Alper Ünal'ın 8 Nisan 2011 günü Sürdürülebilir Ulaşım 2011 Kocaeli'de yaptığı sunum. Presentation done by Alper Ünal on 8 April 2011 during Sustainable Transport 2011 Kocaeli, Turkey

1. Türkiye’
Türkiye’de Ulaşımdan
Kaynaklanan Emisyonlar
Doç. Dr. Alper UNAL, Doç Dr. Tayfun KINDAP
Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü
Istanbul Teknik Üniversitesi

2. HAVA KİRLİLİĞİ
Zehir olmayan nedir? Herşey zehirdir ve hiçbir
şey zehirsiz değildir. Birşeyi zehir yapan ancak Kimyasal Konsantrasyon (ppm)
miktarıdır (Paracelsus, 1493-1541)
Nitrogen
g 780,900
,
Oxygen 209,400
Hava kirliliği havada istenmeyen maddelerin Argon 9,300
zarar verici seviyelerde bulunması durumudur Carbon Dioxide 315
Insan sağlığı Neon 18
Bitkiler Helium 5.2
Binalar vb. Methane 2.3
Genel Çevre Krypton 0.5
Hydrogen 0.5
Iklim değişiklği
Xenon 0.08
estetik
Nitrogen dioxide 0.02
0 02
Ozone 0.01-0.04

3. Kriter Hava Kirleticiler
Kükürt Oksitler(SOX)
Azot O s t e (NOX)
ot Oksitler ( O )
Partikül Madde (PM)
Uçucu O
U Organikler (VOC)
ikl
Karbon Monoksit (CO)
Ammonya (NH3)
Ozon

4. Hava Kalitesi Standartları
Çevre ve Orman Bakanlığı
Avrupa Çevre Ajansı
Amerikan Çevre Ajansı
A ik Ç Aj

5. HAVA KİRLİLİĞİ SAĞLIK ETKİSİ
PM10 70 -> 20 ug, hava kirliliği sebebiyle ölümlerde %15 azalma
g, ğ y WHO
Çocuklarda akciğer fonksiyon kaybı Guaderman, 2000
PM10 10 ug artış -> günlük ölümlerde %0.6-1.2 artış Pope, 2006
PM10 10 ug artış -> genel ölüm %0.6 artış Atkinson, 2001
65 yaş üstü Astım-KOAH başvuru %1 artış
Astım KOAH
PM2.5 10 ug artış -> genel ölümlerde %1-17 artış Pope, 2006
10 ug artış -> kardio ölümlerinde %5-42 artış
10 ug artış -> akciğer kanseri ölümlerinde %1-17 artış
HC Akut enfaktüs Poloniecki, 1997
NO2 Akut enfaktüs Poloniecki, 1997
Çocuklarda akciğer fonksiyon kaybı, solunum yollarında Guaderman, 2000
tahriş
CO Akut enfaktüs Poloniecki, 1997
,
SO2 Akut enfaktüs, solunum yollarında tahriş Poloniecki, 1997
Ozon 1-2 gün maruz kalışlar -> Akut enfaktüs Ruidavets, 2005
İnorganik Asit Buharı Çocuklarda akciğer fonksiyon kaybı Guaderman, 2000

6. Dublin’de kömür satışlarındaki azalım ile sağlık etkisi
arasındaki ilişki

7. Istanbul – Hava Kirliliği

8. Diğer Şehirler – Doğu Anadolu

10. Ulaşımın Etkisi
Ulaşımın Etkisi

11. Ülkemizdeki Çalışmalar
 Istanbul ulaşım kaynaklı emisyonlar
 Kişisel maruziyet
 Deniz ulaşımından kaynaklanan emisyonlar
 Uçak emisyonları
 Emisyon envanteri çalışması

12. Vehicle Emissions in Istanbul
People Population: 12.5 Million
Vehicle Population: 2 8 Million (600 new vehicles/day)
2.8
Population Growth in Istanbul ( 950 – 2025)
opu at o G o t sta bu (1950 0 5) Number of Motor Vehicles in Istanbul
7000
6000
5000
4000
3000
2000 Car
1000 Motor Veh.
0
2000 2005 2010 2015 2020 2025
Year
Source: United Nations, World Urbanization Prospects: Source: Prof. Dr Haluk Gercek (Istanbul Technical
The 2007 Revision Population Database University)

13. Emisyon Envanteri
Çalışması
• 31 Ekim-16 Kasım
2006
• 3 kısımdan
oluşmakta:
– Araç aktivitesi
– Dizel araç emisyon
– Benzinli araç
emisyon ölçümü
Ekip
EMBARQ
International Sustainable Systems Research
Istanbul Büyükşehir Belediyesi

14. Istanbul Araç Emisyon
Envanteri Çalışması
a e Ça ş as
Veri Toplanması
• Araç Filosu
• Hat seçimi
Ölçüm
• Aktivite
• Emisyon
IVEM Modeli
Senaryo Analizi
Pilot Projeler
Emisyon Azaltım Önerileri

15. Test Araç Seçimi
ç ç
Istanbul'da Araç Dağılımı (Emniyet Müdürlüğü, 2006)

16. Araç Aktivite Verileri
aç t te e e
• Farklı sokak ve caddelerde 14 günlük veri
g
• Saniye-saniye hız, ivmelennme verileri
• Yol eğimleri
ğ
• Ortalama hızlar

17. B Sürücü kullanışı ve Trafik Akımı
C
A E
A – Europe mid-lower income
mid-
B – Europe mid-higher income
mid-
C – Europe commercial D
D – Asia mid-higher income
mid-
E – Asia mid-lower income
mid-
Sürücü Kullanışı – Orta Gelir
Seviyesi Bölgesi

18. Araç Kullanım Verileri
Avrupa:
 3 araç, 8 gün, 80 saat. 288,000 Veri
ç, g , ,
Asya:
 3 araç, 3 gün, 24 saat. 86,400 Veri
ç, g , ,

19. Otobüs Dolmuş
Dolm ş
Kamyon Taksi

20. Tipik Araç Kullanımı
70
60
50
Otoban
Speed km/hr
40
30
20
10
0
5:31:12 5:31:55 5:32:38 5:33:22 5:34:05 5:34:48 5:35:31 5:36:14 5:36:58 5:37:41
Time (UTC) 80
70
60
50
Speed km/hr
r
Arter 40
30
20
10
0
5:36:58 5:38:24 5:39:50 5:41:17 5:42:43 5:44:10 5:45:36
Time (UTC)

21. Otopark Anketi
• Avrupa: 874 araç
• Asya: 744 araç

22. Dizel Araç Ölçümü
• Portable Emissions Measurement Systems (PEMS) kullanılarak saniye-
saniye partikül madde ve gaz ölçümü (CO, CO2, NOX, SO2, HC, PM2.5)
yapılmıştır
• 42 test yapılmıştır
• Model Yılı: 1985 – 2006
985 006
• Motor Hacmi: 1.5 – 6.5 liter
• Test edilen araçlar
– 29 kamyon ve kamyonet
– 6 Otobüs
– 7 Binek Araç

23. Dizel Araç Ölçümü

24. Dizel Araç Ölçümü

25. Ölçülen PM2.5 Emisyonlarına
Örnek
Ö k
0.02
0.018
0.016 2006 Truck
2004 Bus
0.014 1996 Truck
0.012
P M 2 .5 [gr /k m ]
0.01
0.008
0.006
0.004
0.002
0
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
Time [sec]

26. Benzinli Araç Ölçümü
• Portable Emissions Measurement Systems (PEMS) kullanılarak
saniye-saniye gaz emisyonları (CO, CO2, NOX, SO2, HC) ölçüldü
• 104 t t yapıldı
test ld
• Model Yılı:1974 - 2007
• Motor Hacmi: 1.2 – 3.8 litre
• Yakıt Tipi: LPG, Benzin

27. Benzinli Araç Ölçümü

28. Benzinli Araç Ölçümü

29. Araç Emisyon Envanteri
Benzinli
Dizel Emisyon
Emisyon
Ölçümleri
Ölçümleri
Diğer Veriler
(Sıcak., Nem,Yakıt
kalitesi)
Temel
Faktörleri
Toplam
Toplam
p
IVEM Emisyonlar
E i l
Emisyon
(1000 km'de)
Filo & Yer
Verileri
Yıllık Kilometre
Araç Filo Dağılımı
Güç Dağılımı
Çalıştırma (Park
(GPS)
(VOCE) Ölçümleri)

30. 2006 ve 2015 Emisyon Hesapları
CO2
HC PM SOX
CO NOX

31. Emisyon Azaltım Projeleri
Araç Tipi CO2 CO NOx PM THC SOx
Binek araç %46 %85 %16 %4 %67 %51
Otobüs %49 %13 %82 %93 %32 %45
Taksi %3 %2 %2 %2 %1 %2
Dolmuş
ş %2 %1 %1 %2

32. Emisyon Azaltım Projeleri –
Dizel Partikül Filtre
&( $
; < 4?9$
=>$
‐($ 7@A!4?9$
, ($
+( $
!"#$
%$ !#$
%$ !" ' $
%$
*( $
!&$
%$
#( $
' ($
!&#$
%$
)($
($
. / 0) ( $23
1 $ 45 $23
1 $ 45 ' $623
1 $ 7 5 8$23
1 $ 9: 40) ( $23
1 $

33. Metrobüs Maruziyet Analizi
• Toplu taşım sırasındaki maruziyet seviyeleri ölçüldü
• Metrobüs
• Belediye Otobüsleri
• IETT Otobüsleri

34. Metrobüs Maruziyet Analizi
Anlık Maruziyet
80
70
0
60
50
PM2 (ug/m3)
40
2.5
30
20
10
0
Metrobüs IETT Özel
Toplam Maruziyet
5000
4500
4000
3500
PM2.5 (ug/m3)
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
Metrobüs IETT Özel

35. Gemi Emisyon
y
Envanteri
AIS
Sistemi
Marmara bölgesinde gemilerden yılda 15,000 km yol
giden yaklaşık 65 milyon dizel otomobile eşdeğer
emisyon miktarı meydana gelmektedir.

36. Uçak
ç
Emisyonları

37. Emisyon Envanteri – Hava Kalitesi Modellemesi