŸ paUCÜ LeÜŸ< ika‹ jaid baIsa hI sahr ma< naIka‹
LÜogÜÜa h¦Œ<a ho”< taŸÀ®
yahovaa javaaba idhsa/ "ŒgÜÜar maoka‹a baIsa baiùFyaa LÜogÜÜa
imaLÜ”< taŸ BaI ma”< sahr ka‹ naasa na ka‹rba.®
32
taba ”b˜aAhIma ka‹hesa/ "he yahovaa taU maohe pa gÜÜaussaa ijana
ka‹ra. maoka‹a ŒaiKarI da”Rª ka‹swÜ de” ka‹ maQka‹a d•yaa. jaid
taohka‹a h¦Œ<a dsa baiùFyaa LÜogÜÜa imaLÜ”< taŸ taU ka‹a ka‹irbyaaÀ®
yahovaa ka‹hesa/ "jaid maoka‹a sahr ma< dsa naIka‹ LÜogÜÜa imaLÜ”<
taŸ BaI ma”< sahr ka‹ naasa na ka‹rba.®
33
yahovaa ”b˜aahIma sa baoLÜba baMd ka‹” idhsa/ Ž«h bare
yahovaa caLÜa gÜÜavaa ŒŸ ”b˜aahIma Œapana Gar LÜŸiwÜ Œavaa.
ÜÜÜÜññññttttaaaa kkkkaaaa‹‹‹‹ ŒŒŒŒiiiittttaaaaiiiiTTTTaaaa
Œonama<a sa du” sargÜÜadUta saMJaa ka‹ sadoma sahr ma<
ŒaŽna. LÜUta sahr ka‹ duŒar pa ba”WÜa rha ŒŸ Ÿ
sargÜÜadUtana ka‹ LÜKaesa. LUta ivacaaresa ika‹ Ÿ pacae sahr ka‹
baIcaŸ baIca sa jaa¤aa ka‹rta Œh”<. LUta ŸWÜa ŒŸ sargÜÜadUtana
ka‹ LÜgÜÜae gÜÜavaa ŒŸ Bau”<yaa taLÜka‹ inah¦ra.
2
LUta ka‹hesa/
"mahodya/ ka‹&paa ka‹”kae‹ maore Gar caLÜ”< ŒŸr ma”< Œapa LÜogÜÜana
ka‹ saevaa ka‹rba. h¦Œ<a Œapa LÜogÜÜa Œapana gÜÜaoùf Dao” saka‹ta hIå
ŒŸr rata ma< ¨ika‹ saka‹ta hIå. taba iBayaana Œapa LÜogÜÜa Œapana
jaa¤aa sau¨ ka‹” saka‹ta hIå.®
sargÜÜadUtana javaaba idhna/ "naahIå/ hma pacae sahr ka‹ caQrAhe
ma< ¨ka‹ba.®
3
mauLÜa LÜUta Œapana Gar caLÜ” bare baar baar ka‹hta rha. ”
tarh sargÜÜadUta LÜUta ka‹ Gar jaa” bare ta”yaar ho” gÜÜaŽna. jaba
Ÿ pacae Gare pahoåcaena taŸ LÜUta Œonaka‹a ka‹CÜU ipaŒ” bare LÜ”
Œavaa. LÜUta Œonakae‹ bare rowÜI banaaŽsa. LÜUta ka‹ banaavaa Bavaa
Baojana sargÜÜadUta KaaŽna.
4
Ÿ saMJaa ka‹ saova” ka‹ weÜma sa paihLÜe hI Ÿ saba” ma< sa
sadoma ka‹ javaAna ŒŸr baUùFe du”naŸ< mana”yana LÜUta ka‹ Gare
ŒaŽna. sadoma ka‹ mana”yana LÜUta ka‹ Gar Gaeir iLÜhna ŒŸ
paUCeÜna.
5
Ÿ pacae ka‹hena/ "Œaja raita ka‹ jaŸna LÜogÜÜa taohre LÜgÜÜae
ŒaŽna/ Ÿ saba du”naŸ< mana”R ka‹h<a baaweÜnaÀ Ÿ mana”yana ka‹ baaher
hmaka‹a d” d•yaa. hma Œonakae‹ saMgÜÜa saMBaogÜÜa ka‹r” caahta h.®
6
LÜUta baaher inaka‹ra ŒŸ Œapana paaCeÜ sa drvaAjaa baMd ka‹”
idhsa.
7
LÜUta mana”yana sa ka‹hesa/ "naahIå maor Baa”R LÜogÜÜao/ ma”<
ibanataI ka‹rta hŸ< ika‹ Œapa ” baura ka‹maR na ka‹r”<.
8
LÜKaa/
maore du” ibaiwÜyaa Œh”</ Ÿ saba” Ž«ka‹re paihLeÜ ka‹Ÿnao mana”R ka‹
saMgÜÜa naahIå sao”R Œh”<. ma”< Œapana ibaiwÜyana ka‹ taU mana”yana ka‹
d” deta ŒhŸ<. taU LÜogÜÜa Œonakae‹ saMgÜÜa jaŸna caaha ka‹” saka‹ta
19