1. Erfgoed aan de Universiteit Gent:
nieuwe inzichten in de praktijk
Danny Segers
Museum voor de Geschiedenis van de
Wetenschappen

2. - VLAAMSE UNIVERSITEITEN
- WAT IS DE OORSPRONG VAN DE DIVERSE
COLLECTIES AAN DE UGENT?
- DIVERSITEIT VAN DE COLLECTIES.
BELANGRIJKE/SPECIFIEKE VOORWERPEN
- DE 3 KERNTAKEN AAN DE UNIVERSITEIT
- ONTSLUITEN VAN DE COLLECTIES
- BESLUITEN
- NAAR EEN NIEUW MUSEUM

3. VLAAMSE UNIVERSITEITEN?

4. Alle Vlaamse universiteiten:
http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/ho/universitair/alle.asp
Instelling oprichting
1 Katholieke Universiteit Leuven (KUL) 9 december 1425
2 Universiteit Gent (UGent) 9 oktober 1817
3 Vrije Universiteit Brussel (VUB) Wet van 28 mei 1969
4 Universiteit Antwerpen (UA) Decreet van 1978
UFSIA van 1965 tot 2003
RUCA van 1965 tot 2003
UIA van 1971 tot 2003
5 Katholieke Universiteit Leuven Campus 1965
Kortrijk (KULAK)
6 Universiteit Hasselt (UHasselt) 1973
7 Transnationale Universiteit Limburg (tUL) 1992

5. WAT IS DE OORSPRONG VAN DE
DIVERSE COLLECTIES AAN DE UGENT?

6. Archeologisch Museum
Rond 1822: Willem I schenkt archeologische vw
(aangevuld met vw uit onderzoek)
Etnografische verzamelingen
vanaf 1825: privé schenkingen etnografische objecten
(aangevuld met vw uit onderzoek)
Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde
1817: Willem I schenkt een som geld voor het aanleggen van een
instrumentenkabinet
(aangevuld met aankopen en instrumenten 
uit de praktijk)

7. Museum Morfologie: Veeartsenijschool opgericht in 1933
een verzameling morfologische preparaten opgebouwd (gevolg
van wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en dienstverlening)
De objecten werden (en worden nog steeds) door de studenten
diergeneesk. gebruikt tijdens hun studie van de morfologie.
Museum voor Dierkunde
1817: de lessen “biologie” moesten ondersteund worden door
een wetenschappelijke verzameling dieren
collecties aangevuld met schenkingen, recente verzamelingen,
studieobjecten, …. 
- didactische collecties 
- met zichtbaarheid naar het grote publiek


8. Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen
De stad Gent richt in 1948 een museum voor de Geschiedenis van
de Wetenschappen op
Verzamelingen hoofdzakelijk uit universiteit
collecties groeiden
1964: RUG beslist om het museum over te nemen
Huidige collectie:
wetenschappelijke instrumenten uit onderwijs en 
onderzoek (uit de faculteit Wetenschappen) met
uitgebreide publiekswerking




9. 
De verschillende musea van de UGent
1) Archeologisch Museum

2) Etnografische verzamelingen
3) Museum voor de Geschiedenis
van de Geneeskunde

 4) Museum Morfologie
 5) Museum voor Dierkunde 
 6) Museum voor de Geschiedenis
van de Wetenschappen 
3 km
  
Afstanden:
1-2: 9 km
1-3: 2,5 km
1-4: 4,5 km
3-4: 3 km
4-2: 7,5 km 

10. DIVERSITEIT VAN DE COLLECTIES.
BELANGRIJKE / SPECIFIEKE VOORWERPEN

11. ArcheologischMuseum Etnografische verzamelingen Museum voor de
geschiedenis van de
Houten helm masker, dudul, geneeskunde
(Oceania)
Collectie Deneffe: replica’s van
oude Romeinse chirurgische
instrumenten.
Schaal model van het Pantheon
van Rome door Antonio Chichi
(1743-1816)
(kurk, plaaster, hout) Fern sculpture, nenna, (Oceania)

12. Museum voor de
Museum Morfologie Museum voor Dierkunde Geschiedenis van de
Wetenschappen
Plastinaat van de foetus van een Chelonia mydas (groene zee Fenakistiscoop van Joseph
rund van 3-4 maanden schildpad ) Plateau (1801-1883) – vader
van de film
Atoommodel van benzeen van
Vaatafgietsel van de Prof. A.Kekulé (1829-1896) –
kopslagaders van een schaap Krab (geconserveerd)
Verblijf in Gent 1858-1867

13. DE 3 KERNTAKEN AAN DE
UNIVERSITEIT

14. Aan de universiteit zijn er 3 specifieke taken:
• Samenwerking in cursussen
1) Onderwijs
• Bachelor projecten
• Praktische oefeningen
• …
2) Onderzoek • Master thesissen
• Onderzoek op de collecties
• A1 publicaties
• …
3) Dienst- • Permanente en tijdelijke
verlening tentoonstellingen
• Bruikleen voor andere museums
• …

15. ONTSLUITEN VAN DE COLLECTIES

16. Werken met de collecties van de musea
Permanente tentoonstelling
Tijdelijke thema tentoonstellingen - Deelname aan culturele
evenementen (erfgoeddag, week van de smaak, open
monumentendag, Gentse feesten, dag van de Wetenschap, …)
Organisatie colloquia – voordrachten
Tentoonstellingen op verplaatsing
Onderwijs-, onderzoeksactiviteiten
Bachelorprojecten (UGent en andere instellingen) -
Masterthesissen - Stages en stageverslagen
Bezoek van scholen – Workshops - Lerarendagen
Gezamenlijke activiteiten “Gentse Universitaire Musea”
Nacht van de Gentse universitaire Musea, gezamenlijke
thematentoonstellingen: Wunderkammer 2013, …
Belettering - Gecoördineerde structuren

17. Permanente tentoonstelling

18. Permanente tentoonstelling

19. Tijdelijke thema tentoonstellingen - Deelname aan culturele
evenementen (erfgoeddag, week van de smaak, open
monumentendag, Gentse feesten, dag van de Wetenschap, …)
Opening tijdelijke tento “U bevindt zich hier”
Erfgoeddag 2012: Olympische helden
Gentse feesten 2011: “Van
paardenmiddel tot paardendokter”

20. Organisatie colloquia - voordrachten
2012 Lezing: “Heraanleg van de
Sterre”
2012 Infonamiddag: onderwijsinnovatie
Nieuwjaar 2011 Aperitiefvoordracht:
“Leven en werken tijdens expedities”

21. Tentoonstellingen op verplaatsing
2012 tentoonstelling in het UFO:
opening van de tentoonstelling “Brainstormen in Brussel”
Kinderuniversiteit rond licht Kwantumtalkshow: kwantummechanica vanuit
een verrassende hoek

22. Bachelorprojecten (UGent en andere instellingen) - Masterthesissen -
Stages en stageverslagen
2010-2011 Masterthesis:
“De bank van Melloni”
Practicum morfologie
2010-2011:
Reconstructie
van de “Bioscope
van Duboscq”
Jaarlijks: Maandwerk dierkunde

23. Bezoek van scholen – Workshops - Lerarendagen
Museum voor
Dierkunde
Etnografische
Collecties
Museum
Morfologie
Workshop:
“Fysica in de keuken”
2011: Lerarendag
“U bevindt zich hier”

24. Gezamenlijke activiteiten (Nacht van de Gentse universitaire Musea,
gezamenlijke thematentoonstellingen: Wunderkammer 2013, …)
Nacht van de Universitaire Musea 2012

25. Belettering - Gecoördineerde structuren
Belettering van de voorwerpen op een Ontwerpen van uniforme documenten
iPad in verschillende talen. voor bruikleen, opnamebeleid, ….

26. BESLUITEN

27. De verschillende collecties zijn op verschillende manieren
ontstaan
- Rijke collecties met unieke stukken (al of niet in een
museale omgeving opgesteld!)
- Zeer diverse collecties
- Musea geografisch erg verspreid
- De huidige musea dekken niet alle disciplines van het
wetensch. erfgoed probleem voor verzamelpolitiek
- Musea met verschillende doelen/problemen en
opvattingen
• Didactische component
• Al of niet een nadruk op publiekswerking
• Depotruimte is een probleem
• ….

28. NAAR EEN NIEUW MUSEUM

29. De idee om 1 museum te maken is niet nieuw:
28/2/2003: vergadering collectiebeheerders op
rectoraat
voorstel: oprichting van een vitrinemuseum
11/9/2003: rapport “Aanzet tot een globaal beleid voor
de universitaire musea” besproken in BC
beslissing uitgesteld
2009: Informele commissie “Academisch erfgoed”
wordt opgericht en een rapport “Naar één
Universiteitsmuseum” wordt opgesteld
7/1/2010: Een eindrapport “Academisch erfgoed:
heden en toekomst” besproken in BC
erfgoedbeleid aan de UGent moet uitgewerkt
worden en de oprichting van één universiteitsmuseum
wordt voorbereid

30. Huidig plan

31. Wat is de beschikbare ruimte?
straat
plantentuin
Masterplan van de faculteit wetenschappen
3 verdiepingen van elk 600 m2
2 verdiepingen voor de permanente collecties
1 verdiep voor tijdelijke tentoonstelling en algemene
ruimtes

32. In de commissie “Wetenschap en Maatschappij” werd een
project van de collectiebeheerders “Voorbereidende
studie van een nieuw universiteitsmuseum” goedgekeurd.
Looptijd 4 jaar vanaf 2012
Bestaat uit 2 grote luiken:
1) Wetenschappelijke studie van de
noodzaken, mogelijkheden en beperkingen tot het
oprichten van een geïntegreerd universiteitsmuseum
2) Inrichten van een aantal communicatiemomenten om
stapsgewijs de bevindingen van de wetenschappelijke
studie in de praktijk te testen en bij te sturen.

33. De verschillende musea van de UGent
1) Archeologisch Museum (Prof. J. Bourgeois)
Patrick Monsieur
 2) Etnografische verzamelingen
Pauline van der Zee
3) Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde
Stichting Jan Palfijn vzw
 4) Museum Morfologie (Prof. P. Simoens)
Marjan Doom
 5) Museum voor Dierkunde (Prof. D. Adriaens)
Dominick Verschelde 
 6) Museum voor de Geschiedenis van
de Wetenschappen (Prof. D. Segers)
Kristel Wautier 
7) De plantentuin (Prof. P. Goetghebeur) 
Chantal Dugardin
8) Het universiteitsarchief
Isabel Rotthier
