2. Με την εκδίωξη των Εβραίων από την Ιβηρική Χερσόνησο, και τη Βόρεια
Ευρώπη, η Θεσσαλονίκη αποκτά την δική της εβραϊκή κοινότητα. Η
εγκατάσταση αυτή των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη, ανέδειξε την πόλη ως τη
σημαντικότερη παγκόσμια εβραϊκή μητρόπολη μέχρι τουλάχιστον τις αρχές
του 20ού αιώνα.
3. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα κυριεύθηκε από
τη Ναζιστική Γερμανία και βρέθηκε υπό κατοχή από τις δυνάμεις
τού Άξονα. Οι Εβραίοι περιορίστηκαν στην κοινότητα Χιρς, οι περιουσίες
τους δημεύτηκαν και μοιράστηκαν μεταξύ Γερμανών αξιωματικών και
Ελλήνων συνεργατών τους. Τελικά ολόκληρος ο Εβραϊκός πληθυσμός της
πόλης οδηγήθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του
Μπέργκεν-Μπέλσεν.
4. Υπολογίζεται ότι 12.898 Έλληνες Εβραίοι πολέμησαν στον ελληνικό
στρατό. Συνολικά, το 86% των Ελλήνων Εβραίων, κυρίως στις περιοχές
υπό γερμανική και βουλγαρική κατοχή, δολοφονήθηκαν παρά τις
προσπάθειες της ιεραρχίας της Ελληνικής Ορθόδοξης εκκλησίας και
αρκετών Ελλήνων Χριστιανών να τους παράσχουν καταφύγιο.
Εντούτοις, ορισμένοι κατόρθωσαν να κρυφτούν με τη βοήθεια των
Ελλήνων γειτόνων τους. Περίπου 46.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης
εξοντώθηκαν εκείνη την περίοδο.
5. Στις 11 Ιουλίου 1942 οι Γερμανοί, καθοδηγούμενοι από τον Αλόις
Μπρούνερ περικύκλωσαν τους Εβραίους τής Θεσσαλονίκης με σκοπό να
τους εκτοπίσουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
6. Η κοινότητα πλήρωσε το ποσόν των 2,5 δισεκατομμυρίων δραχμών για
την ελευθερία της, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να καθυστερήσει η
εκτόπιση ως τον επόμενο Μάρτιο. Το 96% των μελών της εβραϊκής
κοινότητας της Θεσσαλονίκης, δηλαδή 46.091 άνθρωποι, εστάλησαν
στο Άουσβιτς.
7. Μόνο 1950 επέστρεψαν και βρήκαν τις περισσότερες από τις εξήντα
συναγωγές τους κατεστραμμένες, το νεκροταφείο τους συλημένο και
τα σχολεία τους ερειπωμένα. Αρκετοί επιζώντες μετανάστευσαν
στο Ισραήλ και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εβραϊκή κοινότητα της
Θεσσαλονίκης αριθμεί σήμερα περίπου 1.000 μέλη και διατηρεί
τέσσερις συναγωγές.
8.
9. Στις 21 Νοεμβρίου 2000 η ελληνική Κυβέρνηση,
διά του Υφυπουργού Εσωτερικών, ανακήρυξε
την 27η Ιανουαρίου «Ημέρα μνήμης των
Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων
του Ολοκαυτώματος» στη χώρα και εξέφρασε
την αφοσίωσή της στη συνεργασία όλων των
πολιτών, ανεξαρτήτως καταγωγής, για την
καταπολέμηση του αντισημιτισμού στην Ελλάδα.