COSH 2011

1. HUBUNGKAIT FAKTOR BUDAYA KESELAMATAN
TERHADAP KEKERAPAN KEMALANGAN, ANALISIS
TINGKAHLAKU TIDAK SELAMAT DAN ANALISIS
KEKERAPAN KEMALANGAN: KAJIAN KES DI
PREMIS KEJURUTERAAN MINYAK DAN GAS
OLEH
MOHD ZUBAIRY SHAMSUDIN
mohdzubairy@unisel.edu.my
Penyelidik Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

2. 1. PENGENALAN
• Kajian ini dijalankan disalah sebuah syarikat
yang terlibat dalam fabrikasi kejuruteraan
minyak dan gas di Malaysia.
• Terlibat dalam pembinaan struktur plantar,
pemasangan paip, pembinaan kapal dan
sebagainya.

3. 3. HALATUJU KAJIAN
1. Mengenalpasti pola tingkahlaku tidak selamat
2. Mengenalpasti kekerapan kemalangan dalam
setahun (Julai 2008 hingga Julai 2009)
3. Menganalisis pola kelakuan tidak selamat dan
kekerapan kemalangan
4. Mengenalpasti hubungkait persepsi pekerja
terhadap budaya keselamatan dengan
kekerapan kemalangan.
5. Mencadangkan penambahbaikan dan kawalan
yang boleh diambil.

4. 2. KENYATAAN MASALAH
Sektor pembuatan menyumbang kekerapan kemalangan yang tertinggi.
800
709
700 Manufacturing
Faktor penyumbang:
Tingkahlaku Tidak Selamat & Mining & Quaryying
600
Persepsi Pekerja Construction
500 Agriculcuture, Forestry, Logging & Fishing
Utility
400
Transport, Storage & Communication
300 Wholesale & Retail Trade
244
Hotel & Restaurant
200
Financial, Insurance, Real Estate & Business
Services
100 Public Services & Statutory Bodies
50 51 39
18 22 26
0 12 0 0 0 0 0 5 6 2 0 0 0 0 0 1 7 8 0 0 1 0
0
NPD PD Death
Sumber: Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, JKKP 2009
Fabrikasi minyak dan gas berada di dalam sektor industri pembuatan.

5. Jenis kecederaan untuk setiap kategori kemalangan yang kerapkali berlaku dalam
Industri.

6. 4. SKOP KAJIAN
• Lokasi kajian:
Premis Fabrikasi Kejuruteraan Minyak dan Gas
• Perkara kajian:
1. Kelakuan tidak selamat
2. Rekod kemalangan
3. Soalselidik pekerja (menyentuh aspek persepsi
budaya keselamatan)

7. 5. KAEDAH KAJIAN
• Mengumpul dan Mengkaji:
1. Rekod kemalangan dan,
2. rekod kelakuan tidak selamat (Julai 2008 hingga Julai
2009)
• Borang soal selidik kepada para pekerja
1. Data demografi (Umur)
2. Persepsi pekerja terhadap budaya keselamatan
• Menggunakan analisis berstatistik untuk mengkaji
hubungan antara 2 pembolehubah.
1. Analisis khi kuasa dua (χ2 )

8. 6. DAPATAN KAJIAN
Tren Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan)
P. 1 P. 2 P. 3 P. 4 P. 5 P. 6 JUMLAH
Julai 2008 12 9 126 45 13 12 217
Ogos 2008 13 17 45 32 27 43 177
Sept 2008 15 15 37 23 15 54 159
Oktober 2008 23 14 23 47 17 35 159
November 2008 66 15 85 23 23 103 315
Disember 2008 69 11 17 14 30 31 172
Januari 2009 69 13 18 21 15 62 198
Feb 2009 230 105 55 14 15 72 491
Mac 2009 48 80 51 28 Tren tingkahlaku tidak selamat
13 46 266
meningkat bermula Februari hingga
April 2009 48 22 54 52 14 49 239
Julai 09.
Mei 2009 25 32 43 139 20 57
Faktor penyumbang: Puncak fasa 316
Jun 2009 108 40 55 perkembangan projek (peak phase)
145 23 53 424
Julai 2009 86 52 57 159 35 64 453
Jumlah 812 425 666 742 260 681 3586

9. Analisis Pola Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan Mengikut Kategori)
Kategori Jenis Kategori Jumlah
1 Tidak mematuhi pemakaian kelengkapan perlindungan diri PPE 531
2 Gagal mematuhi prosedur 244
3 Tiada/Penyeliaan tidak sempurna 732
4 Menggunakan peralatan dengan cara yang salah 386
5 Menggunakan peralatan yang tidak selamat 327
1) Aspek penyeliaan tempat kerja
Bergurau senda semasa bekerja/tidak fokus tidak diendahkan. Projek berada
6 333
di dalam fasa puncak
7 Gagal melindungi/memberi amaran/isyarat perkembangan (peak phase). 267
8 Menggunakan peralatan yang rosak 431
9 Jalan pintas 234
10 Memberi arahan yang salah 101
Jumlah 3586

10. Analisis Kekerapan Kemalangan
Jenis Kemalangan Kekerapan
Kemalangan nyaris 30
Kemalangan kecil (First Aid) 25
Kemalangan kecederaan (RWC & MTC) 12
Kemalangan kebakaran 12
Kemalangan kerosakan harta/aset 5
Kemalangan tumpahan minyak/bahan kimia 3
Jumlah 87

11. Taburan Kekerapan Kemalangan Mengikut Bulan
Bulan Kekerapan
Julai 2008 4
Ogos 2008 8
September 2008 6
Oktober 2008 3
November 2008 10
P ola kekerapan kemalangan meningkat. Faktor
Disember 2008 menyumbang: Projek berada di dalam fasa puncak 6
perkembangan (peak phase)
Januari 2009 6
Februari 2009 7
Mac 2009 5
April 2009 6
Mei 2009 9
Jun 2009 12
Julai 2009 5
Jumlah 87

12. Segitiga Kemalangan Bird 1969

13. Analisis hubungkait kekerapan kemalangan dengan kekerapan tingkahlaku tidak selamat
Kiraan nisbah nilai benar kajian (30
Hubungkait Kekerapan Kemalangan Nyaris Dengan Kekerapan: Tingkahlaku Tidak Selamat
3586) mewakili 0.04 % daripada
kiraan nisbah berdasarkan petunjuk
600 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969) segitiga (717 : 3586)
teori
717 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)
30 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)
Kiraan nisbah nilai benar kajian (25
Hubungkait Kemalangan Kecil Dengan Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat daripada
: 3586) mewakili 2.08 %
kiraan nisbah berdasarkan petunjuk
10 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969) segitiga (12 : 3586)
teori
12 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)
25 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)
Hubungkait Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat Dengan Kiraan nilai benar kajian (12 :
Kekerapan
Kemalangan Kecederaan (RWC & MTC) 3586) mewakili 11.79 % daripada
kiraan nisbah berdasarkan petunjuk
1 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969) teori segitiga (1 : 3586).
1 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)
12 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)

14. Apakah signifikannya dapatan ini?
Tingkahlaku tidak selamat lebih berpotensi
untuk menyebabkan kemalangan jenis RWC
dan MTC (12%)
Tingkahlaku tidak selamat juga berpotensi
menyebabkan kemalangan jenis FAC tetapi
dengan peratusan yang kecil (2%).
Kemalangan nyaris lebih berpotensi untuk
berlaku disebabkan oleh keadaan tidak
selamat berbanding kelakuan tidak selamat.
Keputusan ini bukan menjadi PENYEBAB utama hubungkait
tingkahlaku tidak selamat dengan kemalangan, tetapi sebagai
penanda aras berdasarkan teori segitiga Bird.

15. Analisis Hubungkait Persepsi Pekerja Terhadap Faktor Budaya Keselamatan
Dengan Kekerapan Kemalangan
Jadual a Jadual b
Lingkungan
Kekerapan Peratusan (%)
Umur
Jantina Kekerapan Peratusan (%)
24 ke bawah 30 25
Lelaki 118 97 25 hingga 30 27 22
31 hingga 40 45 37
Wanita 3 3
41 hingga 50 14 12
Jumlah 121 100
51 hingga 60 5 4
Jumlah 121 100
Taburan kekerapan WANITA Jadual c
diabaikan.
Kemalangan
Kekerapan Peratusan (%)
Tempat Kerja
Tidak Pernah 85 70
Jadual a,b&c: Taburan kekerapan mengikut jantina,
umur dan pengalaman kemalangan.
Pernah 36 30
Jumlah 121 100

16. Ujian Khi Kuasa Dua
H0
Hipotesis P (Tolak atau Tidak Kesimpulan
boleh ditolak)
Umur 0.00 Ditolak Terdapat hubungkait antara
H0: Umur tidak mempunyai hubungkait dengan dua pembolehubah
kemalangan individu.
Latihan 0.13 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
H0: Latihan tidak mempunyai hubungkait dengan antara dua pembolehubah
kemalangan individu.
Tekanan Kerja 0.31 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
H0: Tekanan Kerja dan Produksi tidak mempunyai antara dua pembolehubah
hubungkait dengan kemalangan individu.
Komunikasi 0.68 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
H0: Komunikasi tidak mempunyai hubungkait antara dua pembolehubah
dengan kemalangan individu.
Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan 0.32 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
H0: Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan antara dua pembolehubah
tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan
individu
Kesedaran Terhadap Kemalangan dan 0.12 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
Program Siasatan/pencegahan Kemalangan antara dua pembolehubah
H0: Kesedaran Kemalangan dan Program
Siasatan/pencegahan Kemalangan tidak
mempunyai hubungkait dengan kemalangan
individu
Aras kesignifikanan: 0.05

17. Ujian Khi Kuasa Dua
H0
Hipotesis P (Tolak atau Tidak Kesimpulan
boleh ditolak)
Komitmen Organisasi dan Pengurusan 0.02 (0.98) Ditolak Terdapat hubungkait antara
Terhadap Keselamatan dua pembolehubah
H0: Komitmen Organisasi dan Pengurusan
Terhadap Keselamatan tidak mempunyai
hubungkait dengan kemalangan individu.
Prosedur/arahan dan Undang-undang 0.78 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
Keselamatan antara dua pembolehubah
H0: Prosedur/arahan dan Undang-undang Keputusan agak selari dengan
Keselamatan tidak mempunyai hubungkait kajian Bailey (1989): Kaedah
dengan kemalangan individu survei persepsi keselamatan
Pelanggaran Undang-undang 0.06 Minnessota.
Tidak boleh ditolak
H0: Perlanggaran Undang-undang tidak Tidak terdapat hubungkait
mempunyai hubungkait dengan kemalangan antara dua pembolehubah
individu
Budaya Kerja Selamat 0.42 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait
H0: Budaya Kerja Selamat tidak mempunyai antara dua pembolehubah
hubungkait dengan kemalangan individu.
Keutamaan Keselamatan 0.67 Tidak boleh ditolak
Tidak terdapat hubungkait
H0: Keutamaan Keselamatan tidak mempunyai
antara dua pembolehubah
hubungkait dengan kemalangan individu.
Aras kesignifikanan: 0.05

18. Apakah signifikannya dapatan ini?
ini?
Lingkungan Umur Kekerapan Peratusan (%)
24 ke bawah 8 27
25 hingga 30 7 26
31 hingga 40 5 11
41 hingga 50 13 93
51 hingga 60 3 60
Pekerja yang berusia lebih cenderung terlibat di dalam kemalangan

19. Apakah signifikannya dapatan ini?
ini?
Iltizam majikan merupakan perkara yang
perlu dititikberatkan untuk memastikan
keselamatan di premis. (ada dinyatakan
tanggungjawab majikan di dalam AKKP’94)
Iltizam majikan berbentuk:
1. Tingkahlaku (kepimpinan melalui teladan)
2. Verbal (toolbox, penghargaan dll)
3. Non-verbal (medium buletin, video dll)

20. Apakah signifikannya dapatan ini?
ini?
Ujian Perbandingan Purata
Perbandingan Purata Tidak
Pernah Pernah
Purata Elemen Komitmen Organisasi dan Pengurusan Mengikut Kategori Pengalaman Kemalangan Tempat 3.61 3.55
Kerja.
Pekerja yang tidak pernah mengalami kemalangan tempat kerja lebih
cenderung untuk membenarkan faktor penglibatan majikan berbanding
yang pernah terlibat dalam kemalangan tempat kerja.
Menunjukkan bahawa pekerja yang tidak pernah terlibat dalam kemalangan
berpandangan (persepsi) pihak majikan menekankan aspek iltizam mereka
di dalam persekitaran kerja.
Pekerja yang pernah terlibat di dalam kemalangan berpandangan pihak
majikan tidak menekankan aspek iltizam mereka di dalam persekitaran
kerja.

21. 7. KESIMPULAN DAN CADANGAN
Kajian kekerapan tingkahlaku tidak selamat
Kesimpulan Cadangan
Penyeliaan tempat kerja dan Pengurusan keselamatan tempat
pematuhan terhadap pemakaian kerja yang baik.
PPE mencatat pola tertinggi. Kempen kesedaran keselamatan
dan kesihatan.
Kajian kekerapan kemalangan
Kemalangan nyaris mencatat Penyediaan tempat kerja selamat.
pola kekerapan yang tertinggi. Penyediaan peralatan kerja yang
Kemalangan cedera (RWC & sempurna.
MTC) mempamerkan kekerapan Penyediaan latihan yang
tertinggi: Analisis hubungkait berkesan.
Teori segitiga.
Kajian Hubungkait
Dua hipotesis yang mencatat Iltizam majikan yang tinggi.
hubungkait yang signfikan antara Dasar keselamatan yang efektif.
2 pembolehubah. (Umur & Iltizam Program Behavioral Safety (BS)
majikan)

22. Sekian, Terima Kasih
Selamat Menyambut Ramadhan