Laugarren maila historia gaia.

1. INGURUAREN EZAGUERA 4. MAILA

2. Denbora badoa
Funtsezkoa da jakitea denbora neurtu e
antolatzeko eta gertakizunak
Erabiltzen ditugun modu batzuk dira :
Agenda bat
Denbora-tarte laburrak
irudikatzeko eta
antolatzeko: asteak,
egunak eta orduak.
Ardatz Kronologiko bat
Denbora-tarte luzeen joana irudikatzeko erabiltzen
bosturtekoa, hamarkadak, mendeak edo milurtekoak
Osatu:
1 bosturteko = ______
1 ___________ = 100 urte dira. 1
Denbora badoa
Funtsezkoa da jakitea denbora neurtu eta nola irudikatu gure eguneroko bizit
antolatzeko eta gertakizunak noiz izaten diren jakiteko.
biltzen ditugun modu batzuk dira :
Agenda bat Egutegi bat
tarte laburrak
irudikatzeko eta
eko: asteak,
egunak eta orduak.
Denbora
ertainak irudikatzeko.
Asteak, hilak eta
urteak.
Ardatz Kronologiko bat
tarte luzeen joana irudikatzeko erabiltzen
bosturtekoa, hamarkadak, mendeak edo milurtekoak adieraz ditzake
______ urte dira. 1 Hamarkada = ____________ urte dira
1 ___________ = 100 urte dira. 1 _____________ = mila urte dira.
ta nola irudikatu gure eguneroko bizitza
Egutegi bat
Denbora-tarte
ertainak irudikatzeko.
Asteak, hilak eta
tarte luzeen joana irudikatzeko erabiltzen da. Urteak,
adieraz ditzake
urte dira. 1 Hamarkada = ____________ urte dira
_____________ = mila urte dira.

3. BIDAIA HISTORIAN ZEHAR
• Historia gure iragana ezagutu ahal izateko zientzia da.
• Historiaren azterketa antolatzeko aldi edo aro historikoetan banatzen dugu.
Aroen hasiera edo amaiera gertaera oso garrantzitsuek markatzen dute.

4. Historiako aro luzeena da. Gizakia agertu zenetik ( 3 miloi urte inguruan) idazketa
asmatu zen (duela 5.000 urte inguru) arteko aldia da.
 Hasieran ehiztariak eta biltzaileak ziren.
 Geroxeago, nekazariak eta abeltzainak izan ziren.
 Hasieran nomadak ziren. Tribuak osatzen zituzten eta kobetan
edo babesleku naturaletan bizi ziren.
 Gero, sedentario bilakatu ziren, leku tinko batean gelditzen
ziren bizitzen eta herrixkak osatzen zituzten.
 Hasieran harriak, makilak eta hezurrak erabiltzen zituzten.
 Gero, sua ikasi zuten egiten eta metalak landatzen zituzten.
Labar-pinturak eta magia errituak.
Gero, harrizko monumentu handiak : trikuharriak eta menhirrak.
HISTORIAURREA
Zertaz bizi ziren
Nola antolatzen ziren ?
Zer tresna erabiltzen zituzten?
Kultura eta artea

5. Aro honetan HISTORIA hasten da, izan ere IDAZKETA agertu zelako (duela 5.000
urte inguru).
 Gehienak nekazariak ziren, baina artisauak eta merkatariak
azaldu ziren.
 Lehen hiriak sortu ziren.
 Gizarteak oso antolatuta zeunden : gobernatzaileak,
apaizak, militarrak eta hiritar askeak eta esklaboak
zueden.
 Neurketak egiteko tresnak agertu ziren eta publikoko
eraikuntza handiak egin ziren : akueduktuak, zubiak, antzokiak eta
galtzadak.
 Arte lan aberats eta zoragarriak egin ziren : pintura, eskultura, zeramika,
literatura …
ANTZINAROA
Zertaz bizi ziren
Nola antolatzen ziren ?
Aurrerapen teknikoak
Kultura eta artea

6. Erromatar inperioa erori zenean, duela 1.500 urte inguru, Erdi Aroaren
hastapenak aurkitzen ditugu.
Aro honen zehar hiriek beren garrantzia galdu zuten eta jendea
herrixketara bizitzera doa, monasterio edo gaztelu batetik gertu. Bukaeran
,berriz, hiriak garatu ziren.
Jendea nekazaritzatik eta abeltzaintzatik bizi da. Hirietan
artisauak gremiotan elkartzen dira.
Azokak garatu ziren.
Gizartea taldeetan banatzen zen : erregea,
nobleak, kleroa eta nekazariak.
Erreinu txikiak agertzen dira.
Erdi Aroaren amaieran asmakari berriak agertu ziren:
iparrorratza, haize-errota, inprenta…) eta jendearen
hobekuntza ekarri zuten.
Arte lan guztiak erlijioarekin erlazionatuta daude.
ERDI AROA
Zertaz bizi ziren
Nola antolatzen ziren ?
Teknologia - Asmakizunak
Kultura eta artea

7. Aro Modernoa Amerikaren aurkikuntzarekin
hasten da, 1.492an.
Erdi aroko erresuma txikietatik erresuma
handiagoak sortzen dira. Planetako lurralde
urrunetara ailegatu, esploratu eta konkistatzen hasi
ziren.
Merkataritza indarra hartzen hasi zen, eta hirietan
gizarte klase berri bat agertzen da: BANKARIAK
(dirudunak ziren eta botere gero eta handiagoa izan
zuten).
Aurreko aroarekin ez dago aldaketa handirik, gizarte-aldeek jarraitzen
zuten arau bezala.
Hiri handiak sortzen dira.
Nazioen artean gerrate asko sortu ziren.
Gizarte klase berri batek indarra hartzen hasi zen:
Burgesia.
Iraultza zientifikoa izaten da aro honetan. Zientzia batzuk asko garatu
ziren: medikuntza, astronomia, fisika, kartografia eta ingeniaritza.
Arte eta kultura zabaldu zen. Boterea zeukan jendeak beren
gazteluak, elizak, etxeak eta jauregiak hasi ziren apaintzen artelan
desberdinekin
ARO MODERNOA
Zertaz bizi ziren
Nola antolatzen ziren ?
Teknologia - Zientzia
Kultura eta artea

8. 1.789an Frantziako iraultza izan zen, eta Europako eta beste leku
batzuetara zabaldu zen, eta honekin lortu zena zen momentu hura
arte zegoen antolakuntza politikoa eta soziala aldatzea.
Nahiz eta nekazaritzak eta abeltzaintzak garrantzi
handia izan. Garai hartako ekonomia merkataritzan eta
industrian oinarritzen da.
Gizarte klase berri bat agertzen da : langileena
(Fabriketan lan egiten zuten jendearena).
Demokrazia agertzen da.
Asmakizun teknologikoen eta zientifikoen lasterketa agertzen da: lurrun-
makina, elektrizitatea, telefonoa, irratia, trenak, penizilina , txertoak …
Arte-lanetan iraultza adierazgarria ere agertzen da. Arte-lan
ugari eta era askotakoa.
EGUNGO AROA – ARO GARAIKIDEA
Zertaz bizi ziren
Nola antolatzen ziren ?
Teknologia - Zientzia
Kultura eta artea

9. Noiz hasi zen Noiz bukatu zen
Aktibitateak :
1. Osatu ardatz kronologikoa hurrengo datuak behar den tokian idatziz:
 1.900 : Agurainen eraiki zen fabrika.
 1.905 : Fabrika martxan jarri zen.
 1.945: Fabrikan handitzeko lanak egin ziren.
 1.987: Fabrika itxi egin zen.
 2.005 : Fabrikako eremuak aisialdirako esparru eta lorategi ekologiko bilakatu zen.
1900 1925 1950 1975 2000
2. Osatu:
1 bosturteko = ______ urte dira. 1 Hamarkada = ____________ urte dira
1 ___________ = 100 urte dira. 1 _____________ = mila urte dira.
3. Bete ezazu hurrengo eskema:
4. Irudiei erreparatu eta azaldu aro bakoitzeko:
Historiaurrea
Antzinaroa
Erdi aroa
Aro modernoa
Aro garaikidea

10. historiaurreA
Antzin aroa

11. Erdi aroa
Aro modernoa

12. Aro garaikidea
5. Hutsuneak bete:
6. Zein izan zen erromatarren hizkuntza? Ezagutzen al duzu irudiaren hitzen bat?
ANTZIN AROKO
ZIBILIZAZIO HANDIAK
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________

13. 7. Ba al dakizu nork aurkitu zuen Amerika? Zein urtetan aurkitu zuen?
__________________________________________
__________________________________________
8. Ba al dakizu zer gertatu zen Parisen 1.789. urtean?
9. Kokatu artelan bakoitza bere garaian?
10. Bilatu informazioa : Zer izan zen “Apolo 11”? Zer egin zen? Zein arotan egin zen?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
___________________________________________________________