Diversos froitos do outono. Nome galego, científico, castelá e inglés. ¿Que sabemos de ...? (Traballo feito en colaboración coa mestra Encarna Soto Rivera, no CEIP Francisco López Estrada, de Mañón)

1. BIBLIOTECA DO CEIP DE PAZOS E
EQUIPO DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA

2. ABELÁS
NOME CIENTÍFICO: Coryllus avellana
NOME EN CASTELÁN: AVELLANAS
NOME EN INGLÉS: HAZELNUT
¿Que sabemos das abelás?
As abelás saen dun arbusto que medra nas colinas e
montañas das rexións con clima temperado.
As abelás na árbore atópanse en grupos de dúas ou
catro e están formadas por unha casca dura que encerra
unha semente esférica e comestible.

3. CASTAÑAS
NOME CIENTÍFICO: Castanea sativa
NOME EN CASTELÁN: CASTAÑAS
NOME EN INGLÉS: CHESTNUT
¿Que sabemos das castañas?
O castiñeiro é unha árbore mediterránea, aínda que
tamén abunda no norde de España.
Os froitos do castiñeiro son as castañas que se
agrupan en parellas ou tríos dentro dunha vaina
verdemarelenta que está cuberta de espiñas.
As castañas tómanse asadas, cocidas,...tamén se
poden usar para facer fariña ou para cebar o gando.
“A castaña que está no camiño é do veciño”
“Temporá é a castaña que por setembro regaña”

4. KIWIS
NOME CIENTÍFICO: Actimidia chinensis
NOME EN CASTELÁN: KIWI
NOME EN INGLÉS: KIWI
¿Que sabemos dos kiwis?
É unha especie orixinaria de China e que foi
introducida a principios do século en Nova Zelanda. En
Galicia os primeiros ensaios foron realizados en 1969 na
provincia de Pontevedra; a partir dese momento as
plantacións aumentaron cada ano.
Todo o conxunto do Kiwi é comestible, de agradable
cheirume e sabor, ten un alto contido de vitamina C.
Florece a finais da primavera, e o seu froito
desenvólvese durante todo o verán para alcanzar a súa
madurez no mes de novembro.
Por dentro é de cor verde e ten moitas sementes de
cor marrón.

5. MARMELO
NOME CIENTÍFICO: Cydonia oblonga
NOME EN CASTELÁN: MEMBRILLO
NOME EN INGLÉS: QUINCE
¿Que sabemos do marmelo?
Os marmeleiros están tan emparentados coas
maceiras e coas pereiras que estes últimos acostuman
inxertarse sobre eles xa que son resistentes e producen
árbores pequenas.
Teñen un sabor delicado e moi especial.
Medran en calquera chan ou clima onde o fagan as
maceiras aínda que son un pouco máis delicados.
Con eles prepárase o marmelo; pelámolos, sacámoslles
as pebidas, cortámolos en cachiños pequenos e despois
cocémolos a lume lento. Botámoslle azucre e outra vez a
cocer e a remexer.
Tamén se pode facer o mesmo doce pero de mazá.

6. MAZÁS
NOME CIENTÍFICO: Malus domestica
NOME EN CASTELÁN: MANZANA
NOME EN INGLÉS: APPLE
¿Que sabemos das mazás?
As mazás son o cultivo máis importanrte de froitos
de pepita nos climas templados.
As maceiras non medran en chans areosos, prefiren
unha terra boa, profunda e ben drenada. Non lles
importan os invernos moi fríos pero non toleran as
xeadas tardías, cando xa están coa flor.
Cando imos recoller as mazás non debemos
golpealas nin magullalas . A mellor forma de almacenalas
é envolvendo cada mazá en papel aceitado ou
colocándoas en caixas sen que se toquen unhas ás
outras.
Hai moitas variedades de mazás: reineta, marafonsa,
tabardilla, golden, ....

7. MILLO
NOME CIENTÍFICO: Zea sp.
NOME EN CASTELÁN: MAÍZ
NOME EN INGLÉS: MAÍZE
¿Que sabemos do millo?
A planta, que pode alcanzar ata tres metros e medio
de altura, mete as súas raíces ata gran profundidade no
chan.
Para recoller o millo tírase das mazarocas cara
abaixo e arríncanse. Máis adiante, xa na casa,
esfóllanse e hai quen enrestra as espigas ou ben as
refega para gardar o gran e queimar o tarozo.
Pola nosa terra é moi corrente oír falar aos nosos
pais e aos nosos avós do ben que o pasaban nas
esfolladas.

8. NOCES
NOME CIENTÍFICO: JUGLANS REGIA
NOME EN CASTELÁN: NUEZ
NOME EN INGLÉS: NUT
¿Que sabemos das noces?
A noz, coma todos os froitos con casca, está
composta dunha parte externa carnosa, unha intermedia
leñosa e unha interna que, neste caso, é comestible.
Para recoller as noces utilizamos o método de
varear as pólas da nogueira, facendo caer os froitos.
Quitámoslle a casca verde (ruezno, en castelán),
poñémolas ao sol e despois gárdanse nun sitio seco.
As noces secas son moi nutritivas, pero ademais, da
nogueira tamén se aproveitan as follas e a casca verde
para facer colorantes e medicinas.