2012 yılında Türk Patent Enstitüsü Bilim Konseyi tarafından son 7000 buluş arasında öne çıkan ilk 10 yerli fikir ve buluştan biri seçilen, güneş enerjisinden elektrik üreten güneş şemsiyesi SolBrella’yı mucidi Gökhan Kalaylı Optimist’e anlattı.

1. OPTİMİSTHAZİRAN 2014 66
- EDA BAYRAKTAR
2012 yılında Türk Patent Enstitüsü Bilim Konseyi tarafından son 7000
buluş arasında öne çıkan ilk 10 yerli fikir ve buluştan biri seçilen, güneş
enerjisinden elektrik üreten güneş şemsiyesi SolBrella’yı mucidi
Gökhan Kalaylı Optimist’e anlattı.
SADECEGÖLGEYAPMIYOR
ELEKTRIKÜRETIYOR
G İ R İ Ş İ M

2. OPTİMİSTHAZİRAN 2014 67
FOTOĞRAF:ÖZGÜRGÜVENÇ
SolBrella nasıl ortaya çıktı? Bu sistemi
geliştirmek nereden aklınıza geldi?
Bütün fikirler ve icatlar ihtiyaçlardan ortaya çıkar. Bundan
üç-dört sene önceydi. Ailece tatile gitmiştik. Tatilde en bü-
yük sıkıntı telefonun şarjının bitmesi. İnsanlar odalarına
geri dönüyor, telefonu şarj ediyor, odasında kalıyor, oda-
sında kaldığı sürece klimayı çalıştırıyor. Klimayı çalıştır-
ması demek bir yerde bir termik santralin ya da doğalgaz
çevrim santralinin devreye girmesi, dolayısıyla da bir fosil
yakıtın tüketilmesi demek. Bir de o sıcakta odaya kadar
yürümek insana zulüm oluyor. Bir gün arabada bir radyo
programını dinliyordum. “Yaz yaklaşıyor. Türkiye turizm
ülkesi. Acaba ne tür yeni işler olabilir? Akıllı telefonlar
çoğalmaya başladı, en büyük sıkıntı enerji” diyordu. Ben
de radyo programına şu anki buluşumu kabaca anlatan bir
SMS attım. Hiç üzerinde durmadım, binlerce SMS arasın-
da benim fikrimden bahsedildi. Bunun üzerine çalışmaya
başladım, elektrik mühendisi arkadaşıma fikrimi söyle-
dim, hemen patentini aldık. İki sene sonra Türk Patent
Enstitüsü’nden bir telefon geldi, 7000 buluş arasından en
iyi 10 buluş arasında değerlendirildiğimizi öğrendik. Son-
ra bir belgesel çekildi, televizyonlarda yayınlanmaya baş-
layınca hızla adımız duyuldu.
Sonra nasıl gelişti süreç?
Ulusal kanallar ve gazetelerde haber olunca dünyanın her
yerinden telefonlar gelmeye başladı. Ürünümüze güveni-
yorduk ama bu kadar hızlı bir açılım beklemiyorduk. Yurt-
dışına ihracat yaptıktan sonra baktık bu fikir tutuyor, yeni
işbirliklerine, iş ortaklıklarına gitmek istedik. 2013’ün orta-
larında elektromekanik üzerine deneyimli uluslararası bir
Türk firmasıyla bir araya geldik. Bütün projenin finansal
üretimlerine destek verdiler ve o anlaşmanın akabinde he-
men süreçler gelişti. Seri üretimler anlamında yatırımlar
yapmaya başladık. Ona uygun altyapımızı kurduk.
SolBrella’nın nasıl bir çalışma prensibi var?
Güneş enerjisinden elektrik üreten papatya şeklindeki par-
ça, şemsiye ve gölgeliklere monte ediliyor. Aynı zamanda
isteğe göre modüllerin sayısı artırılıp papatyayı daha da
büyüterek daha büyük güçlere ulaşılabiliyor. Standart
ürün 12V-20 Watt üretiyor. Şemsiyenin direğinde bağlantı
ve şarj kutusu var. Üzerinde iki adet USB soketiyle mobil
cihazları şarj edebiliyorsunuz.
Nerelerde kullanılabiliyor?
USB ile şarj edilen her cihaz SolBrella ile kullanılabiliyor.
USB ile uyumlu cep telefonu, iPad, içecek soğutucu, van-
tilatör, lamba vb ürünlerde de kullanılabiliyor. SolBrella,
modüler yapısıyla değişik güçlerde enerji sunabildiği için
modüller farklı mimariyle birleştirilip, tekne-yat, düz tente,
çatı, çadır, kamp karavanı gibi yerlerde de kullanılabiliyor.
Güneşten enerji üretmenin yanında ne gibi
özellikleri var?
Enerji üretmenin yanında akıllı kutu yaptık. Bu akıllı kutu
içine yetenekler yükleyelim dedik ve içinde mikroçipleri
olan elektronik devre kurduk. Bununla sadece cihazları
şarj etmiyorsunuz, gündüz enerjinin fazlasını da depolu-
yorsunuz. Akşam hava karardıktan sonra yedi-sekiz saat
enerji verebilecek aküleme sistemi yaptık. Burada tam gü-
neş ışığı olmasa bile gün ışığı bizim için yeterli. Kapalı
havalarda dahi enerji üretebiliyoruz. Ürünün bir kısmı göl-
gede kalsa bile sistem çalışmaya devam ediyor.
Bunun nasıl bir etkisi oluyor?
Yazın insanlar odalarında oturup televizyon seyrederek
klima açma ihtiyacı duymayacaklar. Bunu yaptıkları za-
man enerji tüketiyorlar. Onun yerine ne yapacaklar? Sahi-
le geçecek, yanına içeceğini alacak, kitabını okuyabilecek.
Özellikle yabancıların en büyük keyfi tatilde kitap oku-
mak. Yabancı turist için müthiş bir fırsat. İşletme için de
şöyle bir avantajı olacak. İnsanlar odada olmayınca klima
çalıştırmayacaklar. Sahilde oturunca sipariş vermeye de-
vam edecekler. İşletmenin maliyetlerini aşağı çekme an-
lamında önemli bir husus. Bir ekonomik hesap yaptım. Bir
insanın ortalama günde iki saat odasına çekilip klimayı
açık tutmasını engellersek, o insanın işletmeye sağlayaca-
ğı tasarruf 220 dolar. Yılda 1000 kişinin geldiğini düşünür-
sek o tasarrufu siz düşünün.
İlk ürününüzü yurtdışına ihraç etmişsiniz.
Yurtdışından talep nasıl?
2014’ün Ocak ayında Antalya’da fuara katıldıktan iki ay
sonra İtalya’ya ihracat yaptık. Şu an altı ülkeye ihracatımız
var. Daha Türkiye’ye satmadan ilk ihracatımızı İtalya’ya,
sonra Yunanistan, İspanya, Portekiz, Dubai ve ABD’ye
yaptık. Şimdi de Brezilya, Arjantin ve Meksika için görüş-
melerimiz sürüyor.
SolBrella gibi örnekler var mı? Sizin farkınız
ne?
Biz başvuru yaparken mutlaka benzeri vardır dedik. Ben-
zer dediklerimiz güneş panellerinin şemsiye üzerine otur-
tulmuş hali. Benzeyen modellerin de hiçbiri verimli kulla-
nılmıyor. Yaptığım güneş panellerinde güneş santrallerin-
de de kullanılan güneş panellerinin en küçük nüvesi olan
hücreyi alıp bu hücreden bir tasarım yaptık. Bu tasarımı
yaparken de şekli önemliydi, dairesel çiçek formatı olma-
sı gerekiyordu. Buna en uygun olan da papatyaydı. Güneş
ışınları günün saatine göre farklılık gösterir. Bu yüzden
papatyayı kullanarak güneşin bir taraftan ışınları kaybe-
derken diğer taraftan da yakalaması lazımdı.

3. OPTİMİSTHAZİRAN 2014 68
G İ R İ Ş İ M
Nasıl bir etki yaratmayı hedefliyorsunuz?
Bu ürün, çevre bilincini oluşturmak ve insanların güneş ener-
jisini anlayabilmelerini sağlamak açısından önemli. “Güneş-
ten böyle şeyler yapılabiliyor demek” diyor insanlar, çevreci
algıları oluşturuyor. Aynı zamanda ürünü kullanan işletmeler
de sera gazı etkisini azaltırken ekonomiye de ciddi bir katkı
sağlıyor.
SolBrella için geliştirdiğiniz yeni proje veya
ürünler var mı?
Şimdi “push to call” (bas-çağır) özelliğiyle bir yazılım yap-
tık. Bu özellik sayesinde insanlar sahilde şemsiyesinin altın-
da otururken akıllı kutu üzerindeki tuşa basarak içeride res-
torana veya resepsiyona sipariş vermek için sinyal gönde-
rebilecek. Diğer tarafın ekranında da, örneğin beş numaralı
şemsiyeden sipariş olduğu görülebilecek. Büyük tatil köyle-
rini düşünün. En az 500-1000 şemsiye var. Bu, şemsiyeler al-
tında ortalama 2000 insanın konaklaması demektir. Bu 2000
insana servis elemanı yetiştirmek mümkün değil. Orada bir
müşteri memnuniyetsizliği ve kaos var. Bu yazılımla birlik-
te siparişler ekranda görülebilecek, elemanlar daha efektif
kullanılabilecek ve saha yönetimi yapılabilecek. 40 metre
çapındaki alanı yönetebiliyoruz. Binlerce şemsiyenin oldu-
ğu bir alanda insanların isteklerini işletmeciye iletmesi sağ-
lanıyor. Bu program vasıtasıyla işletmeci de hangi saatlerde
yoğunluğun ne kadar olduğunu görebiliyor, elemanlarını
ona göre planlayabiliyor. İşletmeci siparişi aldığında geriye
sinyal yolluyor ve kutu üzerinde ışık yanıyor. Siparişinizin
alınıp alınmadığı endişesini de ortadan kaldırmış oluyorsu-
nuz. Siparişin ne kadar zamanda gidip geldiğini de görebili-
yorsunuz. Bu iyi bir saha yönetimi. Bunu da 2015 sezonunda
tüketiciye sunmayı düşünüyoruz. Her sene bu ürüne bir şey-
ler eklemeyi planlıyoruz.
Alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla
ilgili ne düşünüyorsunuz?
SolBrella üzerinden örnek vermek istiyorum. SolBrella’nın
2000 adet şemsiyede kullanıldığını düşünürseniz, bir
SolBrella’nın gücü 20 Watt civarında. 15 MW bir hidroelektrik
santralin yıllık ürettiği enerjiye eşdeğer bir enerji üretir. Sant-
ral yapmanın maliyeti çok büyük ama asıl önemlisi çevreye
vereceğiniz zarar. Hidroelektrik santral, olması gerektiği ka-
dar, doğru projelendirilip yapılırsa olur. Bunlar ülkemize zarar
veren şeyler.
Türkiye’de güneş enerjisiyle ilgili politikaları
yaygınlaştırmak için neler yapılabilir?
Güneşin bir saatlik ışın miktarı dünyanın şu anda tükettiği
enerjiye eşdeğer. Dolayısıyla güneşin gücü tartışılmaz.
Türkiye’nin ortalama 1700 ışın miktarı var. Bu Almanya’dan
yüzde 50 daha fazla. Ama baktığınızda Almanya’nın güneş
enerjisi kurulu gücü Türkiye’ninkine yaklaşmaya başladı. Gü-
neşinolmadığıyerdeneredeyseAlmanlarsizintoplamkurulu
gücünüze eşdeğer duruma geldi. Mevzuat ve yönetmelikler-
le yetkili birimlerin hareket etmesi lazım. Bu işler geciktiril-
di. Türkiye’nin bu alanlara girmesi bazılarının işine gelmemiş
olabilir. Doğalgaz lobisinden bahsediyoruz. Toplumdaki tüm
bireylerin yeşil enerjiyi aktif kullanabilecek duruma gelme-
sine destek olmalıyız. Her şey belli kesimlerde tıkanıp kalı-
yor. Devletin önce inanması lazım ki adımlar atılsın. Güneş,
rüzgâr gibi yatırımlara önem verilmesi gerekiyor artık.
“SolBrella ile sadece cihazları şarj etmiyorsunuz, gündüz enerjinin
fazlasını da depoluyorsunuz. Akşam hava karardıktan sonra
yedi-sekiz saat enerji verebilecek aküleme sistemi yaptık”
MakineyüksekmühendisiGökhanKalaylıİTÜ’denmezun
olduktan sonra farklı sektörlerde yönetici olarak çalıştı. Ye-
di senedir enerji sektöründe ve üç yıldır da danışmanlık
yapıyor. Özellikle yenilenebilir enerjiler, güneş, hidroelekt-
rik santraller üzerine çalışmalar yapıyor.