Moja wojna-w-hiszpanii-brygady-miedzynarodowe---koniec-mitu

SPIS TREŚCI
Wstęp
Jadę do Hiszpanii
Procesy moskiewskie
Moja rozmowa z przywódcami komunistycznymi
10
15
na temat Hiszpanii 18
Jestem w Paryżu! Dołączam do polskiej grupy 30
Wielka niespodzianka! Rosyjscy goście
na statku "Barcelona" -ł3
Spotkanie z anarchistami 61
Albacete - centrum Brygad Międzynarodowych 6-ł
Szkodliwa rola cenzury. Krwawy koszmar 76
Żydzi w Brygadach Międzynarodmvych 92
Rzeźnik z Albacete. Andre Marty 98
Hulanki i orgie 106
Wiktor Alter w Albacete 125
346
http://grzbiet.pl/ksiazki/moja-wojna-w-hiszpanii-brygady-miedzynarodowe---koniec-mitu
Przykładowy rozdział książki: Moja wojna w Hiszpanii. Brygady miedzynarodowe - koniec mitu
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

O krok od... likwidacji 132
Śmierć mojego przyjaciela Lejbla Pasackiego z Wilna 140
Jak wyglądała rosyjska pomoc 147
Czym się broniła republika przed generałem Franco 150
Karabiny i działa z muzeów 154
Krwawe dni majowe 166
La Pasionaria, matka rewolucji hiszpańskiej 179
Moje przeżycia w szpitalu w Murcji 191
Łódzki dorożkarz i lekarz z Buenos Aires 200
Pielęgniarka Carmen 206
Po raz drugi w Barcelonie 213
W hiszpańskim szpitalu pod Paryżem 224
Wracam do Hiszpanii 232
Kim był tajemniczy Generał Gomez? 246
Pierwsza bitwa. Kompania im. Botwina
zostaje prawie całkowicie unicestwiona
Przypisy
Nota biograficzna Sygmunta Steina
napisana przez jego córkę Odette Stein,
przeł. Jan Maria Kłoczowski
Posłowie- Jean-Jacques Marie,
przeł. Jan Maria Kłoczowski
Indeks nazwisk
271
284
317
323
343

podyktowany w partyjnym biurze: .,Jesteśmy z was dumne i wraz
z Pasionarią mówimy wam: «Lepiej być wdową po bohaterze niż
żoną tchórza!»"1• Sygmunt Stein pokazuje nam Pasionarię jako ko·
bietę zmęczoną niekiedy odgrywaniem roli marionetki. To jednak
rzadkie chwile. Dolores Ibcirruri jeszcze długo będzie grała patetycz
ną rolę błazna, stając się w ZSRR wysokiej rangi funkcjonariuszką
partyjną. Ale tego Stein nie mógł przewidzieć.
Jean-Jacques Marie
przeł. Jan Maria Ktoezawski

INDEKS NAZWISK*
Abramowicz Roman 7
Aleala Zamora Niceto 53
Alter Wiktor 125-131
Antek Ślepe Oko, zob. Kochanek
(Kochański) Antoni
Aronczyk Gabriel 157, 158
Badian 89
Bakunin Michaił 51, 59, 175
Bauer Otto 131, 154, 165
Bergelson Dawid 12, 143
Beria Ławrientij 251
Blum Leon 131
Bonk Harry 91
Borensztejn 262, 263, 269
Botwin Naftali 143, 239, 257, 258
Broz Josif zob. Tito
Buchario Nikołaj 5, 15
Cabalłero zob. Largo Cabalłero
Francisco
Chanin Nachum 7, 9
Charik lzi 143, 234
Chruszczow Nikita 5
Czołow, szef wydziału edukacji
70-73, 99, 100, 106, 109, 149,
167-169, 213, 249, 250
Deutsch Julius 154
Durruli Buenaventura 53, 180
Eliahu ben Szmuel, zw. Gaonem
wileńs~im (Gaonem z Wilna)
143
Engels Friedrich 13, 51
Erik Maks 234
Erlich Henryk 128
• Indeks nie obejmuje przypisów, Noty biograficznej i Poslowia.
343

Fischer Ruth 19
Frajfeld 87
Franco Francisco 6, 16, 87, 95, 99,
104, 131, 148, 150, 154, 156,
158, 164, 170, 177' 178, 180,
184, 194,210.211, 266.273
Fridman 42
Fridrich Sz. 9
Gaon zob. Eliasz Ben Salomon Zal
man
Generał Gomez zob. Zaisser Wil-
helm
Gezerd Lejzer 171-173
Goj Mosze, zob. Leon Lew
Grade Chaim 142
Grotewohl Otto 93
Gutman Karol 267
Halkin Szmuel 143
Herman (być może Michał Rosner)
186,204,205,214-216,246-250
Hitler Adolf 6, 37, 83, 100, 122,
175, 189, 225, 235
Hochgelernter 7, 8
Hoelz Max 19
Ibarruri Gómez Dolores. pseud.
La Pasionaria 179-184, 188
Jahnke Paul 147, 148
Jakir Jana 114, 115
Jakubovitch J. 9
Joffe, bracia 95
Jonas Samuel 96
KamieniewLew 10, 15
Karninski Jacques 255, 256, 258,
259
Kawa Maks 199
Kirczew (być może Stafan Pałazow)
72, 73, 75, 99, 109, 111, 131.
170, 192-194, 216, 249
Kirgiew 74. 250
Kirszenbaurn Seweryn (Sewek) 243
Kieczewski Icchak 8
Kochanek (Kochański) Antoni zw.
Antkiem Ślepe Oko 187, 256
Kan Pejsach, zob. Lechter Paweł
Kowalski Władysław. pseud. Ślu-
sarski 187
Kreibich Karl 21, 22. 28, 138
Kropotkin Piotr 175
Kulbak Mojsze 142, 234
Kwitka Lejb 143
La Pasionaria zob. Ibarruri Gómez
Dolores
Landauer Gustav 59
Largo Caballero Francisco 53. 154.
165. 179, 180, 186 .
Lechter Paweł, właśc. Pejsach Kon
256.258,259.264.272-274,280
Lekert Hirsz 44. 259
Lenin Włodzimierz 5, 13. 15. 22.
42, 49. 53. 165. 179
Lenz)osef21-23. 28.138
Levin Zvi 9
Lew Leon 96
Liebknecht Karl 115
Littwack Bernard 122-124.213. 215
Luksemburg Róża 115
Ła1icucki Stanisław 187
Mackay John Henry 175
Marty Andre 87.98-112. 117. 118.
131
Masław Arkadii 19
Markisz Perec 12. 143
Marks Karol13, 42, 51. 59. 176
344

Mendele Majcher Sforim, właśc.
Abramowicz Szalem Jankew 12
Miaja Menant Jose 99, 101, 150
Mikołaj II Romanow, car rosyjski 47
~Hinarski Hilel 9
Mołotow Wiaczesław 6
Mussolini Benito 6, 150, 189, 225
Negrin López Juan 99, 101, 186
Nister (Der), właśc. Pinchas Kaha
nowicz 12
Noske Gustav 113
Olgin Mojsze (Moisiej) 23, 38
Pasacki Leszek (Lejbl) 140-142,
144, 146
Perec Icchak Lejbusz 12, 22
Philippe 73. 250
Reger Misza 267, 268, 272
Reicher Gustaw, pseud. Rwał 186,
187-190, 192
Rejzen Zalman 145
Ribbentrop Joachim 6
Rwal zob. Reicher Gustaw
Ryng Jerzy 187, 190
Rykow Aleksiej 15
Scheidemann Philipp 113
Schwartz Jozef 23
Shapiro 73
Shulman Abraham 8
Slansky Rudolf 20, 21, 23
Śmeral Bohumir 18-20
Stalin Josif 5, 6, 13, 15, 16, 28, 54-
56, 82, 83, 165, 169, 170, 177,
178, 243, 251
Steiger Stanisław 258
Stopczyk Władysław 72, 73, 109,
111, 125, 126, 130, 131, 141,
142, 144-146, 185, 186, 191,
192, 216, 251
Stroheim Erich von 147
Sverma Jan 18-20, 23, 28, 135-139
Suckewer Abraham (Awrom) 142
Szlojmele 256, 257
Szalem Alejchem, właśc. Szalem
Rabinowicz 12, 22
Szrajer 280
Szulman Baruch 44, 259
Szyler (być może Seweryn Mazry
cer) 76-81, 259-261, 264
Ślusarski zob. Kowalski Władysław
Tajchman 74, 148, 250
Thiilmann Ernst 83, 188
Thorez Maurice 188, 256
Tito (właśc. Josip Broz) 90, 283
Trocki Lew 5, 21, 22, 54-56, 118
Tuchaczewski Michaił 114
Tuszyński Dawid 9
Warski Adolf 187
Warszawski 265, 270, 280
Wasser Chaim 128
Weiser 239
Welwl 277-279
Wenzel Karl 115, 118
Wiadomski (być może Stefan Nie
wiadomski) 253, 254, 263
Wilde Oscar 26
Zaisser Wilhelm, pseud. Generał
Gomez 93, 246, 247, 250-252,
269
Zamora zob. Aleala Zamora Nicela
Zola Emil 227
Zinowjew Grigorij 10, 15
Zyskind 262, 275, 276

w nowoczesnym czteropiętrowym budynku, który swoim
charakterem różnił się od wszystkich innych budynków
w mieście.
W całym gmachu szumiało od mrówczej pracy, która, jak
kolwiek różnorodna, miała jeden cel - zajmowano się tu
komunistyczną propagandą i komunistyczną kontrolą nad
Brygadami Międzynarodowymi.
Na pierwszym piętrze znajdował się wydział kultury
i edukacji. Na drugim - wydział prasowy, a na trzecim
mieściły się "święte" pokoje komisarzy politycznych i ich
asystentów.
Od razu pierwszego dnia przyjął mnie szef wydziału edu
kacji, niewysoki młodzian o sympatycznej twarzy. Nazywał
się Czołow. Gdy tylko wprowadzono mnie do gabinetu, z jego
miny wywnioskowałem, że uważnie przeczytał mój życiorys
i był z niego zadowolony.
Czołow miał rosyjską, dobroduszną twarz. mówił boga
tym językiem rosyjskim, z dźwięcznym "r"". Miał na sobie
nowiutki mundur rosyjski, z bardzo szerokimi naramienni
kami. Tak naprawdę jednak nie był Rosjaninem. lecz Bułga
rem. W jego życiorysie znalazły się bohaterskie epizody. Był
niegdyś jednym z oskarżonych w osławionej sprawie "buł
garskiego Reichstagu", kiedy to reakcyjny rząd spowodował
wybuch w katedrze w stolicy kraju, Sofii. by potem zrzucić
winę na komunistów94 • Czołow uniknął egzekucji. ponieważ
uciekł z więzienia do Rosji. Pozostałych oskarżonych powie
szono. Przebywał jakiś czas w Rosji, potem został wysłany do
Hiszpanii, gdzie kierował wydziałem edukacji.
Przyglądał mi się długo swoimi dobrymi, jasnymi oczami
i zapytał:
-Jakie języki znacie, towarzyszu Stein?
70

Pytanie było rzecz jasna retoryczne, ponieważ odpowiedź
była zawarta jasno w moim życiorysie. Odpowiedziałem, że
znam polski, ukraiński, jidysz, niemiecki i że rozumiem tak
że czeski i słowacki.
Zatarł ręce, nie kryjąc zadowolenia.
- Właśnie takiego człowieka nam potrzeba. Najważniej
sze, że znacie języki słowiańskie. Takich ludzi w naszym
vydziale kultury prawie nie ma.
-Na czym- zapytałem- będzie polegała moja praca?
- Waszym zadaniem - odparł - będzie podtrzymy-
wanie morale walczących. Jest rzeczą konieczną umożliwić
naszym bojownikom edukację ideową nie tylko w bezpośred
niej, suchej formie, ale też pośrednio, przez rozrywkę. Wasza
działalność będzie polegała przede wszystkim na wygłasza
niu odczytów o tematyce marksistowskiej, ale też w znacz
nej mierze na przygotowaniu ideowo słusznych spektakli,
koncertów i przedstawień. Będziecie mieli do dyspozycji cały
nasz wydział kultury. Mamy tu kilka hiszpańskich tancerek,
muzyków i aktorów. Przy ich pomocy zorganizujecie przed
stawienia dla żołnierzy, którzy są na urlopie, dla rannych
w szpitalach i specjalne spotkania wieczorne dla ludności
hiszpańskiej. Pod waszą kontrolą znajdą się także gazetki
ścienne i ideologiczny wystrój naszych sal. Proszę pamię
tać- jeszcze raz podkreślił Czołow- że najważniejsze jest
podtrzymanie morale naszych żołnierzy. Morale!
Dlaczego tak mocno podkreślił to słowo, zrozumiałem
dopiero później, kiedy bliżej poznałem Brygady Międzyna
rodowe...
Tego samego dnia poznałem jedną z najważniejszych
figur w tej politycznej fortecy: głównego komisarza bazy
w Albacete. Był to ruchliwy czarnowłosy człowieczek, który
71

terroryzował wszystkich - od najmniejszego do największe
go. Nazywał się Kirczew95 • Wyglądał jak typowy Kozak, ale
nie miał w sobie typowej kozackiej szczerości. Był człowie
kiem zamkniętym w sobie, mrukiem, burczał tylko jakieś
monosylaby. Wystarczyło, że wszedł do pokoju (a wchodził
zawsze z nagła i bez pukania), a wszyscy zamierali jak spa
raliżowani i milkli. Miał jednak dwie słabości wynikające
z jego kozackiej natury. Po pierwsze, zazwyczaj się upijał. po
czym wchodził na stół i (cały czas w milczeniu, z tą samą
ponurą twarzą) tańczył kozaka, trzaskając obcasami. Po dru
gie, miał dość niezwyczajną manię pucowania swoich lśnią
cych butów. W jego butach można się było przeglądać jak
w lustrze. Polerował je osiem, a nawet dziesięć razy dziennie.
Oprócz rosyjskiego Kirczew nie znał żadnego języka.
mimo to był tu faktycznym władcą.
Czołow przedstawił mi również głównego komisarza po
litycznego polskiego oddziału -Dąbrowszczaków. Nazywał
się Stopczyk96• Był to mocno zbudowany. barczysty mężczy
zna o twarzy polskiego, inteligentnego robotnika. Chociaż
piastował tak ważne stanowisko, nosił mundur zwykłego
żołnierza. Był starym działaczem polskiego ruchu rewolu
cyjnego, miał bogatą przeszłość więzienną. Zapoznając się
ze mną, Stopczyk powiedział mi szczerze. bez skrępowania:
-Jestem rad, towarzyszu Stein. że z waszym
przybyciem zyskujemy nie tylko inteligentnego działacza re
wolucyjnego, ale też inteligentnego Żyda.
Widząc na mojej twarzy zdziwienie. wyjaśnił dokładniej.
co miał na myśli:
- Nie będę przed wami ukrywał, że wśród bojowników
panują nastroje antysemickie. Do Brygad Międzynarodowych
trafiają bardzo różni ludzie. Wielu ochotników pochodzi z za-
72

cofanych domów i antysemityzm jest bagażem, który niejako
przynieśli ze sobą. Dlatego waszym zadaniem będzie wy
jaśnić tym żołnierzom, w swoich referatach i poprzez inne
działania, że Żydzi są dokładnie takimi ludźmi jak inni, że
to nie tylko naród kupców i adwokatów...
Byłem wstrząśnięty. Antysemityzm w Brygadach Między
narodowych! Ale Stopczykod razu mi powiedział jeszcze coś
innego i to nieco poprawiło mój nastrój:
- Bardzo dobrze, że znacie jidysz. Trzeba by było, oprócz
gazet wydawanych przez Brygady Międzynarodowe w czte
rech językach - po polsku, niemiecku, francusku i angiel
sku - redagować edycję w jidysz. Czy moglibyście się tym
zająć?
- Oczywiście - powiedziałem - zwielką przyjemnością.
W owej chwili pomyślałem o tym, że w całej Hiszpanii
od czasów inkwizycji nie pojawiła się żadna litera hebraj
ska, nie było też żadnego śladu po żydowskich drukarniach.
Propozycja Stopczyka przypadła mi do serca i poczułem do
niego sympatię.
To byli trzej główni komisarze z gmachu propagandy:
Kirczew, główny komisarz bazy w Albacete, Czołow, główny
komisarz do spraw edukacji, i Stopczyk, ówczesny politruk
brygady polskiej, który niedługo później zrobił zawrotną
karierę.
Oprócz nich pierwszego dnia poznałem też innych
współpracowników: dwie młode tancerki hiszpańskie oraz
dwóch żydowskich aktorów z Paryża (nazywali się Shapi
ro i Philippe). Wśród współtowarzyszy z wydziału arty
stycznego rzucił mi się w oczy przede wszystkim ukraiński
białogwardzista Kirgiew. Po wybuchu rewolucji należał do
różnych band białogwardzistów. Potem uciekł do Francji
73

Moja wojna-w-hiszpanii-brygady-miedzynarodowe---koniec-mitu

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Księgarnia Grzbiet

More from Księgarnia Grzbiet (20)

Moja wojna-w-hiszpanii-brygady-miedzynarodowe---koniec-mitu