Kemik Mineral yoğunluğu yorumlaması: doğrular ,yanlışlar

1. KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞUNUN
YORUMLANMASI: Doğrular Ve Yanlışlar
Prof Dr Dilek Gogas Yavuz
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Endokrinoloji ve Metabolizma hastalıkları BD

3. Kemik dansitometri
 KMY ölçümünde kullanılan non-invaziv
testtir.
 Ölçüm yöntemleri:
 Dual-energy X-ray Absorptiometry (DXA)
 Kantitatif USG (QUS)
 Kantitiatif kompüterize tomografi (QCT)
KMY (BMD) : kemik mineral yoğunluğu

4. Osteoporozun tanı ve tedavisinde kemik mineral
yogunluğu ölçümleri esastır
Kemik kitlesi kırık riskinin en önemli belirleyicisidir
yaş
50 80
70
40
1o yıllık kırık
riski (%)
30 60
20 50
10
0
1.00 .500 .00 -.500 -1.00 -1.500 -2.00 -2.500 -3.00 -3.500 -4.00
Femur boynu T-skoru
Kanis JA et al. Osteoporosis Int. 2001;12:989-995.

5. Kemik dansitesi neden ölçülür?
• Osteoporoz tanısı koymak
• Kırık riskini öngörmek
• Tedavi takibi

6. Kemik dansitometri ölçümünde
Dual x-ray absorpsiometri: DXA
 KMD ölçümü için standart yöntemdir
• Alansal (iki boyutlu) yoğunluk ( g/cm2) ölçülür
 Ölçüm kolaydır
 Düşük radyasyon
• Kemik mineral içeriği
(bone mineral content- BMC)

7. KMY ölçüm bölgeleri
Lomber vertebra Femur

8. DXA aslında ne ölçer ?
Kemik mineral içeriği ölçer
1 cm 2 kemik mineral içeriği = KMY
Kemik mineral içeriği= bone mineral content (BMC)

9. DXA : Kemik Yoğunluğu Ölçüm Raporu
Demografik
görüntü
Kemik
mineral dansitesi
T skoru : genç referans
popülasyon ile
karşılaştırmasının
Standart sapması
Graph
Grafik Z skoru : aynı yaş gurubu
ile karşılaştırmasının
Standart sapması

10. T skoru : Hastanın KMY ölçümünün genç
popülasyonun KMY ortalaması ile karşılaştırması
ile elde edilen standart deviasyon (SD)
Hastanın KMY – genç popülasyon ortalama KMY
Genç popülasyon KMY 1 SD
Z skoru : Hastanın KMY ölçümünün Kendi yaş
grubu KMY ortalaması ile karşılaştırması ile elde
edilen standart deviasyon (SD)
Hastanın KMY – Aynı yaş grubu ortalama KMY
Aynı yaş grubu KMY 1 SD

11. KMD sınıflaması
Postmenapozal kadınlar ve >50 y erkek
Normal T skoru ≥ -1
Osteopeni T skoru -1 to -2.5
Osteoporoz T skoru < -2.5
T skoru < -2.5
Şiddetli Osteoporoz + kırık

12. TEMD metabolik kemik hastalıkları tanı ve tedavi kılavuzu

13. 25 y kadın, evli, 1 ç
Bilinen bir hastalığı ve Şikayeti yok
Altın gününde arkadaşları
kemik ölçümü yapmasını önermişler Osteoporoz riski
olmayan
Başvurduğu hekim osteoporozu teşhisi ile
premenapozal kadına
bisfosfonat kullanmasını önermiş. İlaç kullanmak
KMY ölçümü
istemediği için 2. görüş almak amacı ile başvurdu
yapılması yanlıştır
Premenapozal
kadında dexa ile
kemik
değerlendirmesi
z-skoru ile yapılır

14. DEXA ile Osteoporoz tanısı
T-skoru Z-skoru
 Sağlıklı premenapozal
 Postmenapozal kadınlar ve
kadın, 50 y genç erkek ve
50 yaş üstü erkekler
çocuklarda
 Z-skoru <-2.0 olması
 T-skoru değerleri sağlıklı «yaşa göre beklenenden
premenapozal düşük” olarak yorumlanır
kadınlar, 50 y genç
 Z-skoru > -2.0 “yaşa göre
erkekler, çocuklar için
beklenen sınırlarda ”
kullanılamaz
olarak yorumlanır
The International Society for Clinical Densitometry (ISCD)

15. 75 y kadın,
Sırt ağrısı nedeni ile hekime başvurmuş
43 yaşında menapoz, 10 yıldır DM ve HT.
Boy kısalması tarif ediyor. Sırt ağrısı aralıklı oluyor
KMY ölçümü yapılıyor. Normal olduğu söylenip
ağrı kesici kullanması öneriliyor.

16. Osteoporoz tanısı koymak için her zaman
T skorunun -2.5 altında olması gerekmez.
Omurga defekti
Yerleşmiş
şiddetli
osteoporoz
Vertebra kırığı
osteofit

17. Omurga kırığı
önlenemezmiydi?
Yeni kırıkları
önleyebilirmiyim?
Yaygın kas ağrıları ve
3 aydır bel ağrısı mevcut.
CT çekilmiş vertebra kırığı
saptanıp yatak istirahati ve
NSAI kullanımı önerilmiş
30 y erkek
SLE nedeni ile
deksamatazon 10 mg /gün
3 yıldır kullanıyor

18. KMY ölçüm endikasyonları
 > 65 y kadınlar
 > 70 y erkekler
 Frajilite kırığı varlığı
 Düşük kemik kitlesi ile ilişkili hastalığı olanlar
(RA,malabsorbsiyon Hipertiroidi, hiperparatiroidi vb)
 İlaçlar (steroid ,antiepileptik,antidepresan,cumadin....)
 Antiposteoporotik ilaç etkinlik izlemi
ISCD Position Development Conference 2003

19. Omurga kırığı
önlenemezmiydi?
Yeni kırıkları
önelyebilirmiyim?
3 aydan uzun süre
Yaygın kas ağrıları ve 3 kullanan
steroid
aydır bel ağrısı mevcut. tedavi öncesi
Hastaların
CT çekilmiş vertebra kırığı
saptanıp ve sırasında KMY
yatak istirahati değerlendirilmesi
ve NSAI
kullanımı önerilmiş 30 y erkek
gereklidir.
SLE nedeni ile
deksamatazon 10 mg /gün
3 yıldır kullanıyor

20. KMY ölçümü

21. 40 y Kadın,postmenapozal
Ellerde kasılma şikayeti ile polikliniğe başvuruyor.
Kaslarda güçsüzlük şikayeti 6 aydır giderek artmış.
Kemiklerinde ağrı tarif ediyor.
Ca: 7.9 mg/dl (8-10.4 ), P:4.1 mg/dl (3.5-5),
PTH: 76 mg/dl (20-65), 25 OH D : 4 ng/dl (30-60)
Bisfosfanat
başlanması
önerilmiş

22. 40 y Kadın,postmenapozal
Ellerde kasılma şikayeti ile polikliniğe başvuruyor.
D vitamini
Kaslarda güçsüzlük şikayeti 6 aydır giderek artmış.
Kemiklerinde ağrı tarif ediyor.
eksikliği
Ca: 7.9 mg/dl (8-10.4 ), P:4.1 mg/dl (3.5-5),
PTH: 76 mg/dl (20-65), 25 OH D : 4 ng/dl (30-60)
Osteomalazi
Bisfosfanat
başlanması Osteomalazide
önerilmiş bisfosfonatlar
kontrendikedir

23. T-skorunun -2.5 altında
olması her zaman
osteoporoz değildir

24. Kemik dansitometresi
osteoporoz ve osteomalaziyi
ayıramaz.
Metabolik kemik hastalıklarının ayırıcı tanısı
kemik biyopsisi ile yapılabilir
Normal kemik Osteoporoz osteomalazi

25. 70 y erkek
3 yıldır osteoporoz tanısı
nedeni ile
alendronat 70 mg/hafta
kullanıyor.
Yıllık KMY ölçümlerinde
T skorunda değişiklik
saptanmamış ve tedavi
değiştirmesi önerilmiş.

26. Tedavi değerlendirmesinde
BMD değerleri kullanılır
T skorları kullanılmaz
BMD değerlerinin değişmemiş olması
Tedavinin etkin olduğunun bir işaretidir

29. www. turkendokrin.org

30. Teşekkür
ederim
Institute of Medicine Report, November 2010