1. TİROİD HASTALIKLARI
PROF DR DİLEK GOGAS YAVUZ
Marmara Üniversitesi Tıp fakültesi
İç Hastalıkları ABD,Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları BD

2. Tiroid bezinin anatomisi
Tracheanın önünde
20 gr

3. •Tiroid bezinin en önemli işlevi tiroid hormonu üretmektir
•Tiroid hormonu vücuttaki her hücrenin
metabolizmasına etkir
•Vucudun metabolizmasını regüle eder
•Tiroid hormonunun yokluğu hayat ile bağdaşmaz

4. Tiroid bezi hipofizin kontrolü altındadır
•Kandaki tiroid hormon düzeylerindeki düşüş
Hipofiz bezinden TSH salgısını uyarır.
•TSH tiroid bezinden tirod hormon salgısını
arttırır.
•Kandaki tirodi hormon düzeylerinin artması
Hipofizden TSH üretimini azaltır
•Hipofiz bezi ise hipotlamasun kontrolü altındadır
•Hipotalamustan salgılanan TRH, TSH üretim ve
Salgısını kontrol eder.

5. Hipotalamik-hipofizer-tiroid
Aksının Feedback Regülasyonu
 TRH - Tirotropin
serbestleştirici hormon
 TSH - Tiroid stimüle edici
hormon- Tirotropin
 T4/T3 – Tiroid Hormonları

6. Tiroid hormonunun etkileri
Hücre içi reseptörlerine
Bağlanarak etki eder

7. Tiroid hormonları hücresel
metabolik aktiviteyi artırır
 Mitokondri sayı ve aktivitesini artırırlar.
 Enerji kullanılır ve ısı üretimi artar.
 Bazal metabolik hızı düzenler
 Hipertiroidide BMR % 60-100 artar.
 Tiroid hormonu hiç üretilmezse, BMR yaklaşık
normal düzeyinin yarısına iner.

8. Büyüme ve doku gelişimine
etkileri
 Dişlerin çıkmasını ve gelişimini sağlar.
 Epidermis, saç follikülleri ve tırnakların
büyümesi ve olgunlaşmasını sağlar.
 İskelet kasları kasılma gücü ve hızını arttırır.
• Yüksek frekanslı kas tremorları

9. Tiroid hormonlarının büyümeye
etkileri
 Fetal hayatta ve çocukluk döneminde beynin
büyüme ve gelişimini sağlarlar.
 Tiroid hormonu yetersizliği durumunda zeka
gelişimi olumsuz etkilenir (kretenizm).

10. Sinir Sistemine Etkileri
 Beyin ve korteks büyümesi
 Akson proliferasyonu
 Dentrit dallanması
 Sinaps oluşumu, miyelinizasyon

11. Tiroid hormon üretimi
Tiroid bezinden tiroid hormon yapımı iyoda bağımlıdır
Tiroid hormonları : Thyroxine (T4)
Tri iyodotrionin (T3)
Tirodi hormon üretiminin %80 i T4, %29 si T3 tür
T3 ,T4 ten 4 kat daha potenttir

12. Tiroid bez fonksiyon ve yapısının
değerlendirilmesi
•Kanda tiroid hormon miktarının ölçülmesi
tiroid bezinin aktivasyonunu gösterir
•Tiroid ultrasonografisi
Tiroid bezinin büyüklüğü,nodüler gelişimi hakkında fikir verir
•Tiroid sintigrafisi
Tiroid bezinin iyot tutuşu ve inderkt olarak aktivasyonu hakkında
fikir verir.

13. Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
sTSH
sT4

14. Tiroid hormonları
Serum düzeyleri
Serum tiroksin
T4
4.6-12 mg/d
Serum Triiodotirionin
T3
80-180 ng/dl
Serum tirotiropin
TSH 0.5-5ıu/ml

15. Tiroid bezinin en sık raslanan
hastalıkları
•Hipertiroidi
•Hipotiroidi
•Guatr-nodüler hastalık

16. Hipertiroidi
Tiroid bezinin aşırı çalışması,
fizyolojik dozun üzerinde
hormonu kana vermesidir.

17. Hipertiroidinin semptom ve bulguları
Semptomlar
Bulgular
•Çarpıntı
•Kalp hızında artış
•Sıçak intoleransı
•Ellerde titreme
•Sinirlilik
•Kilo kaybı
•Uykusuzluk
•Kas gücünde azalma
•Barsak hareketlerinin artması
•Sıcak ,nemli cilt
•Adet düzeninin bozulması
• Saç dökülmesi
•Halsizlık

18. Hipertiroidi : Etiyoloji
1 Grave’s hastalığı
(TSH reseptörlerine karşı gelişen otoimmünite )
2 Toksik mültinodüler guatr
(İyot eksikliği bölgelerinde sık , uzun süreli guatrlarda )
3-Toksik adenom
4- Tiroidit (subakut, postpartum)
5- ilaçlara bağlı(amiodoron, aşırı iyot)
6- Tümör (struma ovari, metastatik tiroid ca)

19. Hipertiroidinin en sık nedenleri
•Graves hastalığı
•Toksik nodüler guatr
•Toksik adenom
•tiroiditler

20. Hipertiroidinin tanısı
Serumda
TSH
T3
ve
T4

21. Hipertiroidi ayırıcı tanısı: Tiroid sintigrafisi
normal
graves
Toksik adenom
tiroidit
Toksik multinodüler

22. Graves hastalığı
•Otoimmün bir hastalıktır.
•Tiroid bezindeki proteinlere karşı gelişen
antikorların tiroid bezini aşırı uyarmaları
ve fazla hormon üretimi ile karakterizedir.
Kadınları erkeklerden 8 kat daha fazla etkiler
50 yaşın üzerinde ender rastlanır

23. Graves hastalığının özellikleri
•Hipertiroidi
•Graves oftalmopatisi
•Dermopati (pretibial mixödem)

24. Graves oftalmopatisi

25. Toksik adenom
Hipertiroidi tiroid bezindeki
tek nodülden kaynaklanabilir
Otonom fonksiyonu olan adenom
Diğer dokudan bağımsız olarak
Tiroid hormonu salgılar

26. Tiroidit
Tiroid bezinin inflamasyonu tiroidit olarak tanımlanır
Tiroid bezinde normal olarak depolanmış tiroid hormonları
Bezdeki yıkım sonucu kana karışır.
•Subakut tiroidit
•Postpartum tiroidit

27. Hipertiroidi tedavisi
 Allta yatan nedene
 Hastalığın şiddetine
 Hastanın yaşına
 Tiroid bezinin büyüklüğüne
 Komorbid durumlara bağlıdır
Tedavinin hedefi : hiper metabolik durumu en az yan
etki ve hipotiroidi insidansı ile giderebilmek.

28. Tedavi seçenekleri
1.Semptomların rahatlatılması (beta bloker )
2. Anti Tiroid ilaçlar
Metimazol , Propiltiourasil (PTU)
3. Radyoaktif iyot tedavisi
4. Tiroidektomi – Subtotal / Total

29. Antitiroid ilaç komplikasyonları
 Agranulositoz % 0.5
idiosenkratik reaksiyon
Revesibil
WBC takibi , SGOT,SGPT takibi önerilir
 Allerjik (cilt döküntüsü, kaşıntı)
 vaskülit

30. Hipotiroidi:
Doku düzeyinde tiroid hormonu yetersizliği veya
nadiren etkisizliği sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
Tersiyer : TRH hormon yetmezliğine bağlı
Sekonder : TSH hormon yetmezliğine bağlı
Primer tiroid bezinden yetesiziliği

31. HİPOTİROİDİ
Tiroid bezinde tiroid hormon
yapım ve salgısında azalma veya yokluk

32. Primer hipotiroidi nedenleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kronik otoimmün tiroidit (hashimato hastalığı)
Radioaktif iyot tedavisi
Tiroidektomi sonrası
Anti-tiroid ilaçlar (PTU, metimazol)
Lithium ,Amioderone
Iyot eksikliği
Subakut tiroidit
Infiltratif hastalıklar
Agenez

33. Hipotiroidi semptomları
•Halsizlik
•Kilo alımı
•Saç kuruması
•Ciltte kuruma ve solgunluk
•Saç dökülmesi
•Soğuk intoleransı
•Kas krampları
•Kabızlık
•Depresyon
•İrritabilite
•Hafıza bozukluğu
•Adet düzensizliği
•Libidoda azalma
Kuru cilt
Bradikardi
Kas gücünde azalma
Depresyon
Haraketlerde yavaşlama

34. Semptom ve bulgular
Mekanizma
Semptom
bulgular
Metabolik yavaşlama
Halsizlik ,kas güçsüzlüğü,
soğuk intoleransı, kilo
alımı, kognitif
disfonksiyon,
konstipasyon, büyüme
geriliği
Hareketlerde ve
konuşmada yavaşlama ,
reflekslerde azalma,
bradikardi
Matriks birikimi
Kuru cilt
Ses kısıklığı
Ödem
Sinir sıkışmaları
Cillte kalınlaşma
Yüzde şişkinlik
Periorbital ödem
Dilde kalınlaşma
diğer
İşitmede azalma, miyalji
parestezi , depresyon,
artralji, infertilite
Distolik hipertansiyon,
saç kaybı, plevral
effüzyon, asit,galaktore,
ataksi

35. Hipotiroidi tanısı
 laboratuara dayalıdır
 Semptomlar nonspesifiktir
TSH ve Serbest T4

36. Hipotiroidinin tanısı
Serumda tiroid hormon düzeylerinin ölçümü
TSH
T3
T4

37. Primer hipotiroidi tanısı
Aşikar hipotiroidi
TSH >4.0 mIU/mL, s T4 düşük
Subklinik hipotiroidi
TSH >4.0 mIU/mL, s T4 Normal
ötiroid
TSH 0.5-4.0 mIU/mL, s T4 Normal
0
5
10
TSH, mIU/mL
Braverman LE, et al. Werner & Ingbar’s The Thyroid. A Fundamental and Clinical Text. 8th ed. 2000.
Canaris GJ, et al. Arch Intern Med. 2000;160:526-534.
Vanderpump MP, et al. Clin Endocrinol (Oxf). 1995;43:55-68.

38. Levotiroksin (LT4) replasman
tedavisi
 Hipotirodi tedavisi hayat boyu sürer
 LT4: T4 hormonunun sentetik formudur
 Doz kişiye özel ayarlanır
 Doz ayarlaması TSH değerlerine göre yapılır
 Terapötik sınır dardır.
 Küçük LT4 dozları ile TSH büyük değişiklik izlenebilir.

39. Hipotiroidi Tedavi hedefi
TSH o .5 – 2.5 mu/L

40. Guatr – tiroid bezinin nodüler hastalığı
Guatr: tiroid bezinin büyümesi (hiperplazi)
Nodül : tiroid bezinin içinde lokal büyüme

41. Guatr etiolojisi
•İyot eksikliği
•Ailevi-genetik
•Hipotiroidiye sekonder

42. Tiroid nodülü saptandığında:
benin veya malign olduğu tespit edilmelidir.
• Malinite ihtimali % 5 tir.
• Tek-çok nodül de malinite prevalansı benzerdir
• Soğuk nodüllerde malinite ihtimali %15 sıcak nodüller<%1
TEMD Tiroid hastalıkları tanı ve tedavi kılavuzu 2012

43. Nodül saptandığında tanısal işlemler
• Anamnez-fizik muayene
• TSH-sT4
• Tirodi ultrasonongrafi
• Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi
• Tiroid sintigafisi (YANLIZCA TSH BASKILI OLANLARDA)

44. Tiroid nodülü – fizik muayene
Tiroid bezi- servikal LAP muayenesi dikkatlice yapılmalıdır
Nodül /nodüllerin:
• boyu
• lokalizasyonu
• serliği,kıvamı,
• fiksasyonu saptanmalı ve kaydedilmelidir
• Nodülde ağrı ayırıcı tanısı: nodül içi kanama , tiroidit, malinite

45. Tiroid nodülünde fonksiyonel durum
TSH
Hipertiroid
<0.5 mIU/ml
Tiroid sintigrafisi
Ötiroid
0.5-4 mIU/ml
Hipotiroid
>4 mIU/ml

46. TSH düşükse
Tiroid sintigrafisi çekilmeli
Subklinik hipertiroidi : TSH <0.5 mIU/ml
T3 ve T4 normal
Overt hipertiroidi
TSH <0.5 mIU/ml
T3 ve T4 yüksek

47. Hiper ve hipotiroidinin ve cerrahi
• tedavi edilmemiş vakalarda
Anestezi hipo veya hipertiroidi komasını tetikleyebilir.
•Hipotiroidi de yara iyileşmesi gecikebilir.
•Tiroid hormonları tedavi ile normale getirilmeden
yani ötiroidi sağlanmadan invaziv girişim yapılması
önerilmez.

48. •Guatr da tiroid hormonları genellikle normaldir.
•Hiper veya hipo tiroidi söz konusu değilse medikal
tedavi yapılmaz
•Cerrahi endikasyon tiroid nodüllerinde malinite
süphesi varsa söz konusudur

49. ADOPT: rosiglitazon kırık
riskini arttırır
(n = 1456)
Metformin
(n = 1454)
Gliburid
(n = 1441)
erkek (%)
4.0
3.4
3.4
Kadın (%)
üst kstremite
alt ekstremite
kalça
omurga
9.3
3.4
5.6
0.3
0.2
5.1*
1.7
3.1†
0.3
0.2
3.5*
1.5†
1.3*
0.0
0.2
Rosiglitazon
*P < 0.01 roziglitazon; †P < 0.05 roziglitazon
Teşekkürler
Kahn SE et al. N Engl J Med. 2006;355:2427-43.