սեվան

1. Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիրը

2.  Քաղցրահամ ջուրն աշխարհում
աստիճանաբար ձեռք է բերում կարևոր
ռազմավարական նշանակություն և
միջազգայի ն հարաբերություններում
դառնում է լուրջ քաղաքական գործոն:
Թեպետ այդ ռեսուրսը համարվում է
վերականգնվող, բայց նրա պաշարներն
արդենդասվում են սպառվող ռեսուրսների
շարքին, որովհետև գնալով ավելի շատ են
աղտոտվում և կորցնում իրենց
պիտանելիությունը, մեծանում են նրա
օգտագործման ծավալները, թուլանում է
վերարտադրությունը:

3.  Երկրագնդի ջրային ռեսուրսներից
անսպառ է համարվում միայն
Համաշխարհային օվկիանոսը,
սակայն մարդու կողմից նրա
ինտենսիվ աղտոտումը
կենսաբանական, քիմիական և
ռադիոակտիվ նյութերով կարող է
անօգտագործելի դարձնել նաև այդ
կենսական միջավայրը:

4. Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիրը
Հայաստանում

5.  Սևանն աշխարհի խողոր լճերի
շարքում քաղցրահամ ջրի պաշար ունեցող
երկրորդ բարձրադիր լիճն է (1897 մետր)՝
Տիտիկակայից հետո (Հվ. Ամերիկա): Իր
մեծությամբ Հայկական լեռնաշխարհում
երրորդ , Կովկասում՝ ամենամեծ լիճն է:
Հանդիսանում է Հայաստանի
Հանրապետության ամենամեծ ջրային
ավազանը: Լիճը նախկինում կոչվել է նաև
Գեղամա ծով, Գեղարքունյաց ծով:

6.  5. Ցամաքել են շատ աղբյուրներ
 Սևանա լճի պահպանության նպատակով
իրականացվել են մի շարք միջոցառումներ:
Կառուցվել է Արփա –Սևան ջրատարը: Սա 48 կմ-
անոց ստորգետնյա թունել է Վարդենիսի լեռների
տակով՝ Կետչուտի ջրամբարից դեպի Սևանա լիճ:
Սրա շնորհիվ մուտքի բաղադրիչը ավելացավ
տարեկան 250 մլն. Խոր. Մետրով, իսկ Որոտան-
Արփա ջրատարի կառուցումից հետո՝ ևս 150 մլն.
Խոր. Մետրով: Այս միջոցառումները կարող են
լուծել Սևանի պահպանության և օգտագործման
տնտեսական խնդիրը, սակայն չլուծված կմնա
հիմնախնդրի էկոլոգիական կողմը: եթե մոտակա
20-30 տարվա ընթացքում հնաավոր լինի Սևանի
մակարդակը բարձրացնել 5-6 մետրով, ապա նոր
միայն հնարավոր կլինի լուծել հիմնախնդրի
էկոլոգիական կողմը:

7.  1930–ական թվականներից սկսած` Սեւանա լճի
ջրի անխնա օգտագործման արդյունքում
(էներգիայի արտադրություն եւ ոռոգում)
խախտվեց Սեւանա լճի էկոլոգիական
հավասարակշռությունը: Լճի մակարդակը 1933–
2000թթ. արդյունաբերական շահագործման
հետեւանքով իջավ 19.6 մետրով, իսկ ծավալը
նախկին 58.5 մլրդ խմ-ից կրճատվեց մինչեւ 32.5
մլրդ խմ: (Տեղեկությունը վերցված է «Սեւանա լճի
էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման,
վերարտադրման եւ օգտագործման
միջոցառումների տարեկան եւ համալիր ծրագիրը
հաստատելու մասին» օրենքի նախաբանից): Ջրի
օգտագործված 26.0 մլրդ խմ-ի 65 տոկոսը ծախսվել
է էներգիայի արտադրության, իսկ 35 տոկոսը`
ոռոգման նպատակներով:

8.  Լճի հատակից ազատվել է 25 հազ. հա
տարածք: ՀՀ ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի եւ
ձկնաբանության ինստիտուտի գիտական
հետազոտությունները բացահայտել են, որ լճի
ճահճացման հիմնական պատճառներից է լճի
մակարդակի անկումը: Լճի ծերացման
(ճահճացման) դանդաղեցման գործընթացում
պաշտպանիչ դեր ունի լճի հատակի մոտ գտնվող
4C հաստատուն ջերմաստիճան ունեցող ջրային
շերտը: Այն թույլ չի տալիս, որ հատակի տիղմը
խառնվի լճին: Եթե լճի ծավալը քչանում է,
կրճատվում է նաեւ այդ պաշտպանիչ շերտը, ինչի
հետեւանքով լիճը սկսում է ճահճանալ: Ջրի
մակարդակի բարձրացման միջոցով հնարավոր է
վերականգնել այդ շերտը:

9.  Մասնագետները հաշվարկել են, որ Սեւանա լճի
էկոհամակարգի կայունացման միակ նախապայմանը
լճի ծավալի մեծացումն է եւ ջրի մակարդակի
բարձրացումը մինչեւ Բալթյան ծովի մակերեւույթի
(բ.մ.ծ.)1903.5մ նիշը:ՀՀ բնապահպանության
նախարարության «Հայաստանի
հիդրոօթերեւութաբանության եւ մոնիտորինգի
պետական ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տվյալներով`
Սեւանա լճի մակարդակը (2008 թ. նոյեմբեր) եղել է
բ.ծ.մ 1898.89մ: Ներկայումս լճի մակարդակը 1900,49մ
է: Ճիշտ է, ուրախալի է, որ Սեւանը բարձրանում է:
Սակայն դրան լավագույնս պատրաստված չէին լճի
ափերը: Ջրի մակարդակի բարձրացման հետեւանքով
մոտ 3500 հա անտառներ կհայտնվեն ջրի տակ: Դեռեւս
2009թ. պետք է մաքրվեր 600 հա անտառ: Սակայն լճի
մակարդակը սպասվածից ավելի արագ էր
բարձրանում, իսկ ՀՀ բնապահպանության
նախարարությունը պատշաճ կերպով չկազմակերպեց
ափերի մաքրման, ծառերի հատման աշխատանքները
եւ հազարավոր ծառեր մնացին ջրի տակ:

11. Հակոբ մանվելյան 6-1 դասարան
Օգտվել եմ
http://blog.ecolur.org/2011/09/%D5%BD%D5%A5%D5%BE%D
5%A1%D5%B6%D5%A1-%D5%AC%D5%B3%D5%AB-
%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%B6%
D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/