Akademik araştırmalarda web2.0 etkisi: ODTÜ ve Mendeley işbirliği

Levent Kutlutürk, Emre Hasan Akbayrak

AKADEMİK ARAŞTIRMALARDA
WEB 2.0 ETKİSİ: ODTÜ VE
MENDELEY İŞBİRLİĞİ

ÜNAK 2013 Konferansı: Bilgi Sistemleri, Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, 19-21 Eylül 2013
Marmara Üniversitesi, İstanbul

Plan
•GİRİŞ
• Web 2.0
• Akademik Sosyal Ağlar
• Kaynakça Yönetim Araçları

•MENDELEY VE ODTÜ
•
•
•
•

Çalışma Grupları
PDF Yönetim Aracı Olarak Mendeley
Türkiye ve Mendeley
ODTÜ ve Mendeley

•SONUÇ


Web 2.0
•Web 2.0 kavramı, Wikipedia’nın 2001 yılında kurulmasıyla
hayat bulmuştur

•Web 2.0 Konferansı (Tim O’Reilly) 2004
•Etkileşim
•Paylaşım
•Ortak Akıl


Sosyal Ağlar
1997 yılından bugüne yaşanan değişimler;
•Arkadaşlar ile iletişim - MyYearbook
•Çöpçatanlık - Match.com
•İş bağlantıları - LinkedIn
•Bloglar aracılığıyla bilgi paylaşımı - Blogspot
•Sosyal ilgilere yönelik paylaşımlar ve tartışma forumları - Delphi Forums

•Müzik paylaşımı - Last FM
•Sanat çalışmalarının paylaşımı - DeviantArt


Yazılım? Hizmet?
•Web 2.0 çoğunlukla yazılım değil, hizmet üzerinedir.
•Hedeflenen bir yazılım güncellemesi yoktur, sadece sürekli olarak geliştirilen
yenilikler vardır (O’Reilly, 2005).
•Uygulama geliştirmektense, kullanıcıların farklı aygıt ve platformlarda Web 2.0
deneyimini zenginleştirmek önem kazanmaktadır.
•Eğer bir uygulama çoklu platform desteği sağlamıyorsa, başarılı olma ihtimali
hemen hemen yok gibidir.


Akademik Sosyal Ağlar
•Çevrimiçi bir platform ve/veya yazılım ile araştırma amaçlı faaliyetleri
desteklemeye odaklanmış, aynı zamanda bilim insanlarının profesyonel sosyal
ağlarını kurup geliştirebildikleri hizmetlerdir (Oh ve Jeng, 2011).

•Akademik iletişim ve işbirliği, geçmiş yıllarda kişisel, yerel ve coğrafi özelliklerin
sunduğu olanaklar ile sınırlıydı.
•Yalnızca e-posta üzerinden bir ortak belge üzerinde çalışabilme imkanı.

•İnternet’in yaygınlaşmasıyla değişim yaşanmıştır.


Akademik Sosyal Ağ Özellikleri
•Akademik Sosyal Ağlar aracılığıyla farklı kişilerle bağlantı kurulması, kaynak paylaşımı
yapılması ve yapılan çalışmaların sonuçlarının paylaşılması önem kazanmaktadır
(Rebuin, 2011).

•Profesyonel bir portfolyo ve özgeçmiş oluşturarak bu bilgilerin paylaşılması ile basit bir
profil oluşturmaktan öteye geçerek araştırmacı kimliğinin öne çıkartılabilmektedir.
•Kişisel yayınların, kullanılan kaynakça ve atıfların yönetimi desteklenmektedir.
•Bu sistemler kullanıcıların kaynak paylaşma, tarama ve kendilerinin veya diğer
araştırmacıların okuma listelerinde arama yapmalarına olanak veren web platformları ile
masaüstü programlarını bütünleştirerek hizmet sunmaktadır.
•Çevrimiçi gruplar oluşturarak araştırma faaliyetleri gerçekleştirilebilmektedir. (Oh ve
Jeng, 2011).

Yardımcı Yazılımlar
Bu yazılımlar, dosya paylaşımı ve bu dosyalar üzerinde ortaklaşa çalışmalar yapabilme olanağını
veren web hizmetleridir.
•Google Drive, iCloud, Dropbox gibi sanal sürücüler cihaz bağımlılığını ortadan kaldırmakta ve
İnternet erişimi olan her yerde bu sürücülere kolayca ulaşılabilmektedir.
•Bu hizmetler, kullanıcıların ortak dosya ve klasörler oluşturmasını ve paylaşmasını
kolaylaştırmakta ve hatta bütünleşik yazı editörleri, tablo ve sunum uygulamaları sunmaktadır;
◦ Google (Docs, Sheets, Slides)
◦ iCloud (Pages, Numbers, Keynote)
•Bu ürünler, donanım – yazılım beraberliği ve uyumlu olma zorunluluğunu ortadan
kaldırmaktadırlar.


Kaynakça Yönetim Araçları
•İster bir lise öğrencisinin yıl sonu ödevi olsun, isterse Nobel ödülü sahibi bir bilim insanının
çalışması olsun, yararlanılan kaynaklara atıf yapılması temel bir gerekliliktir (Kern ve Hensley,
2011).
•90’lardan 2000’lerin sonuna kadar üç temel işlevi sunmaktaydı:
• Atıfları bir araya getirmek,
• Kaynakları saklamak
• Metin içinde atıf sunarken kaynakçayı düzenlemek.


Kaynakça Yönetimi
•Yazı editörü olarak kullanılan programın (WORD, Pages vb.) kaynakça yönetim
aracı ile bütünleşik olması gerekmektedir.
•Yazım sürecinde yararlanılan kaynaklar ve yapılan atıflar, istenilen kaynak
gösterme kuralına (APA, MLA, IEEE vb.) göre bir tıklama ile belgeye
işlenebilmekte ve kaynakça düzenlenebilmektedir.
•Her yayının kendi kuralları gereği belirli bir biçimde kaynak gösterimi vardır ve bu
biçimlerin sayısı binlerle ifade edilmektedir (“Mendeley,” 2013).


Araç Seçimi
•Kaynakça yönetim araçlarını değerlendirmek için öncelikle gereksinimler göz
önünde bulundurulmalıdır. Bu gereksinimler;
• Kullanılan yazılım ve donanıma
• Araştırma faaliyetlerinin kapsamına
• Kullanıcı gruplarının yapılarına göre farklılık gösterebilmektedir.


Kullanıcı Grupları
• Sanat ve tasarım - Macintosh
• Yazılım alanında - Linux
• Ofis bilgisayarlarında – Microsoft
• Çok farklı platformların kullanılması, birlikte çalışabilirliği desteklemeli ancak
disiplinlerarası akademik çalışmaların yürütülmesine engel olmamalıdır.
• Dördüncü bir öğe olarak kullanıcılara paylaşım desteği sağlanması, kaynakça
yönetim araçlarının bir öğesi haline gelmiştir (Glassman ve Sorensen, 2012).


MENDELEY
Mendeley, kullanıcıların araştırmalarını düzenleyebildikleri, meslektaşlarıyla işbirliği
yapabildikleri ve yeni bilgileri keşfedebildikleri bir araştırma platformudur (Henning ve
Reichelt, 2008).
• Web arayüzü
• Masaüstü programı
• Mobil uygulamalar olmak üzere üç farklı erişim olanağını sağlamaktadır.

•Eşzamanlılık
•Bulut Teknolojileri


Çalışma Grupları
• Bir konuda akademik çalışmalarını yürüten Mendeley kullanıcıları, aynı konuda çalışan
ve sistemde kayıtlı olan kullanıcılarla irtibat kurabilmekte ve çalışma grupları
oluşturabilmektedirler.
• Bu gruplar herkese açık olabileceği gibi özel gruplar da oluşturulabilmektedir.
• Üyelerin çalışma alanları seçimli menülerden profillerine eklenebilir.
• Grup yöneticisinin bir ile üç arasında disiplin adını açıklama sayfasında belirtmesi
zorunludur.
• Üyelere ve gruplara ait bu tanımlayıcı bilgilerin bir arada sunulması, disiplinlerarası
paylaşıma ve ortaklığa olanak sağlamaktadır.
• Mendeley, gelecek için ümit veren bir sistem olarak değerlendirilmiştir (Oh ve
Jeng, 2011).


Telif Hakları
•Akademik yayınların kurumlar ve araştırmacılar tarafından paylaşılması lisans
anlaşmaları uyarınca, eğitime veya bilimsel araştırmalara temel olduğu sürece yayıncılar,
akademik kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenmektedir.

•Bu nedenle kendi kurumunda belirli bir yayına erişimi olmayan kullanıcılar, grup
üyelerinden bu hakka sahip olan kullanıcıların paylaşımlarından faydalanabilmektedir.
•Mendeley kullanıcıları, şu anda dünyanın en büyük akademik arşivini oluşturmuşlardır.
•Elsevier, Mendeley üzerinde yapılan paylaşımların izlenebilmesi ve analiz edilebilmesi
için veri sağlıyor olmasını, yenilikçi ve gelecek için yol gösterici bulmuştur. Bu nedenle
Mendeley’e ilgi göstermiş ve çok yakın bir zamanda şirketi kendi bünyesine katmıştır.

Marmara Üniversitesi Haydarpaşa Kampusu

PDF Yönetim Aracı Olarak Mendeley
•İsimsiz makale ve dosyaların oluşturduğu karmaşa:

•Sürükle bırak yöntemi ile üst veriler çıkartılıyor.
•Digital Object Identifier (DOI) numarası olan makale bilgileri alınıyor.


Mendeley Institutional Edition (MIE)
•Üniversite Kütüphaneleri için sunulan hizmet ve faydalar;
•Standart Kullanıcı:
• 2 GB saklama alanı
• 3 Kişilik grup oluşturabilme imkanı

• MIE Kullanıcısı
•
•
•
•

5 GB saklama alanı
5 Kişilik grup oluşturabilme
Paylaşılan makalelerin okunma sıklığını görebilme
Faydalanılan çalışmaların takibini yapabilme imkanı


Mendeley Institutional Edition (MIE)
•Mendeley’e OPAC bilgilerinin eklenmesiyle erişilebilir hale gelmektedir.
•EXCEL formatında yüklemesi ve kullanılan bir keşif aracı veya federe arama sistemi
varsa, bağlantısının eklenmesi yeterli olmaktadır.
•Kullanılan kaynakların takibi ve değerlendirilmesi mümkün olmaktadır.
•İstatistiki veriler ile analizler yapılmasına izin veren MIE;
◦ Okuma alışkanlıkları yönelimlerinin gözlemlenmesi
◦ Satın alma politikalarının düzenlenmesi
◦ Kaynak seçimi gibi konularda kütüphane yönetimine önemli veriler sağlayabilmektedir.


Türkiye ve Mendeley
MIE bugün yalnızca ODTÜ’de kullanılmaktadır. Buna karşın;
Bireysel kullanıcılar 35 farklı ülke ile işbirliği yapmaktadır.
Kullanıcı sayısına göre dünyada 21. sırada yer alan Türkiye, başta İspanya olmak üzere ABD,
Almanya, Hindistan, Portekiz, Japonya gibi ülkeler ile işbirliği içindedir;


ODTÜ ve Mendeley
•ODTÜ Kütüphanesi, ulusal ve uluslararası ölçütlerde kullanıcılarına hizmet sunmaktadır.
•2008’den beri dünyada kullanılan Mendeley’i, akademik kurumlar için olan sürümüyle
değerlendirmek üzere Swets Türkiye ile bir anlaşma imzalayarak mensuplarına
sunmuştur.
•Amaç:
◦ Araştırmalarda Web 2.0 etkisini ve faydalarını paylaşmak.
◦ Web 2.0 hizmetlerinin akademik araştırmalar için önemini belirtmek.
◦ Kullanıcılarımıza gelecekte doğabilecek fırsatlar ve yönelimler hakkında öngörü kazandırmak.

•Bu bağlamda bir çalıştay ve eğitim toplantısı düzenlemiştir. Her fakülteden öğretim
elemanları ve üyelerinin katılımıyla gerçekleşen bu toplantı, olumlu sonuçlanmıştır.
•Geniş kapsamlı bir bilgilendirme çalışması sürmektedir. Büyük katılım beklenen ikinci
toplantı için çalışmalar devam etmektedir.

SONUÇ
•Web 2.0, akademik sosyal ağ ve referans yönetim araçlarının, akademisyenlere
ve araştırmacılara büyük kolaylık sağladığı ortadadır.
•Çalışmaların herhangi bir zamanda, herhangi bir platformda veya herhangi bir
yerde olması mümkündür.
•ODTÜ mensuplarının çeşitliliği ve disiplinlere göre çalışma alanlarının
değişkenliği ile bilgi arama davranışlarının farklılıkları göz önünde
bulundurulduğunda, eşzamanlılık ve platform bağımsızlığı ön plana çıkmaktadır.
•ODTÜ ve MIE işbirliğinin akademik araştırmalarda Web 2.0 etkisinin artmasında
şüphesiz önemli bir rolü olacaktır.

•Değerlendirme sürecinin sonuçlarının, farklı bir çalışmada ayrıca sunulması için
bugün yapılmış olan işbirliği büyük önem taşımaktadır

Kaynakça
Glassman, N. R., & Sorensen, K. (2012). Citation Management. Journal of Electronic Resources in Medical Libraries, 9(3),
223–231. doi:10.1080/15424065.2012.707097
Henning, V., & Reichelt, J. (2008). Mendeley-A Last. fm For Research? eScience, 2008. eScience’08. IEEE …. 12 Ağustos
2013 tarihinde http://medcontent.metapress.com/index/A65RM03P4874243N.pdf adresinden erişildi.

Kern, M., & Hensley, M. (2011). Citation Management Software. Reference & User Services Quarterly, 50(3), 204–208.
doi:10.5860/rusq.50n3.204
Mendeley. (2013). 31.08.2013 tarihinde http://www.mendeley.com/citationstyles/ adresinden erişildi.
O’Reilly, T. (2005). What is Web 2.0: Design Patterns and Business Models for the Next Generatiobs of Software. 20
Ağustos 2013 tarihinde http://oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-web-20.html?page=1 adresinden erişildi.
Oh, J., & Jeng, W. (2011). Groups in Academic Social Networking Services--An Exploration of Their Potential as a Platform
for Multi-disciplinary Collaboration. In Proceeding of 2011 IEEE SocialCom. 16 Temmuz 2013 tarihinde
http://ieeexplore.ieee.org/xpls/abs_all.jsp?arnumber=6113165 adresinden erişildi.
Rebuin. (2011). The Use Of Social Networking in Research. 13 Ağustos 2013 tarihinde
http://openaccess.uoc.edu/webapps/o2/bitstream/10609/10261/1/Ciencia20_rebiun_eng.pdf adresinden
erişildi.


Teşekkürler.
Levent Kutlutürk

Emre Hasan Akbayrak

leventk@metu.edu.tr

akbayrak@metu.edu.tr


Akademik araştırmalarda web2.0 etkisi: ODTÜ ve Mendeley işbirliği

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Akademik araştırmalarda web2.0 etkisi: ODTÜ ve Mendeley işbirliği

Semelhante a Akademik araştırmalarda web2.0 etkisi: ODTÜ ve Mendeley işbirliği (20)

Mais de Emre Hasan Akbayrak

Mais de Emre Hasan Akbayrak (15)

Akademik araştırmalarda web2.0 etkisi: ODTÜ ve Mendeley işbirliği